onder geleende vlag
/ast op toewijzing
Parijs
niet meer
zo zeker
In
Amsterdam
begon de
sport-
verdwazing
ZATERDAG 11 OKTOBER 1986
stadion en vielen er dikke regendruppels'".
Een 1200-koppig koor, samengesteld uit
de acht beste muziekgezelschappen van
het land, liet zich daardoor echter niet
ontmoedigen en gaf een machtig „Wilt he
den nu treden" ten beste, waarna domi
nee De Visser de volgende wijdingswoor
den sprak: „Elke strijder zal ervan door
drongen zijn dat overwinnaars slechts dan
persoonlijke en nationale eer ten deel valt
wanneer zij strijden met een blank wapen
in een reine hand". Kon het Hollandser?
Hoe reageerden de vaderlandse media op
de Amsterdamse Spelen van 1928? Al
even prekerig, zoals moge blijken uit dit
commentaar: „Ongemerkt winnen ideeën
en opvattingen veld welke vijf of tien jaar
geleden zonder discussie als verwerpelijk
werden beschouwd. Aan alles merkt men
dat de sport langzamerhand een volko
men nieuw karakter gaat krijgen. Zij is al
lereerst van gezonde lichaamsoefening tot
kijkspel geworden en nu gaat meer en
meer dat kijkspel een maniakale vorm
aannemen. Want het allerhoogste is niet
meer het vinden van lichaamskracht en
levensvreugd. Het allerhoogste is thans:
het record, het kampioenschap, de super
latief - het hoogste, het snelste, het verste.
Alleen de allerbeste prestatie telt; voor
mindere goden is er geen plaats meer.
Nurmi. Moeskops. Weismuller, zij zijn de
keien van deze eeuw. Wat interesseert het
de massa dat een onbekende een prestatie
verricht die relatief uitmuntend is. zolang
er nog een ander is die sneller, hoger of
verder kan? Daar zit de kern van de
zaak".
Bij de Amsterdamse Spelen van 1928 is
de sportverdwazing begonnen. Profetisch
zijn de woorden die volgen. „Het zal heel
moeilijk zijn een dergelijke ontwikkeling,
de triomf van het wedstrijdwezen, tegen
te houden. Het staat zelfs te bezien of de
grote massa dat wil. Immers: sensatie en
sport zijn langzamerhand één geworden
en men wil nu eenmaal sensatie". Hoe dat
zij, een succes werden ze wel, die Spelen.
Boekdelen spreekt het feit dat kapitein G.
van Rossum, de secretaris van het inmid
dels opgerichte Nederlands Olympisch
Comité, werd uitgenodigd om leiding te
komen geven aan de Spelen van 1932. In
Los Angeles nota bene, de olympische erf
vijand van Amsterdam.
PIET SNOEREN
Olympische Spelen moeten voor
de poort van de hel worden wegge
sleept. Dat geldt voor nu, maar
het gold nog meer in 1928 toen
Amsterdam ze pas kreeg na er
zestien jaar om gezeurd te hebben.
De vriendschap tussen twee ba
ronnen gaf uiteindelijk de door
slag - zeer tegen de zin van de
Nederlandse regering die elke
steun had geweigerd. Betekenden
die Spelen werkelijk een ontaar
ding van de christelijke cultuur?
Begon in Amsterdam inderdaad
de sportverdwazing?
AMSTERDAM - Actievoerders
doen leden van het Internationaal
Olympisch Comité plukjes hasj toe
komen teneinde hen ervan te over
tuigen dat Amsterdam niet de aan
gewezen stad is voor het organiseren
van de Spelen 1992. De gezonde
geest in het gezonde lichaam - dat
hoge ideaal van de sport - loopt
kans op bezoedeling in een Sodom
waar drugs op elke straathoek te
koop zijn, luidt ongeveer de valselijk
met de naam van burgemeester Van
Thijn ondertekende boodschap.
Schande?
In elk geval betreft het hier aanzienlijk
minder grof geschut dan wat er anno 1928
in stelling werd gebracht, de eerste en tot
nu toe enige keer dat Amsterdam zich het
olympisch middelpunt van de wereld
mocht noemen. Luister naar een man als
de vermaarde Leidse theoloog prof. Hugo
Visscher. „De Olympische Spelen", ging
die indertijd tekeer, ..bevorderen de ont
kerstening van de westerse volkeren en de
ontaarding van de christelijke cultuur".
Het argument was voor de toen zittende
Tweede Kamer aanleiding om elke steun
aan de voorgenomen hoofdstedelijke
Olympiade te weigeren. Dat het sportfes
tijn er uiteindelijk toch zou komen, was
louter te danken aan particulier initiatief.
Aan baron F. W. C. H. van Tuyll van Se-
rooskerken. om precies te zijn. Hoe de tij
den in nog geen zestig jaar - een knipoog
van de eeuwigheid - konden veranderen,
blijkt ook daaruit. Het hedendaags ge
draaf van olympische delegaties rond de
aardbol krijgt schier komische dimensies
voor wie bedenkt dat deze Van Tuyll het
helemaal op zijn eentje deed. Al in 1912
had de doortastende edelman de Neder
landse hoofdstad kandidaat gesteld. Eerst
kwam er Wereldoorlog I tussen en vervol
gens gingen 1920 en 1924 aan zijn besnor
de neus voorbij, maar in dat laatste jaar
gaf De Coubertin. vader van de olympi
sche gedachte en ook baron, hem de ver
zekering dat 1928 voor Amsterdam zou
zijn. Hij hield woord. Maar voordat prins
Hendrik, de gemaal van koningin Wilhel-
mina, op 17 mei 1928 de Spelen kon ope
nen, moest er nog heel wat water door de
Amstel vloeien. Het evenement kostte
Amsterdam twee miljoen gulden. Een
■peuleschil, vergeleken bij de tien miljoen
"die het .de afgciopen tijd alleen al heeft ge
kost om de huid te verkopen van een
olympische beer die nog geschoten moet
worden, maar voor die crisistijd een
enorm bedrag.
Armoede.
En de baron stond er moederziel alleen
voor. Een Nederlands Olympisch Comité
-vergadering in Lausanne lijkt een aantal
betrokkenen niet meer zo zeker als voor
heen. Het weekblad Le Point schreef in
zijn laatste nummer zelfs dat Barcelona in
de laatste bocht een beslissende voor
sprong heeft genomen. Het blad stond
vervolgens stil bij de fouten in de Franse
strategie, die op zelfoverschatting zou zijn
gebaseerd. In het zicht van de Finish wij
zen verscheidene commentatoren er in
eens op dat de gelijktijdige kandidatuur
van Albertville (Haute Savoie) voor de
winterspelen wel eens een grote vergissing
kan blijken. Alsof men pas nu lijkt te be
seffen dat de zomer- en winterspelen
sinds 1945 niet meer in een en hetzelfde
land worden gehouden. Op zelfoverschat
ting berust volgens Le Point met name
het „historische argument" van Alain Da-
net, dat het over zes jaar zal gaan om een
buitengewoon evenement vanwege de
honderdste verjaardag van de heroprich
ting van de Olympische Spelen door de
Franse baron De Coubertin: in 1892 ont
vouwde hij zijn plannen en in 1896 wer
den de eerste Spelen gehouden. Boven
dien heeft Parijs de Spelen al twee keer
- 1900 en 1924 - mogen organiseren.
Spanje daarentegen nog nooit, wat de
om zijn streven te schragen was nog een
vrome wensdroom. Een nationale loterij
werd door de deugdzame regering verbo
den. Het initiatief om bij sportwedstrijden
een halve cent toeslag te heffen op iedere
toeschouwer, leverde te weinig op. In
Amerika kregen ze lucht van de Amster
damse geldnood en werden pogingen in
het werk gesteld de Spelen weg te kapen
ten gunste van Los Angeles. Maar IÓC-
president De Coubertin liet zijn adellijke
vriend Van Tuyll niet vallen en toen de
hoofdstedelijke gemeenteraad over de
brug kwam met 250.000 gulden voor de
bouw van een olympisch stadion, ging het
feest alsnog door. Maar een olympisch
dorp kon er niet meer af. De 3014 deelne
mende atleten uit zesenveertig landen
- een recordaantal - moesten de nachten
doorbrengen op boten en in schoolgebou
wen. Pikant detail: van de achthonderd
vlaggen die de organisatoren nodig had
den, moesten ze de helft lenen van Frank
rijk.
De Spelen van de armoede. Maar deson
danks de Spelen van de innovatie. Voor
het eerst in de olympische geschiedenis
viel er een uitslagenbord van royaal for
maat te bewonderen. Voor het eerst werd
er een olympische vlam ontstoken die tot
het eind van de Spelen zou blijven bran
den en wiekten er vijfhonderd duiven op
- een vredessymbool. ontleend aan de
oude Griekse Spelen - teneinde de ope
ningsceremonie luister bij te zetten. Het
belangrijkste echter: voor het eerst moch
ten, na lange en verhitte discussies, vrou
wen uitkomen in atletiekwedstrijden.
Tweehonderdnegentig in getal waren ze,
een kleine minderheid, en slechts vijf
nummers stonden er voor de dames open.
Maar die leverden dan ook meteen stuk
voor stuk wereldrecords op, zelfs de 800
meter, zij hel dat zich daar zulke pijnlijke
tonelen van overbelasting en ander sport-
leed voordeden dat dergelijke afstandslo
pen voor vrouwen vervolgens tot 1964
van het programma zouden worden ge
weerd. Het publiek had er te veel schande
van gesproken.
Prekerig
Met wat voor problemen kampten de or
ganisatoren in 1928 zoal? Men houde zich
vast. Ze moesten vrijstelling van rijwiel
belasting uit het vuur slepen voor de deel
nemende wielrenners. Ze moesten met de
KLM onderhandelen over het vliegver
keer op Schiphol, want stel je voor dat er
vanuit de lucht roet in het eten zou vallen
tijdens de ogenblikken waarop een gecon
centreerde stilte geboden was. En Neder
land zou Nederland niet zijn als het weer
geen roet in het eten had gestrooid. Drie
weken had de zon onafgebroken gestraald.
Tijdens de openingsplechtigheid echter
„hing de lucht zwaar en laag boven het
kansen van Barcelona uiteraard vergroot.
De kansen van Amsterdam worden in Pa
rijs zeer laag ingeschat. Maar het blijft na
tuurlijk koffiedik-kijken. Een feit is dat
het organisatieplan van Parijs zonder
meer indrukwekkend is. Met een ope
ningsplechtigheid op de Champs Elysées,
judo en turnen in het Grand Palais, de
dressuur in de koninklijke tuinen van het
paleis van Versailles en boogschieten aan
de voet van de EifTeltoren hebben de Spe
len inderdaad een „rendez-vous met de
geschiedenis", zoals een van de slogans
luidt. De veelal bejaarde dames en heren
van het IOC zullen niet ongevoelig zijn
voor de charmes van de in cultuurhisto
risch opzicht zo rijke Lichtstad.
Een tweede troef van Danet zijn de finan
ciën. Parijs belooft Olympische Spelen die
het midden houden tussen Los Angeles en
Montreal. Geen commerciële extravagan
ties dus. maar ook geen verliezen. Twee
honderd bedrijven, waaronder de Franse
dochters van Philips en AKZO, hebben
zich als sponsors aangemeld. Mede door
die grote toeloop kon burgemeester Chi
rac het IOC beloven alle deelnemers gratis
te zullen huisvesten in de wijk Bercy-Tol-
biac, het toekomstige olympische dorp.
De Franse telecommunicatie is een ander
argument van het organisatiecomité. In
1992 hoopt Frankrijk vijf televisiesatellie
ten in een baan om de aarde te hebben.
Een technisch hoogstandje moet ook de
invoering worden van een „elektronisch
paspoort" voor de duizenden atleten en
officials. Met deze chipkaart kunnen al
leen zij toegang krijgen tot het hermetisch
afgesloten olympisch dorp. Relschoppers
of erger zouden kansloos zijn. De journa
listen wordt een hypermodern perscen
trum in het vooruitzicht gesteld, vlakbij
de grote sportaccommodaties. „Kortom,
Parijs biedt een droomkandidatuur". al
dus de oud-hordenloper Guy Drut, de Pa-
rijse Anton Geesink.
In de onzekere tijd tot 17 oktober is het
opvallend dat de Parijzenaars zelf nauwe
lijks geïnteresseerd lijken in het evene
ment. Volgens Michel Claire, adjunc
t-hoofdredacteur van de zaterdagbijlage
van de sportkrant L'Equipe is de promo
tie van Parijs te veel naar buiten'gericht
geweest en niet genoeg op de bewoners
zelf. De gang van zaken in de hoofdstad
verschilt nogal met die in Albertville.
waar de jonge Gaullist Michel Barnier een
grote mobilisatie van de grond kreeg.
„325.000 Savoyards zijn er trots op de
olympische uitdaging te kunnen aanne
men", is de slogan van Barnier. Hij is
voorzitter van de regionale raad en geldt
als de coming man in de RPR, de partij
van de Franse premier Jacques Chirac.
De bevolking van Albertville heeft de le
den van het IOC lange tijd bestookt met
briefkaarten waarop werd gevraagd om
toewijzing van de Spelen. „Een succesvol
le en heel sympathieke actie", zei Michel
Barnier toen hij in Parijs zijn campagne
presenteerde. Hij leerde de aanwezigen
dat een kandidatuur „zoiets is als een sa
telliet. Wil je die in een baan om de aarde
brengen dan heb je daar een krachtige
draagraket voor nodig". En daar konden
de Parijzenaars en met name Jacques Chi
rac het mee doen. Boze tongen beweren
dat Barnier met dergelijke opmerkingen
en zijn hardnekkig vasthouden aan de
kandidatuur van Albertville een minister
spost in het kabinet-Chirac heeft ver
speeld. Maar dat sport en politiek alles
met elkaar te maken hebben was reeds be
kend.
hoogste bedrag besteedt aan de veiligheid
van de Games: tussen de 150 en 200 mil
joen gulden. En niet zonder reden, want
Birmingham staat ook bekend om de ras-
senrellen. Die rellen zouden de kansen
voor de stad in niet geringe mate hebben
verkleind, menen ingewijden. Sommige
wijken van de stad worden door kenners
gezien als een tijdbom, die net zo goed
voor als tijdens de Spelen kan afgaan.
IOC-leden die op bezoek waren in de stad
etaleerden hun angst voor die rellen, maar
waren tegelijkertijd onder de indruk van
de inspanningen van Birmingham om de
veiligheid zoveel mogelijk te waarborgen.
Juist voor die veiligheid is het olympisch
dorp ontworpen als een soort eiland, tus
sen autowegen en spoorwegen „inge
plakt". Verder heeft Birmingham grootse
plannen voor het door het IOC verplichte
culturele deel van de Spelen. In de plan
nen voor dit programma zullen onder
meer het Royal Shakespeare Theatre in
Stratford-upon-Avon (30 kilometer van
Birmingham) en de City of Birmingham
Symphony Orchestra een grote rol spelen.
Wie het plan van de Engelsen bekijkt, zal
het vrijwel zeker als het minst spectaculai
re van de zes steden vinden, misschien op
het mooie olympisch stadion na. Maar
dat is nu juist de kracht van het organisa-
tievoorstel van Birmingham. Het IOC
heeft al enige decennia te maken met
dure, prestigieuze plannenmakerij voor
een sportevenement dat meer dan eens is
uitgedraaid op een Financieel debacle. Bir
mingham past met Amsterdam in het ge
zelschap van steden dat zich bewust in
een zeer bescheiden underdogpositie heeft
gemanoeuvreerd en juist daarom nog eens
zeer hoge ogen kan gaan gooien.
ARJEN VAN DER SAR
van Barcelona opgesteld.
PARIJS - De recente golf bomaanslagen
in Parijs heeft er in elk geval" voor gezorgd
dat de leden van de „Association pour la
Candidature aux Yeux de la XXV Olym
piade-Paris 1992" weer met beide benen
op de grond staan. De veiligheid van atle
ten en toeschouwers is niet langer een Pa-
rijse exclusiviteit. Voor de Fransen mag
Birmingham dan rijmen op hooligan
(vandaal). Amsterdam de hoofdstad zijn
van de heroine en Barcelona worden be
dreigd door Catalaanse extremisten, in
Parijs vielen in september een tiental do
den en bijna driehonderd gewonden als
gevolg van een uit het Midden-Oosten af
komstig terrorisme.
Naar aanleiding hiervan constateerde
Alain Danet. de voorzitter van het Franse
organisatiecomité vorige maand op een
IOC-bijeenkomst in Seoel „twijfel in de
harten van de leden". Hij moest toegeven
dat „als veiligheid het enige criterium is
waarop de Olympische Spelen kunnen
worden beoordeeld die alleen nog maar
kunnen worden gehouden in totalitaire
staten". Voor het eerst was er een zekere
matiging in de promotiecampagne van
Parijs, die tot dan toe zeer agressief was.
Maar zo vlak voor de beslissende IOC-
Bij de Spelen van 1928 deel
de koningin Wilhelmina de
prijzen uit. Achter haar op de
foto prins Hendrik, die de of
ficiële opening had verricht.
•n prachtig project verwerkt: het nieu we
\arlos heeft zich pal achter de kandidatuur
Het
beeldmerk
van de
Olympiade
van 1928.
