Mozart is in, vooral als hij Amadeus heet l
Goudzoeker in hoger beroep
tegen Goldrush-uitspraak
„Ik ben verslingerd aan
Trijntje Fop"
KUNST CcidócSOtVUVnt DINSDAG 14QKTOBER 1986 PAGINA 18
Modigliani
gestolen
in Brussel
BRUSSEL Uit een particu
liere woning in Brussel is een
schilderij van Amedeo Modi
gliani ontvreemd waarvan de
waarde wordt geschat op
2.250.000 gulden. Een woord
voerder van justitie deelde
mee dat de diefstal zondag
door drie gemaskerde mannen
werd gepleegd, nadat zij de
verzorgster van een vrouw
van 87 jaar hadden vastgebon
den en een prop in de mond
geduwd. De titel van het schil
derij. het portret van een
vrouw, is onbekend.
„MAGNUM" VOOR
AMERIKAANSE VROUWEN
MEEST OPWINDEND
NEW YORK Tom Selleck („Magnum") is de „opwindendste
Amerikaan" en Bill Cosby, van de naar hem genoemde fami
lieshow, de „meest bewonderde". Ronald Reagan heeft het na
kijken. Selleck noemde het etiket dat het Amerikaanse vrou
wenblad Ladies Home Journal hem na een rondvraag onder de
lezeressen opplakte, „een zegen. Ik heb me de titel niet zelf
gegeven, maar als iemand anders het doet vind ik het heel aar
dig en heel vleiend", aldus Selleck. Bill Cosby werd door de
lezeressen van het tijdschrift gekozen boven president Reagan,
Bob Hope, Johannes Paulus II, Jacques Cousteau, Lee Iacocca
en Billy Graham in de categorie meest bewonderde man.
Reagan viel wel een aardige troostprijs in de schoot, die van
„interessantste man" in de Verenigde Staten. Hij bleef er een
voudig onder: „Ik b£n heel erg gevleid, maar als je president
bent vallen je zulke dingen nu eenmaal te beurt".
Première van jeugdwerk
van Paul Hindemith
WEST-BERLIJN In West-Berlijn is de pre-
mière gegeven van een onbekend jeugdwerk
voor piano van Paul Hindemith (1895-1963):
„Drei wunderschöne Mëdchen im Schwar-
zwald". Het werk is in 1916 geschreven en was
volgens het Hindemith-Instituut nog niet ge
publiceerd en uitgevoerd. Het bestaat uit acht
walsen die technisch en naar hun aard ver
schillend zijn en in hun samenhang een op
gaande lijn tonen. „Drei wunderschöne Mad-
chen im Schwarzwald" heeft het opusnummer
6 gekregen en is voor het eerst uitgevoerd door
ontdekker professor Franzpeter Goebels en
zoon Friedwart. Het succes was groot. Als stu
dent verdiende Hindemith zijn brood met pia
nospel in koffiehuizen en in „kurkapellen" in
het Zwarte Woud en Zwitserland.
APELDOORN De Apeldoomer
Henk Nuesink, die door de Amster
damse rechtbank in het ongelijk
werd gesteld tijdens een kort geding
dat hij aanspande tegen de AVRO,
omdat hij op het laatste moment van
deelname aan de finale van „Gol-
drush" werd uitgesloten, gaat in ho
ger beroep.
De Apeldoorner meent dat de rechter
hem in twee punten in het gelijk
heeft gesteld. „Ten eerste heeft hij
vastgesteld dat ik wel degelijk aan de
finale had kunnen deelnemen, wan
neer de AVRO het schema niet plot
seling veranderd had en tevens heeft
de rechter geconstateerd dat de spel
regels niet geheel zijn nageleefd". De
Apeldoorner verloor het kort geding,
omdat hij niet kon aantonen dat er
twee draaiboeken van het program
ma bestonden. De AVRO bracht er
maar één mee naar de rechter. Nue
sink beschikt intussen ook over het
tweede. Hij denkt daarmee sterk te
staan.
Lengte Newman betwist
NEW YORK De lengte vanjfl.
Paul Newman is dezer dagen
een brandende kwestie ge-
weest in New York. De New^£
York Post betwistte een arti um
de New York Times, °f'
waarin werd gesteld dat New-
man 1.80 meter lang wa«
L
Maar volgens de Post kom
Newman nauwelijks boven d
1.72 meter uit. Newman ze]
verklaarde voor TV onmiddel
lijk 500.000 dollar te willen ge
ven aan de Post als hij inder L
daad 1.72 meter is. Elke incl j
daarboven wilde hij honorerer
met 100.000 dollar, bester**^
voor een liefdadigheidorgai
satie.
em n
;ani
>1
DEN HAAG Vroeger
heette Mozart gewoon Mo
zart, maar nu heet hij
vooral Amadeus. Net zoals
Cruijff voor het grote pu
bliek altijd Jopie was, is
er sinds de film Amadeus
een soort volksempfinden
rond de componist losge
barsten. Mozart heeft
nooit te klagen gehad
over verkoopcijfers, maar
sinds hij Amadeus heet is
er geen houden meer aan.
Jaap van Zweden en Ber-
dien Stenberg verzonnen
een concertserie onder de
titel Ode aan Amadeus en
het publiek stroomde toe.
De plaat met dezelfde titel
heeft al op meer dan
80.000 draaitafels gelegen,
vaak van mensen die
daarvoor nog niet eens
wisten dat Mozart een
componist was.
Tijdens de Platen- 10-daagse,
die tot en met 18 oktober
duurt, verschijnen er weer
eens twee schijven met muziek
van Mozart. De ene. Ode aan
Amadeus deel 2. borduurt
voort op het eerste commercië
le succes. De andere, Mozart in
Concert, is een promotie LP
die 6,95 kost, in tegenstelling
tot de populaire tegenhanger
„Warm Aanbevolen" (Gerard
Joling, Chris Rea e.d.) die gra
tis is. Mozart in Concert is dan
ook voornamelijk bedoeld
voor de actiê „Geef klassiek
kado", die weer duurt van 20
oktober tot en met 15 novem
ber.
klassieke „geschenk" zit èen
bon ter waarde van ƒ9,95
waarmee een cd(!)-catalogus
kan worden aangeschaft met
alle beschikbare titels. Wat het
klassieke repertoire betreft
gaat dat overigens niet hele
maal op, aangezien de levering
van cd's nogal vertraagd gaat.
Maar goed, Mozart dus, het
troetelkind van de platenindu
strie. vooral als hij voor een
breed publiek geschikt is. Dat
vereist, blijkbaar, aanpassing.
Jaap van Zweden is daar niet
wars van en gestimuleerd door
het succes met Berdien Sten-
berg werkte hij dit keer samen
met de pas (cum laude) afge
studeerde fluitiste Hanneke de
Vries en tot waarschijnlijk ve
ler verbazing ook hoboïst Han
de Vries. Ze spelen een gear
rangeerde Mozart, want het
moet natuurlijk wel een lek
ker moppie zijn. Op zich niet
onaangenaam, maar door alle
veranderingen en transcripties
wel erg gladjes en veelvuldig
overgoten met een sentimen
teel sausje. Jaap van Zweden
klinkt warm, maar mist wel
elke geestdrift. Han de Vries
kan niet anders dan spijt heb
ben van zijn medewerking:
zo'n prachtige hoboïst met zul
ke flauwe muziek.
Hoewel de enige échte misser
toch van Louis van Dijk is. Hij
bewerkte en speelde het an
dante grazioso uit de pianoso
nate KV 269. Dat stuk balan
ceert van zichzelf al tussen
ontroerend en kwijlerig, maar
krijgt hier een dot honing die
alleen maar afkeer kan wek
ken.
Mozart in Concert is gewoon
recht-toe-recht aan. Bedoeld
om de luisteraar lekker te ma
ken. omdat er steeds minder
klassieke platen worden ver
kocht als gevolg van de explo
sieve groei van de compact
disc. En zoals dat met vrijwel
alle promotie-LP's lukt, is ooi f
deze poging zeer geslaagd. D« j
diverse platenmaatschappijei
hebben hun opnamen keurij
afgestaan en ze zijn helde
overgezet. Bovendien is d
plaat niet volgestauwd met
deeltjes en lekkere deuntjes}
maar staan er twee volledigt
concerten op, het klarinetcon
cert in a, KV 622 en het piano
concert in c, KV 467.
Dat laatste is het hoogtepuntfrp
in de aanpak van Murray Pe v
rahia met het Engels Kamer j<)
orkest. Deze combinatie, dit ie
voor CBS met sterk wisselen ttt
de opnamekwaliteit alle piano >ri
concerten van Mozart opnam el
beleeft hoorbaar plezier aanaa
het musiceren. Perahia's bena m
dering is puur, bijna afstande sc
lijk en neigt nergens naar he ti
romantische, zoals nog we e
eens het geval wil zijn bij Al
fred Brendel, die andere Mo i
zart-gigant. Net als de binnen oi
komer, een van spanning zinjar
derende Don Giovanni onde t
Bernard Haitink, doet dez^t<
plaat naar meer verlangen,
zo hoort het ook; Amadeu
kan op z'n tijd misschien leul
in het gehoor liggen, Mozar n
werkt pas echt verslavend, p
DICK HOFLANI t
COMPOSITIE-OPDRACHT VOOR
HERMAN STRATEGIER
Warmgevoerde pantalon
in actuele ruit,
polyester/katoen, 36-48.
Skipantalon in rib
polyester, zwart
en kobalt, S-M-L-XL.
Thermopantalon, 100% katoen,
o.a. in zwart, 36-46.
Herman Strategier: „Een goede koordirigent worden is een
gave".
de canon inzet. Ik heb ge
hoord, dat het volgend jaar op
21 november in de Doelen in
Rotterdam zal worden uitge
voerd, samen met het Rotter
dams Philiharmonisch Orkest
onder leiding van Lucas Vis,
en daar ben ik" (hij zegt het
zeer nadrukkelijk) „heel erg
gelukkig mee".
Begeleiding
De koren die zullen aantreden
voor het uitvoeren van dit
werk, komen uit Voorburg,
Raamsdonkveer, Tilburg, St.
Maartensdijk, Haaksbergen en
Zwijndrecht.
Inmiddels zijn we overgescha
keld op een glas sherry, waar
bij alle herinneringen nog eens
worden opgehaald. Want Her
man Strategier is in deze con
treien maar al te goed bekend,
en niet alleen als componist,
maar vooral als een groot
koor-dirigent. Dit brengt het
gesprek op de huidige proble
men die de koren de laatste
tijd hevig in beroering bren
gen, zoals het begeleidings-
vraagstuk, het tekort aan goe
de begeleidingsorkesten en
een opleiding van de koordiri
genten.
„Jullie hebben in het westen
nogal moeilijkheden voor de
komende jaren, zoiets heb ik
gehoord. Hier valt dat geluk
kig wel mee, omdat we meest
al over een goed regionaal or
kest kunnen beschikken. Maar
hoe staat het dan met het
Randstelijk Orkest? Is die toe
stand nu nog niet opgelost? En
wat de opleiding aangaat van
koordirigenten - ja, wie ben ik!
Ik houd me niet meer met met
koordirectie bezig. Wel weet
ik dat er conservatoria zijn die
niet eens een schoolorkest.
hebben. Hoe kun je dan in he
melsnaam een koordirigent
opleiden. Een schoolorkest is
toch al niet ideaal, want als je
na je opleiding voor een be
roepsorkest komt te staan, dan
valt dat niet mee. Je moet wel
heel goed in je schoenen staan
wil je niet in de knoei komen.
Ik heb me altijd heel goed
voorbereid, maar ik herinner
me nog als de dag van gisteren
hoe benauwd ik was voor dat
eerste moment toen ik voor
een groot orkest stond. Maar
zoiets mag je nooit laten mer
ken, zeker niet aan je orkest,
en ook niet aan het koor.
Want reken maar dat de heren
van het orkest een jong broe
kie in de tang proberen te ne
men".
Opleiding
Wat vindt Herman Strategier
verder nog over de opleiding
van koordirigenten? Is een
conservatoriumopleiding vol
doende, of moeten ze verder
nog een opleiding volgen?
„Een koordirigent is nooit uit
gestudeerd, en moet ook met
een zekere regelmaat met een
goed orkest kunnen werken.
En wat de koordirigenten zelf
betreft, tja, ik geloof dat er in
eerste instantie een goede se
lectie nodig is. Meestal hebben
ze op een conservatorium al
een opleiding gehad voor een
instrument, waarbij je al een
indruk van hen hebt. Ik zou
het zó willen zeggen: een diri
gentenopleiding kunnen velen
wel volgen. Maar een goeie
koordirigent wórden is een
gave. Je zult hard moeten
werken in dit vak, anders red
ik het niet. Ik zou een paar
vuistregels willen noemen: een
koordirigent moet goeie oren
hebben, en alles horen wat er
fout gaat, want daarmee valt
of staat zijn prestige. Van be
lang is ook zijn slag, die vooral
duidelijk moet over komen.
Dat moet gebeuren zowel bij
moderne werken, die vaak
heel gecompliceerd zijn, of bij
de behandeling van recitatie
ven. Een dirigeerslag moet
voor koor en orkest goed te
begrijpen zijn".
Analyse
„Natuurlijk is ook een grondi
ge analyse van de partituur, en
het kennen van de partijen
noodzakelijk. Och, er zijn zo
veel dingen op te noemen.
Heel belangrijk ook is de per
soonlijkheid en het gezag dat
hij overbrengt. Je moet geen
dictator zijn, alsjeblieft niet.
Vooral goed en soepel met
mensen omgaan. Luister naar
je koorleden, want er zijn al
tijd wel ergens problemen. Al
leen bij conflicten moet je
vastberaden optreden, vooral
als je overtuigd bent van je ge
lijk. Soms heb ik wel eens het
gevoel dat een koordirigent
een soort duivelskunstenaar
moet zijn. Hij moet op alles be
dacht zijn. Maar als ik had
moeten kiezen dan geloof ik
dat ik toch nooit een orkestdi
rigent had willen worden. Ik
zou de vele spanningen niet
hebben verdragen. „Nee", zo
besluit Herman Strategier, „ik
ben blij zoals het nu is ge
gaan".
T»TT>r» DT TMr\T?DC
Landgoed van
Getty museum
LONDEN „Sutton Place",
het landgoed ten zuiden van
Londen dat wijlen de Ameri
kaanse oliemiljardair John
Paul Getty kocht van de her
tog van Sunderland, wordt
door zijn nieuwe eigenaar, de
Amerikaan Frederick Koch,
tot museum van negentiende-
eeuwse kunst gemaakt. Koch
is samen met zijn broer erfge
naam van een vermogen van
400 miljoen dollar. Hij heeft de
reputatie dat hij de grootste
verzamelaar van kunst uit de
vorige eeuw is. Hij koopt vol
gens kunstkringen elk jaar
tweemaal zoveel aan als de
National Gallery in Londen.
Ferneyhough docent aan
conservatorium
DEN HAAG Jan van Vlij
men heeft het in zijn nieuwe
functie als directeur van de
Stopera te druk gekregen om
zich met componeren of met
het geven van compositieles
sen bezig te kunnen houden.
Het Koninklijk Conservatori
um heeft in zijn plaats een
groot en internationaal bekend
componist benoemd, Brian
Ferneyhough, assistent van
Klaus Huber en nu ook leider
van de vermaarde cursussen
in Darmstadt. Hij komt een
keer per maand een week les
geven totdat hij wat meer tijd
heeft. Op de Muziekdagen in
Donaueschingen wordt mo
menteel zijn nieuwste werk
uitgevoerd, de Etudes Trans-
cendentales, die op het concert
van het Nieuw Ensemble o.l.v.
Ed Spanjaard op dinsdagavond
28 oktober eveneens worden
gespeeld.
DOOR WERTH LEIDEN
Componist Herman
Strategier heeft van het
„Fonds voor de Scheppen
de Toonkunst" een op
dracht gekregen tot het
schrijven van een koor
werk met orkest ter gele
genheid van het eeuw
feest in 1987 van de Ko
ninklijke Bond van Zang
en Oratoriumverenigin
gen (KBZON).
Bij ons bezoek aan zijn sfeer
volle woning in Doorwerth
vinden we een blije Herman
Strategier, die met recht trots
is op deze eervolle opdracht
„Ik heb opdracht gekregen
een werk te schrijven", zo ver
telt hij. „waarvan de onderde
len geschikt moeten zijn voor
alle koortypen afzonderlijk,
dus voor kinder-, mannen- en
vrouwenkoor, en voor ge
mengd koor. Het moet zo dat
ze bij bepaalde gelegenheiden
ook los van het totaal kunnen
worden uitgevoerd. Het zijn
vijf delen geworden waarvan
het laatste de titel draagt, die
ik aan het hele werk heb gege
ven: „Viva la musica". Het
was niet zö eenvoudig, ge
schikte teksten te vinden, hoe
wel ik voor het kinderkoor
gauw klaar was, want zie je ik
oen verslingerd aan Trijntje
Fop. Ik koos van hem „Op een
kat" en „Op een zangkraai".
Herman Strategier heeft zicht-
oaar binnenpretjes als hij de
teksten nog eens ter hand
neemt. „Voor het mannenkoor
ben ik bij Daan Zonderland te
recht gekomen bij het schone
lied: „Een nachtegaal in Ech-
ternach". Die zong alleen mu
ziek van Bach, tot groot mis
noegen van zijn vrouw, die en
kel Mozart horen wilde. Het
vrouwenkoor mag zingen over
„Sïnte Caecilia" van Jacques
Schreurs, en voor het ge
mengd koor köos ik een ge
dicht van Guido Gezelle: „O
Lied". Zoals ik al gezegd heb,
draagt het laatste deel de zwie
rige titel van „Viva la musi
ca", waarin ik de gelijknamige
canon hebt verwerkt van Mi
chael Praetorius. Het is een
fragment uit een zinnespel,
waarmee de rederijkerskamer
uit Bergen op Zoom meedong
op het vermaarde Antwerpse
landjuweel in 1561. De tekst
dichter is onbekend. Dit wordt
door alle koren gezongen, dus
ook met het kinderkoor, dat
Horizontaal: 1. bloedvat; 4. traag; 7.
mannetjeskat; 9. ofschoon; 11. spore-
plant: 12. dieregeluld; 13. afgelegen;
15. visbak; 16. de blijde boodschap;
19. walkant; 20. vogelprodukt: 21.
blijvend populaire melodie; 26. insekt;
27. soort papegaai; 28. oude lengte
maat; 29. deel v.e. auto; 31. voorzet
sel; 32. verdicht verhaal; 34. omwen
teling; 35. muziekinstrument.
Verticaal: 1. sierplant; 2. eerstkomen
de (afk.1); 3. teken, van de dierenriem;
4. onderricht; 5. paardeslee: 6. afde
ling v.e. bedrijf in een toneelstuk; 8.
vis; 10. Bulgaarse munt; 12. kortston
dige periode van slecht weer; 14.
vuurpijl; 15. vis; 17. dwaas; 18. alvo
rens; 21. larve van de langpootmug;
22. geheel gevuld: 23. gewicht; 24.
telwoord; 25. voorzetsel; 29. sleepnet;
30. onwrikbaar; 32. muzieknoot; 33.
tegenwoordig.
OPLOSSING
•nu ee 'oj zz
!|ed oe bo>t 62 Useeu gz '72
:uibj6 £2 i|OA ZZ Uiawe '12 bee '81
beu Li -M9ÜQ '81 'tri :|nq 21
:ab\ oi. :6uoj e :0u?os g :jb g :sei
:wej e '2 :0Ae6e t :|eeoiuaA
•wm sc
'.jeoi -fr£ tueujoj ZZ 'te 'te* '62
- :|e "82 ;ea>l LZ Uoui gz :ueaj6jaAe
'12 :ia '02 '61 '.e!|96ueAa gt :unqj
St béA et :eq Zi :souj u :ie e
'jaiBM l :si®l '7 :j0P® T :|BBtuoz|JOH
