kerk
en
wereld
Banden smeden tussen joden en christenen
Aboriginals willen
kunst uit Rome terug
Roemeense katholieken vrezen culturele genocide
aan tafel
£eidóc6omo/nt
weer
brieven
lezers
Vaticaan en Nicaragua praten weer
ACHTERGROND
SaidóaOowiant
DONDERDAG 7 AUGUSTUS 1986 PAGINA 2 B
IKV UIT RODE CIJFERS
Het IKV, dat sinds 1982 met grote tekorten te kampen had. zal
over 1986 waarschijnlijk een sluitend budget hebben. De drei
ging voor ontslagen is geweken. De reserve van het IKV. di€
binnen drie jaar was gedaald van 550.000 tot 75.000 gulden, is
weer boven de 400.000 gulden gestegen. Voor dit jaar werd nog
een tekort van 87.000 gulden begroot. Het IKV heeft drie fi
nanciële bronnen: De negen lidkerken dragen 240.000 gulden
bij. De opbrengst van giften en bijdragen is voor 1986 begroot
op 620.000 gulden. De verkoop van publikaties levert ongeveer
drie ton op. De uitgaven. 1,3 miljoen gulden, bestaan voor on
geveer de helft uit personele lasten. Penningmeester Swart
streeft naar een reserve ter grootte van 50 procent van het
budget (ongeveer 650.000 gulden).
Amerikaanse R.-K. Kerk steunt sancties tegen Zuid-Afrika
De rooms-katholieke bisschoppen van de Verenigde Staten
hebben zich voor de eerste maal uitgesproken voor beperkte
economische sancties tegen Zuid-Afrika. De bisschoppen heb
ben dit aan de Senaat medegedeeld, enkele dagen voordat de
Senaatscommissie voor buitenlandse zaken zich uitsprak tegen
nieuwe leningen aan en investeringen in Zuid-Afrika. „Het is
ethisch onverantwoord zijn" wanneer nu geen daden worden
gesteld, aldus de brief. Sancties dienen te worden ingesteld als
in januari nog geen ingrijpende maatregelen ter beëindiging
van de apartheid zijn genomen, aldus de bisschoppen. „Goede
betrekkingen met mensen die geloven in systematische discri
minatie. maakt ons ongeloofwaardig maken in de strijd voor
mensenrechten," aldus de brief.
God kon niet overal
zijn en daarom heeft
hij moeders geschapen
Joods spreekwoord
CHRISTELIJKE NEDERZETTING IN ISRAËL NES AMMIM 25 JAAR
Met enthousiasme vertellen
Joop en Hennie Schalen
over hun ervaring in de
christelijke nederzetting
Nes Ammim in Israël. Zij
hebben er vijf jaar op zitten
en nu zijn ze met hun twee
kinderen Johan en Doreke
even terug voor een vakan
tie in ons land. Op 12 au
gustus keren zij terug naar
het coöperatieve dorp (mos-
jav) van de Stichting Nes
Ammim te Utrecht, die op
27 september in Club Cana
dian in Apeldoorn haar zil
veren jubileum viert. Nes
Ammim is 25 jaar geleden
opgericht met het doel om
joden en christenen nader
tot elkaar te brengen en om
Israël financieel te helpen.
..Als HTS-er wilde ik wel
ontwikkelingswerk doen.
Dat hebben we uitgesteld tot
dat we een advertentie lazen
om in Nes Ammim te komen
werken. Ondanks het sollici
tatiegesprek hadden we er
geen idee van wat het zou in
houden. Eenmaal in dit dorp
aangekomen zijn we hele
maal gemotiveerd geraakt".
Het gaat beiden vooral om de
combinatie daadwerkelijk
iets met het geloof te doen,
het bestuderen van het jo
dendom om meer te weten te
komen over de wortels van
het christendom en het fi
nancieel steunen van Israël.
Hennie: „De producten die
we in het dorp maken wor-
Het gezin Schalen, vlnr: Joop, Doreke,Hennie en Johan.
den geëxporteerd en daarmee
krijgt Israël buitenlandse va
luta. Dat gebeurt ook door
het hotel en de jeugdherberg.
Het dorp kan zichzelf bedrui
pen, maar voor grote investe
ringen zijn we afhankelijk
van de thuislanden'.
Het is een moeizaam proces
meent Joop, het samen bren
gen van joden en christenen.
„Het gebeurt op zeer kleine
schaal, maar het is een begin.
De wortels van het christen
dom liggen in het jodendom,
dat kunnen we niet ontken
nen. Het christendom heeft
2000 jaar lang het jodendom
van zijn plaats verdreven. In
feite wordt genegeerd dat de
christelijke God de God van
Israël is. Een proces van ver
wijdering tussen joden en
christenen, dat 2000 jaar
heeft geduurd, je in 25 jaar
niet zomaar ongedaan
maakt".
„In de nederzetting doe je al
les samen. Natuurlijk zijn on
derling wel eens wrijvingen.
Als je in Nederland op je
werk met iemand niet kunt
opschieten, dan kun je dat na
je werk vergeten. Maar in
zo'n besloten gemeenschap
als Nes Ammim is kun je el
kaar niet ontlopen. Je vormt
een collectief. Je ziet wat je
samen opbouwt en dat geeft
iedereen voldoening zodat
verschillen die er wel eens
zijn gauw weer verdwijnen".
'In de omgeving zijn er ook
Arabische nederzettingen
waarmee de verhouding zeer
goed is. Regelmatig zijn er
ook ontmoetingsweekenden
voor joden en Arabieren'.
Nes Ammim is een werkge
meenschap die je in Neder
land niet vindt. De gemeen
schap is daar zo anders, dat
als je weer in Nederland te
rug komt je helemaal weer
aan dit leven hier moet wen
nen. Nes Ammim wordt een
stuk van je zelf".
„De kinderen hebben het er
echt naar hun zin. Het ver
schil met een kibboetsim is
dat de kinderen in een mos-
jav niet in een soort inter-
naatverband leven, maar in
gezinsverband".
Het is hard werken in Nes
Ammim en er wordt altijd
rekening gehouden met een
Palestijnse aanval. „Iedereen
is hierop getraind. Ook de
kinderen. Als ze ergens bij
voorbeeld een tas zien staan,
dan weten ze dat ze er niet
aan mogen komen en dat ze
meteen een volwassene moe
ten waarschuwen. Er kan na
melijk een bom in zitten".
Nes Ammim heeft steeds
eern wisselende bevolking.
„Gezinnen blijven er vaak
vijf tot zeven jaar en alleen
staanden één tot twee jaar.
We hebben vooral een tekort
aan technische mensen. Zo
hebben we een gebrek aan
electriciens, werktuigbouw
kundigen en bouwvakkers.
Dus als er in Nederland on
der hen belangstelling be
staat kunnen ze contact met
de stichting opnemen. Het
adres van de stichting Nes
Ammim is Jacob van Ruis-
daelstraat 62 in Utrecht".
In verband met het 25-jarig
bestaan is er een jubileum
fonds opgericht waarmee
men het streefbedrag van
f250.000,- bijeen wil brengen.
„Dat willen we graag beste
den aan de nederzettingen
die Nes Ammim in het begin
geholpen hebben. Het bedrag
zal worden verdeeld over
Nes Ammim zelf, de joodse
kibboetsim Regba en Locha
mei Haggettaot en het Arabi
sche dorp Mazra'a. Deze dor
pen hebben een verlanglijstje
mogen indienen. Daarop
staan wensen als een ontmoe
tingscentrum voor joods-ara-
bische contacten, inrichting
van een ziekenkamer voor
oudere dorpsbewoners in Lo
chamei Hagettaot, een
avondschool voor volwasse
nen, vernieuwing van de crè
che, boeken voor de dorpsbi
bliotheek in Nes Ammim en
studiebeurzen voor arabische
jongeren in Mazra'a".
JAN KRAAK
DREIGENDE SCHADUW OVER PAUSBEZOEK AAN AUSTRALIË
Er dreigt een schaduw te val
len over wat paus Johannes
Paulus II nu al beschouwt als
het hoogtepunt van zijn ko
mende reis naar Australië:
zijn bezoek aan Alice Springs
op 29 november. Daar staat
een ontmoeting op het pro
gramma met de afstammelin
gen van de oorspronkelijke
bewoners van Australië, de
Aboriginals. Bovendien zal
het bezoek een oecumenisch
aspect dragen, daar Aborigi
nals behorend tot de Rooms-
Katholieke Kerk, de Angli
caanse Kerk en de Verenigde
Kerk zijn toegevoegd aan de
commissie die het pausbezoek
daar voorbereidt.
De Raad voor de Kunst van
Aboriginals van de Australia
Council heeft laten weten dat
het voor een vlekkeloos ver
loop van het bezoek beter
zou zijn, als het Vaticaan af
stand doet van eerder ver
worven kunstvoorwerpen,
die de Aboriginals langs
slinkse wegen afhandig zou
den zijn gemaakt. Als aan
deze wens voorbij wordt ge
gaan is het waarschijnlijk,
dat het tijdens het pausbe
zoek tot demonstraties zal
komen, aldus de Raad.
De organisatoren van de
pausreis naar Australië zijn
totaal verrast door deze eis.
Directeur Brian Walsh van
het Bureau Pausbezoek Au
stralië stond met de mond vol
tanden hij wist helemaal
niet dat zo'n collectie be
stond. Als het verhaal waar
is zullen missionarissen er
wel debet aan zijn geweest
dat de kunstvoorwerpen in
Rome zijn beland, denkt hij.
Walsh acht het niet waar
schijnlijk dat het Vaticaan
van zins en willens is het
eenmaal ontvangene zomaar
terug te geven.
Vertegenwoordigers van Au
stralische missie-genoot
schappen hebben laten weten
dat teruggave op onoverko
melijke bezwaren zal stuiten,
omdat hiermee een ernstig
precedent zou worden ge
schapen. Eenzelfde verzoek
zou dan kunnen worden ge
daan door indianen uit
Noord- en Zuid-Amerika, of
welke etnische minderheids
groep ook die door het kolo
nialisme getekend denkt te
zijn.
Peter Hebblethwaite, de
vroegere hoofdredacteur van
het Jezuïetentijdschrift „De
Maand", bevestigt dat het
Vaticaan beschikt over in
heemse kunstvoortbrengse
len uit Australië en andere
werelddelen. In 1924 deed
Angelo Roncalli, de latere
paus Johannes XXIII, een
rondschrijven uitgaan aan
missiegezelschappen uit de
hele wereld met het doel,
kunstvoorwerpen gemaakt
door inheemsen bijeen te
brengen voor een in 1925 te
houden grote tentoonstelling.
Ongeveer 40.000 voorwerpen
zijn in Rome ontvangen en
daar tentoon gesteld.
Omdat het een uiterst kost
bare zaak zou zijn geweest ze
allemaal retour afzender te
sturen, kwamen ze eerst in
een vergeten vertrek van het
seminarie van Lateranen te
recht, waarna paus Johannes
XXIII ze in 1962 liet verhui
zen naar het nieuwe Missie-
en etnologisch museum, dat
slechts op woensdag en zater
dag voor een halve dag open
is en mede daardoor tot de
slechtst bezochte musea van
het Vaticaan behoort.
De betrokken kunstvoorwer
pen van de Aboriginals,
waaronder twaalf schilderin
gen van vogels en dieren op
boombast, zijn in een glazen
vitrine uitgestald. De secreta
ris van de Vaticaanse musea,
Walter Persegati, verklaarde
niet te weten of ze met de
paus in november de terug
reis naar Australië zullen
maken: die kwestie is nog in
studie, aldus de secretaris.
Nicaragua en en het Va
ticaan hebben voor het
eerst contact gehad na de
uitwijzing in juni van een
Nicaraguaanse bisschop.
„President Ortega en ik
zijn overeengekomen al
het mogelijke te doen om
de meningsverschillen
tussen de regering en de
Katholieke Kerk tot een
oplossing te brengen",
zei Vaticaan-af gezant
monseigneur Paolo Gi-
glio na afloop van het
gesprek met president
Ortega. Tussen de linkse
regering in Managua en
het Vaticaan bestaan al
langer meningsverschil
len, mede vanwege de
Sandinistische steun voor
de zogenaamde bevrij
dingstheologie, die ge
bruik maakt van marxis
tische analyses om de
noodzaak tot sociale en
politieke veranderingen
in de Derde Wereld te
verklaren.
In een aan de paus, de curie,
de wereldkerk en alle mensen
van goede wil die de mensen
rechten hoog willen houden
gerichte open brief, klagen in
Zevenburgen en de provincie
Banat in Roemenië wonende
katholieken, dat zij hun ge
loof niet in hun moedertaal
mogen belijden.
Zij zeggen te worden gedwon
gen zich van de Hongaarse of
Duitse taal te bedienen omdat
de geestelijkheid daar alleen
die talen beheerst.
De Roe-
meenstalige briefschrijvers
vinden dat zij als leden van
de Katholieke Kerk van de
Latijnse ritus het slachtoffer
zijn van „spirituele en cultu
rele genocide".
Op het eerste gezicht lijkt de
brief niet erg geloofwaardig,
omdat de Roemeense regering
in het verleden er juist blijk
van heeft gegeven, anderstali
ge minderheden te willen
„roemaniseren". De Roe
meense regering heeft even
wel de laatste tijd druk uitge
oefend op de kerkelijke auto
riteiten in Zevenburgen en
Banat, geen Roemeenstalige
kerkdiensten te houden.
Klaarblijkelijk is het doel
hiervan te voorkómen, dat le
den van de in 1948 onder
druk van de overheid offi
cieel opgeheven en onder
dwang met de Orthodoxe
Kerk verenigde Grieks-Ka
tholieke Kerk, die in volle
verbinding met Rome stond,
in de Rooms-Katholieke Kerk
van het land een nieuw gees
telijk vaderland zullen vin
den.
Daarom is het wel duidelijk
dat de' ondertekenaars van de
open brief vroegere geünieer
de katholieken zijn, die onder
sterke druk staan van Hon
gaars sprekende geestelijken
die maar al te graag aan de
wens van de staat tegemoet
komen. Het is zelfs voorgeko
men dat Hongaars sprekende
geestelijken gelovigen, die de
wens uitten naar een Roe
meenstalige liturgie, bij de be
voegde autoriteiten hebben
aangegeven. Daarom eisen de
vroegere geünieerden eigen
parochies, waarin de Latijnse
ritus in de Roemeense taal
wordt ingevoerd door Roe
meens sprekende geestelijken.
Gebakken schol met andijviesalade en
peterselie-aardappelen zachtzure
gerste vlokken vla
Voor twee personen: 2 schollen a 250 g, zout, bloem, olie,
halve citroen;
250 g andijvie, 1 lepel azijn, 2 lepels yoghurt, zout, peper,
mosterd, suiker, halve lepel olie, uitje, 1 tomaat;
0,5 tot 1 kg aardappelen, zout, 15 g margarine, peper, pe
terselie;
2,5 dl melk, 40 g gerstevlokken (reformartikel), 1 lepel
maizena, 2,5 dl karnemelk, bruine basterdsuiker
Snijd de kop van de schollen en knip er de vinnen af. Spoel
de vissen (vooral de buikholten) schoon met koud water.
Snijd het vel aan beide kanten met een scherp mes twee keer
in. Strooi zout in die sneden en in de buikholte. Haal de vis
sen na tien minuten door bloem en schud die er deels weer
af. Bak de schollen in een dun laagje warme olie bruin en
gaar in ongeveer tien minuten. Leg de vissen met de lichte
kant boven op een warme schotel en garneer ze met parten
of schijven citroen.
Haal lelijk blad van de andijvie, spoel de groente schoon en
laat haar uitlekken. Zet een sausje klaar van azijn, yoghurt,'
zout, peper, mosterd, suiker en olie. Snipper het uitje fijn.
Snijd de andijvie in smalle reepjes en meng die met de ui
door het sausje. Garneer de salade met parten tomaat.
Neem kleine aardappelen of snijd grote in vieren en kook ze
in circa een kwartier gaar in weinig water met zout. Giet de
aardappelen af en schud er (zonder ze eerst droog te stomen)
margarine, peper en fijngeknipte peterselie door.
Breng de melk aan de kook en strooi er al roerende de ger
stevlokken in. Laat de vla twintig minuten zacht koken en
bind haar dan bij met de met koud water aangemaakte mai
zena. Laat de vla lauw worden en doe er de karnemelk bij.
Geef de vla geheel afgekoeld met apart de bruine basterdsui
ker.
JEANNE
Computer en vandalisme
In de strijd tegen het voetbalvandalisme zijn een paar veel
belovende maatregelen getroffen. Vorige week maakte het
ministerie van justitie besluiten bekend om deze uitwas in de
sportwereld terug te dringen. En inmiddels is met overheids
steun een nieuw soort beveiligingssysteem verwezenlijkt, zij
het nog op beperkte schaal en bij wijze van proef. In hel
Haagse Zuiderpark, thuisbasis van FC Den Haag voor wat
betreft supportersgeweld een van de meest beruchte clubs
van ons land is een nieuw en voor Nederland uniek be
veiligingssysteem in gebruik genomen. WVC stak daar maar
liefst een half miljoen gulden in en hoopt daarmee een aan
zet te geven tot beteugeling van het geweld.
BlJ FC Den Haag staat nu een sluis met drie doorgangen.
Een computer controleert pijlsnel degene die een stadion
abonnement in het apparaat steekt. De houder van een jaar
kaart staat geregistreerd en zodra deze zich heeft misdragen
wordt zijn code geblokkeerd en verleent het apparaat hem
geen toegang meer.
Er kunnen nu echter nog problemen ontstaan als een her- pia
rieschopper zijn toegangskaartje aan de kassa koopt en ge
woon het stadion binnengaat. Op die categorie bezoekers, on
der wie juist de grootste vandalen moeten worden gezocht, is
het beveiligingssysteem niet berekend. En dat is jammer.
(A
0
Aan het nieuwe elektronische controle-apparaat kleeft nog
een ander nadeel. Het is geplaatst bij de toegang tot de eretri
bune waar normaal gesproken geen onverlaten een zitplaats
zoeken. Bij FC Den Haag ontstaan de ongeregeldheden
die overigens de laatste seizoenen tot een minimum be
perkt zijn gebleven doorgaans juist aan de overzijde van
de eretribune. De meeste Haagse supporters, die komend sei
zoen weer de evenmin louter sportieve aanhang van clubs
als Feyenoord, FC Utrecht en Ajax zullen ontmoeten, zullen
bij hun binnenkomst voortaan ook slechts worden onderwor
pen aan de bestaande veiligheidsmaatregelen, zoals fouille
ren.
Het nieuwe beveiligingssysteem in het Zuiderpark had dus
eigenlijk aan de overkant moeten staan, maar daar zou het
apparaat het veel grotere aantal bezoekers niet kunnen ver
werken. De capaciteit van het apparaat is beperkt tot onge
veer negenhonderd mensen per uur, terwijl de tribune waar
gewoonlijk de meeste raddraaiers zich ophouden, circa tien
duizend toeschouwers kan bevatten. Het experiment zal dus
slechts een beperkte waarde hebben.
Het Haagse voetbalstadion heeft injniddels ook een apart
gedeelte gekregen voor de supporters van de tegenpartij. Dat
deel is met stevige hekken afgescheiden van de rest van de
accommodatie. De praktijk zal moeten leren wat het best
voldoet: de computer of het stalen hek. Het is in elk geval té
hopen dat een combinatie van beide komend seizoen, dat
eind volgende week begint, in het Zuiderpark een aanzet be
tekent tot een veiliger situatie. Daarmee zal niet alleen Den
Haag, maar de voetbalsport in het algemeen gebaat zijn. Het
initiatief tot het nieuwe beveiligingssysteem verdient daarom
op voorhand alle lof. De toekomst zal moeten uitwijzen of
het voor uitbreiding en toepassing bij meer clubs geschikt is.
En of niet toch nader moet worden gedacht aan een registra
tieplicht.
Vo
Buien, daarna
zonnig
DE BILT Het KNMI ver-
wacht voor morgen wisselend
bewolkt weer met enkele bui
en. De wind komt uit het wes
ten, boven land matig, kracht
4, en aan de kust en op het
IJsselmeer krachtig, 6. Het is
niet uitgesloten dat er in de
ochtend aan de kust af en toe
zelfs een harde wind staat,
windkracht 7. De buien en de
stevige westenwind worden
veroorzaakt door een depressie
die over de Noordzee naar
zuid-Scandinavië trekt.
De lucht die om deze depressie
wordt aangevoerd, is aan de
frisse kant. De middagtempe-
ratuur komt morgen dan ook
nauwelijks boven de 20 gra
den. Vannacht daalt de tempe
ratuur tot 14 graden. In het
weekeinde wordt het weer
zonnig en vrij warm.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, geldig
voor zaterdag en zondag:
Zuid-Scandinavië: Half tot
zwaar bewolkt. Af en toe re
gen of enkele buien. Middag-
temperatuur 17 tot 22 graden.
Denemarken: Vooral morgen
af en toe buien. Op zaterdag
wat meer zon. Middagtempe-
ratuur ongeveer 19 graden.
Benelux en noord-Duitsland:
Morgen plaatselijk buien, op
zaterdag meer zon. Middag-
temperatuur 20 tot 24 graden.
Noord-Frankrijk en zuid-
DuitslandOverwegend zon
nig. Middagtemperatuur op
donderdag 21 tot 25 graden, op
zaterdag iets hoger.
Zuid-Frankrijk: Zonnig. In de
middag 24 tot 30 graden.
Britse Eilanden: Zonnig maar
morgen in het noordoosten en
op zaterdag in west-Ierland en
west-Schotland wolkenvelden.
Middagtemperatuur van 17
graden in het noorden tot 24
graden in het zuiden.
Spanje en Portugal: In noord-
west-Spanje en noord-Portugal
wolkenvelden en landinwaarts
mogelijk een bui. Elders zon
nig. Middagtemperatuur in het
noordwesten 20 tot 26 graden,
elders 25 tot 35 graden.
Alpengebied: Voornamelijk in
het zuiden en oosten een enke
le onweersbui. Overigens zon
nig. Middagtemperaturen in
de Oostenrijkse noord-dalen
rond 20 graden, elders 23 tot
30 graden.
Italië, Adriatische-kust. Vooral
morgen plaatselijk een on
weersbui, overigens zonnig.
Middagtemperatuur meest tus
sen 27 en 33 graden.
WEERRAPPORT HEDENMORGEN
Weer Ma* Min Regcc
Amsterdam niet ontv.
De Bilt h.bew. 25 15 0
Eelde zw.bew 24 12 0
Eindhoven zw.bew. 26 14 0 -
Den Helder h be
Vlissingen onbew.
Zd. Limburg zw.bew.
Aberdeen re^en
- 15
25 11
14 12 15
Bordeaux
Dublin
Frankfort
Genève
Helsinki
Innsbruck
Klagenfurt
Kopenhagen
Locarno
Mallorca
Malta
Moskou
'ft lil
Brieven graag kort en
duidelijk geschreven De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon
den stukken te bekorten
Zuid-Afrika
Het ingezonden stuk „Hon
derd jaar" raakt niet de kern
van het apartheidsvraagstuk.
De moeilijkheid, waar de regë-
ring-Botha mee zit, is dat er
zwarten zijn, die, opgezweept
door het verboden communis
tische African National Con
gress (Tambo, Mandela etc.)
met geweld de macht willen
overnemen en een rode dicta
tuur willen vestigen. Zij doen
dit door terrorisering van de
zwarte bevolking met moor
den en branden. Met hen kan
Botha natuurlijk niet samen
werken. Anderzijds zijn er
vele goed opgeleide en oriï-
wikkelde zwarte leidslieden
(o.a. Buthulesi, 6 miljoen Zoe
loes) die op vreedzame wijze
meewerken aan afschaffing
van de apartheid. Dit kan ui
teraard alleen in een situatie,
waar orde en recht heersen,
vandaar nog steeds de nood
toestand. Boycot en desinves
tering zijn onverstandig. Ze
treffen in eerste instantie de
zwarte werkgevers en werk
nemers en keren zich tegen de
landen, die de sancties toepas
sen.
H. Donker,
DEN HAAG.
