Indonesië heeft behoefte
aan ervaren onderzoekers
Plan voor verbeterde Shuttle in VS
Vondst schedel geeft
evolutie nieuw aanzien
Haakmat alleen naar Suriname
op een officiële uitnodiging
Uitgaansverbod in deel
Zuid-Afrika opgeheven
^BUITENLAND
£aldóc.Qowumt
VRIJDAG 8 AUGUSTUS 1986 PAGINA 5
3 Bestaan bewezen
van vernietigingskamp
in centrum Warschau
^WARSCHAU De Poolse commissie
voor onderzoek naar nazi-misdaden
j heeft verklaard bewijzen en getuigen-
4 verklaringen te hebben dat er tijdens
Jde Tweede Wereldoorlog in het cen-
trum van Warschau, op de ruïnes van
fhet joodse getto, een vernietigings-
'okamp van de Duitsers heeft bestaan.
■2 De commissie beschikt over foto's en
Jde namen van een aantal functiona-
rissen uit het kamp. Getuigen hebben
verklaard dat er ten minste 25.000 Po-
Alen zijn gefusilleerd. Het kamp was in
5 gebruik van maart 1943 tot 9 augustus
J1944.
Protestanten dreigen
met vergelding IRA
BELFAST De Ulster Freedom Figh
ters, een verboden protestantse guerril
la-organisatie in Noord-Ierland, heeft
gisteren gedreigd iedere katholiek te
zullen doden die betrekkingen onder
houdt met het Ierse Republikeinse Le
ger. De verklaring van de protestantse
groep werd in de vorm van een video
filmpje naar TV-stations gestuurd. Het
IRA dreigde dinsdag elke burger te do
den die voor leger of politie werkt, van
bouwers van gevangenissen tot melk
boeren en kruideniers die leveren aan
leger- en politiebases. De Britse minister
voor Noord-Ierland, Tom King, veroor
deelde de dreigementen uit beide kam
pen als een campagne van haat en
angst.
Prins fors beboet
voor uitvoer valken
WASHINGTON Een hoogge-
plaatste Saudi-Arabische prins
heeft erin toegestemd de Ameri
kaanse regering met 150.000 dol
lar schadeloos te stellen voor het
in strijd met de wet uitvoeren
van zeldzame Noordamerikaanse
valken. Dit heeft het ministerie
van justitie in Washington giste
ren meegedeeld. De prins, wiens
naam niet is bekendgemaakt, er
kende dat hij bij drie gelegenhe
den in 1983 en 1984 de dure val
ken in de Verenigde Staten had
besteld en gekregen om mee op
jacht te gaan. Hij zou hebben ge
handeld uit onbekendheid met de
Amerikaanse bepalingen terzake.
Reagan en Bush
ondergaan drugstest
WASHINGTON President
Reagan van de Verenigde Staten,
vice-president Bush en een kleine
80 leden van de staf van het Witte
Huis onderwerpen zich maandag
aan een vrijwillige drugstest.
Reagan wil op die manier het goe
de voorbeeld geven voor alle rijks
ambtenaren en Amerikanen in het
particuliere bedrijfsleven. De presi
dent heeft opgeroepen tot een „na
tionale kruistocht tegen de drugs".
Met de proeven die maandag geno
men worden kan het eventuele ge
bruik van heroïne, cocaïne, mari
huana, het hallucinogene middel
PCP en opwekkingsmiddelen be
wezen kan worden.
„Aap op Java
reïncarnatie
schoolmeisje"
JAKARTA Een vrouwelij
ke aap die een gouden halsket
ting en oorringen draagt en
door een stad op West-Java
zwerft, is volgens inwoners de
reïncarnatie van een 16-jarig
schoolmeisje. De Jakarta Post
berichtte gisteren dat de ou
ders van het meisje een hoge
beloning hebben toegezegd
aan eenieder die de aap weet
te vangen en weer te verande
ren in hun dochter. Inwoners
van Sukabumi verklaarden
dat niemand in staat leek het
dier te vangen.
Tolentino belooft
steun aan Aquino
MANILA De leiders van
een mislukte opstand ten
gunste van de verdreven
president Ferdinand Marcos
hebben toegezegd de nieuwe
regering van de Filipijnen
officieel te erkennen, zo
heeft de Filipijnse minister
van justitie, Neptali Gonza
les, gisteren bekendgemaakt.
Arturo Tolentino, de leider
van de opstand en de bezet
ting van het Manilahotel in
het weekeinde van 6 juli, zal
samen met andere leiders
een erkenningsbelofte afleg
gen. De opstandelingen belo
ven voorts af te zien van on
dermijnende acties.
Binnen vijf jaar tien keer
zoveel aids-patiënten
TORONTO Deskundigen voor-,
spellen dat in de Verenigde Staten
binnen vijf jaar 54.000 mensen per
jaar zullen overlijden aan aids. Deze
nog ongeneeslijke ziekte tast het
menselijke afweersysteem aan. De
voorspellingen werden gedaan op
de jaarvergadering van de Ameri
kaanse Vereniging van Ziekenhui
zen. Linda Brooks, aids-coördinatri-
ce van de vereniging, zei dat het
aantal aids-gevallen de komende
vijf jaar meer dan vertienvoudigd
zal worden. Nu zijn dat er 23.000, en
geschat wordt dat over die periode
270.000 mensen besmet zullen raken
waarvan er 179.000 zullen overlij
den.
'jjjVS: Keerpunt in
«iwapenoverleg
Smet Russen
«ij
mi C.ENÈVE/HONG KONG
156,s De wapenonderhandelingen
tussen de Verenigde Staten en
de Sovjet-Unie zijn op een
49j keerpunt aangekomen. De
90j grootmachten zouden op weg
kunnen zijn naar een akkoord
8N( over sterke vermindering van
strategische raketten en af-
J schaffing van middellange-af-
standsraketten, terwijl toch
75.71 veel SDI-onderzoek zou zijn
toegestaan.
|j| Het jongste Sovjet-verzoek
voor een bezoek van een dele
gatie Amerikaanse wapenon-
55A) derhandelaars aan Moskou
I4S.0 volgende week is een bemoe-
digend teken, zo heeft het
hoofd van het Amerikaanse
42.S bureau voor wapenbeheersing
59,a en ontwapening ACDA, Ken-
9ljj neth Adelman, gisteren in
51-3 Hongkong verklaard.
0N{ Zoiets is ongebruikelijk tussen
96.5 de ronden van het officiële
i73,wapenoverleg in Genève. „Wij
zien dit als een keerpunt....er
gloort hoop aan de horizon".
9^5 Adelman reageerde hiermee
23.5 op de mededeling door het
31.9 Sovjet-persbureau Tass van
woensdag dat Amerikaanse en
Sovjet-wapenexperts op 11 en
62A( 12 augustus in Moskou bijeen-
3451 komen om over kern- en
62.8 ruimtewapens te spreken ter
3?-? voorbereiding van het gesprek
tussen de ministers van bui-
0NC tenlandse zaken Shultz en Sje-
- vardnadze op 19 en 20 septem-
- ber in Washington.
Adelman zei dit jaar een nieu-
7095 we Amerikaans-Russische top
25JX te verwachten, ongeacht wat
22-3 er in de Geneefse onderhande-
2 lingen gebeurt. Met deze laat-
(Jj ste uitspraak gaat hij voorbij
58.50 aan de herhaalde verklaringen
I3A0 door Sovjet-leider Michaïl
|2.50 Gorbatsjov dat de VS niet op
een nieuwe top hoeven te re-
gjjj kenen, als er niet zeker resul-
n.tt taten op het gebied van wa-
penvermindering te verwach-
ten zijn.
0 Adelman zei dat de Russen
met „een aantal nieuwe ideeën
zijn gekomen die interessant
zijn". Naar zijn oordeel zal de
jongste brief van president
Reagan, waarin deze zijn te
genbod formuleerde op de wa-
penvoorstellen door Gorbats-
Ül jov van juni, „in Moskou als
§{j positief worden beschouwd".
GEPENSIONEERDE PROFESSOR AAN HET WERK OP JAVA:
DELFT Prof.dr.ir. J.
Smidt, voormalig hoogle
raar natuurkunde aan de
TH in Delft, gaat binnen
kort naar Indonesië waar
hij onbezoldigd zijn ken
nis zal aanbieden aan het
Instituut Teknologie te
Bandung (ITB) op het
eiland Java. Het is de be
doeling dat hij daar zeker
twee jaar zal blijven.
Smidt peinst op het terras van
zijn woning in Delft langdurig
over het antwoord op de vraag
waarom hij die keuze heeft ge
maakt. „Onze Indonesische
collega's verkeren in mate
riële omstandigheden die
schril afsteken bij de onze
En als wij dan nog geld zouden
verdienen wanneer wij hen
onze hulp aanbieden... dan zou
ik me zeer generen". Smidt
nam onlangs afscheid als
hoogleraar Theoretische en
Toegepaste Natuurkunde op
de Technische Hogeschool in
Delft; het vertrek naar Indo
nesië staat op stapel.
Het instituut ITB houdt zich
onder meer bezig met bouwfy
sica, optische geleidingen,
meet- en regeltechniek en doet
onderzoek naar het gebruik
van computers. Het is de be
doeling dat Smidt gaat mee
denken over de richting van
de ITB-afdeling Technische
Natuurkunde. Deze afdeling is
nog betrekkelijk nieuw en het
is noodzakelijk een plan te
maken voor toekomstige on
derzoeken afgestemd op Indo
nesische behoeften. Dat wil
zeggen afgestemd op een nog
niet sterk geïndustrialiseerd
land met een bedrijfsleven dat
nog niet is ingevoerd met zeer
hoogwaardig technologische
apparatuur.
Cultuurpatroon
„Maar ik geef nu echt nog
geen mening over wat er moet
gebeuren: ik ga eerst maan
denlang kijken, luisteren en
meelopen. Er is een gezegde:
„Eet eerst een pikulan (vgl.
een mud) rijst voor je spreekt".
Bovendien zit het toch nog al
tijd in de cultuur eerbied te
hebben voor de ouderen, dus
wees voorzichtig in wat je
zegt". De Delftenaar zeer
benauwd om betweterig over
te komen meent dat die
houding in sommige gevallen
wetenschappelijk onderzoek
kan belemmeren. Dat geldt
De heer en
mevrouw
Smidt: „Wel
gepensio
neerd, maar
nog geen zin
om niets te
doen".
ook voor de terughoudendheid
in het experimenteren door
Indonesiërs. Proefnemingen
kunnen immers een ingrijpen
in de natuur betekenen en dat
zou het evenwicht kunnen
verstoren. Maar waarom zou
Smidt überhaupt naar Indone
sië gaan. Is bijna veertig jaar
onafhankelijkheid niet vol
doende om zelf een potentiëel
aan natuurkundigen op te bou
wen?
Studieboeken
„Jaha klinkt het wat aar
zelend „Er is enorm veel ver
beterd sinds mijn vrouw en ik
tussen 1947 en 1951 in Band
ung werkten. Maar er is toch
geen eeuwenlange (en interna
tionale) ervaring zoals in Ne
derland. Het research werk
voor industrieën als DSM,
Akzo, Philips en Shell is niet
zo een, twee, drie ingehaald.
Bovendien drukt het grote ge
brek aan middelen, zowel fi
nancieel als materieel, het on-
derwijspeil".
Bijna verlegen legt Smidt ver
der uit waarom hij huis en
haard verlaat om zich in Indo
nesië in een kleine woning te
midden van het universitaire
stafpersoneel te vestigen: „Wij,
mijn vrouw en ik, leven in het
sterke besef dat wij een taak
hebben ten aanzien van de
Derde Wereld. In die richting
hebben wij ook onze kinderen
opgevoed", waarop mevrouw
Smidt vervolgt: „En onze twee
jongens werken nu met hun
echtgenotes op de Filipijnen
en in Mozambique. Voor hen
noch voor de kleinkinderen
hoeven wij hier te blijven. We
zijn blijkbaar nog niet zo sterk
aan onze rust toe. Mijn man
wil nog een beetje werken, het
ITB heeft uit eigener bewe
ging meermalen gevraagd of
hij wilde komen, nou dan gaan
we toch
Woede over muur
De 65-jarige Amerikaan John Runnings (r) heeft gisteren met en hamer geprobeerd de Berlijnse
Muur kapot te maken. Toen dit niet lukte wandelde hij over de muur naar Checkpoint Charlie, waar
hij de Oostduitse soldaten een protestbrief overhandigde. De Muur bestaat al bijna 25 jaar.
(Vervolg van de voorpagina)
NAIROBI De schedel,
waarvan de ontdekking
mogelijk leidt tot het
herschrijven van evolu
tietheorie, heeft toebe
hoord aan een volwassen
jongeman die 2,5 miljoen
jaar geleden leefde aan
de westkust van het Tur-
kana-meer in het noor
den van Kenia. De expe
ditie naar dit gebied, dat
rijk is aan fossielen, werd
geleid door de de paleon
toloog Walker. De tocht
werd gefinancierd door
de National Geographic
Society in Washington en
het nationale museum
van Kenia.
De vondst vormt het oudste
exemplaar van het primitie
ve type mens dat Australopi
thecus Boisei heet. Volgens
de ontdekkers heeft de sche
del buitengewoon primitieve
trekken met een aapachtig
naar voren gericht aange
zicht en een herseninhoud
die de kleinste is van alle
menselijke fossielen die tot
nu toe zijn gevonden: minder
dan een derde van de her
sens van de hedendaagse
mens kunnen bevatten.
De deskundige Eric Delson
van de universiteit van New
York zegt dat deze schedel de
belangrijkste ontdekking is
sinds „Lucy". Volgens hem
suggereert dit nieuwe type
het bestaan van een ander
geslacht, dan dat wat nu
wordt gezien als de origine
van de mens in de mysterieu
ze periode van twee tot vier
miljoen jaar geleden. Lucy's
familie zou zich hebben ver
takt in drei typen, waarvan
één, twee miljoen jaar gele
den de mens zou voortbren
gen.
I DEN HAAG De advo-
I caat en voormalig vice-
I premier van Suriname
André Haakmat is bereid
naar dat land te gaan als
j hij door de autoriteiten in
Paramaribo officieel
J wordt uitgenodigd om te
I bemiddelen bij de proble-
1 men met de in Oost-Suri-
name rebellerende oud-
I militair Ronnie Bruns-
wijk.
Haakmat meent dat er dan
wel zicht moet zijn op een „po
litieke dialoog" en stelt als
voorwaarde dat er een eind
I moet komen aan de zoekacties
het leger naar de groep-
j Brunswijk.
I De advocaat reageerde op de
I uitdaging van de Nederlandse
publicist Willem Oltmans tij
dens radio-uitzendingen
woensdagnacht en gisteren.
Oltmans, die nauwe contacten
onderhoudt met legerleider
Desi Bouterse, reist zaterdag
naar Paramaribo en stelde
Haakmat voor mee te gaan.
De publicist uitte kritiek op
Haakmats rol in de berichtge
ving over Suriname in ver
band met de affaire-Bruns-
wijk. „Als Haakmat zo graag
een politieke dialoog wil,
waarom gaat hij zelf dan niet
naar Suriname", zo vroeg Olt
mans zich af, in navolging van
de Surinaamse premier Rad-
hakishun.
Haakmat benadrukte alleen
bereid te zijn naar Suriname te
reizen als aan twee voorwaar
den wordt voldaan. De autori
teiten in Paramaribo moeten
bekendmaken dat zij de gere
zen problemen in Oost-Surina-
me, en de problemen op poli
tiek vlak, door een politieke
dialoog willen oplossen". Bo
vendien moet de militaire es
calatie in Oost-Suriname „te
niet worden gedaan".
De kans dat aan zijn voor
waarden wordt voldaan en dat
hij officieel wordt uitgenodigd
schat Haakmat echter als zeer
gering in. Volgens hem wijst
alles erop dat de autoriteiten
het probleem in Oost-Surina
me militair willen oplossen.
De meeste van de veertien
huurlingen die eind juli in de
VS zijn gearresteerd op ver
denking van samenzwering te
gen de regering in Suriname,
dachten als veiligheidsagenten
gehuurd te zijn voor Ameri
kaanse bankdirecteuren. Dit
heeft Robert Bernard, de ver
dediger van een van de ver
dachten gisteren gezegd.
De verscherpte grenscontrole heeft bij de grens tussen Zimbabwe en Zuid-Afrika geleid tot
kilometerslange rijen vrachtwagens.
KAAPSTAD In verscheidene delen van de oostelij
ke Kaapprovincie zijn gisteren het uitgaansverbod en
een aantal andere beperkende maatregelen opgeheven.
In de provincie is het verzet tegen het apartheidsys
teem zeer hevig. De beperkingen voor het bijwonen
van begrafenissen zijn ongedaan gemaakt alsook het
verbod op politieke bijeenkomsten, op het verkeer van
niet-inwoners naar zwarte woonsteden en andere „sub
versieve daden" zoals het dragen van T-shirts met poli
tieke leuzen.
De Anti-Apartheidsbeweging Nederland, de werkgroep Kairos
en het comité Zuidelijk Afrika hebben naar aanleiding van
maatregelen dié Zuid-Afrika tegen de frontlijnstaten heeft geno
men, de Europese Commissie opgeroepen datzelfde te doen.
Zuid-Afrika heeft deze week een licentie-systeem ingesteld, zo
dat hoge borgsommen en accijnzen moeten worden betaald. De
Europese Commissie zou volgens de anti-apartheidsbewegingen
hetzelfde moeten doen met produkten uit Zuid-Afrika. Dat zou
de import in de EG beperken.
De zwarte Amerikaanse ambassadeur in Denemarken, Terence
A. Todman, heeft gisteren verklaard dat er geen nieuwe Ameri
kaanse gezant in Zuid-Afrika kan worden aangesteld, zolang de
VS niet met een geloofwaardiger actieprogramma tegen apart
heid komen. Todman, die aanmerking konjt voor het ambassa
deurschap in Zuid-Afrika, ontkende- eerdere berichten als zou
hij die post weigeren, als hem dat wordt aangeboden.
SMIDJE VERHOLENKABELTJE KNETTER EN DE TOVERBUBBEL
GENOEMD NAAR VERONGELUKTE CHALLENGER-ASTRONAUT
16) „Meneer Boltje!" riep Kareltje Knetter en hij
,t liep snel op het alweer gesloten deurtje van de
oude boom af. Hij zette zijn eigen sparretje te
gen de stam van de boomwoning en begon met
zijn knuistjes een stevige roffel op het houtwerk
van de toegang te slaan. „Meneer Boltje. doe
'es open! Ik heb u nodig!" riep hij uit. Onder
een pijnlijk geknars van roestige scharnieren
vloog toen het venstertje open en de kleine Ko
Boltje stak zijn gebaarde snuitwerkje naar bui
ten. „Wat nou?" riep hij verbaasd uit. „Daar
hebben we dat mensenkind alwéér! Niet tevre
den met die mooie kerstboom? Moeten er soms
nog kaarsjes in óók?" „Ik ben met de boom
e' héél tevreden, meneer Boltje," antwoordde Ka-
slf reltje. „Maar er is iets anders. Ik ben de weg
VJ kwijt. Het is zo donker, ziet u. Kunt u mij mis-
eej' schien vertellen hoe ik weer in het dorp Rijkhuy-
zen kom?" Boltje, de erkende boskabouter
liet het licht van zijn kaarsje eens goed over Ka
reltje heenspelen en zei toen: „Zeg, mensen
kind, dat was jij toch, hè, die een uur geleden
op dat droevige gehinnik van de ouwe Sybil af
ging? Je weet wel, van ouwe Sybil, die met haar
ene ongewassen hoef ik een klem van Simon de
Stroper zat." „Ja,- dat ben ik," antwoordde
Kareltje. „Daar sta ik nou paf van," riep Bol
tje uit en hij schudde verwonderd met zijn
hoofdje. „Heb je haar werkelijk uit de klem be
vrijd? öndanks dat ik je hardnekkig heb aange
raden haar maar rustig daar te laten zitten? Dat
had je werkelijk moeten doen, ventje! O, o, o,
wat zou Simon de Stroper opgekeken hebben,
als-ie die taaie buit in zijn klemmetje aangetrof
fen had? Hahaha, ik lach me nou al tranen bij
het idee! Hahaha, een uitgehongerde winterhaas
brengt nog méér op dan die taaie ouwe Sybil!
Hahaha!"
LOS ANGELES De
Amerikaanse lucht- en
ruimtevaartconcerns Hug
hes en Boeing hebben de
Amerikaanse luchtmacht
een plan voorgelegd dat
de ontwikkeling beoogt
van een nieuwe, zware
(wegwerp-)raket, die aan
zienlijk zwaardere lasten
in de ruimte kan brengen
dan de Space Shuttle. Het
65 meter lange gevaarte
wordt aangeduid als „Jar-
vis-raket", ter nagedach
tenis aan Hughes-astro
naut Gregory Jarvis, die
bij de ramp met de Chal
lenger om het leven
kwam.
Bij de eventuele bouw van de
Jarvis-raket wil men gebruik
maken van de technologie van
zowel de oude, beproefde
maanraketten van het type
Saturnus V als van de huidige
Space Shuttle, en dan met
name de brandstoftank van
die shuttle. De niéuwe raket
moet in staat moet zijn een la
ding van maximaal veertig ton
in een lage baan om de aarde
te brengen (de Shuttle komt
niet verder dan hooguit 29
ton) en een vracht van zo'n ze
ven ton in een „geostationai
re" baan op 36.000 kilometer
boven de evenaar.
De motoren werken op vloei
bare brandstof en er worden
geen op vaste brandstof func
tionerende steunraketten bij
toegepast. De leider van het
Jarvis-project, Hughes' vice-
-president Paul S. Visher,
schat de betrouwbaarheid van
het raketmonster op 98,5 pro
cent. wat voor een onbemand
toestel als zeer hoog wordt be
schouwd.
Met de ontwikkeling van de
drietraps-raket zou ruim drie
jaar gemoeid zijn. Als de Ame
rikaanse defensie de raket zou
willen gebruiken voor het in
de ruimte brengen van een
hele keten nieuwe navigatiesa-
tellieten één van de meest
urgente militaire projecten
van het Pentagon zou er
aanvankelijk wel een vertra
ging zijn van een jaar, maar
die achterstand kan met de
Jarvis betrekkelijk snel wor
den ingelopen. „Wij zouden
namelijk in staat zijn per raket
vier tot zes satellieten gelijktij
dig in hun omloopbanen te
brengen", zegt Visher.
De Jarvis-raket zou, eventueel
in aangepaste vorm, ook dienst
kunnen doen voor de lance
ring van grote segmenten van
het ruimtestation, dat NASA
in de loop van de jaren negen
tig in een baan om de aarde
wil construeren. Tot dusver is
er steeds van uitgegaan dat
voor dit doel de Space Shuttle
zou worden gebruikt, maar
door het verongelukken van
de Challenger is ook dat al
niet meer zeker, terwijl er bo
vendien steeds meer verdeeld
heid in de Amerikaanse ruim
tevaartwereld ontstaat over de
vorm van het toekomstige
ruimtestation. Er blijken ern
stige bezwaren te zijn tegen de
huidige opzet, met name ook
wat de veiligheid van de be
manning betreft.
Het Jar vis-voorstel van Hug
hes en Boeing is gebaseerd op
de toepassing van de grote
Shuttle-brandstoftank voor
eerste en tweede trap (door
snede ruim acht meter) en op
de F-l en J-2 motoren die in
de Saturnus IB- en V-raketten
- in de jaren 1960/'73 - vooral
een belangrijke rol speelden
bij de realisering van het
Apollo-maanprogramma.
De eerste trap zou twee F-l
motoren krijgen, de tweede
trap één J-2 motor en de derde
trap zou kunnen worden ge
vormd door een bundel lichte
Marquardt-motoren. Normali
ter neemt de ontwikkeling
van een nieuwe raket een jaar
of tien in beslag, maar door de
toepassing van beproefde en
betrouwbaar gebleken moto
ren kan de Jarvis veel sneller
worden gebouwd.
Hughes zegt dat er nog zeven
F-l motoren en negen J-2's
beschikbaar zijn als tastbare
herinneringen aan een roem
rijk NASA-verleden. Die zijn
weliswaar niet meteen vlieg-
klaar, maar na de nodige in
specties en vervanging van be
paalde onderdelen zou dat
toch binnen drie jaar het geval
kunnen zijn.
