Kinderen lenen meer boeken maar kopen ze steeds minder Nederland een maand lang in Hongarje WOODY ALLEN SCHADELOOS Maja van Hall en Olga Bontekoe bij Denise Stephan KUNST CcidócOoivKMit DINSDAG 23 SEPTEMBER 1986 PAGINA Circusprijs voor Fredy Knie AMSTERDAM De Zwitser Fredy Knie Jr. krijgt de jaar lijkse Oscar Carré Trofee van de Club van Circusvrienden Nederland. Hij ontvangt de onderscheiding, een bronzen beeldje ontworpen door Bep Sturm-Van den Bergh, voor de paardendressuren eind vorig jaar in het Amsterdamse Car ré. De prijs zal hem in decem ber worden uitgereikt in het zelfde gebouw aan de Amstel, wanneer daar leden van deze Zwitserse circusfamilie op nieuw een serie voorstellingen verzorgen. NEW YORK De Amerikaanse komiek en filmmaker Woody Allen is gisteren met 425.000 dollar schadeloos gesteld voor benadeling door een acteur uit Los Ange les die zijn sprekende evenbeeld is. „Ik huilde toen ik het hoorde", schertste Al len. „Wij hadden 4 van de 10 miljoen dol lar verwacht die we geëist hadden... Ove rigens is 425.000 ook een aardig somme tje". De acteur, de 43-jarige Phil Boroff, had in een advertentie reclame gemaakt voor video's. De indruk was gewekt dat Woody Allen met v.ideo-opnamen van zijn eigen „Annie Hall" en „Bananas" in de hand stond. De schikking werd bereikt juist nadat een jury was gevormd om in de zaak een oordeel uit te spreken. Letterkundeprijs voor Genazino MÜNCHEN De in Frankfort woonachtige auteur Wilhelm Genazi no heeft voor zijn verhaal „Die Ver- treibung" de letterkundeprijs 1986 van Westermann, het in München ze telende cultuurtijdschrift, gekregen. Aan de prijs is een eregeld van 15.000 mark verbonden. De vertelling van de in 1943 in Mannheim geboren schrijver werd door de jury van be oordeling gekozen uit 1.700 inzendin gen. Aanmoedigingsprijzen kregen Hans Kantereit voor zijn vertelling „Der Brief" en Manfred Dietz voor zijn korte verhaal "Der Tod der Maria Callas". De Westermannprijs bestaat sinds vierentwintig jaar en er worden korte verhalen mee bekroond. ABN sponsort het Jongeren Paspoort AMSTERDAM De ABN gaat de Federa tie Cultureel Jongeren Paspoort (CJP) sponsoren. De samenwerking duurt voorlo pig drie jaar, met een optie voor nog eens driejaar. Doel van de samenwerking is jon geren in contact te brengen met het Neder landse cultuuraanbod, terwijl de bank daar bij hoopt een deel van deze groep in de toe komst tot haar klanten te kunnen rekenen. De ABN investeert in een speciale promo tiecampagne rondom het CJP (van 29 sep tember tot 1 oktober) een miljoen gulden. Daarnaast zal jaarlijks een bedrag van on geveer twee ton in het samenwerkingspro ject met de federatie worden gestoken. De federatie CJP hoopt dat de promotie campagne zal leiden tot een toename van het aantal CJP-houders van 165.000 tot minstens 250.000. Tijdens deze actie zullen vijf weken lang alle zevenhonderd ABN- kantoren gratis het CJP verstrekken aan jongeren die een spaarrekening bij de bank openen. De campagne wordt gepromoot via radio, televisie en tijdschriften. Ook wordt in die periode een informatie-brochure ver spreid onder 700.000 jongeren op scholen in het middelbaar- en beroepsonderwijs. Als deze actie naar tevredenheid verloopt, en zowel de federatie CJP als de ABN heb ben hierin het volste vertrouwen, zal ver volgens een cultuurmagazine voor jongeren worden uitgegeven. Het CJP-periodiek zal aan alle paspoort houders worden toegestuurd en los te koop worden aangeboden. KINDERBOEVENWEEK VAN 8 TOT EN MET 18 OKTOBER AMSTERDAM Relatief - want het kindertal is landelijk gezien dalend - weten steeds meer kinde ren de weg naar de biblio theek te vinden. Dat houdt tevens in, dat die weg met een steeds wijder wordende boog om de boekhandel heenloopt, want diezelfde leesgrage kinderen kopen steeds minder boeken. Dat heeft vervelende consequenties voor de handelaren en uitgevers, zelfs in die mate dat de CPNB - Col lectieve Propaganda van het Nederlandse Boek - spreekt van aardverschui vingen. De verkopen, al dus de voorzitter van de CPNB, mevrouw H.V.M. Gottmer gistermiddag in Amsterdam, op de voora vond van de Kinderboe kenweek, geven reden tot zorg. Maar tijdens de Kin derboekenweek, van 8 tot en met 18 oktober, onder het motto „Boeven", zal daar zoals gebruikelijk weinig van te merken zijn. Het wordt weer een landelijk boevenfestijn. Maar met de CPNB gaat het, als actievoerende stichting, in middels goed. En om de kinde ren, die zo hardnekkig weige ren boeken te kopen daar toch toe aan te zetten, zijn er zelfs nieuwe plannen. Behalve de gewone Boekenweek en de Kinderboekenweek wil de CPNB een derde evenement ontwikkelen, gericht op men sen die geïnteresseerd zijn in het boek als informatiedrager. Want in dit genre blijkt nog enige schot te zitten. Overigens willen de uitgevers langzamerhand weten, rijke lijk laat dus, wat kinderen nou precies willen en wat niet; vo rige week hebben de uitgevers besloten om. met behulp van het uitwisselen van bedrijfsin formatie, meer inzicht te krij gen in de structuur van de om zet: hoeveel prentenboeken, strips, informatieve boeken en dergelijke worden tegen welke prijs verkocht, waar ligt de te ruggang en waar gaat het boek vooruit, willen ze onder meer weten. Feest Toch komt er weer een groot kinderfeest, te beginnen op woensdag 8 oktober in het Scheveningse Circustheater. In samenwerking met het Centrum voor Kunstzinnige Vorming in Den Haag biedt de CPNB aan 500 boefjes een middag met verrassingen. Die middagen worden de Gouden en Zilveren Griffels en Pense len uitgereikt aan de rechtma tige winnaars tijdens een aan gepaste voorstelling van het theaterstuk „Broertjes" van Frank en René Groothof. Daarna volgt de première van „De zaak Jan Steen", gespeeld door het Stormtheater naar het gelijknamige boek van Ka- rel Eykman, dat de CPNB uit brengt als kinderboekenweek- uitgave. Tijdens de Kinderboekenweek kost deze uitgave bij aankoop van een kinder- of jeugdboek 3,50. Het is de bedoeling dat de kinderen zelf met behulp van illustraties en het verhaal de boef uit het verhaal aanwij zen. Overigens bevat het boek, voor kinderen die zonder speurneus zijn geboren, op een verstopte plek de ontknoping en de naam van de boef. De Boevenweek bevat voorts tal plaatselijke evenementen, die doorgaans door de biblio theken worden georganiseerd en waarbij de diverse Griffel en Penseelwinnaars worden verwacht. In Den Haag orga niseert als vanouds de Stich ting Bzztóh de grote Boeken- en Schrijversmarkt in de hal van het Station Centraal op 11 en 12 oktober. ABC Voor de kleuters heeft de CPNB, ook al zoals gebruike lijk de laatste jaren, een kleu- teruitgave, geschreven en ge tekend door Joost Rietveld: een erg grappig boeven-ABC. De gezamenlijke oplage is een record: 165.000 exemplare- n.„Een overtuigd bewijs dat het kinderboek in Nederland leeft", aldus de CPNB. Want het zijn de handelaren die op grond van de te verwachten verkoop van kinderboeken de oplage bepalen. De Stichting Speurwerk heeft voorts berekend, dat tussen juni 1985 en juni van dit jaar voor 589 miljoen gulden aan algemene boeken is besteed: dat waren totaal 29.400.000 boeken. Toch nog. En omdat de koper twee dubbeltjes per boek meer wilde besteden, steeg de gemiddelde prijs per boek naar 20,05. FRITS BROMBERG De winnaars AMSTERDAM De gouden griffels voor 1986 zijn toege kend aan de schrijfster Joke van Leeuwen voor haar boek „Deesje" en aan Willem Wil mink voor zijn werk „Waar het hart vol van is. Willem Wilmink's schriftelijke cursus dichten". Joke van Leeuwen krijgt tevens de zilveren pen seel voor de illustraties in haar boek. Het gouden penseel van dit jaar gaat Max Velthuijs voor zijn illustraties in het kinder boek „Klein-Mannetje vindt het geluk". Zilveren griffels werden toegekend aan Tan Koide voor „Klop, klop, wie is daar?", Colin Thiel^, voor „Stormboy. Een leven in de wildernis", Mensje van Keulen voor „Tommie Station", Ulf Stark voor „Doldwazen en druiloren", Aidan Chambers voor „Tirannen", Uri Orlev voor „Het eiland in de Vogel straat", Humphrey Harman voor „Verhalen van een Afri kaanse koning" en aan Hans Peter Thiel en Marcus Würmli voor het informatieve boek „Italië". Een zilveren penseel gaat dit jaar, behalve naar Joke van Leeuwen, naar Joep Bertrams voor zijn illustraties in „Sala manders vangen". DEN HAAG In Boedapest en andere steden in Hongarije wordt van 27 september tot eind oktober met meer dan vijftig evenementen aandacht aan de Nederlandse cultuur besteed. Historische banden zijn er niet vreemd aan dat Nederland Hongarije heeft ge kozen als eerste land binnen de socialistische statengemeen schap in Europa om er gebun deld zijn cultuur te presente ren. Volgend jaar toont Hon garije zijn cultuur in ons land, onder meer met een omvang rijke bijdrage aan het Holland Festival in Amsterdam. Minister Brinkman van WVC opent de manifestatie 27 sep tember samen met zijn Hon gaarse collega Bela Kopeczi. Koningin Beatrix en Prins Claus bezoeken zeven en acht oktober Boedapest. Ze zullen er ook president Pal Losonczi ontmoeten. Op het programma prijkt de wereldpremière van de film „Trein naar Holland" van Hilde van Oostrum over de opvang van Hongaarse kin deren in Nederland na de Eer ste Wereldoorlog. De uitvoerige reeks gebeurte nissen behelst onder meer popmuziek van de Margriet Eshuijs-band, de slagwerk groep Den Haag, het Loek Dikker Westland Kwintet, het Loeki Stardust-kwartet uit Amsterdam, Nederlandse au teurs onder wie Harry Mulisch tijdens een literaire week, een tournee van het Nederlands Dans Theater, wetenschappe lijke studiebijeenkomsten en Schrijver stuurt geldprijs terug ROME De Italiaanse schrijver Sergio Turone heeft de twee miljoen lire te ruggestuurd die hem als lite raire prijs waren toegekend voor zijn boek „Partijen en Mafia". Naar Turone giste ren in Rome verklaarde wil hij het geld niet omdat de plechtigheid van de uitrei king van de Premio Estense het soort „enorme zelfver heerlijking van het politieke, economische en uitgevers-es- tablishment is", dat hij in zijn boeken juist zo scherp kritiseert. workshops, onder andere over welzijn. Nederland in Hongarije is ge organiseerd door het ministe rie van WVC in samenwer king met de departementen van onderwijs en wetenschap pen en buitenlandse zaken, particuliere organisatie en in dividuele kunstenaars. Neder land en Hongarije sloten in 1968 een cultureel verdrag. Sindsdien worden voor perio den van drie jaar uitwisse lingsprogramma's opgesteld. In de jongste uitwerking is neergelegd dat brede culturele manifestaties worden uitge wisseld. Bundeling WVC volgt al wat langer een politiek van gebundelde acti viteiten die anders verspreid plaats hebben. Zulke bunde lingen waren al in West-Duits- land, Griekenland en Canada. Nederland acht ze onmisbaar voor de bevordering van vre de en veiligheid. Van de Oost- europese landen werd als eer ste Hongarije gekozen om zijn culturele plaats als land met een betrekkelijk klein taalge bied, om zijn politieke rol bin nen verdragssystemen en om zijn liberalisering van het eco nomisch en maatschappelijk, met name het artistieke, kli maat. Vier jaar is aan de cultu rele manifestatie en uitwisse ling gewerkt. Aan de betrekkingen van ons land met Hongarije gaan vijf eeuwen cultureel contact voor af. In de 16e eeuw waren bij voorbeeld beide landen deel van het Habsburgse Rijk. Nog een overeenkomst is de sterke positie die de Reformatie zich in beide landen verwierf. Ge tuigenis van de banden met Nederland leggen de boeken af die in Leiden en Amster dam zijn gedrukt en deel uit maken van de theologische hogeschool in Sarospatak, waaraan ook de Tsjech Come- nius nog doceerde. De Ruyter Een andere overeenkomst is het gedenkteken voor Michiel de Ruyter in de stad Debrecen. Hij bevrijdde eens veertig Hongaarse dominees van de galeien waartoe ze waren ver oordeeld als gevangenen van de Contra-Reformatie. De uni versiteit van Debrecen onder hield overigens banden met die van Utrecht. Daaraan her innert een plaquette die in 1936 in het Academiegebouw in Utrecht is aangebracht. De betrekkingen tussen Ne derland en Hongarije leidden na 1800 onder meer tot verta ling van veel Hongaarse litera tuur. Deze eeuw kende econo mische en culturele contacten alsmede emigratie van Honga ren naar Nederland. Na 1914- 1918 waren het uitgehongerde kinderen die naar ons land kwamen. Ook na de Tweede Wereldoorlog en de volksop stand van 1956 waren er der gelijke „kinderacties". Diverse keren is het Hongaar se volk opgestaan tegen over heersing en voerde het een strijd om zijn vrijheid. Bij de opstand van '56 eiste het dat de Russische legers zich zou den terugtrekken. De Sovjet troepen belegerden evenwel de steden, sloegen de opstand neer en lieten een nieuwe re gering aantreden. Meer dan 200.000 Hongaren vluchtten naar het Westen. Hongarije is thans een socialistische repu bliek krachtens de grondwet van april 1972. In politiek, economisch en so ciaal-cultureel opzicht speelt de Hongaarse Socialistische Arbeiderspartij, voortgekomen uit de Communistische Partij, een allesoverheersende rol. De relatie met de Sovjet-Unie wordt gekenmerkt door „vrij heid in gebondenheid". In za ken van het Oostblok is Hon garije solidair en bereikt daar mee meer speelruimte voor economisch en politieke libe ralisering. Clusterbeleid De Nederlandse overheid ziet hierin een voor de hand lig gende factor om haar „cluster beleid" ook op Hongarije te richten. Het programma er voor omvat muziek, dans, the ater, beeldende kunst, litera tuur, film, televisie, architec tuur, welzijn, sport onderwijs en wetenschap. In Boedapest zijn in dit kader tentoonstellingen te zien die zijn gewijd aan onder andere De Stijl, bouwkunst en plan ning in Nederland van 1940 tot 1980, jonge Nederlandse beel dende kunstenaars en de Ne derlands-Hongaarse fotografe Eva Besnyö. Verder brengt het Nederlands Dans Theater twee program ma's van werken van artistiek leider Jiri Kylian. Het Folklo ristisch Danstheater geeft vijf voorstellingen. Poppenspeler Jozef van den Berg treedt op met programma's voor kinde ren en volwassenen. Orkater brengt zijn hedendaagse mu ziektheater Paniek in Berlijn. Tot de muziekgezelschappen die tijdens de manifestatie acte de présence geven behoren het Amsterdam Barok Orkest, so list Ton Koopman, het duo Reinbert de Leeuw en Vera Beths, folkmuziekgroep De Perelaar, Frans Brüggen en Bob van Asperen, Pentacost Vocaal Ensemble, het Rotter dams Conservatorium, de Ko ninklijke Philharmonie Bo- choltz en Nederlanders die zi- geunermuziek spelen onder de titel Csardas op Klompen. Filmweek Er wordt voorts êen Neder landse Filmweek gehouden. Behalve de genoemde premiè re worden onder meer de films van Bert Haanstra ver toond. Videobar heet het festi val met banden uit de speciaal ingerichte videotheek. Fototentoonstellingen zijn er nog over ballet van choreo graaf Hans van Manen en van Straatbeelden die Hans van der Meer vastlegde. Kleinplas- tieken worden getoond van Charlotte van Pallandt. Een expositie wordt ook gehouden van werk van de beelende kunstenaars Mareike Geijs, Jan van der Poll, Birkas Akos en Feher Laszlo. Op literaire avonden lezen Ne derlandse schrijvers uit hun werk. Het Nederlands Letter kundig Museum verzorgt de tentoonstelling Overzeese Be levenissen in de Nederlandse literatuur. De Nederlandse Boekverkopersbond tekent voor Boeken uit Nederland, een overzicht van de Neder landse boekproduktie door de eeuwen heen. De studiebijeenkomsten heb ben onder meer tot thema: muzikale vorming, humanis me en menselijke waarden, Vrouwen, werk, gezin en soci aal beleid, de rol van vrijwilli gersorganisaties in de cultuur, en culturele samenwerking in Europa. Ook wisselen geschie denisleraren van gedachten over uitwisseling. LEIDEN Menselijke gevoelens staan deze maand centraal in de tentoonstelling bij Gale rie Denise Stephan. Tot 5 oktober is daar namelijk werk te zien van Maja van Hall en van Olga Bontekoe, kunstenares sen die tot de belangrijke stroming van de twintig ste eeuw, het expressio nisme, gerekend kunnen worden. Hoewel beiden vorm geven aan hun in nerlijke gevoelsleven is hun werk onderling zeer uiteenlopend en vol con trasten. Heftigheid en in getogenheid staan in de expositie lijnrecht tegen over elkaar. Maja van Hall kreeg jaren geleden bekendheid met haar ingesnoerde figuren: beelden van mensen, vaak in brons, volledig bekneld in strakke windsels; mummie-achtige wezens - dode abstracties van levende vormen. Op onna volgbare wijze verbeeldt de uit Noordwijk afkomstige kunstenares de gevangen schap van geest en lichaam, het gebonden- zijn maar toch los willen breken. Het is alsof haar figuren zich kost wat kost willen bevrijden, een ge vecht leveren van leven of dood om zich los te maken uit hun benarde positie. Hoe ingetogen sommige sculptu ren ook zijn, altijd is de in nerlijke spanning, de bewe ging onder de huid zichtbaar. De laatste beelden uit deze serie tonen het moment van de verlossing: de oude, knel lende schil wordt afgeworpen en de nieuwe, gelouterde mens komt te voorschijn. Hoewel het werk van Van Hall is vervat in symbolen die op het eerste gezicht niet altijd zijn te ontcijferen - haar figuren zijn immers geen 'gewone' mummies - is de betekenis toch voelbaar. Dat is ook het geval met 'Te genwerking', een abstracte constructie van metaal waar in ronde en hoekige staven ijzer zo zijn geplaatst dat dy namische krachtvelden met elkaar in botsing geraken. Weer dat conflict tussen twee tegengestelden. Nu echter is de constructie zo open gehou den dat de weg vrij is voor oplossingen. Maja van Hall verbeeldt met dit werk niet uitsluitend haar eigen gevoelens. Middels tijd loze sculpturen geeft zij uit drukking aan algemeen men selijke emoties: die van de beknelling van gevangen schap en van de drang daar uit te willen ontsnappen. Ook bij Olga Bontekoe, de tweede exposante bij Denise Stephan, staan menselijke ge voelens centraal. Haar ab stracte schilderijen, rijk aan kleur, komen intuïtief tot stand. Nu eens werkend met het penseel, dan weer met het paletmes schildert zij ver schillende vlakken en partij en over elkaar en laat zij kleuren uit onderliggende la gen doorschemeren tot aan de oppervlakte. Al' associë rend ontstaat de compositie als vanzelf. Bontekoe laat zich leiden door haar spontane ingevin gen. Dat is ook duidelijk aan haar schilderijen af te lezen. De compositis zijn tamelijk warrig, niet coherent en in enkele gevallen zelfs chao tisch. De doeken zijn volledig dekkend beschilderd, ner gens is een moment van rust te zien, van bezinning of ver ademing. Op de beschouwer komt dat agressief over: hem wordt geen ruimte gelaten. Daarom kan men aan de sculpturen van Maja van Hall meer plezier beleven. JACQUELINE KLEISEN OPENING (VANAVOr\'( HUZARENSTUKJE r Van Thijn: „Muziek- theater publiciteit! onderwerpt; van het jaar" AMSTERDAM Hetf ziektheater aan het r terlooplein in AmsterL is het publiciteitsorj werp van het jaar. De; bliciteit rond het niej gebouw heeft zelfs r rond de troonrede nacfj kroon gestoken. Dit1 burgemeester Ed E Thijn gisteren bij de i- ciële overdracht varn Muziektheater aan I Stichting Muziektha daags voor de offij opening. Hij deed dat door de syni, sche overhandiging vai]< sleutel van het theater aaj directeur Wim Sinnige vj Stichting Het Muziektht'' De stichting is nu de offy huurder, tegen een huur] „één gulden exclusief BL aldus de burgemeester, j Elk blad, elk medium ir' land heeft volgens hem <f gelopen weken wel een al" aan het Muziektheate wijd. Daarin werd het ni| leen belicht maar vaak oef jubeld, zo voegde hij err Zoals enkele weken gek tijdens de Uitmarkt bief dit „ultramoderne gebouw zijn fantastische mogelit den" ook een enorme tod sche attractie. Uit de velf blikaties over het belang' de lokatie, en de uiterlijke^ schijningsvorm van het* bouw lopen de meningen^ steeds uiteen; maar aanzir minder dan vijf jaar gelr In alle publikaties is duid' een kentering voelbaar. tegenstanders van weleei* je nu horen zeggen daf1 toch wel een erg geslaagf bouw is, betoogde Van Tl- Huzarenstukje Dat het gelukt is het Mij theater vandaag op de vo_ opening vastgestelde da£ reed te krijgen noemden Thijn een huzarenstukje alle betrokkenen. Hij b| daarbij hulde aan allen daaraan hebben meegevC maar noemde in het bijzJ zijn ambtsvoorganger H Nadat architect Holzbaq. 1978 de ingeving kreeg huis en Muziektheater al' complex te bouwen heef, lak niet alleen de beslui ming snel rond gekij maar is het hem ook g1 „Den Haag" achter de pla te krijgen, zodat in 1979 a de bouw begonnen kon den. Van Thijn („Ik he burgemeester slechts het i tje van de wording m maakt") noemde dat „weergaloze prestatie". Hij wenste Sinriige geluk zijn „nieuwe stulpje". D recteur van het Muziekth dook tijdens een kort v nog even in de bewogen dingsgeschiedenis van hè bouw. Hij overhandigde het eind van de overdra plechtigheid een specialei ning aan Van Thijn. De overdracht werd I woond door een aantal houders, personen uit he turele en maatschappelijk ven en tal van andere digden. Dollar en toeris drukken resultaten Porceleyne Flei DELFT De resultateil de Koninklijke DelftschJ dewerkfabriek De Porcd Fles over de eerste helf dit jaar zijn beneden de wachtingen van de direct bleven en gevreesd word dit jaar afgesloten zal wt met een lager resultaat tl wone bedrijfsuitoefening 1985, toen dat res 440.257 was. De dalend! larkoers en het vermin' toeristenbezoek hebben optimisme, dat de directi uitte in het jaarverslag, g perd, zo blijkt uit het ha) bericht. De omzet was vorig jaal miljoen en het accent vi verkopen ligt doorgaans! tweede helft van het jaa omzet was in de eerste van dit jaar beduidend i Als deze ontwikkeling zifr verminderd voortzet ga) Porceleyne Fles af op slechter jaar dan 1985. I' teur Koster zegt desgeV te hopen dat de ondernè met het resultaat uit gff bedrijfsuitoefening ovef heel dit jaar „quitte zal! nen-spelen".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1986 | | pagina 16