Leidse Courant | 1986 | 18 oktober 1986 | pagina 7

Jerrit Brokx is „half verlamd van angst"

)ovenraad komt met standaard-alfabet

reis

naar

Canada

arlement laat zich wet niet meer stellen

^nnenland

Politiek
Partij
Parlement

KORTINGSBON

KORTINGSBON

Qeidt>e<3owuvnt

ZATERDAG 18 OKTOBER 1986 PAGINA 7

Op vertoon van deze bon krijgen maximaal
twee personen ieder een korting van 2,50
op de normale toegangsprijs van 12,50
van het Omniversum.

De bon is geldig van 20 oktober tot en met
21 december 1986.

Misschien bent u wel één van degenen die op
de dag en het uur dat de 1 miljoenste bezoe
ker/ster het Omniversum bezoekt, beloond
wordt met gratis toegang tot de voorstelling en
een kopje koffie.

HAAG Het gaat niet goed met
sssecretaris Gerrit Brokx. De 53-jari-
rabander die tot voor kort vol zwier
elfvertrouwen de vaderlandse volks-
iresting bestierde, loopt nu volgens in-
„half verlamd van angst" rond. Hij
5t dat de aanstaande parlementaire
lête naar de beleggersaffaire vooral
de strop om de hals zal leggen. Want
eer de Tweede Kamer ook roept dat
een zondebokken zoekt, Brokx weet
beter.

taatssecretaris herinnert zich maar al
ied dat rond de RSV-enquête precies
Ifde gezegd werd, maar dat deson-
s vice-premier Van Aardenne zijn
tatie en carrière langzaam maar zo
r zag verpulveren. De reden van dat
;hil tussen schijn en werkelijkheid op
Jinnenhof is dat over het „lijk" van
>ewindsman bepaalde doeleinden be-
kunnen worden: beschadiging van
jrtij waartoe hij behoort en beschadi-
van het kabinet. Daarom zal de
derheid in de Kamer ook deze keer
rusten eer zij het eenmaal geroken
„geproefd" heeft.

meerderheid bestaat uit enerzijds
en D66 en anderzijds de VVD. De

socialisten en democraten hopen erop dat
de affaire-Brokx, zoals intern vaak gezegd
wordt, het kabinet stormrijp zal maken.
De achtergrond daarvan is de gedachte
dat „Lubbers-II", vooral door de grote
verkiezingsnederlaag van de VVD, sowie
so weinig innerlijke samenhang heeft.
Een toch zeer realistische PvdA'er als
Joop van den Berg, directeur van de we
tenschappelijke Wiardi Beekman Stich
ting, gaat er bij het ontwerpen van strate-
giëen van uit dat Lubbers en De Korte de
vier jaar niet zullen volmaken. Een in
doodsnood verkerende bewindsman zou
dat proces nog flink wat kunnen versnel
len.

Appeltjes

Weet men dit dan niet bij de VVD? Na
tuurlijk wel, maar die wetenschap weegt
niet op tegen het voordeel dat de kleinste
regeringsfractie verwacht van het aanbla
zen van deze affaire. De liberalen hebben
namelijk nog diverse appeltjes te schillen
met hun christen-democratische coalitie
partners. Ten eerste zijn zij nog niet ver
geten dat het met name het CDA was dat
hun eigen Gijs van Aardenne door middel
van de RSV-enquête tot „aangeschoten

een flink deel van de VVD-fractie uit no
toire tegenstanders van confessionele par
tijvorming.

De Limburger Jos van Rey, bijgenaamd
„de terriër'VVD-woordvoerder in de
onderhavige affaire, is er zo één. Hij laat
niet graag een gelegenheid voorbij gaan
om het CDA een stok tussen de benen
kan steken. Het was ook Van Rey die al
„parlementaire enquête" riep, toen nog
slechts in enkele kranteberichten melding
was gemaakt van mógelijke fraude met
woningbouwsubsidies. Daarbij speelde ui
teraard ook een belangrijke rol dat Van
Rey een „backbencher' was, die zijn kans
schoon zag zich ook een plaatsje onder de
zon te veroveren.

Geduldig

Precies hetzelfde gold voor Rein Hummel.
Maar in tegenstelling tot Van Rey had
deze PvdA'er onmiddellijk in de gaten dat
„ingetogenheid" het parool diende te zijn.
Anders zou het CDA gedwongen worden
„om Brokx heen te gaan staan", zoals de
VVD in '84 deed in het geval-Van Aar
denne, met het risico dat er wellicht hele
maal geen parlementaire enquête zou ko
men. Dus hield Hummel zijn mond stijf

wild" degradeerde. Ten tweede bestaat dicht over mogelijke gevolgen voor Brokx

en volstond hij, geholpen door een PvdA-
coördinatieclubje, met het stellen van vra
gen, zeer veel vragen.

Overigens is men bij de PvdA wel zo eer
lijk te zeggen dat Brokx „de dans nog bij
na ontsprongen was". De wijze waarop de
staatssecretaris de zaken aanpakte - hij
stuurde pakken „geheime" stukken naar
de Kamer en startte onmiddellijk een

grootscheeps en duur onderzoek - maakte
et de VVD als regeringspartij, aanvanke
lijk moeilijk een eigen onderzoek door de
Kamer te bepleiten. Maar het was ook
weer Brokx zelf die de kansen deed ke
ren. In paniek door geruchten over het
toch instellen van een enquête, stuurde de
bewindsman een brief aan de Kamer.
Daarin erkende hij voor het eerst dat er
ook op het departement fouten waren ge
maakt en dat hij daarvoor de verantwoor
delijkheid droeg. „Dat heeft ons over de
streep getrokken," aldus Van Rey.
Hij had er aan toe kunnen voegen dat
premier Lubbers de klap op de vuurpijl
gaf door een onderzoek van „wijze man
nen" voor te stellen, hetgeen door veel
kamerleden werd ervaren als een be
schuldiging van eigen „onwijsheid".

Onderste steen

Daarmee komt ook tot uitdrukking dat de

houding van de Tweede Kamer aan het
veranderen is. CDA en VVD zeggen nog
wel dat de parlementaire enquête „een ui
terste middel is om de onderste steen bo
ven tp krijgen", maar in hun handelen is
daar weinig meer van te merken. Was het
in de RSV-affaire de oppositie (CPN), die
het iniatief nam tot een enquête, deze
keer was het met de VVD een regerings
partij die de kat de bel aanbond. Opval
lend was voorts het betrekkelijke gemak
waarmee de CDA-fractie het voorstel tot
een enquête accepteerde.

In de RSV-zaak was dat wel anders. Toen
kostte het de commissie van Economische
Zaken heel wat zweetdruppels om het
CDA over de drempel te trekken. De
christen-democraten stonden toen eigen
lijk nog op het standpunt dat het houden
van een parlementaire enquête zo onge
veer gelijk stond met een motie van wan
trouwen naar het zittende kabinet, zeker
als het optreden van de overheid zelf in
het geding was. Nu begint ook in christen
democratische kring de gedachte post te
vatten dat het grondwettelijke recht van
enquête een gewoon parlementair instru
ment is, dat net zo vaak toegepast kan
worden als het parlement zelf wil.
Een stroming in het CDA was overigens
allang zo ver. De christen-democraat Syt-

ze Faber diende bij de grondwetsherzie
ning van 1983 een amendement in, op
grond waarvan een minderheid uit Twee
de of Eerste Kamer (een vijfde van het to
taal) het recht kreeg een parlementaire
enquête in te stellen. Dit voorstel werd in
de Tweede Kamer aanvaard, maar in de
Eerste Kamer verworpen. Maar dat weer
hield de CDA'er Van der Burg er niet van
samen met de PvdA'er Stoffelen (PvdA)
een initiatiefwet in te dienen, waarin een
derde van Tweede of Eerste Kamer het
recht kreeg een enquête te doen instellen.
Dat ook dit voorstel is gesneuveld in de
senaat, is voor het CDA geen reden het
principe bij te stellen. Toen de PvdA met
D66 eenmaal gegronde redenen kon aan
voeren om in de beleggersaffaire een en
quête voor te stellen, stond daarmee vrij
wel onmiddellijk vast dat het onderzoek
er ook zou komen. Dat het CDA daarmee
de reputatie van een eigen staatssecretaris
op het spel moest zetten, bleek geen belet
sel te zijn. „Niets is zo slecht voor de poli
tiek als het wekken van de schijn dat een
bewindsman wordt afgedekt", aldus Frans
Wolters, woordvoerder van het CDA in
de beleggersaffaire. En dat is weieens an
ders geweest.

RIK IN 'T HOUT

FRANS WEERTS

maar we reiken een oriëntatie
aan op de wereld van de mo
derne wetenschap. In de film
„Het Grote Barrière Rif" werd
bijvoorbeeld uit de doeken ge
daan wat het begrip symbiose
inhoudt. In „Genesis" kon de
toeschouwer iets leren over
geologische processen en in
„Magie Egg" wordt het een en
ander uitgelegd over compu
ters".

Het Omniversum is een ruim
tetheater, maar ook een plane
tarium. De perfect ronde koe
pel (diameter: 23,2 meter)
waarop de 70 mm films wor
den getoond, dient ook als
scherm voor de afbeelding van
de sterrenhemel. Deze sterren
hemel wordt geprojecteerd
door een Digistar-computer.
Het gecombineerde gebruik
van de Omnimax-projector en
de planetarium-computer
maakt het Omniversum uniek
in de wereld.

Succes

Educatieve recreatie noemen
Geertsma en de zijnen hun
produkt, dat ook in de com
merciële zin een succes mag
heten. Het Omniversum is een
besloten vennootschap. De
heer Geertsma: „De investe
ring bedroeg 15 miljoen. Bij

400.000 bezoekers per jaar
draait het Omniversum quitte.
Nu we daar ruim boven zitten,
verwacht ik dat er volgend
jaar winst zal kunnen worden
uitgekeerd. Of dat ook zal ge
beuren, staat nog te bezien.
Misschien wordt de winst aan
gewend voor investeringen
waardoor we het programma-
aanbod kunnen verbeteren.
Doel van onze b.v. is namelijk
op de allereerste plaats het po
pulariseren van de weten
schap. Winst maken is secun
dair'

Het Omniversum biedt plaats
aan 300 personen. In aanmer
king genomen dat er makke
lijk tien voorstellingen per dag
kunnen worden gegeven, kan
het ruimtetheater 800.000 be
zoekers per jaar aan. Momen
teel zijn dat er 550.000. Begrij
pelijk dus dat directeur
Geertsma de 250.000 lege stoe
len ook graag zou verkopen.
En het moet gezegd: de ruim
telijke ervaring die het Omni
versum de bezoeker biedt voor
12,50 per voorstelling is de
moeite waard.

Per dag kunnen twee verschil
lende programma's worden
bezocht. Het ene programma
dat momenteel draait heet
„The Dream is Alive" en gaat

MIN Op de Natio-
Dovendag in Baarn is
daag officieel het eer-
exemplaar gepresen-
van een boekje
rin het gestandaardi-
de handalfabet voor
in is vastgelegd. Dit
lalfabet is vanaf 1 au-
3 het officiële
Ifabet voor doven in
irland. Het is ontwor-
in samenwerking met
dovenscholen in
id. Tot dusver be
ien er in ons land
lillende handalfa-
>n naast elkaar.

ssluit om in ons land tot
landaard-alfabet voor do
fte komen, is afkomstig
Ide Nederlandse Doven-
lln 1981 nam deze organi-
lliertoe het initiatief. In

het verlengde daarvan werd
besloten één en ander metter
tijd in een boekje vast te leg
gen. Een werkgroep heeft zich
de afgelopen twee jaar met dit
project beziggehouden. Het re
sultaat is neergelegd in een
door Ruud Janssen samenge
steld boekje.

Het handalfabet is vooral be
doeld als hulpmiddel voor do
ven als andere communicatie
vormen tekort schieten. Bo
vendien kan het dienen en
dient het als spellingsme
thode. In het dovenalfabet
wordt elke letter door een be
paalde stand van de hand (of
handen) uitgebeeld. Dat wil
zeggen dat voor enkele letters
meer handstandsymbolen no
dig zijn.

In ons land zijn ongeveer
15.000 doof geboren mensen.
Voor de meesten van hen is
het handalfabet slechts een
hulpmiddel. Voor meervoudig

gehandicapten mensen die
behalve doof bij voorbeeld ook
blind zijn is het dovenalfa
bet vaak de enige manier om
te kunnen communiceren.

Al eeuwenlang

Overigens bestaan er al dove-
nalfabetten sinds de Griekse
en Romeinse oudheid. Een
handschrift uit het begin van
onze jaartelling bevat talrijke
tekeningen waarbij de hand
standen van de afgebeelde
personen opvallen. Het gaat
hierbij om het Griekse helden
dicht Ilias van Homerus in de
bibliotheek Ambrosiana te Mi
laan.

Het idee om tot een handalfa
bet te komen werd echter pas
rond het jaar 700 door een An
gelsaksische monnik in een
geschrift naar buiten gebracht.
Daarna was het in de zestien
de eeuw een Spaanse monnik

die in een boek rechtstreeks
verband legde tussen het han
dalfabet en doven.

Door zijn ontmoeting (in 1784)
met de in Parijs wonende
Franse geestelijke Charles de
l'Epée bracht de (uit de omge
ving van Luik afkomstige)
Groninger predikant Henri
Daniël Guyot de kennis van
het handalfabet naar ons land.
Omdat de methode van abbé
De l'Epée bij enkele dove kin
deren spoedig opzienbarende
resultaten opleverde, kreeg
Guyot steeds meer leerlingen.
Dat leidde tot de oprichting
van het Groningse doveninsti-
tuut, het eerste in Nederland.

Eenheid

Maar ondanks deze tamelijke
vroege komst van het handal
fabet naar ons land, duurde
het pas toch 1981 voordat de
Nederlandse Dovenraad de

haar toenmalige Tolkencom-
missie opdracht gaf om een
heid te brengen in de variaties
die op basis van het 'systeem
Guyot' de afgelopen twee eeu
wen in ons land werden ont
wikkeld. Na twee vergaderin
gen leidde dit tot een eenslui
dend advies. Een (in 1984) door
de Vereniging ter bevordering
van het onderwijs aan Doven
in Nederland geformeerde
speciale werkgroep, heeft dit
advies verder uitgewerkt en
de opdracht voor dit vandaag
gepresenteerde boekje gege
ven.

Bij het samenstellen daarvan
heeft Ruud Janssen nauw met
de Nederlandse Dovenraad sa
mengewerkt. Het rijk geïllus
treerde boekje bevat naast bij
dragen van zijn hand onder
meer werk van K. Schippers,
Aukje Bijlsma en Henk Buter.
Acteur Willem Nijholt schreef
het voorwoord.

In deze uitgave is voor het eerst een
volledige samenvatting gegeven van
het nieuwe handalfabet, zoals dat sinds
1 augustus als Nederlandse standaard
wordt gebruikt. In het boekje is tevens
een overzicht van de verschillende bui
tenlandse alfabetten gegeven.

Sinds de opening op 7 december 1984 hebben tot nu al
meer dan 910.000 mensen een bezoek gebracht aan het
Omniversum, Europa's eerste digitale planetarium en
ruimtetheater, in Den Haag. In de periode van 1 tot en
met 21 december 1986 wordt de 1 miljoenste bezoeker/-
ster verwacht. Om dit bijzondere feit te vieren organi
seert het Omniversum in samenwerking met onze krant
en een aantal andere regionale dagbladen een speciale
actie. Wie de juiste dag raadt waarop de 1 miljoenste be-
zoeker/-ster de kassa passeert, maakt kans op een reis
naar Canada voor twee personen. Behalve het voorspel
len van de precieze datum moeten de inzenders/-sters
een slagzin maken, waarin het woord Omniversum voor
komt. Deze zin mag maximaal twintig woorden tellen en
moet tenminste 1x het woord Omniversum bevatten. Het
Omniversum looft daarnaast nog 20 gezinsjaarkaarten
uit, 20 zelfbouw-planetarium-pakketten en 200 toegangs
bewijzen.

De inzending sluit op zaterdag 1 november 1986.
De uitslag wordt vermeld in de krant van dinsdag 30 de
cember 1986.

Hoofdprijs

De hoofdprijs is een 10-daagse reis voor twee personen
naar Toronto, Canada. Behalve een bezoek aan de Niaga
ra watervallen staat er een excursie op het programma
naar de Imax fabrieken, waar de apparatuur (camera's en
projectoren) worden gemaakt die gebruikt worden voor
de vertoning van de films in het Omniversum.

HAAG Op 7 de-
ber 1984 werd het
liversum geopend. Na
jaar waren er 470.000
isen wezen kijken. En
twee jaar na de ope
is de miljoenste be-
|Mfer in aantocht. Kwes-
van een professionele
■promotion? Ook dat
k4naar de belangrijkste
laring voor het succes
Jiilt volgens directeur
Geertsma toch in het
Andere karakter van
ruimtetheater, dat
de wetenschap te

>gt di
ilarisi

gebruik te maken van de
Jimax 70 mm-filmprojec-
9 en een projectie-scherm
uitgevoerd in een rondel
el van 840 vierkante me-
brengt het Omniversum"
'nj eschouwer in de waan dat
^en drie-dimensionale er-
ondergaat. De toe-
uwer voelt zich als het
opgenomen in de voor-
EP ng Een suggestie die nog
lof versterkt door het in-
P,S ende geluid van 40 luid-
tèrs, die samen voor een

zeskanaals superstereo-effect
zorgen.

Directeur Geertsma: „Een
voorstelling in het Omniver
sum is een spannende gebeur
tenis. Dat verklaart ons succes.
Van die spanning en sensatie
maken we gebruik om de toe
schouwers als het ware ter
loops enige populair-weten-
schappelijke kennis bij te
brengen. We geven geen we
tenschappelijke opleiding.

In twee jaar tijd
hebben bijna een
miljoen toeschouwera
het Omniversum-
avontuur ondergaan.

over het Space Shuttle avon
tuur. Daarbij wordt bij de toe
schouwer de suggestie gewekt
alsof hij zelf meereist in de
Challenger. Zelfs de Neder
landse ruimtevaarder Wubbo
Ockels was hierover zeer en
thousiast. Volgens hem geeft
deze ruimtefilm het beste de
sfeer van het reizen in het
heelal weer.

Het andere thans lopende pro
gramma is een gecombineerde
vertoning van „Magie Egg"
(een door de computer ver
vaardigde animatie-film) en
van de toeristische film „Pic
ture Holland".

Darwln

Elk half jaar wordt één van de
twee programma's vervangen,
,en zo komt er op 26 oktober
een eind aan de vertoning van
„The Dream is Alive'In
plaats hiervan gaat met ingang
van 28 oktober „Darwin
draaien, waarbij de toeschou
wer op Darwins schip „Bea
gle" meereist naar de Galapa-
gos-eilanden.

Vanaf eind november komt er
overigens in het Omniversum
een derde programma bij. Dan
wordt, elke avond om zeven
uur „De Melkweg" vertoond,
waarbij de toeschouwer als het

ware door het heelal heen
vliegt. „De Melkweg" is het
eerste volledig gedigitaliseerde
planetarium-programma in
het ruimte-theater.

Aanvangstijden

Aangegeven naar de aan
vangstijd ziet het programma
in het Omniversum er vanaf
28 oktober als volgt uit:
„Darwin" is te zien om: 12*,

14, 16 en 20 uur.

„Magie Egg"/„Picture Hol
land" is te zien om: 11*. 13*,

15, 17*. 19 en 21 uur.

De met een sterretje aangege
ven voorstellingen zijn alleen
op zaterdagen, zondagen,
feest- en vakantiedagen te
zien.

Eind november wijkt de voor
stelling van 19 uur voor De
Melkweg.

In plaats van „Darwin" wordt
tot 26 oktober „The Dream is
Alive" vertoond.

Plaatsen bespreken kan van
maandag tot en met vrijdag
van 9 tot 12 uur via telefoon
nummer 070 54.54.54.
Het Omniversum is gelegen
nabij het Gemeentemuseum
en het Museon, aan de Presi
dent Kennedylaan in Den
Haag.

Volgens mij komt de 1
miljoenste bezoeker/-ster

opdecember 1986

(hier datum invullen) (n het j
Omniversum.

Mijn slagzin luidt:

max. 20 woorden, vermeld tenminste 1x het woord Omniversum).

Afzender:

Naam:

Adres:

Postcode:

Woonplaats:

Stuur deze bon op een briefkaart geplakt of in een gefran
keerde envelop aan het bureau van onze krant, adres:
Leidse Courant, Postbus 11, 2300 AA Leiden.

De inzending moet uiterlijk zaterdag 1 november in het be
zit zijn van deze krant.

Over deze actie kan niet worden gecorrespondeerd.
Personeel van ons bedrijf is van deelname uitgesloten.