De Nederlandse speelfilm:
meer huilen dan juichen
3TE
(fff
via
Maarten 't Hart worstelt weer met leven en kerk
KUNST
Zeidó&Qowvant
ZESDE FILMDAGEN TOT EN MET 24 SEPTEMBER IN UTRECHT
dagpuzzel
WOENSDAG 17 SEPTEMBER 1986 PAGINA
Victoria Hall van
Genève heropend
GENèVE De Victoria Hall van Ge
nève, een van de beroemdste concert
zalen van Europa met een voortreffe
lijke akoestiek, heeft zijn deuren her
opend, twee jaar na de brandstichting
dte er een groot deel van verwoestte.
In de Victoria Hall - in 1894 gebouwd
als geschenk van de Britse consul aan
de burgers van Genève - is plaats
voor 1800 bezoekers. Ondanks afslui
tend restauratiewerk aan het plafond
van de zaal is deze voortaan weer be
schikbaar voor concerten. De brand
had ook toneel en orgel van de Victo
ria Hall zwaar beschadigd. De herstel
werkzaamheden hebben al 11 miljoen
Zwitserse frank gekost
Dali wil arrestatie „zoon
BARCELONA - De excentrieke Spaanse schil
der Salvador Dali heeft via zijn advocate en
Interpol de opsporing en arrestatie verzocht
van de 42-jarige Italiaanse schilder Giuseppe
Rossi. De Italiaanse schilder beweert al jaren
lang bij hoog en laag dat hii een kind is van
het surrealistische genie. Dali is uitermate ge
ïrriteerd over de niet aflatende uitlatingen van
zijn vermeende zoon. Volgens Dali is Giuseppe
Rossi een grote oplichter die door laster en t>e-
drog zichzelf verrijken wil. Afgelopen maand
februari publiceerde Dali al een verklaring
over de vermeende zoon waarin hij schreef dat
hij ten overstaan van dat individu slechts twee
dingen kon doen: zich doodlachen en tegelij
kertijd een aanklacht indienen voor laster en
bedrog. Het opsporingsbevel aan Interpol is het
directe resultaat van de juridische stappen die
Dali nu ondernomen heeft.
Kunstenaars bezetten
redactieruimte van Hier en Nu
HILVERSUM Vijftien beeldende kunstenaars heb
ben gisteravond ongeveer anderhalf uur het redactie
lokaal bezet gehouden van NCRV's actualiteitenru
briek Hier en Nu in Hilversum. Ze wilden een mi
nuut zendtijd op de televisie. Daarin waren ze van
{dan hun visie op de troonrede te geven en kritiek te
aten horen op het beleid van minister Brinkman van
WVC en de afschaffing van de BKR. Hoewel tien po-
litie-agenten waren opgetrommeld, verlieten de
kunstenaars na enige discussie en onderling overleg
het NCRV-pand aan de Bergweg vrijwillig. Dat ge
beurde onder meer na de toezegging door eindredac
teur René Eibersen van Hier en Nu, dat er vandaag
een gesprek met de kunstenaars zal plaats vinden.
Dan zal worden bekeken of er eventueel een actuali-
teitenonderwerp in zit Volgens de persdienst van de
NCRV verliepen de bezetting en het vertrek uit het
redactielokaal rustig.
The New Vic Theater met Canterbury Tales
DEN HAAG De Londense New Vic
Theater Company speelt tijdens een
toernee door Nederland en België zes
van de 23 Canterbury Tales van Geof
frey Chauser (1340 - 1400). Het gezel
schap van zeven man geeft de Neder
landse première woensdag 8 oktober in
de Leiase Schouwburg met een herha
ling op 10 oktober; daarna wordt 9, 11
en 12 oktober in het Haagse Circusthe
ater gespeeld. De Canterbury Tales
zijn vervolgens te zien in in Enschede,
Utrecht, Eindhoven, Rotterdam. Brus
sel en Maastricht.
Van de grote hoeveelheid werken die
Chauser schreef, zijn vooral de meestal
ondeugende Canterbury Tales bekend
geworden. Chauser begon aan zijn ta
les precies zeshonderd jaar geleden, in
1386, met de bedoeling er een bijzon
der omvangrijk werkstuk van te ma-
voor een wedstrijd te houden in het
vertellen van verhalen; iedere pelgrim
moet twee verhalen vertellen, die zijn
gebeurd op de heen- en terugweg naar
en van Canterbury.
Met de geselecteerde zes vertellingen
wordt de toeschouwer meegenomen op
het toneel; men zit bij de pelgrims aan
tafel om deel te nemen aan het ge
sprek: soms ondeugend, soms grappig,
soms ook serieus.
„Op hoop van zegen": flop.
UTRECHT Vandaag
start er in een aantal bio
scopen in Utrecht een
heus Hollands filmcircus
dat een week later ein
digt met de uitreiking
van de nationale film
prijzen, ooit met iets te
veel ironie Gouden Kal
veren genaamd. De Ne
derlandse Filmdagen,
voor de zesde maal in
successie.
Een week lang glamour, glit
ter, lezingen en discussies
rond de Nederlandse film.
Een blik in het rijke pro
gramma van de filmdagen en
het lijkt echt of Nederland
eindelijk z'n bloeiende film
industrie heeft In de prak
tijk wordt er echter heel wat
afgehuild.
De Filmdagen komen net op
het moment dat de meest re
cente Nederlandse speelfilm,
„Op Hoop van Zegen" be
hoorlijk geflopt is. Het tot
epos omgebouwde Heyer-
mans-drama haalt volgens
insiders niet eens z'n „relea
se-kosten" (de meer dan vijf
tig kopieën plus de publici-
teitskosten) terug in de bio
scoop. En dan nog de vijf
miljoen die de film zelf kost
te.
Feit is dat de Nederlandse
speelfilm in het afgelopen
jaar ('85) slechts 3,6 procent
van het totale bioscoopbezoek
haalde, tegen gemiddeld 9,9
procent tussen 1980 en 1984
en in 1984 met publiekshits
als „Schatjes" en „De Lift"
zelfs 19,4 procent. Geen en
kele Nederlandse film kwam
in de top twintig van '85.
Gezien het floppen van zo
veel Nederlandse produkties
in het afgelopen en het lo
pende jaar, zijn de vragen
rond de nationale speelfilm
niet gering. Wil het publiek
die films wel zien? Is het niet
uitgekeken op het betrekke
lijke nieuwtje dat wij „het
ook kunnenMoet de oor
zaak van die flops gezocht
worden in een gebrek aan ta
lent, een sowieso te kleine
markt voor de steeds duurder
wordende films, verkeerde
inschatting van de zijde van
de producenten? Vragen die
in Utrecht vele malen gesteld
zullen worden, zonder dat er
een echt antwoord op zal ko
men.
Oude koek
Natuurlijk ligt er het simpele
feit dat de belangstelling van
het publiek nauwelijks van te
voren te peilen is. De alge
mene indruk bij insiders toen
het duo Matthijs van Heynin-
gen/Guido Pieters plannen
Dick Maas. Neerlands hoop in moeilijke dagen.
Henk Bos: „Voor het publiek Is de nieuwigheid van films
In eigen taal er af'.
voor „Op Hoop van Zegen"
bekend maakte, was: dit
wordt niets, het jonge bio
scooppubliek heeft hier geen
boodschap aan, dit is „oude
koek". Maar hoeveel insiders
zouden daar een wedden
schap op hebben durven af
sluiten? Hetzelfde duo maak
te met een „uitgekauwd" on
derwerp als „Ciske de rat"
toch maar een van de groot
ste hits uit de vaderlandse
filmgeschiedenis. Toch is be
wezen dat de Nederlandse
film potentie heeft op de ei
gen markt Met een paar hits
werd-in het verleden in ver
houding beter gescoord dan
met de grote aantallen Ame
rikaanse films.
Producent Henk Bos, na een
aantal Nederlandstalige films
begin volgend jaar komend
met de internationale Korea-
film „Field of honour":
„Voor het publiek is de nieu
wigheid van films in ziin ei
gen taal er inmiddels af. Ne
derlandse films worden nu in
kwaliteit vergeleken met
Amerikaanse films". Een me
ning die hij verkondigt in het
Amerikaanse showbizz-
weekblad „Variety", dat in
het laatste nummer maar
liefst drieënhalve pagina aan
de Nederlandse film en de
Filmdagen in Utrecht wijdt.
Een uniek feit.
De Nederlandse film is inter
nationaal blijkbaar toch niet
zo'n onderdeurtje. Mede door
het succes van een aantal
„piek ups" van Nederlands
produkt door Amerikaanse
maatschappijen, mede door
het eerdere internatiorfale
succes van een man als Paul
Verhoeven (die nu in Ameri
ka „Robocop" maakt en het
moeilijk heeft met de preuts
heid van de Amerikaanse
studio's), door waardering
voor een aantal films op in
ternationale festivals en door
de aanwezigheid van het gro
te Cannon in Nederland, een
maatschappij die straks goed
zal zijn voor zes tot acht Ne-
Rodder", die
dé hit van
1986 moet
worden.
derlandse filmprodukties per
jaar.
Geen
scenarioschrijvers
Wat de creatieve kant betreft
valt al jaren het gebrek aan
competente scenarioschrij
vers op. Er lijkt echter één
lichtpuntje in de crisis: het
optreden van First Floor Fe
atures, met producent Lau
rens Geels en filmer Dick
Maas. Vooral Maas („De lift")
is Neerlands Hoop in moeilij
ke dagen. En FFF was de
maatschappij achter Alex
van Warmerdams „Abel", die
vorige week in Venetië éen
eervolle onderscheiding
kreeg. Laurens Geels: „Het
publiek reageerde fantas
tisch. Een stampvolle zaal gaf
onmiddellijk een aantal open
doekjes en op die scène waar
in een vlieg in tweeën wordt
geknipt kwam een stormach
tig applaus. Met de minuten
lange toejuiching na de film
kon het al niet meer stuk
voor Alex en mij. Toen we in
Nederland terug waren hoor
den we ook nog van die
Van FFF komt met Kerstmis
de volgende Dick Maas-film,
„Flodder", waarover nu al
wordt gezegd dat hij dé grote
filmhit gaat worden. Alge
meen directeur van Cannon-
Tuschinski Jan Bruinstroop:
„Wat ik er van gezien heb
slaat alles. Een krankzinnige
film. Die film wordt een
klapper".
Echte zekerheid is er ook
hier niet Al lijken de jonge
filmmakers van FFF de
sterkste binding met de jeug
dige filmmarkt te hebben en
te zorgen voor lang ontbeer
de originaliteit. Laurens
Geels c.s. hebben tien scripts
klaar liggen, een zou zelfs in
de Verenigde Staten moeten
worden opgenomen. Geels
optimistisch in „Variety":
„We hebben twee films ge
maakt, we zijn met twee be
zig. Voordat we aan interna
tionale co-produkties begin
nen willen we hier eerst vijf
of zes films gemaakt hebben.
Campagne van 4
miljoen
Behalve de creatieve kant, is
er het probleem van de fi
nanciering. Direct daarnaast
staat de situatie in het bio
scoopbedrijf, dat in '85 bijna
een miljoen kaartjes minder
verkocht dan in '84. Wat be
treft de gigant Cannon (eige
naar van de voormalige Tu-
schinski en City-theaters)
zouden o.a. multi-screen bios
coopparken buiten de stads
centra voor een ommezwaai
kunnen zorgen. Cannon-di-
recteur Bruinstroop is nog
steeds aan het praten met de
gemeente Zoetermeer over
een eventuele eersteling
daar. Van de gezamenlijke
bioscopen is een campagne
onderweg, geleid door de Ne-
hem (Nederlanse herstructu-
rerings maatschappij). Er
wordt vier miljoen gulden
voor uitgetrokken en hij gaat
half december van start.
Wat de financiering betreft
de Nederlandse speelfilm
kan niet zonder subsidie. Het
Produktiefonds (renteloze le
ningen verstrekkend die pas
uit winsten behoeven te wor
den terugbetaald) stak in '84
6.082.500 gulden in de Neder
landse film, in dat jaar werd
door producers 1.853.904 gul
den terugbetaald. Met het
Fonds voor de Nederlandse
film (voor voornamelijk kor
tere projecten) inbegrepen,
besteedt WVC 17,3 miljoen
subsidie aan film. Wie denkt
dat dat veel is, kijke naar de
56,4 miljoen voor toneel en
de 49,2 miljoen voor muziek
en dans. Toch trok de film
nog een dikke 15 miljoen be
zoekers, terwijl het toneel 1,2
milioen bezoekers haalde
('85) tegen concerten 1,4 mil
joen. Vandaar dat er in de
filmwereld stemmen opgaan
om die subsidieverhoudingen
drastisch te wijzigen. Film als
wat hybride medium past
echter moeilijk in de kunst
criteria van WVC. Film is al
les tegelijkertijd, kunst, tech
niek, ambacht én commer
cieel amusement
Ook de televisie krijgt het
van de critici in filmland te
verduren: De tv heeft de bio
scoop verdrongen als verto
ningsplaats voor speelfilms:
69 procent van het filmpu
bliek ziet films via tv, 22 pro
cent via video, 8 procent via
de commerciële bioscoop en 1
Êrocent via filmhuizen,
daarentegen komt tachtig
procent van de opbrengst
van de nationale speelfilm
uit die bioscoop. De tv betaalt
dus een schijntje.
Inmiddels heeft de VPRO bij
monde van Roelof Kiers zijn
{>lan tot steun aan de Neder-
andse film bekend gemaakt.
Het haalde zelfs de voorpagi
na van het Amerikaanse
„Variety": Een aantal cineas
ten in loondienst van de
VPRO om scenario's te ont
wikkelen, én een distributie-
en uitzendingsgarantie voor
nieuwe speelfilms. De eerste
DAGEN
poot van het plan geeft fil
mer Erik van Zuylen onder
dak met „Zjoek" en Orlow
Seunke met „Tankstation"
en „De tweeling". Deel twee
moet straks Heddy Honig-
manns verfilming van Ber-
nlefs boek „Hersenschim
men" en Jurriën Roods „De
Orion-nevel" opleveren.
Toch bleek al dat niet alle
filmers even blij zijn met dit
plan. Producent Frans Ras-
ker vreest de bemoeienis van
de tv als collega-producent:
„Het enige dat ik graag wil
van een omroep is dat ze
mijn films uitzendt zoals ze
gemaakt zijn en dat ze daar
voor betaalt naar verhou
ding, zoals het hoort".
Cannon: gevaar of antwoord
Haken on ogen rond de film.
We zitten met een speelfilm-
produktie die in elk geval op
gang gekomen is, maar we
zitten ook met een publiek
dat het - in elk geval met de
huidige films - laat afweten.
En we zitten met een gebrek
aan middelen. Vooral de
grootste onafhankelijke film
distributeur Concorde film
en Holland Film Exhibitors
(de films van producent Gys
Versluys) kunnen meeprodu-
ceren of de distributiègaran-
ties geven.
En daarnaast is er Cannon.
Freek de Jonge's film „De K-
K-Komediantis door Can
non gefinancierd als opstapje
naar Freeks tweede film,
Dick Maas' volgende film"
komt er waarschijnlijk te
recht, de firma financierde -
omdat men niet op eisen van
het Produktiefonds wilde in
gaan - Fons Rademakers'
„De Aanslag" zelfs voor de
volle honderd procent en
men gaat straks met Rade
makers voor „Instant in the
wind" in zee. Cannon heeft
de financieringsmogelijkhe
den en de distributiekanalen,
nationaal en internationaal.
Maar ook Cannon wordt in
het filmwereldje weer als een
gevaar gezien. In Utrecht
wordt er op 20 september
zelfs een koifie-discussie aan
gewijd.
Misschien is het Gouden Kalf
toch niet zo'n slechte naam
voor de hoogste Nederlandse
filmprijs. De Tros televisie
zendt de uitreiking daarvan
op donderdag 25 september
rechtstreeks uit; presentatie
Linda van Dyck en Ron
Brandsteder.
BERT JANSMA
Voor een uitgebrei
agenda, ook voor de
mende dagen, raadple
men „UIT", de gratis
kelijkse bijlage van de
krant.
bioscopen
LEIDEN LUXOR (Stations** tDl
19. tel. 071-121239): Under tl
Cherry Moon (al); 19.00. Polk 01
Academy III (al); 21.15. LIDJT-
en STUDIO (Steenstraat 39. ti -pi
124130): Big Trouble In Litttkrj
China (12); Top Gun (al); He
nah and her eistere (al); 14.3
19.00. 21.15. Poltergeist II (1|fu£
do. vr. ma. di. 14.30. 19.0 o
21.15. wo. 19.00. 21.15.; Colw
purple (al); 20.00. TRIAN0
(Breestraat 31. tel. 123875): C 5
lor purple (al); 14.30. 19.0 1 1
21.15. REX (Haarlemmerstra
52. tel. 071-125414); Bordel "T
(16); 14.30. 19.00, 21.15. j
KINDERVOORSTELLINGEN |k
LIDO: Donald Ducks verhaat
dagspartijtje (al); wo. 14.30.
VOORSCHOTEN GREENWA
(tel. 01717-4354): Police Acadi
my lil (al): wo. 15.45.
KINDERVOORSTELLING
SJors en Sjimmie en h<
zwaard van Krijn; wo. 14.00.
WAS8ENAAR a ASTRA (tel
01751-13269): Out of Africa (alf
20.00.
KINDERVOORSTELLING
De wonderlijke wereld van
wo. 14.00.
DEN HAAG* AST A 1 (Spui 2
tel. 463500): The color
(al); 14.00. 20.00. ASTA"
(Spul 27. tel. 463500): Top guf
(al); 14.00. 18.45. 21.30. AST®
3: De karate kid deel II (af
14.00. 19.00. 21.30. BABYLOI.
1 (naast Centraal Station, teri
471656): Big trouble in Uttf
China (12); 14.00. 19.00, 21.if
BABYLON 2: Out of Alricf
(al); 20.15. ma dl. 14.00.
BYLON 3: Police academy 3 (al
14.00. 19.00. 21.30. CINEAC 1'
(Buitenhof 20. tel. 630637): Poll
tergeist II (16); 14.00. 18.45U
21.30. CINEAC 2: A nightme?
re on Elmstreet (16); 14.0aZi
18.45. 21.30. CINEAC 3: Co*
bra (16); 18.45. 21.30. ma.
14.00. EUROCINEMA (Ley>
910. tel. 667066): Police acad*
my lil (al); wo. 19.00. 21.30. ov<
rige dag. 14.00. 19.00. 21.3flt
METROPOLE 1 (Carneglelaar1
tel 456756): Hannah and r
sisters (al); 14.00, 18.45. 21.3<
METROPOLE 2: Letter
Brezhnev (al); 14.00.
21.30. METROPOLE 3:
Weeks (16); 14.00, 18.45, 21.3
METROPOLE 4: Op hoop v
zegen (al); 14.00. 18.45. 21.3
METROPOLE 5: Terms of eny
dearment (al): 14.00. 18.49
21.30. ODEON 1 (Herengrachf
13. tel. 462400): Invaders fre
Mars (12); 13.45, 18.45. 21.30Ë
ODEON 2: The money pit (al
13.45, 18.45. 21.30. ODEON
cherrymoon (al); 13.45, 18.45fea
21.30. a LE PARIS 1 (Kettingb
straat 12b, tel. 656402): AziatL-
scha geneugten (18); 12.00 tcf
22.30. LE PARIS 2: Bodaciouf
tatas (18); 12.15 tot 22.45. -
PARIS 3: Kinky business (18|t
12.30 tot 23.00. HAAGS FILM
HUIS (Denneweg
459900): Zaal 1: A hora
Estrela; 19.30. 21.45. Zaal
Stammheim: 19.30. Belle did
jour; 21.45. Zaal 3: Een selektie
uit het seizoen '85/'86 VI: Le^,
draqueuers. ma. Le lijkenver-
branders; di. Cronica de uf 1
nino sole; wo. Dag. 19.30. 21.4?a
KINDERVOORSTELLINGEN: et
BABYLON 2: De troetelbeerjn
tjes; wo. 14.00. a CINEAC 3: Pe>n
ter Pan; wo. 14.00. EURO CF
NEMA: Sneeuwwitje en de ze^
ven dwergen; wo. 14.00. t"1
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE BI) UW KRANT MET
INTORMATIEOVER FILMS,MUZIEK
THEATER. RECREATIE,EXPOSITIES t
EN EEN COMPUTE AGENDA
Maassluis met zijn haventje en
het pontje naar Rozenburg be
gint uitsluitend dank zij de
verhalen van Maarten 't Hart
een van de meest beschre
ven lokaties uit de huidige Ne
derlandse literatuur te wor
den. Ook in 't Harts nieuwe
roman, „De Jacobsladder",
speelt die plaats van handeling
een rol van betekenis: het ver
haal begint daar, en aan die
haven vindt het drama plaats
dat het leven van de hoofdper
soon van het verhaal, de kos
terszoon Adriaan Vroklage,
definitief zal tekenen.
De tragedie, die aan het begin
van „De Jacobsladder" staat, is
de verdrinkingsdood van een
leeftijdgenoot van de dan nog
erg jonge Adriaan. die daar to
taal door ontredderd raakt. Op
een mooie middag wordt Adri
aan door zijn moeder naar Ro
zenburg gestuurd, waar hij via
het pontje heen moet. Op de
kade ziet hij Jan Ruygveen
staan, een jongen uit het dorp,
met wie hij overigens vrijwel
geen kon takt heeft. Op Rozen
burg een waar paradijs voor
hem blijft Adriaan veel lan
ger dan bedoeld, onder andere
door zijn ontmoeting met het
meisje Klaske. Als hij terug
komt in Maassluis, denkt ie
dereen dat hij verdronken is.
Een misverstand, het is Jan
Ruygveen die op gruwelijke
wijze verminkt uit het water
gehaald is, waarna men dacht
dat het om Adriaan ging.
Deze gebeurtenis blijkt veel te
betekenen in het leven van
Adriaan. Naarmate hij ouder
wordt uit zich dat in zijn rei
zen. Steeds opnieuw vertrekt
hij, weg uit Maassluis, te voet
of op de fiets, met tegen het
einde van het verhaal een we
reldreis op een marineschip als
hoogtepunt. Schermutselingen
met kerk, school en vrouw
zorgen voor de verdere proble
men in de ontwikkeling van
Adriaan, die in velerlei op
zichten een echte Maassluise 't
Hart-figuur is, al heeft de au
teur kennelijk enkele pogin
gen ondernomen om er toch
een ander mannetje van te
maken.
Deze Adriaan is niet goed op
school, wat voor een hoofdper
soon uit de verhalen van deze
schrijver opmerkelijk mag he
ten. Maarten 't Hart komt
daarmee overigens helemaal
niet goed uit de voeten: hij
wijdt er ergens een halve pagi
na aan dat zijn Adriaan niet
goed is in spelling, uit welke
beschrijving je mag afleiden
dat hij dyslectisch of woord
blind is. Daar hadden ze toen
in Maassluis zeker nog geen
remedial teachers voor, zodat
Adriaan op de LTS belandt
Meer dan deze vermelding
van de oorzaak van het niet
lukken van een mooie school-
carrière. brengt Maarten 't
Hart niet aan in dit boek. Fei
telijk wordt dit gegeven, dat
toch zo bepalend is, wegge
moffeld.
Des te meer aandacht besteedt
*t Hart aan de plaats die Adri
aan in de kerk heeft. Als je op
„De Jacobsladder" moet af
gaan is het maar een grote
bende in de protestants-chris
telijke kerk. Iedereen wil
maar afscheiden van zijn ge
meente, overal zijn maar ker
ken en sektes en dominees of
andere voorgangers, die elkaar
beconcurreren en dat alles be
geleid laten gaan door het te
pas en te onpas citeren van
vaak onbegrijpelijke bijbeltek
sten of iets wat daarop moet
lijken. Pagina's lang in dit
boek wordt in die orde doorge-
mekkerd en gezeurd.
Bedenkelijke humor
Het gebeurt vaker dat dit be
denkelijk soort humor het ver
haal of momenten daarvan
verstoort. Er is een heel mooie
passage over een lange voet
tocht op een zondagochtend
naar Delft, waar Adriaan met
de familie Ruygveen ter kerke
gaat. Dat wordt dan teniet ge
daan door spitsvondige flau
wekul over de schaakpartij die
de jongelui aan de hand van
bijbelpassages tijdens de kerk
dienst spelen.
En dan is er de vaak te consta
teren oppervlakkigheid, die
veel stuk maakt in dit verhaal,
waar zoveel mogelijkheden in
schuilen. De grote reis op het
marineschip is daar een voor
beeld van. De plaatsen die
door de mariniers bezocht
worden, zijn steeds opnieuw
beschreven alsof de verteller
er niets meer van weet dan
het eerste het beste reisgidsje
Als dan het eiland Saba als het
paradijs wordt genoemd, ter
wijl er feitelijk niets meer
wordt verteld dan in een soort
ANWB-gids te vinden is,
vraag je je wel af welke diep
gang de figuur Adriaan eigen
lijk heeft.
Heel schrijnend krijgt de lezer
dat gevoel van de opper
vlakkige benadering van de
psychologie van de hoofdper
soon - in de laatste twintig pa
gina's, waarin Adriaan opeens
een wonderdoener in een psy
chiatrische inrichting blijkt,
nadat hij aan het eind van een
onweersbui in Delft het meisje
Klaske weer ontmoet heeft.
Alles komt opeens weer bij el
kaar. Er moest toch eindelijk
eens iets gebeuren in dit boek,
iets dat op een intrigue of plot
leek...
Ook in „De Jacobsladder" gaat
Maarten 't Hart zoveel zijwe
gen in, dat hij zich niet de
ruimte gunt om een thema,
een idee te ontwikkelen. Het
boek blijft steken in de tekor
ten, die deze werkwijze ople
vert. Voor veel lezers zal „De
Jacobsladder" echter een zeke
re amusementswaarde hebben.
JAN VERSTAPPEN
Maarten 't Hart: „De Jacobs
ladder" roman. Uitgave De
Arbeiderspers. Prijs gebon
den 38,50; ingenaaid 26,50.
Horizontaal: 1. aantal aaneengebo*
de huizen; 4. palmmeel; 8. mannt
dier; 10. snelle loop; 11. niet vers;
eerstkomende (alk.); 15. bontgekfe
de papegaal; 16. muzieknoot; 17.
welling (fig.); 19. hoofddeksel;
lichte stof; 22. voorzetsel; 25. lent
maat (afk.); 27. vlaktemaat; 28. vo
zetsel; 29. maalbak voor lompen;
lofdicht; 33. sierlijk dier; 34. lang»
pige bak; 35. omslag v.e. boek.
Verticaal: 1. kledingstuk: 2. aardig
bejaard; 5. woonschip; 6. schu
kant; 7. slordig; 9. bijbelse naam;
dansvertrek; 13. sport; 17. hel
meertje; 18. opening; 21. Europea
23. rijstbrandewijn; 24. hoofddeki
26. begrip van tijdelijke aard; 28.
mllielid; 30. gesteente; 31. spoedli
OPLOSSING
:SJ 91 a
SI "N'ö PI :ue>piBqpno u 'w
:noj 8 :o0es .'wiq i :|bbiuozm<
