Aardbevingen zijn alleen
statistisch voorspelbaar
Woedende slachtoffers van
aardbeving eisen hulp
Tweede Kamer niet langer in hoofdrol
„Burgemeester Van Thijn is
verantwoordelijk in zaak-Kok
Nobelprijs voor
Je Geneeskunde
Koor ontdekking
groeifactoren
AFDELING GEOFYSICA KNMI:
BINNENLAND/BUITENLAND
CeidócQowuvnt
DINSDAG 14 OKTOBER 1986 PAGINA 7
choolboycot in Zuid-
Jrika slaat aan
JHANNESBURG Duiten-
ai zwarte scholieren in de
uidafrikaanse woonsteden So-
eto en Alexandra bij Johan-
tsburg zijn gisteren niet naar
hooi gegaan en hebben ver-
laard de boycot te zullen
tortzetten totdat aan hun ei-
:n is voldaan. In een pamflet
orden de scholieren opgeroe-
en pas naar de schoolbanken
rag te keren wanneer gevan-
in zittende scholieren zijn
rijgelaten. alle veiligheidswet-
n zijn ingetrokken, en 33 in
iweto gesloten scholen weer
jn opengesteld. Volgens niet-
■vestigde berichten zouden cir-
80.000 scholieren thuis zijn
ibleven.
Gedenkpenning
gouden bruiloft
Een aandachtige prins
Bernhard bekijkt de ge
denkpenning die spe
ciaal is geslagen ter ge
legenheid van de gou
den bruiloft van prinses
Juliana en de prins op 7
januari volgend jaar.
Behalve het koninklijk
paar zijn bij de uitrei
king van het eerste
exemplaar op paleis
Soestdljk aanwezig de
heren De Boer (Algeme
ne Oranjeverenigingen),
Vis (ontwerper). De
Graaf (Confederatie van
Oranjeverenigingen) en
Boender (Christelijke
Oranjeverenigingen).
AMSTERDAM Niet het lagere
personeel, maar de leiding van het
Amsterdamse politiekorps en burge
meester Van Thijn zijn verantwoor
delijk voor de omstandigheden waar
onder de 23-jarige kraker Hans Kok
vorig jaar in een politiecel overleed.
Dat is volgens Gerard Putman, voor
zitter van de Amsterdamse afdeling
van de Algemene Christelijke Poli
tiebond, de strekking van het rapport
dat de rijksrecherche heeft opgesteld
na een onderzoek van de „zaak-
Kok".
Putman heeft hét rapport zelf niet
mogen inzien, maar zegt door inge
wijden op de hoogte te zijn gebracht
van de inhoud ervari. Daaruit zou
blijken dat er al geruime tijd te wei
nig personeel in het cellencomplex
van het Amsterdamse politiebureau
was en dat zich voor de dood van
Hans Kok al meer incidenten hadden
voorgedaan. Het rapport is al enkele
weken geleden uitgebracht, maar
Van Thijn wil het nog niet vrijgeven,
tot ergenis van Putman. „Het rapport
wordt bewust niet openbaar gemaakt.
dat maakt me argwanend. Uit be
trouwbare bron weet ik dat het rap
port uiteindelijk wijst in de richting
van hoofdcommissaris Valken en
burgemeester Van Thijn", aldus Put
man.
Volgens een woordvoerder van bur-
gemeester Van Thiin zal het recher? -J
che-onderzoek tegelijkertijd openbaar
worden gemaakt met de uitkomst'"
van een gerechterlijk vooronderzoek
dat nog niet is afgesloten. De christe
lijke politiebond vindt dat onzinnig.
Levi Montalcini (77) krijgt na dertig jaar internationale erken-
ig voor haar ontdekking.
TOCKHOLM De Amerikaan Stanley Cohen (63) en
Ie Italiaans Amerikaanse Rita Levi-Montalcini (77)
rijgen de Nobelprijs voor de Geneeskunde voor hun
verk op het gebied van groeifactoren. Het Karolinski-
nstituut in Stockholm, die dit gisteren bekend maakte,
Kiemt hun ontdekkingen van zeer grote betekenis
voor het begrip van mechanismen die groei van cellen
en weefsels beïnvloeden.
'hen werkt momenteel aan de medische faculteit van de Van-
erbilt University in Nashville en Levi-Montalcini vwerkt aan
et Instituut voor Cel-Biologie CNR in Rome. Begin jaren vijftig
erkten de twee samen in St. Louis. Het is gebruikelijk dat er
ele jaren over heen gaan tussen de ontdekking en het verlenen
an Nobelprijzen voor Geneeskunde. Dit is nodig om het belang
an ontdekkingen voor de wetenschap te bepalen.
Ie ontwikkelingsbiologe en de biochemicus ontdekten respectie-
elijk de groeifactoren van zenuwen en van de opperhuid. Als
evolg daarvan is de wetenschap in staat veel ziektes, uiteenlo-
end van groeiafwijkingen tot seniliteit en tumorvorming beter
i begrijpen. De ontdekking vande groeifactoren zal tevens lei
en tot nieuwe geneesmiddelen en neiuwe behandelmethodes
oor verschillende ziektes.
n'1952 bewees Levi-Montalcini dat wanneer tumoren uit mui
en werden getransplanteerd naar kippe-embryos, het zenuw-
lelsel van het embryo bijzonder snel groeide. Daaruit conclu-
eerde zij dat het tumor een groeifactor uitscheidt. Deze factor
IGF kon drie jaar later worden geïsoleerd. De Newyorker Co-
en, die in 1953 aan het onderzoek ging meewerken, ontdekt
en tweede groeifactor (EGF), voor de opperhuid (epidermis).
)e afgelopen tien jaar is het aantal ontdekte groeifactoren
norm gestegen tot meer dan veertig. Volgens het Karolinski-
istituut waren die ontdekkingen mogelijk dankzij het pioniers-
erk van Levi-Montalcini en Cohen. Aan de Nobelprijs voor de
ieneeskunde is een geldbedrag verbonden van twee miljoen
roon, ongeveer 650.000 gulden. De prijs wordt op 10 december
itgereikt.
Een blije Stanley Cohen (65) neemt de felicaties in ontvangst na
het vernemen van het goede nieuws.
DE BILT Met de re
gelmaat van een onheil
spellende klok beeft de
aarde in Zuid-Amerika
zo krachtig dat er dui
zenden doden vallen. In
Mexico kwamen verle
den jaar zeker vijfdui
zend mensen om bij een
aardbeving en het afge
lopen weekeinde verlo
ren waarschijnlijk onge
veer tweeduizend men
sen het leven bij de aard
beving in El Salvador.
En statistisch staat al vast
dat er in de komende
drie jaar in hetzelfde
continent weer een der
gelijke ramp zal plaats
vinden.
Omdat aardbevingen volgens
een bepaalde regelmaat op
treden kunnen geologen vrij
betrouwbaar voprspellen
hoeveel de aarde er jaarlijks
te verwerken krijgt. Maar
niemand weet waar, wanneer
en met welke kracht. „Een
aardbeving valt niet te ont
vluchten. Maar je kunt je er
wel tegen wapenen", zegt dr.
A. Ritsema, hoofd van de af
deling geofysica van het
KNMI in De Bilt. „Bouw de
huizen zo dat ze niet kunnen
instorten".
Per jaar roert de aarde zich
ongeveer honderd keer
krachtig, waarvan twintig
keer zeer krachtig. Dan ko
men aardbevingen van zeven
en acht op de schaal van
Richter voor, goed voor zo'n
tienduizend doden per jaar.
Cijfers die onderkoeld het
topje van een ijsberg van el
lende weergeven. Want elke
dode staat voor verschillende
gewonden en vele daklozen.
Geen wonder dat de wereld
na elke schok weer vraagt
om betrouwbare voorspellin
gen. Dat is volgens Ritsema,
wiens afdeling jaarlijks 1500
aardbevingen registreert,
echter te veel gevraagd. „Dat
is voor 98 procent onhaal
baar, zo simpel ligt het".
Bijna alle aardbevingen heb
ben plaats langs de breuk
vlakken in de aardkorst.
Geeft dat geen mogelijkhe
den voor voorspellingen
„Jawel, daardoor weten we
inderdaad waar de meeste
aardbevingen optreden, we
kennen de risico-gebieden.
Maar daarmee weten we nog
niet op welke precieze plaats
en op welk tijdstip. Om dat te
kunnen voorspellen zouden
we moéten beschikken over
een dicht netwerk van sta
tions dié gedetailleerde gege
vens over een bepaald gebied
leveren. Anders is elke voor
spelling onzorgvuldig. Alleen
in Californië en delen van
Japan bestaat zo'n netwerk.
Die meten alle voorkomende
trillingen, de veranderingen
in de waterputten (waterspie
gel en temperatuur), de ra
dioactieve straling en het
magnetische veld".
De resultaten van die metin
gen garanderen een betrouw
bare voorspelling?
„Nee, dat is nog geen garan
tie voor succes. Soms treden
verschillende aanwijzingen
tegelijkertijd op zonder dat er
een beving volgt, terwijl het
ook mogelijk is dat een aard
beving plaatsheeft zonder dat
er voortekenen van zijn ge
weest. Er zijn gewoon te veel
dingen in het spel die je niet
controleren kunt. Je blijft in
het onzekere verkeren. Er
zijn wel voorspellingen ge
claimd en dat leidde dan tot
grote vreugde. In 1975 werd
in China een aardbeving
voorzien die inderdaad
plaatshad en de stad Hai-
cheng verwoestte. De bevol
king was net op tijd geëva
cueerd. Maar een jaar later
werd de stad Tangshan ge
troffen door de zwaarste
aardbeving van de laatste
twee eeuwen. Er vielen
250.000 doden en van de
vreugde van de onderzoekers
was maar weinig meer over.
Nee, ik heb geen al te hoge
verwachtingen van voorspel
lingen".
Zware aardschok
treft Oost-Japan
TOKIO De oostkust van
Japan is door een zware
aardbeving getroffen. De
beving had een kracht van
5,7 op de schaal van Rich
ter. Er waren vanmorgen
echter nog geen melding
van schade of slachtoffers.
Het epicentrum van de be
ving lag vijftig kilometer
onder het zee-oppervlak
van de Stille Oceaan zo'n
200 kilometer ten noorden
van Tokio.
„Zeker niet. In de risico-ge
bieden moet zo gebouwd
worden dat de huizen niet in
storten bij een aardbeving.
Dat kan. In Tokio bouwen ze
torenflats die „bevings-vei-
lig" zijn. Die flats hebben een
frame dat niet bewegen kan.
Bij een schok valt hooguit
een binnenmuur, maar het
geheel blijft staan. Dat kan in
El Salvador ook, als je het
geld er maar voor (over)
hebt. Je kunt in die gebieden
geen genoegen nemen met
huizen die uit klei of stenen
met cement zijn opgetrokken.
De regering van zo'n land is
daar verantwoordelijk voor,
of eigenlijk de internationale
gemeenschap, dat mag je van
mij rustig zeggen".
STEVO AKKERMAN
(Vervolg van de voorpagina) bouw om hulp te vragen.
SAN SALVADOR
Volgens het Salvado
raanse Rode Kruis is de
water- en elektriciteits
voorziening in het groot
ste deel van de hoofdstad
van El Salvador hersteld.
Maar de arme, dichtbe
volkte wijken bleven
nog verstoken van water
en elektriciteit. Honder
den woedende Salvado-
ranen verdrongen zich
gisteren voor de hekken
rond het Rode Kruis-ge-
Ziektes als gevolg van inge
wandsstoornissen en infecties
beginnen de kop op te, ste
ken. De gewonden moeten
onder erbarmelijke omstan
digheden worden verzorgd,
omdat maar twee van de vijf
ziekenhuizen in de hoofdstad
gebruikt kunnen worden. Op
verscheidene plaatsen staan
de ziekenbedden in de open
lucht of in geïmproviseerde
tenten opgesteld en hangen
de infuussen aan de boom
takken. Het gebrek aan mid
delen - bijvoorbeeld een te
kort aan bloed - en hygiëne
laat het medisch personeel
vaak geen andere mogelijk
heid dan tot amputaties over
te gaan, hetgeen veelvuldig
gebeurt.
Het Internationaal Rode
Kruis heeft gisteren bekend
gemaakt dat het bijna ruim
1,1 miljoen gulden aan spon
tane giften heeft ontvangen
voor de aardbevingslachtof
fers in El Salvador. De Euro
pese Commissie heeft 592.000
gulden uitgetrokken voor
noodhulp aan het getroffen
gebied. Het Salvadoraanse le
ger neemt niet deel aan de
hulp- en reddingsoperaties.
President Duarte gaf daar
voor als verklaring dat de
strijdkrachten „op dit mo
ment van crisis" de veilig
heid van het land moeten
verzekeren, hoewel de ver
zetsbewegingen een staakt-
het-vuren hebben afgekon
digd. In de straten van San
Salvador patrouilleren zwaar
bewapende troepen om de
orde te handhaven en plun
deringen tegen te gaan.
President Duarte zei dat het
de beste oplossing om ram
pen als deze te voorkomen is
de hoofdstad San Salvador te
verplaatsen naar het binnen
land, waar aardbevingen
minder vaak voorkomen. De
afgelopen eeuw zijn er al drie
keer plannen ontwikkeld
voor een dergelijke verplaat
sing.
Een Salvadoraanse vrouw troost haar kind, wanneer zij op het
kerkhof een famililid hebben begraven dat slachtoffer was van
de aardbeving.
Vrachtwagen
verongelukt
SPA Bij een ongeluk met
een Nederlandse vrachtwagen
in het Belgische Spa zijn giste
ren drie mensen om het leven
gekomen. De chauffeur van de
vrachtwagen geladen met hou
ten planken, reed in volle
vaart een steile helling af en
botste tegen drie huizen. Op de
weg mogen geen zware
vrachtwagens rijden omdat ze
daar niet in staat zijn om goed
te remmen. De slachtoffers
waren de chauffeur Peter van
Hoof, zijn 19-jarige dochter
Adriana en e?n 90-jarige
vrouw die op straat wandelde.
SUSKE EN WISKE DE GLANZENDE GLETSJER
(c) Standaard Uitgeverij. Antw^pen-Weeep.
PROEFSCHRIFT OVER HERINDELINGEN VAN GEMEENTEN:
DEN HAAG Er moet
een onafhankelijke com
missie van wijze mannen
komen die het gevoelige
proces van gemeentelijke
herindelingen (denk bij
voorbeeld aan het ont
werpplan van de provin
cie Zuid-Holland om on
der meer Benthuizen en
Hazerswoude samen te
voegen) grondig voorbe
reidt. Niet de Tweede Ka
mer maar de Raad van
State zou als objectieve
„buitenstaander" de hoor
zittingen in de regio
moeten organiseren en in
beleid moeten „vertalen".
Het is aan de minister van
binnenlandse zaken om met
een herindelingsvoorstel te ko
men en niet aan de provincie,
zoals nu gebeurt.
De Tweede Kamer verhuist
naar een plaats langs de zijlijn:
het parlement moet zich be
perken tot het aangeven van
de grote lijn hoe een herinde
ling er kan gaan uitzien, ver
volgens de uitwerking daar
van aan de commissie en de
Raad van State overlaten, om
„aan het eind van de rit" de
bereikte herindeling wettelijk
te beklinken.
Zo zou het met gemeentelijke
herindelingen moeten gaan,
meent mr. A.G.J.M. Rombouts,
burgemeester van Wouw in de
provincie Noord-Brabant (als
gemeente met minder dan
10.000 inwoners in principe
door herindéling „bedreigd"),
die vrijdag aan de universiteit
van Twente promoveert op
het proefschrift „Gemeenten
zonder garanties". Rode draad
in dat proefschrift is dat ge
meenten zich bij herindelin
gen ondergesneeuwd voelen;
belangen van bestuurders,
ambtenaren en inwoners
worden niet voldoende be
schermd, laat staan „gegaran
deerd". De oplossing van Rom
bouts zou hieraan een eind
moeten maken. „Ik spreek mij
niet voor of tegen herindelin
gen uit; ik heb het alleen over
de manier waarop het gebeurt.
De huidige methode is niet
goed", zegt hij.
Jarenlang
Hoe gaat het nu? Nu dragen
Ï>rovinciale besturen voorstel
en aan, meestal op basis van
jarenlange, verhitte discussies
in dorpshuizen en clublokalen.
De minister van binnenlandse
zaken dient op basis daarvan
een wetsontwerp in, waarmee
de Tweede Kamer aan de slag
gaat. Dan volgt het befaamde
ritueel van de hoorzittingen,
die minstens zo verhit en ru
moerig verlopen als de vooraf
gaande gedachtenwisselingen.
Daarna houdt de Kamer een
einddebat en hangt het uitein
delijk van de Eerste Kamer af
of de herindeling, die nooit
onomstreden is, ook doorgaat
(heeft de Tweede Kamer zich
niet te veel door de waan van
de dag laten leiden? etc).
Bij^deze gang van zaken laaien
de emoties hoog op en schu
wen kamerleden volgens
Rombouts de koehandel, met
„bevriende politici" niet om
zoveel mogelijk recht te doen
aan de wensen van hun electo
raat dat in het herindelinsge-
bied woont. Er volgt een
stroom van amendementen die
volgens Rombouts meer reke
ning houden met onderlinge
politieke verhoudingen in de
Kamer, en dus met het eigen
politieke belang, dan met het
belang van de betrokken ge
meentebestuurders en de be
volking, die vaak met een on
bestemd, katerig gevoel blij
ven zitten („hebben we hier al
die jaren voor geknokt, is dit
wat we wilden?").
Een objectieve, zakelijke afwe
ging van belangen is er nau
welijks, vindt Rombouts. Met
een enigszins misprijzende
glimlach maakt hij gewag van
„de kisten met appels en pe
ren" die kamerleden krijgen
van een met opheffing be
dreigde gemeente w^ar de
fruitteelt in hoog aanzien staat,
en zo meer.
Democratie
Maar zijn „die kisten met ap
pels en peren" er juist niet een
schitterend voorbeeld van hoe
direct de democratie bij ge
meentelijke herirtdelingen
werkt? Het is toch prachtig als
de gehele bevolking van een
gemeente in het geweer komt
tegen een hen onwelgevallig
herindelingsplan waarover het
parlement moet gaan beslis
send Dat is pure democratie,
democratie in optima forma.
Rombouts: „Zo eenvoudig is
het niet. Het is maar schijn.
Het zijn uitingen van ontevre
denheid over een procedure
die veel te lang geduurd heeft
en nog verkeerd dreigt uit te
pakken ook. 'Gemeenten en
hun inwoners worden wel ge
hoord maar ze hebben niet het
idee dat er ook naar hen ge
luisterd wordt. De Tweede
Kamer speelt steeds vaker de
rol van rechter tussen de voor
stellen van de provincie en de
wensen van het gebied, terwijl
de minister andere, afwijken
de denkbeelden heeft. Uitein
delijk komt er dan een oplos
sing op tafel waarin weliswaar
van alles iets is terug te vin
den, maar waarmee onmoge
lijk iemand echt tevreden kan
zijn. Laat staan of er effectief
heringedeeld is. Daar moeten
we van af".
Gevarenzone
Er staan nog heel wat herinde
lingen op het programma voor
de komende jaren, waarbij in
totaal vierhonderd gemeenten
betrokken zijn: Utrecht-west,
Utrecht-oost, het noordoosten
en midden van Zuid-Holland,
Kennemerland en Waterland
in Noord-Holland, het Rijk
van Nijmegen, oost-Gelder
land, de Bommelerwaard (door
de Eerste Kamer weggestemd,
maar door de minister toch
weer in studie genomen), de
gehele provincie Groningen,
de gehele provincie Noord-
Brabant en de provincie Lim
burg met uitzondering van het
zuiden (is al opnieuw inge
deeld). Volgens Rombouts zijn
dat vierhonderd gemeenten
„in de gevarenzone" als niet
tijdig de bakens worden ver
zet. De tijd-dringt, want nooit
eerder in onze vaderlandse ge
schiedenis zijn in betrekkelijk
weinig tijd zoveel gemeenten
1 verdwenen (in 25 jaar onge
veer 250). Het ziet er niet naar
uit dat die tendens zal veran
deren, ook al wijzigen de mo
tieven om tot herindeling over
te gaan zich voortdurend als
gevolg van nieuwe maatschap
pelijke inzichten.
„Ik praat nog niet eens over
de maatstaven die gehanteerd
worden voor het wel of niet
herindelen van gemeenten.
Dat zijn bijvoorbeeld de af
spraken over het inwonertal:
is 10.000 inwoners nu wel of
niet het minimum enzovoort.
In het regeerakkoord is af
stand genomen van zulke pun
ten en zegt men alleen te wil
len kijken naar bestuurlijke en
financiële knelpunten en naar
de samenwerking met andere
gemeenten. Dat is al b^ter,
want die grootschalige,
streeksgewijze herindelingen,
die er zo verschrikkelijk syste
matisch uitzien, leiden lang
niet altijd tot het beste resul
taat. Gelukkig zijn dat soort
begrippen uit het regeerak
koord verdwenen. Maar ik
blijf zeggen: gemeenten kijk
uit, let op je belangen. Een
herindeling kan heel goed zijn
maar niet op de manier zoals
het nu gaat, dat kost je de
kop".
ED FIGEE
