Tutu daagt blanken uit
met massale religieuze show
CcicbcSotttant
Paus plaatst duivel op voorgrond
aan tafel
DE KRANT.
OMDAT
UNIET
IEDERE DAG IN
HET
WITTE
HUIS
KUNT ZIJN.
kerk
wereld
Uit het
oog
ACHTERGROND
ÊcidócSowuvnt
ZATERDAG 30 AUGUSTUS 1986 PAGINA 2
Zorgen om toenemende crematie onder joden
Rabbijn H. Rodrigues de Pereira maakt zich grote zorgen om
de ook in joodse kring toenemende gewoonte zich tè laten cre
meren. In het Nieuw Israelietisch Weekblad schrijft hij dat het
tijd wordt dat er een kerkgenootschappelijke brochure ver
schijnt met als titel: „Crematie, vijand van ons jodendom". De
rabbijn vraagt zich af of joden, die zich willen laten cremeren
na hun dood, wel beseffen wat zij hun kinderen en familie
aandoen. Na de holocaust is het zijns inziens een voorrecht bij
het overlijden van ouders aanwezig te zijn en hen op een jood
se begraafplaats te begraven. „Is crematie niet het duidelijkste
bewijs van geen eerbied hebben voor het leven, het leven dat
God ons schonk", aldus rabbijn Rodrigues Pereira.
Tentoonstelling Anne Frank in Wenen
In Wenen wordt donderdag september een tentoonstelling geo
pend, gewijd aan het lot van Anne Frank en de joodse familie
waartoe zij behoorde. De titel is :„De wereld van Anne Frank
1929 - 1945". Na ondergedoken te zijn geweest in het wereldbe
roemde Achterhuis aan de Amsterdamse Prinsengracht, werd
de familie Frank in 1944 gearresteerd en naar een concentra
tiekamp afgevoerd, waar alleen de vader de beproevingen wist
te doorstaan. De Oostenrijkse minister van Cultuur, dr. Her-
bert Moritz, verricht de opening, waarna het thema van de
tentoonstelling zal worden toegelicht door Dick Houwaart,
sinds 1976 voorzitter van de Anne Frank Stichting.
Een criticus is een man
zonder benen die
onderricht geeft in
hardlopen.
Channlng Pollock.
Hij had een druk bezochte
receptie. Vanuit het hele
land waren er mensen ge
komen. Hij was dan ook een
gewaardeerd en geliefd
mens. Hij had besloten om
met zijn betaalde baan te
stoppen. Daarmee is nog
niet zijn werkend leven ge
ëindigd. Hij maakt nog deel
uit van diverse werkgroepen
en heeft nog verschillende
plannen. Al was hem voor
speld dat hij in een groot
gat zou vallen, hij heeft dat
zelf nog niet ondervonden.
Maar toch is er wel een en
ander weggevallen. ,,Van al
die mensen die op die re
ceptie waren, heb ik bijna
niemand weer terug ge
zien", zegt hij. „Ik zou daar
over wel eens wat willen
schrijven'. Maar hij aarzelt
ook bij deze gedachte. Ik
wil niemand beschuldigen
en ik wil ook niet zeggen
dat ik het moeilijk heb, want
dat is beslist niet zo. Het
gaat hem niet om een
klaag-verhaal, maar om die
ervaring. Je hebt met zoveel
mensen contact gehad. Met
hen gewerkt, vergaderd. Je
stond in een stroom van in
formatie en ineens valt dat
allemaal weg. Jij gaat naar
huis. Iemand anders komt
op jouw stoel te zitten en de
mensen die op je receptie
waren, bellen hem op, over
leggen met hem, knopen
banden met hem aan. Je
kunt wel zorgen dat je zelf
niet met lege handen komt
te zitten. Je kunt wel voor
nieuwe tijdsinvulling zoeken
en dat is ook belangrijk.
„Want als je gaat zitten suf
fen, ben je zo weg...", zei
mijn gesprekspartner.
Veel mensen die met pensi
oen zijn gegaan, zeggen
zelfs: „Ik heb het nu nog
drukker dan daarvoor".
Maar het gaat niet alleen
om nieuwe tijdsvulling. Als
ik mijn gesprekspartner
goed begrijp dan gaat het
het hem om die mensen.
Mensen die hij graag mocht
en die hem graag mochten.
Die mensen zie je ineens
niet meer. Nooit meer....?
Misschien.
Ik heb dat zelf ook ervaren
ondervonden, nadat ik van
baan veranderde. De pijn
zat niet in het veranderen
van werk. Er was zo weer
voldoende nieuw werk en
ook nieuwe contacten, maar
ik besefte dat ik sommige
mensen niet meer of nog
maar af en toe zou terug
zien. En niet meer dagelijks
of met grote regelmaat. Met
het ouder worden, laat je
mensen achter en je kunt
ook het gevoel hebben dat
mensen jou achterlaten. Ze
bedoelen het niet zo. Ze
denken er misschien niet
eens zo over na. Daarom wil
mijn gesprekspartner er
misschien ook over schrij
ven, om er eens bij stil te
staan.
In een brief schreef iemand
anders me: „Verlies van
baan is in zekere zin verlies
van identiteit. Ik mocht 40
jaar meedoen en het mo
ment van stoppen zelf kie
zen. Dat maakte het gemak
kelijker. Toch heb ik ook er
varen, dat in de ogen van
zijn omgeving een mens
vaak alleen maar is, wat hij
is en doet, en niet wie hij is
als persoon".
„Het gaat niet om een
klaag-verhaal", zei mijn ge
sprekspartner. Jk vond zijn
verhaal en het gelijkluiden
de verhaal van de brief
schrijver wel de moeite
waard om u door te geven.
Marinus van den Berg
(Van onze correspondente
Margareth Jacobsohn)
Volgende week zondag
wordt de man waar de
blanke Zuidafrikanen
zo'n hekel aan hebben,
bisschop Desmond Tutu,
in Kaapstad geïnstal
leerd als het eerste zwar
te hoofd van de Angli
caanse kerk van Zuid-
Afrika. Meer dan twee
honderd miljoen mensen
in de hele wereld zullen
dan voor hun televisie
zitten, maar de Zuidafri-
kaanse tv-schermen zul
len zwart blijven. Het
Zuidafrikaanse televi
siestation (SATV), dat
onder overheidscontröle
staat, is van mening dat
de installatie van bis
schop Tutu als aartsbis
schop niet belangrijk ge
noeg is om live uitgezon
den te worden.
De SATV. die wèl de Britse
koninklijke huwelijken live
op het scherm bracht, had
evenmin belangstelling toen
Desmond Tutu in 1984 als
eerste Zuidafrikaan de No
belprijs voor de Vrede kreeg.
Hoewel er kerkelijke en poli
tieke leiders vanuit de hele
wereld en een uitgelezen ge
zelschap van vips de plech
tigheid in de St. George's ka
thedraal in Kaapstad zullen
bijwonen, zal de Zuidafri
kaanse regering schitteren
door afwezigheid. De rege
ring is namelijk niet uitgeno
digd.
Na de installatieceremonie is
de onstuimige bisschop van
plan de heilige communie in
de openlucht uit te reiken.
Het zal een uitbundige en
spectaculaire religieuze shpw
worden, die bestaat uit een
mengeling van Westerse en
Afrikaanse liturgische ele
menten, waar Zuid-Afrika en
misschien wel de hele wereld
nog nooit eerder mee kennis
hebben gemaakt. Meer dan
150 liter miswijn en 25.000
hosties zijn besteld vóór de
verwachte 25.000 kerkgan
gers. Er zullen negen voor
gangers uit verschillende de
len van de wereld de com
munie uitreiken aan het vier
meter lange altaar. Kerkko
ren zullen begeleid worden
door een Afrikaanse marim
baband en een fanfarekorps.
Op Tutu's lijst van genodig
den staan vooraanstaande
Anglicanen uit ten minste
twaalf landen; diplomatieke
afgevaardigden van 21 lan
den, waaronder Nederland,
Groot-Brittannië, de Vere
nigde Staten, Frankrijk,
West-Duitsland en China;
Bisschop Desmond Tutu
popsterren zoals Stevie Won
der en Lionel Richie, een
oudgediende zanger als Har
ry Belafonte, tv-idool Bill
Cosby; internationale sport
helden, van wie de oud-
Wimbledonkampioen Arthur
Ashe er een is; burgemeesters
van de grootste Amerikaanse
steden; voormalige Nobel
prijswinnaars en talrijke poli
tici. Afgelopen week heeft
het ministerie van Binnen
landse Zaken zo'n zeventig
visa-aanvragen ontvangen,
maar het was nog niet be
kend wie nu precies op de
uitnodiging van de bisschop
waren ingegaan en evenmin
aan wie een visum voor
Zuid-Afrika verleend zou
worden.
Verbolgen
De regeringsgezinde krant in
Kaapstad, Die Burger,
schrijft dat verschillende
blanke huiseigenaren in
Kaapstad verbolgen zijn over
het feit dat er zoveel over
heidsgeld aan de installatie
wordt uitgegeven en beledigd
zijn omdat de regering geen
uitnodiging heeft ontvangen.
De gemeenteraad van Kaap
stad, die Tutu en zijn gasten
voor een receptie heeft uitge
nodigd, trekt zich hiervan
echter niets aan. In een motie
afgelopen week veroordeelde
de gemeenteraad eensgezind
de houding van Die Burger
en de raadsleden prezen bis
schop Tutu als een vredesen
gel die door de hele natie
geëerd zou moeten worden.
De show-achtige installatie
en de massale Heilige Com
munie zijn typerend voor de
kleurrijke stijl van bisschop
Desmond Tutu. Hij wordt ge
zien als een controversiële
publiekstrekker, die geniet
van zijn Afrikaanse afkomst
en die geregeld de draak
steekt met het prachtvertoon
van Westerse plechtigheden.
Opgewekt prikt hij door elk
vertoon heen en hij vertelt
vaak moppen tijdens zijn
diensten die orthodoxe An
glicanen stijf doen staan van
afschuw. Zijn prikkelbare
humeur vinden de meeste
Zuidafrikaanse blanken ver
ontrustend net als het feit dat
hij geen blad voor de mond
neemt.
Tutu, van wie het paspoort al
twee keer is ingenomen, stelt
apartheid gelijk aan nazisme:
hij komt openlijk uit voor
zijn sympathie voor het ver
boden Afrikaans Nationaal
Congres (ANC), hij zegt dat
hij de voorkeur geeft aan so
cialisme boven kapitalisme
en hij heeft alles in het wérk
gesteld om internationale
sancties tegen zijn land op te
roepen.
Tutu daagt daardoor de Zuid
afrikaanse autoriteiten als
het ware uit hem gevangen
te zetten. Op grond van de
noodtoestand en andere be
palingen in Zuid-Afrika is
het verboden op te roepen tot
sancties. President Botha en
zijn regering waarschuwen
hem knarsetandend dat zijn
uitlatingen over sancties
grenzen aan hoogverraad,
maar laten hem verder nog
met rust. De kleine priester,
die in zijn jeugd golfcaddie
was bij een sjieke club in Jo
hannesburg en snoep ver
kocht in stadstreinen om zo
geld bijeen te krijgen voor
zijn studie, is praktisch on
aantastbaar. Het lijkt alsof hij
boven de Zuidafrikaanse wet
staat dank zij zijn internatio
nale reputatie. Telkens als
Tutu aanspoort tot sancties
zet hij miljoenen banen van
zwarten op het spel, zo zeg
gen zijn tegenstanders. Tutu
is daarentegen van mening
dat de ellende waarin de
zwarten nu verkeren dient
om in de toekomst een gelijk
waardige maatschappij op te
bouwen.
Verdeeld
Het besluit van de gemeente
raad in Kaapstad met steun
van een groot aantal blanke
huiseigenaren bisschop Tutu
te eren, ondanks het feit dat
de regering dit afkeurt, toont
aan hoe verdeeld de blanke
bevolking eigenlijk is.
Wat de persoonlijke levenstijl
van de bisschop betreft zijn
sommigen van mening dat
hij ver boven de meerder
heid van de zwarten en een
aantal blanken uitsteekt. Zijn
huis in een elitewijk in
Kaapstad is prachtig en
luxueus ingericht. Zijn kin
deren gaan naar school en
studeren in een ander we
relddeel ver weg van de ar
moedige Zuidafrikaanse
stadsdelen, waar politieko
gels, zwepen, brandende bar
ricades, traangas, „halsban
den" en massale gewelddadi
ge acties deel uitmaken van
het dagelijks leven.
Tutu's standpunt met betrek
king tot de sancties heeft
zelfs tot tweespalt geleid in
de Zuidafrikaanse Angli
caanse kerk. Afscheidingsbe
wegingen, zoals een groep
van lekenpriesters die zich
willen inzetten voor waar
heid en spiritualiteit, hebben
zich openlijk gedistantieerd
van de bisschop. Verder heb
ben ze alle bisschoppen van
de kerk opgeroepen om een
verklaring af te leggen of ze
het wel of niet met Tutu eens
zijn. Maar tot op heden is het
nog niet tot een schisma ge
komen in de Anglicaanse
kerk in Zuid- Afrika, waar
van het ledental voor tachtig
procent uit zwarten bestaat.
MARGARETH JACOB
SOHN
De duivel, die in de loop
der tijden in het christe
lijk bewustzijn ietwat op
de achtergrond was ge
raakt, is de afgelopen zo
mer uit die achtergrond
naar voren gehaald door
paus Johannes Paulus II.
Satan is een kosmische leuge
naar en moordenaar, zo ver
klaarde de paus tegenover
pelgrims terwijl hij een reeks
predikaties afrondde die was
begonnen met engelen en
eindigde met de duivel.
Een week eerder riep Johan
nes Paulus bijbelse beelden
voor de geest, waarin de dui
vel wordt afgeschilderd als
de onzuivere geest, de verlei
der, het kwaad en de anti-
Christ, alsmede als leeuw,
draak en slang.
Volgens de paus is de duivel
nog steeds zeer aanwezig in
»de wereld. Satan probeert de
mens tot kwaad te verleiden
en tracht hem van de wet
van God te doen afdwalen.
Italiaanse dagbladen en tijd
schriften reageerden vrijwel
onmiddellijk op de kanselre
des met speciale artikelen en
spotprenten over een grotesk
schepsel voorzien van hoorns
en staart, gewapend met een
drietand, dat in een verwoed
gevecht was gewikkeld met
een in het wit geklede Jo
hannes Paulus.
De duivel is in de kerkelijke
doctrine een engel die voor
verkeerde heeft gekozen, een
potentiële kracht die verwik
keld is in een voortdurende
strijd met het goede en die
tracht om het evenwicht tus
sen goed en kwaad te versto
ren in zijn voordeel. De in
terpretatie van Johannes
Paulus week niet ver af van
deze lijn.
De preken van de paus haal
den de voorpagina's, omdat
de roomskatholieke doctrine
van de duivel uit de mode
was geraakt. Vandaag de dag
beschouwen veel theologen
de duivel als een metafoor
die wordt gebruikt om de
aanwezigheid van het kwaad
in de mens en de wereld te
verklaren. Uit onderzoeken
in verscheidene Europese
landen over de afgelopen 15
jaar is gebleken dat de mees
te katholieken de duivel niet
langer zo ernstig nemen.
Johannes Paulus verklaarde
dat hij de gelovigen wilde
voorbereiden op het einde
van de wereld, zoals dat door
de bijbel wordt voorspeld en
dat hij het werkelijke geloof
van de kerk duidelijk wilde
maken, tegenover degenen
die het verdraaien door het
belang van de duivel te over
drijven of te ontkennen door
zijn kwaadaardige vermogen
te bagatelliseren.
Monseigneur Corrado Bal-
ducci, een vooraanstaand
deskundige van het Vaticaan
op het gebied van de demo
nenleer, zei dat de stichtelij
ke woorden van de paus be
doeld waren om de kerkelij
ke doctrine van de duivel te
rug te brengen in het juiste
perspectief.
De paus citeerde passages uit
de bijbel en omschreef dui
vels als engelen die gezon
digd hebben en dientenge
volge door God zijn gewor
pen in de duistere afgronden
van de hel. Maar als gevolg
van de zonde van onze eerste
ouders, heeft deze engel tot
op zekere hoogte de heer
schappij over de mens ver
kregen.
Centraal in zijn boodschap
stond dat de aanwezigheid
van satan des te scherper ge
voeld wordt als de mens en
de gemeenschap zich verwij
deren van God. Vaticaanse
functionarissen interpreteer
den zijn woorden als een
waarschuwing tegen de op
mars van het atheïsme in de
moderne wereld.
De paus voerde nadrukkelijk
aan dat satan het vermogen
bezit om mensen, in naam
van het rationalisme en an
der denkpatronen, zijn be
staan te laten ontkennen,
door op alle mogelijke manie
ren zijn activiteiten te ver
hullen.
Tot de 18de eeuw legde de
kerk wellicht te veel het ac
cent op het concept van de
duivel, hetgeen zelfs onder
christenen leidde tot fatalis
me, aldus Balducci. Maar, zo
voegt hij hieraan toe, in de
huidige wereld wordt de leer
van de duivel in niet meer
geaccepteerd en dus dient het
evenwicht te worden her
steld.
SAMUEL KOO
Meloencocktail - biefstuk met champignons
sperziebonensalade en aardappelen - dame
blanche
De benodigdheden voor twee zijn: 1 kleine meloen, glaas
je witte port of sinaasappelsap, 1 lepel koffie- of slag
room;
ui, 5 g boter, 100 g champignons, zout, basilicum, 2 biefs
tukjes a 100 g, 25 g boter, peper;
250 g gare sperziebonen, uitje, peterselie, 1 lepel mayo
naise, 1 lepel azijn, zout, peper, 2 tomaten;
0,5 tot 1 kg aardappelen;
2 porties vanille-ijs, 10 g cacao, 6 g custard, 20 g suiker, 2
dl water, (1 a 2 lepels room).
Snijd de schoongemaakte meloen in blokjes en zet die twee
uren koel weg met port of sinaasappelsap. Verdeel de meloen
over coupeglazen en schenk er het met room gemengde
vocht over.
Fruit de kleingesneden ui goudbruin in de eerste portie bo
ter, bak de in vieren gesneden champignons mee tot hun
vocht verdampt is en breng het mengseltje op smaak met
zout en basilicum.
Bak de biefstukjes in vier minuten bruin. L>eg het vlees op
een warm bord en strooi er zout en peper over. Warm het
champignonmengsel op en leg het op het vlees. Maak de
biefstuk-jus af met weinig water en zout en laat hem nog
even koken in de champignon"-pan
Meng de afgekoelde sperziebonen met kleingesneden ui, fijn
geknipte peterselie en een sausje van mayonaise, azijn, zout
en peper. Garneer de salade met dunne plakjes tomaat, strooi
daar weinig zout en peper over.
Meng in een steelpan cacao, custard, suiker en water. Breng
dit mengsel, kort voor het presenteren, al roerende aan de
kook en meng het desgewenst met de room. Geef de warme
chocoladesaus apart bij het ijs.
Menutip voor maandag: vissticks met sla en gebakken aard
appelen - mokkavla.
JEANNE
Risico's in Bonn
In de Bondsrepubliek waar volgend jaar verkiezingen wor^,0j
den gehouden, hebben kanselier Kohl en zijn CDU zich iifloi
deze regeerperiode weinig populair gemaakt. Bij verkiezinial
gen in enkele deelstaten leed de partij van Kohl gevoelig^®
verliezen. De winst ging naar de SPD, die deze week hefg|
verkiezingsprogramma heeft vastgesteld. Opmerkelijk is datfl^
naarmate de verkiezingen naderen, de CDU in de onderzoer
ken beter scoort. Het is bepaald niet uitgesloten dat ook dezfpf
verkiezingen het beeld zullen vertonen dat eerder in Belgipg
en Nederland te zien was: een duidelijke steun voor de groot^
ste partij die nu de dienst uitmaakt.
De grote concurrent van de CDU is de socialistische SPE
die deze week Johannes Rau tot lijstaanvoerder koos. Raui
eerste minister van Noordrijn-Westfalen, staat bekend all
een gematigd man. Hij is een typische middenfiguur in de
SPD. Tot deze week heeft hij geen duidelijke standpunten
ingenomen over heikele onderwerpen als de plaatsing vai]
nieuwe Amerikaanse kernraketten en de bouw of ontmantel
ling van kerncentrales.
AaN die vaagheid heeft hij deze week een eind gemaakt^-
Rau verwierf binnen zijn partij ook de steun van de linker
vleugel door simpelweg te stellen dat wanneer de SPD straky
gaat regeren, de Amerikaanse Pershings uit de Bondsrepu»
bliek moeten worden verwijderd. West-Duitsland zal daw
ook niet meer meewerken aan het Amerikaanse SDI-proW
gramma (Star-Wars). Het SPD-congres besloot voorts me»
grote meerderheid alle kerncentrales in West-Duitsland irf
de komende tien jaar te sluiten. Dat zijn heldere standpun
ten. In navolging van de PvdA in ons land bij de verkiezin
gen in mei voor de Tweede Kamer verwacht de SPD da^
veel kiezers na de ramp in Tsjernobyl een anti-nucleair befrC
leid zullen steunen. Dat in Nederland deze verkiezingsstrateis'
gie als onderdeel van het totale verkiezingsprogramma va*><
de socialisten Den Uyl aan niet het vereiste aantal zetelPb
heeft kunnen helpen, vormt voor de Westduitse SPD geeft*
reden voor een andere aanpak. |b
t»s
DEZE week heeft Johannes Rau, de verzoener, laten mei^
ken dat hij niet alleen compromissen-bouwer is. Hij en dt j
SPD zijn bereid duidelijke standpunten in te nemen, die ooi
bij een deel van de achterban weerstanden oproepen. De so
cialistische oud-Bondskanselier Helmut Schmidt bijvoorbeelr
huldigt heel andere opvattingen, evenals SPD'ers die in d£
top van de vakbeweging zitten.
Het getuigt van veel zelfbewustzijn dat de Duitse socialis
ten op eigen kracht weer willen gaan regeren. Zij sluiten li'l
beralen en Groenen op voorhand uit van een regeringscorri*J
binatie. De SPD wil een „coalitie met de kiezers". De partj:
van Rau neemt met de opstelling grote risico's, maar de b«£P
sluiten van het SPD-congres dragen wel bij tot duidelijkheid
in de Duitse politiek. Een duidelijkheid die ook in het belang
is van de bondgenoten.
Koeltjes
DE BILT (KNMI) Een te
rugkeer van de zomer zit er de
komende dagen niet in. De de
pressie die nu al bijna een
week ons weer in ongunstige
zin beinvloedt verandert maar
weinig van plaats en zorgt ook
in het komende weekeinde
voor veel wind en enkele bui
en. De middagtemperatuur ligt
rond de 16 a 17 graden. Voor
zondag is de kans op opklarin
gen nog het grootst. De wind
waait uit west tot noordwest
en is matig tot vrij krachtig, 4
a 5, aan de kust op het IJssel-
meer krachtig tot hard, 6 a 7.
Maandag trekt een volgende
storing via de Britse Eilanden
over ons land. Een mogelijke
opleving van het weer op zon
dag is dus van tijdelijke aard.
Voor een groot deel van Euro
pa geldt eveneens dit sombere
beeld. De zomer handhaaft
zich nog in zuid en oost Euro
pa.
Weersvooruitzichten geldig
voor zondag en maandag:
Benelux:
Wisselend bewolkt en enkele
buien vooral maandag. Mid
dagtemperatuur 16-19 graden.
West-Dui tsland:
Veel bewolking met af en toe
buien.Middagtemperatuur 14-
19 graden.
Engeland:
Zondag opklaringen en droog,
maandag veel bewolking en af
en toe regen.Middagtempera
tuur 15-19 graden. Ierland eï
Schotland: Veel bewolking e
nu en dan regen. In Schotlart
veel regen. Middagtemper.*
tuur 14-19 graden.
Spanje, Portugal, Italië en Jo(
goslavische kust:
Zonnige perioden met een eit
kele lokale onweersbui. Mil
dagtemperatuur 25-32 graden
Zuid-Scandina vië:
Veel bewolking en
buien. Middagtemperatuur
18 graden.
af en tf
ratuur 1L
WEERRAPPORT HEDENMORGEN
Zd. Limburg zw.bew.
Wj
13»
2 i
m
lï
'oil
bew. 21 15
Frankfort
Genève
Helsinki
Malta
Moskou
Munchen
19 9 2 VI
