„Als mijn interpretatie van
een lied wordt aangetast, kan
ik het niet meer zingen"
Onderzoek naar
gebeurtenissen
in De Terp
wekt bevreemding
LEIDEN OMGEVING
CeidoeSou/umt
DONDERDAG 30 OKTOBER 1986PAGINA 16
JARD VAN NES IN K&O MEESTERSERIE IN LEIDEN:
Jard van Nes, die na een voltooide pianostudie aan het Utrecht's conser\'atoriuim, haar opleiding solo
zang kreeg van Herman Woltman aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, behaalde vele prij
zen en onderscheidingen. Zij kreeg achtereenvolgens de eerste prijs van het Internationale vocalistencon
cours in 1978 in Den Bosch en in 1981 van het Internationale Opera- en Belcanto-concours van de Belgi
sche Radio en Televisie. Maar op 14 april 1984 ontving Jard van Nes de hoogste onderscheiding in Neder
land: de ..Nederlandse Muziekprijs", waarvoor zij eerst nog haar studie afrondde in Parijs bij Noémie
Perugia en Christa Ludwig. Haar carrière nam in een snel tempo een hoge vlucht. Zij bouwde haar
repertoire veelzijdig op met een grote diversiteit aan stijlperioden op het gebied van opera, liederen en
oratorium, hetgeen haar tot een gevierd zangeres maakte. Haar artisticiteit heeft zij vele keren bewezen
in haar optreden met het Concertgebouworkest, het Residentieorkest en het Rotterdams Philharmonisch
orkest. Zij gaf recitals in onder andere Parijs. München en Frankfurt en treedt nu vaak op met dirigenten
als Pierre Boulez. Nikolaus Harnoncourt. Charles Dutoit en Tale. Zij heeft reeds vele platen op haar naam
staan. Zeer binnenkort verschijnen van haar de „Kindertotenlieder" van Mahler, en de Wesendonk-Lie-
der van Wagner.
Stadsgehoorzaal (Leiden): Meester-
serie K&O met Residentie-Orkest
onder leiding van Ferdinand Leitner.
Soliste Jard van Nes. Werken van
Vaughan Williams, Elgar en R.
Strauss. Op 3 november (20.00 uur).
LEIDEN/ARNHEM
Dat de alt Jard van Nes
maandag in Leiden op
treedt mag tot de zeld
zaamheden worden gere
kend. Zij heeft een carriè
re opgebouwd, waarvan
de reikwijdte veel verder
gaat dan onze landsgren
zen. Ze is zojuist terugge
keerd van een succesvolle
tournee in China en Cana
da (Montreal), hetgeen be
grijpelijk het startpunt
wordt van ons gesprek
wanneer we haar in haar
woning in Arnhem opzoe
ken.
..Een fascinerend land, dat
China", vertelt ze enthousiast.
..Voor zover de taalbarrière
dat toeliet, hadden we toch ta
melijk veel contact met de be
volking. Het meest verrassen
de vond ik hun gastvrijheid,
na spontaniteit en hun open
heid. Ze hebben een grote be
langstelling voor westerse mu
ziek. Ik was er met de Amster
damse Bachsolisten. We heb
ben in twee dagen tijd drie
concerten gegeven met Bach-
cantates. Ik heb daar de tour
nee niet helemaal kunnen
meemaken omdat ik naar Ca
nada moest. Het was een
grootse belevenis. Ook in
Montreal heb ik veel leuke
spontane reacties gehad, voor
het volgend jaar ben ik er te
ruggevraagd".
De carrière van Jard van Nes
is als een vuurpijl omhoog ge
gaan en dat is begrijpelijk na
de vele eervolle onderschei
dingen. Maar waar is die be
gonnen en hoe is dat verder
gegaan
Het antwoord komt zonder
aarzelen: ..Bij het Residentie
orkest. Wat ik daar zo gewel
dig heb gevonden, is dat ze me
nooit in een hokje hebben ge
stopt en dat ze me gelegenheid
hebben gegeven in een breed
en veelzijdig repertoire op te
treden. Je moet namelijk voor
al in het begin oppassen dat je
geen etiketje krijgt opgeplakt,
waardoor je beperkt wordt in
de opbouw van je repertoire.
Ik heb veel platen met hen ge
maakt. Binnenkort komen de
Wesendonk-Lieder van Wag
ner uit. Het Residentie-orkest
geeft en dat durf ik beslist
zo te stellen als enige in ons
land de meeste aandacht aan
het aanbod in eigen land. Zo
wel aan dirigenten en solisten
als aan Nederlandse componis
ten. Zonder dit orkest zou heel
wat kostbaar cultuurbezit aan
partituren in de kast zijn blij
ven liggen. En we hebben hier
wat talent in ons land. Naar
mijn smaak wordt daar nog
veel te zorgeloos mee omge
sprongen".
Felle klank
Haar stem krijgt een felle
klank als ze vervolgt: „Wantje
weet hoe het hier gaat, als het
niet uit het buitenland komt,
deugt het niet. Daar kan ik me
ontzettend over opwinden.
Trouwens ons hele cultuurbe
leid gaat, als we niet oppassen,
de goot in. Dat er bezuinigd
moet worden is begrijpelijk,
maar dan wel met beleid. En
daar mankeert nog wel het
een en ander aan".
Het zat haar zichtbaar hoog.
Geleidelijk verloopt ons ge
sprek in wat rustiger banen en
het thema „veelzijdigheid'
komt ter sprake. Want Jard
van Nes beheerst een veel
voud aan tijdstijlen tot aan de
hedendaagse representanten
daarvan toe. zoals bijvoorbeeld
Ligeti. Omdat nog van dit na
jaar haar plaat uitkomt met
Mahler's Kindertotenlieder
haken we daarop in.
„Jawel, ik vind ze prachtig,
maar je hoort ze zo vaak zin
gen met die gemanierdheid, en
daar houd ik niet van".
Heeft Jard van Nes het gevoel
dat Mahler het onnoembare
leed en de troosteloosheid die
uit Rückert's gedichten spre
ken. in alle vezels heeft ge
peild?
Zij antwoordt bedachtzaam:
,,Ik geloof niet dat een compo
nist de teksten letterlijk en op
de voet zal volgen. Ze zijn
vaak het uitgangspunt voor
emoties, die hij vertaalt in mu
ziek. Zo ontstaat er volgens
mij een geheel. Ik ga, als ik
een nieuw werk instudeer, ook
in eerste instantie uit van de
niuzikale gedachte. Ik bekijk
hoe het loopt, hoe het in el
kaar zit en pas dan verdiep ik
me in de tekst. Een interpreta
tie ontstaat na veel studie, dan
pas wordt het als het ware je
bezit, je artistieke overtuiging.
Dat kan wel eens moeilijkhe
den geven met een dirigent
die een andere opvatting
heeft. Maar ik vind dat een so
liste die met orkest optreedt
het recht heeft haar inzichten
te handhaven, zeker wat tem
po en wat haar interpretatie
aangaat. Ik was heel verbaasd
toen Christa Ludwig, bij wie
ik ook nog enige tijd gestu
deerd heb, mij vertelde dat zij
■fiath
[sponsort
uw nieuwe
■fiatéh
fm3n0ü
BIJ NIEUWE FIATUNO':
F1.500,-VOORDEEL.
BU NIEUWE FIAT RITMC:
F1.500,-VOORDEEL.
Fiai wil graag betalen voor reklame die tevreden
automobilisten voor Rat maken.
Wie nu z'n auto inruilt èn een nieuwe Rat Uno,
Ritmo ot'Regata koopt (en dus reklame maakt) kan
bovenop de ANWB/BOVAG inruilprijzen. flink wat
extra geld verdienen
Bij aankoop van de Rat Uno of de Rat Ritmo
sponsort Fiat u voor 1500 gulden En de Rat Regata
levert u zelfs 2000 harde sponsorguldens op
Deze unieke aanbieding geldt ook als u niets
hebt in te tuilen Over uniek gesproken kiest u voor
de Rat Panda, dan sponsort niet Rat u, maar de
overheid De Rat Panda is namelijk uitgerust met een
nieuwe, milieuvriendelijke motor.
Als beloning voor "schoon" rijden betaalt u
minder Bijzondere Verbruiks Belasting waardoor de
Fiat Panda tot 710 gulden voordeliger is geworden
En u er nu al een hebt voor f 12.390,-.
Kom snel naar onze showroom De voorraad
door Fiat gesponsorde Fiats is beperkt en de aan
bieding* is tijdelijk
FIAT. UNIEK IN PRIJS EN PRESTATIE.|7fX£7i7
BIJ NIEUWE FIAT REGATA*:
F2.000,-VOORDEEL.
EN DE OVERHEID SPONSORT DE NIEUWE,
MIUEUVRIENDELUKE RAT PANDA! NUVAF11390,-.
LEIDEN: VANCREY'S AUTOBEDRIJVEN BV, KOREVAARSTRAAT 43, TEL. 071 14 21 46 LEIDERDORP: VANCREY'S AUTOBEDRIJVEN BV, WEVERSBAAN 12, TEL. 071 89 61 51 (INDUSTRIE
TERREIN 'DE BAANDERIJ") KATWIJK A. ZEE: AUTOMOBIEL- EN GARAGEBEDR. SEINPOST B.V., DRIEPLASSENWEG 7, TEL. 01718 -7 16 44 NOORDWIJK: AUTOBEDRIJF BEUK B.V., GOLF-
WEG 19, TEL. 01719-192 13.
Jard van Ne
„Het
Residentie-
Orkest geeft
als enige
aandacht aan 0
muziekaanboi
in eigen land'
zich strikt houdt aan de aan
wijzingen van een dirigent.
Deze slaafsheid begrijp ik niet.
Als ik voel dat mijn interpre
tatie wordt aangetast, sta ik er
niet meer achter. En dan kan
ik het ook niet zingen".
Versiering
Een van de dirigenten met wie
Jard van Nes veel optreedt, is
Nikolaus Harnoncourt, die ooit
eens gezegd heeft dat hij met
kunstenaars nooit last heeft,
maar dat hij wel vaak over
hoop ligt met musicologen.
Jard van Nes heel nadrukke
lijk: „Dat kan ik begrijpen.
Harnoncourt is een man die
heel veel weet van de uitvoe
ringspraktijken van de Barok.
Maar hij is voor alles zelf kun
stenaar met een grote muzika-
le intuïtie. Hij haat die dog
ma's zoals die in Nederland
opgeld deden. Ik zal je een
voorbeeld noemen. Wat hij
nooit oplegt, is het non-vibrato
zingen. Vibrato gold vroeger
als een versiering, vandaar,
zeggen ze hier: non-vibral
zingen. Ik vind het zelf oo 6'
niet mooi, afgezien nog var
het vermoeiende van de spiei e'
beheersing die ie zo lang moL^
volhouden. Want een g<lb
schoolde stem. een natuurlij e
gevolg van je studie, heeft a 'f
tijd viijrato, en dat moet je di
tegenhouden".
Jard van Nes heeft veel erv.
ring op het gebied van opeie
en oratorium. Bij de Nedei
landse Opera is ze gevraag
voor Wagner's ..Tristan un
Isolde". Hoe zit dat nu met c 'r
oratoria. Heeft ze daar nog tij
voor?
„Ik moet zeggen: weinig. Al
leen de heel speciale dinge 5
doe ik nog wel graag Maab
juist omdat ik nu zo veel int<
ressante aanbiedingen krijg c 11
ander gebied, kan ik me ni< e
zo lang vast leggen. Want di
moet je natuurlijk bij kooruiir:
voeringen. Overigens hebbe
we ook op dit gebied een foi"
midabele cultuur, die we nifS1
mogen wegcijferen".
BEP RIJNDER
GG GD: „HIER ZUN DE GEGEVENS.
HOE NU VERDER?"
DEN HAAG Bij het zoe
ken naar belastend feitenma
teriaal over de omstandighe
den waaronder patiënten van
het Haagse verzorgingstehuis
De Terp zijn overleden, is on
zorgvuldig en onrechtmatig
gehandeld. De manier waar
op de politie in het bezit is
gekomen van medische gege
vens van overledenen werd
gisteren door mr. G. Spong
voor het Haagse gerechtshof
„bevreemdend" en „ontoe
laatbaar" genoemd.
Tegen de voormalige huisarts van
het tehuis eiste de procureur gene
raal mr. P. Bos gisteren opnieuw een
onvoorwaardelijke gevangenisstraf
van vier jaar. waarmee hij zijn vor
dering van 27 januari dit jaar her
haalde. Het gerechtshof verwees de
zaak kort daarop in een tussenarrest
weer terug naar de rechter-commis-
saris nadat mr. Spong, de raadsman
van de 33-jarige huisarts, had aange
voerd dat er bij de huiszoeking in De
Terp op een onrechtmatige wijze be
slag is gelegd op de patientkaarten
van de overleden patiënten.
Die inbeslagneming leidde uiteinde
lijk tot de arrestatie van de arts en
het hoofd verzorging en verpleging
van het tehuis. De arts werd vorig
jaar door de rechtbank in Den Haag
tot een jaar gevangenisstraf veroor
deeld wegens moord op drie bejaarde
patiënten in 1983 en 1984 en het val
selijk opmaken van de overlijdens
verklaringen. Zelf heeft de veroor
deelde medicus altijd volgehouden
dat het in alle ten laste gelegde ge
vallen om euthanasie ging.
In het onderzoek naar de gang van
zaken op de ziekenboeg van het ver
zorgingstehuis waren de patiënten
kaarten van overledenen van groot
belang. Die kaarten werden op 25 fe
bruari vorig Jaar opgevraagd door
twee sociaal-verpleegkundigen van
de afdeling Algemene Gezondheids
zorg van de GG GD. Eén van hen,
de inmiddels 61-jarige mevrouw A.
Koekkoek, was gisteren door de pro
cureur-generaal als getuige opgeroe
pen. Volgens de getuige waren de
verhalen over raadselachtige sterfge
vallen op de ziekenafdeling van De
Terp haar toen al bekend. Bij de uit
gevoerde controle ging de belangstel
ling van de twee verpleegkundigen
voornamelijk uit naar de medische
gegevens van de overleden patiënten.
Sherlock Holmes
Naar de mening van mr. Spong heb
ben de medewerksters van de GG
GD hiermee misbruik gemaakt van
hun bevoegdheden. Zij hebben welis
waar een toezichthoudende functie,
maar deze strekt zich volgens de ad
vocaat niet verder uit dan tot de na
leving van de verordeningen, zoals
die zijn opgenomen in de Wet op de
Bejaardenoorden. De wet heeft
slechts betrekking op de leefomstan
digheden van de tehuisbewonei
„Wil men iets te weten komen ov i
reeds overleden personen dan is
Wet op de Bejaardenoorden hiervoi
het verkeerde instrument".
„Onder het mom van controle is
gedaan dat feitelijk opsporing heet
betoogde mr. Spong. „Dit implicee
dat zuster Stam niet als een Haagf
versie van Sherlock Holmes de p
tiëntenkaarten had mogen ophalen I
Ook in het verdere verloop van h 1
onderzoek bleef er sprake van ee
vorm van samenwerking tussen
politie en de GG GD. Eén en ai i
der blijkt ook uit een handgeschr J1
ven notitie van zuster J. Stam aa J
een brigadier van het politiebure.
Huygenspark met de tekst: „Hier zi
de gegevens. Hoe nu verder?".
De raadsman van de veroordeelt
huisarts had nog meer pijlen op zij
boog. Zo memoreerde hij tegenovi
de leden van het gerechtshof d
voor de huiszoeking bij De Terp
11 maart vorig jaar geen contact h
plaatsgevonden met de rechter-con
missaris, wat bij wet is vereist.
Procureur-generaal mr. P. Bos
het, zoals viel te voorzien, op vrijw
alle onderdelen oneens met
Spong. Hij voerde allereerst aai
de GG GD een onderzoek instel
op een moment dat er alleen n<
maar vermoedens waren omtre
overtredingen van de Wet op de B
jaardenoorden. „Pas later hebben
verdenkingen zich uitgebreid", aldi
de procureur-generaal in tege
spraak met de door hem opgeroep
getuige Koekkoek. Verder voerde 1
aan dat de twee verpleegkundig
die tot twee keer toe een eontrole-o
derzoek in het Haagse tehuis uitvoi
den een bijzondere opsporingsb
voegdheid hadden. Bovendien kr
gen zij de gevraagde patientenkaa
ten vrijwillig mee.
Met betrekking tot de huisarts
mr. Bos van mening dat hij in z
laatste contacten met de bewuste dr
ernstig zieke patiënten niet de nodi
zorgvuldigheid heeft betracht. Te
men als „kille technicus" bleven
keer achterwege. Wel voerde de pr
cureur-generaal aan dat de bewus
arts naar zijn informatie nimmer
moeite heeft genomen zich in
moeilijke problematiek van de euth
nasie te verdiepen. Cursussen ov
dit onderwerp volgde hij niet, terw
de mogelijkheid hiertoe zich me<
malen in Den Haag heeft voorg
daan. „Je vraagt je af hoe je je
jong arts zo in het ongewisse durft
storten", aldus de procureur-gen
raai.
Mr. Spong daarentegen: „Deze man
bezweken voor de psychische dwa
zijn dodelijk zieke patiënten te hi
pen en hen zo heet dat nu ee
maal juridisch van het leven te
roven. Deze arts verdient niet
worden ontrukt aan zijn 2500 patië
ten, ook al heeft hij naar het oordi
van uw hof niet vergeeflijk geha
deld. Al die patiënten die hem
volledig vertrouwen vormen het b
te en meest overtuigende bewijs
uw hof dat ook kan doen". Uitspra
op woensdag 12 november.
NICO MOKVE1
