Strandcross
stoer spektakel
Groots feest voor
Jan Schmitz in
Leidse Pieterskerk
3
Huldiging Jan Schmitz
wordt waar muziekfeest
3222
Imperium
slaagt
redelijk
in Ottens
Een sneeuw
dagpuzzel
KUNST
Qeid&aQowuvnt
MAANDAG 13 OKTOBER 1986PAGINJ
LEIDEN Het zat er dik
in, dat Jan Schmitz even
perplex en „helemaal on
der de indruk" zou zijn
aan het einde van de gro
te huldigingsmiddag, za
terdag, in de Leidse Pie
terskerk. Daarom haalde
hij een paar maal zijn
handen door z'n magi
strale haardos voordat hij
aan zijn dankwoord toe
was. Het was hem niet in
z'n kou we kleren gaan
zitten: twee onderschei
dingen, een pauselijke en
een Haagse, een beeldje
van de Leidse jongen
Joppensz, en een pedaal
koppel „op manuaal 2",
als cadeau van de Leidse
Hartebrugkerk waar
Schmitz alweer 15 jaar
met muziek het Godsvolk
in de liturgie begeleidt
En er waren nog zoveel ande
re geschenken. Niet in het
minst de glansrijke aaneen
schakeling van uitvoeringen
door koren en orkesten. Jan
Schmitz 50 jaar organist Hij
heeft het geweten.
Het begon al vorstelijk met
een rijtoer door een stukje
Leidse city. Het winkelend
publiek vroeg zich dan ook
met verbazing af wie die
vriendelijke dame en meneer
in die glimmende koninklijke
oldtimer waren: Jan en Jopie
Schmitz op de kussens, voor
de marsmuziek van „Concor
dia Leiden" uit. Bij de Pie
terskerk klonken vooraf de
deuntjes van een straatorgel,
maar de orgelman nam de be
nen toen de organist naderde.
In de kerk waren vele hon
derden bij elkaar om Schmitz
in hun hart te sluiten, in een
entourage van een soort jaar
markt met kraampjes. Je kon
er Schmitz' jongste orgelplaat
(opnamen van zijn eigen con
cert in de kathedraal van
Chartres) kopen, maar ook
broodjes met haring en garna
len. De Pieterskerk is al ge
ruime tijd geen echte kerk
meer, maar je kunt er lekker
eten en drinken of een recep
tie of congres houden, even
tueel onder de gebarsten
klanken van een imposant
doch amechtig orgel waarop
ooit Sweelinck. Albert
Schweitzer, Maarten 't Hart
en landdrost Han Lammers al
speelden. Op zijn feest brak
Schmitz nog een lans voor dit
orgel, dat „op de draad is ver
sleten".
„Roomse organist"
Zaterdag was daar de symbio
se van katholiek en her
vormd, zoals ook Jans vader
katholiek en zijn moeder pro
testant was. Maar vooral was
alles in de geest van Schmitz,
die zichzelf graag een „room
se organist" noemt, en wel
licht daarom ook waren de
rijke bloementoeven, in het
gebouw aangebracht, in de
pauselijke kleuren wit en geel
gehouden. Schmitz speelde
zijn eigen gouden feest zelf
open aan het Pieterskerkor
gel, een eerbetoon aan zijn
onlangs overleden oud-orgel
professor, de Mechelse orgel-
virtuoos Flor Peeters. Voor de
rest was de klank aan een
aantal kwaliteitsensembles
onder leiding van René Ver-
hoeff, die in uitstekende ko
ren grossiert.
Daar zat Jan dan, als bedol
ven onder zo veel blijken van
erkentelijkheid en dankbaar
heid. En de sprekers, die hun
stoffelijke gaven inleidden,
beschreven hem als „ras-orga
nist" en hadden het over zijn
liefde voor de kerkmuziek,
vooral het gregoriaans. Ze
roemden in allerlei toonaar
den Jans „vechtlust" en zijn
„manen die soms overeind
staan als hem iets dwarszit".
Mgr.Zuidgeest, als pauselijke
bode, zag Schmitz als „een
man tussen hemel en aarde"
(omdat hij als organist steeds
maar weer die trap naar het
orgel op moet klimmen), bur
gemeester Goekoop van Lei
den beschreef Schmitz, die
een groot promotor is van
Leiden als Nederlands orgel-
stad nummer twee, als „staan
de met één been ip de wereld
en het andere in de kerk".
Zijn collega Havermans van
Den Haag echter, wist dat Jan
„met één been in Den Haag
en met én in Leiden staat".
Maar welke afwegingen er
ook waren, het stond vast dat
Jan Schmitz in een halve tijd
de cultuur in Den Haag en
Leiden en tot ver over stads
en landsgrenzen heen emotio
neel en met een grote inzet
van gaven en kunde heeft ge
diend. Schmitz werd zaterdag
Ridder in de Orde van
St.Gregorius en drager van de
Haagse penning van Bijzonde
re Verdiensten. Jan had bij
voorbaat maar al zijn eerdere
onderscheidingen even van
z'n revers gehaald.
Podium kraakte
Burgemeester Goekoop was in
zijn element en hield een
hooggestemde rede met ver
bale klaroenstoten en andere
fonkelende accenten. Toen
alle verzamelde koren Jan
gingen toezingen, zakte een
stuk van het podium, waarop
het puikje van René Ver-
hoeffs choristen stond opge
steld. onder het gewicht van
zoveel muzikaliteit. Deze
plaatselijke ineenstorting had
de heer Goekoop tot grote
geestdrift gebracht, omdat het
hem eraan herinnerde dat
ook het orgel van de Pieters
kerk aan een broodnodige
restauratie toe is. Het beeldje
van de jongen Joppensz., dat
hij Jan in de handen stopte, is
overigens uit voorraad lever
baar. Zowat iedere Leidenaar
heeft zo'n geperst exemplaar
op de schoorsteen of de vens
terbank staan. Maar dat deed
aan het gulle gebaar van Goe
koop niets af.
De heer Havermans stelde
zich de „Bourgondiër" Jan
Schmitz die niet alleen
vroom is maar ook levenslus
tig „en van een goed glas wijn
houdt" voor als een „Fran
se abt die vriendelijkheid uit
straalt". Het ad hoe kerkvolk
zat stilletjes te monkelen: dat
was „typisch Jan", vond men.
De huldiging mondde uit in
een kersvers gecomponeerde
„Jan Schmitz Cantate". Sinds
dien mag Schmitz zich het
„nieuwe Jantje van Leiden"
noemen. Jan had genoten.
Helemaal van de muziek die
voor hem en de zijnen was
uitgevoerd. En toen moest
Schmitz ook nog op de recep
tie aan het slot ontelbare han
den drukken. Ook dat hoort
bij het leven van een gouden
organist tussen Leiden en
Den Haag.
TON PIETERS
Huldiging van Jan Schmitz, 50 Jaar
organist, door Die Haghe Sanghera,
Rotte'a Mannenkoor, Hagacantare,
St. Caecilia, Voome's Dameskoor,
Toonkunstorkest Lelden, Noordhol
lands Koperkwartet, organist Ben
Fey, pianiste Theo Roo» en de sop
raan Usette Emmink, het geheel
o.l.v. René Verhoef}.
De huldiging van Jan Schmitz
ter gelegenheid van zijn vijf
tigjarig organistenjubileum is
zaterdagmiddag in de Leidse
Pieterskerk vooral een muzi
kale happening geworden.
Een muziekfeest ingeleid door
de jubilaris zelf met de weer
gave van Toccata en Fuga
over „Ave Maria Stella" van
Flor Peeters op het drie kla
vieren en 43 stemmen tellen
de orgel. Peeters, de dit jaar
overigen Belgische organist
componist, schreef een majes
tueus werk dat op dit in er
barmelijke staat verkerende
orgel slechts ten dele in alle
glorie tot klinken kwam.
René Verhoeff had voor het
festijn met zijn koren uit Lei
den, Den Haag, Rotterdam en
Voorne óók een werk van
Peeters ingestudeerd, het
machtige en imposante
„Christus Vincit" dat in deze
kerkruimte ook qua uitvoe
ring veel indruk maakte. „Die
Haghe Sanghers" en „Rotte's
Mannenkoor" voldeden met
delen uit de Festcantate van
Bruckner aan een verzoek
van Jan Schmitz. Het is een,
helaas zelden uitgevoerd, blij
moedig werk.
Jan Schmitz heeft als organist
van de Hartebrugkerk immer
het R.K. Kerkkoor St. Caeci
lia tot zijn beschikking, een
ensemble dat in alle eenvoud
maar'indringend Cantate Do
mino van Hassler en Pater
Noster van Kedroff uitvoerde.
De Haagse componist Marius
Monnikendam, jarenlang be
vriend met Schmitz, mocht op
dit programma niet ontbre
ken. Het Noordhollands Ko
perkwartet en organist Ben
Fey onderstreepten de kwali
teiten van Monnikendam met
een deel uit zijn Concerto.
Eén van de hoogtepunten
werd voor de talrijke aanwe
zigen de vertolking van het
wonderschone lied „Ubi Cari
tas" van Duruflé en het in
drukwekkende „Izje Cheru-
wini" van Mokranjac. Hoe
slecht het orgel is en hoe
knap Albert de Klerk een
Concerto schreef bewezen
Ben Fey en het Toonkunstor
kest Leiden, waarna het
Voorne's Dameskoor de een
voud van het Letse volkslied
fraai kleurden. Op tekst van
Koos Schmitz schreef Folkert
Grondsma een humorvolle,
geestrijke en sfeervolle „Jan
Schmitz-Cantate" in de stijl
van Bach, door alle medewer
kenden en sopraan Lisette
Emmink met uitbundig succes
uitgevoerd, een feestelijke af
sluiting.
ADRIAAN HAGER
Microthaatar, Oude Veel 33© Leiden:
Imperium speelt 'Een sneeuw ven
Willem Jsn Otten. Gezien op 11 ok
tober. Nog te zien op vrijdag en za
terdag t/m 22 november (20.30 uur)
De enige manier van acteren
die Willem Jan Ottens toneel
stuk 'Een sneeuw' recht doet
lijkt de psychologisch-realisti-
sche te zijn. Als je besluit dat
stuk met een amateurtoneel
vereniging te gaan spelen stel
je die voor een erg zware op
gave. Heel zorgvuldig en heel
lang moet er gewerkt worden
om een karakter op te bouwen
en geheel geloofwaardig te
maken. Er is veel vakman
schap voor nodig om de toe
schouwer echt mee te slepen
in alle emoties van een familie
waarvan het deel dat oud ge
noeg is de oorlog doorbracht in
concentratiekampen.
Willem Jan Otten heeft in zijn
sterke stuk laten zien welke
gevolgen een dergelijk verle
den veertig jaar later nog kun
nen hebben. Een familie is bij
een om de laatste verjaardag
van Panda, de tweede echtge
noot van de grootmoeder, me
vrouw Quint, te vieren. Het
feestje moet zo leuk en luchtig
mogelijk verlopen, maar wordt
beheerst door herinneringen
aan de oorlog, of, bij de jonge
re generatie, het ontbreken
van die herinneringen.
Bij zo'n zwaar onderwerp sto
ren de kleinste gebreken in de
weergave van die emoties. Het
is onmiddellijk duidelijk als de
inleving niet honderd procent
is. Ook bij Imperium werden
gevoelens te vaak vervangen
door de gebaren en het stem
gebruik dat samen kan gaan
met die gevoelens. Toch is het
gezelschap er onder regie van
Matja Koppejan in geslaagd
een boeiende voorstelling te
maken, die de komende we
ken waarschijnlijk nog beter
zal worden.
Het meest overtuigend vond ik
personages die relatief weinig
tussen extremen heen en weer
geslingerd werden. José (Nien-
ke van den Berg) was de trut
die ze moet zijn, Mia (Manita
van den Berg) had een even
wicht door haar gezonde ver
stand en Bibi door haar gekte.
Die laatste werd knap ge
speeld door Tiny van Loenen,
en bracht de humor in de
voorstelling die in de andere
rollen meer opgezocht had
kunnen worden. Thomas
(Roeland Segaar) had sterke
momenten, maar zijn kant van
getergde, rebellerende nar had
meer uit de verf kunnen ko
men. Frederik (Koen van Ier-
sel) had nog teveel onverant
woorde sprongen in zijn emo
ties. Panda wist zijn machtelo
ze zwijgen toch vaak een wils
krachtige invulling te geven.
DICK VAN TEYLINGEN
,.«E
ALPHEN AAN DEN RIJN
ROCINEMA I (Van Boetzelaer
straat 6. tel. 01720-20800). Ka F]
rate Kid II (al); 13.45, 18.30
21.15. EUROCINEMA II: To|
Gun (al); 13.45, 18.45, 21.«F
EUROCINEMA III: Haunt* o!
Honeymoon (al); 18.30, 21.00 01
Op Hoop van Zegen (al); 14.00
EUROCINEMA IV: Color Purpl
(al); 20.00.
KINDERVOORSTELLINGEN
EUROCINEMA IV:
ter (el); 14.00.
LEIDEN LUXOR (Stationsweg!
19, tel. 071-121239): Running'
Scared (12); 19.00, 21.15 m:
di. wo ook 14.30. LIDO cf)|
STUDIO (Steenstraat 39. te
124130): Alien* (12); Down an
Out in Beverly Hill* (al); To
Gun (al); Hanna and her sisten 's
(al) 14.30. I9é0, 21.15 The Co^r
lor Purple (al); 20.00. TRI**
NON (Breestraat 31, t
123875): Short Circuit (8
14.30. 19.00, 21.15 REK
(Haarlemmerstraat 52. tel. 07 I
125414); Schroeiende Harti
tochten (16); 14.30, 19.0)
21.15.
KINDERVOORSTELLINGEN
LIDO: Sneeuwwitje en de zet
dwergen (al); wo. 14.30.
NOOROWIJK LIDO THEATE
(Pr. Bernhardstraat 56. te
01719-12800): Police Academ
III (al); ma. 19.00. di. 20. If
Murphy's Law (16); ma. 21.11
Horizontaal: 1. karakter; 5. voorloj
ontwerp; 9. het essentiële; 10. wree
aard (lig.); 11. voorstelling v.e. fx
veelheid door cijfers; 13. sporteve
ment (afk.); 15. mondrand; 16.
bedrage van; 17. spade met gekrc
blad; 19. biersoort; 20. verfstof;
eerlijk (Engels); 22. zelfkant van
nen; 24. dakbedekking; 25. inhoui
maat (afk.); 26. mannetjesbij;
stoomschip (afk.); 29. lang en si
kleed; 31. lang smal stuk; 33. li
overjas; 35. telwoord; 36. gelijkelij
Verticaal: 1. telwoord: 2. hoewel;
zeevis; 4. tweegevecht; 5. veel
tend; 6. deel v.h. oor; 7. paardes
8. niet gestemd tot spot; 12. met
14. werktuig tot verplaatsing van
ten; 16. schertsende bijnaam; 18.
om hout te klieven; 19. zoogdier;
stuk stof; 26. stof die het prest;
vermogen tijdelijk verhoogt;
denkvermogen; 29. gesteente;
loopplaats voor kippen; 32. bijwoc
34. muzieknoot.
OPLOSSING
:J3 zt '0€ :KÏ| '62 :epaj LZ
'92 :de| '62 '6t '81
'91 :i8Xei fi -uu zi :6usujep
'8 :jb i :iai -g :deuti g :ianp
'6 :|B '2 :pjapuoi4»ipe i :ieeo|
6iua ge :aup
tituep "ee :<J&dj ie :jadoi 62 "S's
:jep -gz :ip '52 :ued pz :6au zz
IZ :js>|O 02 :sie '61 Zl 'pe
:d|| 'Sl "li "61 :ieia6 u :ojau
:nop 6 'pept 'S :pjee i :|eejuoz
SCHEVENINGEN Het,
tevoren zorgvuldig afge
wogen, besluit om toch
maar per fiets richting
Scheveningen te gaan,
bleek achteraf bepaald
geen slechte keuze. De
(na)zomerse temperaturen
nodigden al bij voorbaat
uit tot een aangenaam
tochtje, maar ook om wat
meer praktische redenen
was het reisdoel ditmaal
per auto wat lastig bereik
baar. De vierde editie van
Veronica's Strandcross
werd bijgewoond door
(ruw geschat) zo'n 200.000
belangstellenden en de
verkeerschaos was nave
nant. Het toppunt van on
mogelijkheid? Parkeren in
Scheveningen gistermid
dag.
Zien en gezien worden. Daar
draait alles om bij een zo mas
saal evenement. Kijken naar
het sportieve spektakel op het
strand, bekeken worden op en
langs de boulevard waar een
kleurrijke parade van moto
ren, scooters en brommers
(voor de voor beide eerste ca-
tegoriën nog wat te jonge
jeugd) plaats vond. In alle
soorten en maten stonden ze
in het zonnetje te pronken, nij
ver opgepoetste pronkjuwelen
voor de wat kapitaalkrachtiger
„bikers", met alles er op en er
aan; chroom, chroom en nog
eens chroom. Maar ook non
chalant „verwaarloosde" mo
toren. afkomstig uit de leger-
dump, toepasselijk in de kleu
ren groen, groen en nog eens
groen. Echter, natuurlijk wel
technisch onberispelijk. Moto
ren met of zonder duozit, met
of zonder zijspan, met of zon
der allerhande luxe versierse
len.
Dat zich achter een facade van
uiterlijk schoon ook een wat
minder plezierige kant kan be
vinden, toonde een onopval
lend briefje, bevestigd op het
windscherm van een fraaie,
maar vooral uiterst brede mo
torfiets, geparkeerd bij het
Scheveningseplein. Daarop
werd melding gemaakt van
een gestolen, aan de hand van
de bijgeleverde beschrijving
vrijwel identiek exemplaar, op
de eerste van deze maand bij
een ziekenhuis in Almelo. Op
sporing verzocht. Evenals de
talrijke kinderen, die in de
welhaast onbeschrijfelijke
drukte door hun ouders soms
maar heel eventjes uit het oog
werden verloren en onmiddel
lijk spoorloos in de mensen
massa verdwenen. Gelukkig
was er dan telkens wel weer
de helpende hand van oom of
tante agent om een familie
hereniging tot stand te bren
gen.
Een bonte rij van vervoermid
delen, een bonte stoet van hun
berijders trouwens ook, al lijkt
de kleur zwart in dit wereldje
een aparte dimensie in te hou
den. De motoren maken een
stoere indruk, de vele, vele
coureurs doen daar niet voor
onder. Stoere blik in de ogen,
stoer aangekleed, het schijnt er
bij te horen. De drank (hoofd
zakelijk bier) vloeide in opval
lend hoge mate door de dorsti
ge kelen, de snelheidsregels
zullen gisteravond, op de te
rugweg naar huis, vast wel
hier en daar zijn overtreden.
Maar het tweehonderddui
zend-koppige publiek in Sche
veningen gedroeg zich over
het algemeen keurig gedisci
plineerd. Op ten minste één
„heer"schap na dan, die zich
zelf op onrechtmatige wijze
toegang tot het rennerskwar
tier wenste te verschaffen. Hij
maakte vervolgens kennis met
de Kung Fu-kennis van één
van de potige beveiligingsbe
ambten en de indringer kroop
alras met de staart tussen de
benen af.
Voor de toeschouwers was het
overigens geen eenvoudige op
gave het wedstrijdverloop in
de Strandcross, want daar is
het uiteindelijk toch allemaal
om begonnen, van begin tot
einde te volgen. In de solo
klasse verschenen om twee
uur welgeteld 604 deelnemers
aan de start en dat droeg aller
minst bij aan een overzichte
lijk geheel. Voorburger Martin
de Haas, wiens moeder een
aantal dagen eerder nog tele
fonisch had verzocht dat zoon
lief in de gaten diende te wor
den gehouden, had zowaar de
beste start. De Belgische com
mentator Jan van La"L niet
een koddige Waalse tongval
uitgerust, verzon meteen een
aantal voor de hand liggende
zinspelingen op zijn achter
naam.
De eerste ronde was, althans
voor de toeschouwers die zp
Het
Scheveningse
strand was
zondag
herschapen in
een cross
terrein.
direkt aan de rand van de
boulevard of op één van de ta
luds te bemachtigen, nog rede
lijk te volgen. Daarna werd
het veelal abacadabra voor
onze rap van de tongriem ge
sneden zuiderbuur, dus ook
voor de argeloze kijker en,
naar later zal blijken, ook voor
de televisie-commentatoren
die zelfs met behulp van de
monitor het gekrioel van de
vele coureurs maar moeizaam
konden ontcijferen.
Aan het einde van de middag
bleek dat Eric Geboers de
Strandcross op zijn naam had
geschreven. De kleine Belg,
ex-wereldkampioen in de
125cc en ook in 1984 winnaar
in de Scheveningse zandkuil,
won de eerste twee manches
en eindigde in de derde en
laatste manche kort achter
Leo Combee als tweede. De
winnaar van vorig jaar had
aanvankelijk wat mechanische
problemen, maar bewees uit
eindelijk toch dat zijn kampi
oenschap anno 1985 geen toe
val is geweest. Met de eind
klasseringen in de overige
klassen heeft de organisatie
aanmerkelijk meer moeite. De
zijspannen, de trikes en de
vierwielers leverden hun bij
drage aan de kakafonie van
geluiden, maar wie nu op wel
ke plaats lag, het was zelfs de
rijders zelf maar al te vaak on
duidelijk.
De nog allerminst aflatende
belangstelling voor het stoere
spektakel in Scheveningen
laat niet onverlet, dat lang niet
iedereen zo gelukkig is dat
Neerlands jongste, maar te
vens niet alleen qua motor
sport meest luidruchtige om
roep naar hen toekwam deze
zomer. De autochtone bevol
king immers klaagde vooraf al
steen en been over de ver
wachte (geluids)overlast en zal
zeker gistermiddag in die me
ning zijn gesteund door de
drukte, de nog lang niet ver
dwenen uitlaatgassen. De
vlootschouw op de Noord
waar zich ook vele toesch
wers op alles wat drijven
hadden verzameld, was
dat betreft in ieder geval
lieu-vriendelijker. Maar
overige vier dagen van hel
vijfdaagse evenement was
toeloop naar Scheveningei
vergelijken met een doorsi
stranddag. En wie zou het i
in z'n hoofd willen halen
tegen de zomer te gaan pro
teren?
DICK Kil
