Omstreden wapen tegen fraude
„Kok wilde
alleen maar
het kabinet
beschadigen
JMVFLtlys«a.!
f
Vliegtuigbom tot
ontploffing gebracht
SOCIALE RECHERCHEURS:
Lubbers treft „ambtgenoot
Nederlander
in Spaanse
cel verdacht
van moord
Innovator zet
Sneek op stelten
Btw Belgen ten onrechte
naar Nederlandse fiscus
BINNENLAND
CeidacGou/tcwi
MAANDAG 4 AUGUSTUS 1986 PAGINA 3
Tegenslagen bij berging
DEN HELDER De bergers van de met
giftige afvalstoffen geladen Britse kustvaar
der „Olaf" hebben dit weekeinde nieuwe te
genslagen moeten incasseren. Het stormach
tige weer legde het twee weken geleden be
gonnen bergingswerk afgelopen zaterdag
voor de zesde dag vrijwel stil. Bovendien
bleek het niet mogelijk onder het midden
van het schip kantelstroppen aan te brengen
en dreigde een deel van de lading uit een
ruim te worden meegezogen bij het wegzui
gen van zand onder het schip. Een derde te
genvaller was de ontdekking dat de lading
behalve naar bakboord ook naar de achter
zijde van het schip is verschoven. De door
Smit Internationale gehuurde drijvende bok
Hebe 2 uit Noorwegen is nu onderweg naar
de berginslokatie vertrokken teneinde daar
samen met de Taklift 4 en de Hebe 3 de
„Olaf" te lichten.
VLISSINGEN De 2000 kilo zware Duitse vliegtuigbom
uit WO II die begin vorige week tijdens baggerwerkzaamhe
den bij Lent in de rivier de Waal was gevonden, is gister
ochtend in de Noordzee, op negen mijl ten westen van het
Zeeuwse Westkapelle, tot ontploffing gebracht.
Het werk werd uitgevoerd door de gecombineerde duik- en
demonteergroep van de marine in Vlissingen en Den Hel
der. De bom zou eigenlijk zaterdag al in zee worden vernie
tigd, maar slecht weer maakte dit onmogelijk. Na eerst een
nacht op de rede van Vlissingen te hebben gelegen voer het
bergingsvaartuig de Onrust zondag met het projectiel naar
zee. Daar werd de bom, voorzien van een demolitielading
springstof, in het tien meter diepe water tot ontploffing ge
bracht. Het was in verband met de staat van het projectiel
niet mogelijk deze op of bij land onschadelijk te maken.
VAN EEkELEN VERONTWAARDIGD:
DEN HAAG Misbruik
van en fraude bij sociale
zekerheidsregelingen
moeten krachtig worden
bestreden en terugge
drongen. Dat staat met
zoveel woorden in het
regeerakkoord en de re
geringsverklaring van
het kabinet Lubbers II.
Controles, sancties, op
sporing en registratievor-
men zijn dan ook begrip
pen die steeds terugko
men in de beleidsvoorne
mens.
Vooral de uitvoerende orga
nen (gemeentelijke sociale
diensten, bedrijfsverenigin
gen) worden aangesproken
om een krachtiger fraudebe-
strijdingsbeleid uit te voeren.
De laatste jaren heeft daarbij
een nieuwe functie zijn intre
de gedaan: die van de „soci
aal rechercheur" of „bijzon
der controleur" met algeme
ne opsporingsbevoegdheid.
„Tachtig procent van de
mensen denkt nou eenmaal
altijd dat twintig procent op
zijn zak leeft en dat daar dus
sterk op gelet moet worden",
zegt drs. A.C. van Vliet, di
recteur van Divosa, de vere
niging van directeuren van
overheidsorganen voor socia
le arbeid. Het bestuur van
Divosa adviseerde in maart
van dit jaar de gemeenten
dan ook sociaal rechercheurs
aan te stellen. Bovendien
start ze dit najaar in samen
werking met de Stichting op
leiding Sociale verzekering
een experimentele opleiding
van één jaar voor deze be
ambten. Van Vliet: „Maar de
standpunten onder onze le
den lopen nogal uiteen en de
aanstelling van' een sociaal
rechercheur hangt vaak sa
men met de politieke kleur
van de gemeenteraad". Divo
sa schat dat er nu zo'n drie
honderd sociale rechercheurs
of bijzondere controleurs met
algemene opsporingsbe
voegdheid zijn en zeker nog
eens even zoveel zonder die
bevoegdheid.
Druk
Het ministerie van sociale za
ken ontkent dat er druk op
gemeenten zou worden uitge
oefend om sociale recher
cheurs aan te stellen. De di
recteur van de gemeentelijke
sociale dienst van Velsen,
mr. B.H.M. van der Lubbe,
heeft andere ervaringen. „Er
gaat geen bijeenkomst met de
ministeriële consulent voorbij
of het punt van de sociale re
chercheurs komt op tafel".
Velsen wil (nog) niet begin
nen met sociale rechercheurs.
Het gemeentebestuur legde
bewust het accent op de
hulpverlening en niet op op
sporing van fraude. „We
doen hier vrij veel aan huis
bezoek en dan ziet die bij-
standsmaatschappelijk wer
ker ook eerder of er iets aan
de hand is. Ik sluit niet uit
dat die twee taken contro
le en hulpverlening soms
met elkaar op gespannen
voet kunnen staan, maar dat
vind ik acceptabel zo lang
het de cliënt maar duidelijk
is", zo zegt Van der Lubbe.
Vermoedens van fraude wor
den in Velsen voorgelegd aan
een fraudetoetsingscommissie
met mensen uit de sociale
dienst, die een advies aan de
directeur uitbrengt. Deze be
slist op de zaak wel of niet
aan B en W voor te leggen en
dat college kan tenslotte for
meel aangifte doen. In twij
felgevallen overleggen direc
teur en commissaris van poli
tie ook nog. Anonieme tips
gaan rechtstreeks de prullen
bak in. Van der Lubbe: „B en
W vinden dat iemand ver
antwoordelijk is voor de in
formatie die hij aandraagt.
Op zijn minst moet zijn of
haar naam bij de dienst be
kend zijn".
Wilde verhalen
Bergen op Zoom heeft drie
bijzondere controleurs met
opsporingsbevoegdheid in
dienst voor de wijde regio, al
len oud-politiemensen. An
ders dan in Velsen wordt
hier behalve op de geluiden
uit het maatschappelijk werk
ook gereageerd op anonieme
tips. Directeur A. Valken
burg van de sociale dienst:
„We gaan niet op wilde ver
halen af, maar we beoordelen
anonieme tips toch altijd om
te zien of er iets van waar
heid in zit. Iemand kan wel
uit angst voor repercussies
zijn naam niet durven ge
ven".
Divosa neemt in een advies
van april 1986 overigens een
zeer terughoudende houding
in wat betreft anonieme tips
en wijst op de mogelijkheid
dat „minder correcte" motie
ven een rol kunnen spelen
bij mensen die „spontaan"
met informatie komen aan
dragen. De vereniging vindt
dat de beslissing om anonie
me informatie te gebruiken
bij de gemeenteraad moet lig
gen en adviseert de leden er
zeer zorgvuldig mee om te
gaan.
Hulpverlening en controle
moeten alleen al uit een oog
punt van duidelijkheid voor
de cliënt uit elkaar worden
gehouden, vindt Valkenburg.
Huisbezoek door maatschap
pelijk werkers zoals dat in
Velsen regel is, is in Bergen
op Zoom eerder uitzondering.
Valkenburg: „Tja, misschien
zou dat preventief kunnen
werken. Maar dan moet je
wel kijken naar de tijd die
het kost en de mankracht. En
die is er gewoon niet".
Omstandigheden
Bij het al dan niet vervolgen
van sociale fraude wordt in
Velsen mede naar de per
soonlijke omstandigheden ge
keken. Zo komt een veel
voud van het aantal aangif
ten niet verder dan de frau
detoetsingscommissie. Van
der Lubbe: „Je kunt méér
doen als gemeente. Er zijn
administratieve sancties mo
gelijk, de gemeente heeft
verhaalsrecht. Dan hoeven
mensen niet meteen met jus
titie in aanraking te komen".
In Bergen op Zoom kijkt
men juist bewust niet naar de
omstandigheden. „We gaan
niet op de stoel van de offi
cier van justitie of van de
rechter zitten: als de grens is
gepasseerd doen we aangifte,
maar dan doen we daar wel
meteen een sociaal rapport
bij. Daarmee bevorderen we
de rechtsgelijkheid", aldus
Valkenburg.
De Arnhemse advocaat-gene
raal mr. F.T. Boerwinkel is
voorzitter van de landelijke
fraudecommissie van het
openbaar ministerie. Zijn vi
sie op de houding van het
OM in de opsporing: „We
proberen actief en sturend
zaken op de zitting te bren
gen. Niet het kruimelwerk,
maar vooral de grotere over
tredingen en de overtredin
gen die zich massaal gaan
voordoen. Ik ben overigens
niet zo bang voor die sociale
rechercheur. Vergeet niet dat
de rechercheur bij veel ern
stiger vormen van fraude
door malafide werkgevers
kan belanden. Als er geen
zwarte bazen zijn zijn er ook
geen zwartwerkers zeg ik al
tijd".
Bijstandsvrouwen
De grootste groep klanten
van de sociale diensten wordt
gevormd door de mensen
met een bijstandsuitkering en
binnen die groep laten de bij
standsvrouwen het meest
van zich horen. Voor de bij
standsvrouw bestaat immers
het dilemma wanneer ze met
een nieuwe partner een „eco
nomische eenheid" vormt en
de uitkering komt te verval
len. De sociale dienst heeft
naast het overbruggingsmid-
'del van een „kennismakings
periode" weinig controlemid
delen die niet balanceren op
de rand van de aantasting
van de privacy.
Het grote probleem voor de
bijstandsvrouwen is, zo con
stateert Van Vliet van Divo
sa, dat tijdsverschijnselen als
emancipatie en individualise
ring haaks op de wet staan.
De vereniging deed een
handreiking aan de sociale
diensten door een aantal toet
singsnormen voor de „econo
mische eenheid" te formule
ren. Zo zouden bijvoorbeeld
vragen over een affectieve
en/of seksuele relatie niet re
levant mogen zijn en zou de
controle gericht moeten zijn
op het gezamenlijk wonen en
een gezamenlijke financiële
huishouding.
De Velsense directeur Van
der Lubbe: „Soms denk ik
dat je je erbij moet neerleg
gen dat sommige zaken tot op
zekere hoogte oncontroleer
baar blijven en dat je moet
vertrouwen op het eigen ver
antwoordelijkheidsgevoel
van de mensen". Iedereen
lijkt het erover eens dat er
geen sprake mag zijn van een
heksenjacht en dat de grootst
mogelijke zorgvuldigheid in
acht moet worden genomen
bij controles.
Voor de Belangengroepering
Benadeelde Bijstandsvrou
wen (BBB) blijft de sociale
rechercheur of bijzondere
controleur vooralsnog vooral
een „gluurder". Verhalen
over controle op overhemden
aan de lijn en postende re
chercheurs voor de deur zijn
niet verzonnen, zo blijkt uit
een rapport dat een vrouw
via een beroep op de Wet
Openbaarheid Bestuur
(WOB) in handen kreeg.
Valkenburg, vanuit de prak
tijk in Bergen op Zoom: „Je
kunt grenzen leggen in je on
derzoek. Wij doen bijvoor
beeld geen onderzoek in de
buurt, bij familie of kinde
ren. Maar posten met een
auto, dat zou kunnen. En kij
ken hoeveel overhemden aan
de lijn hangen kan al in een
eerdere fase van het onder
zoek plaatshebben". Ook mr.
Boerwinkel acht posten voor
de deur wel geoorloofd: „Tja,
het lijkt allemaal een beetje
in de sfeer van de karikatuur
te liggen. Maar ik weet dat
het gebeurt en er zijn natuur
lijk rechercheurs bij met dat
terrierachtige in ieder ge
val mag men er geen maan
den mee doorgaan".
9?
ARNHEM Minister
president Lubbers heeft
zaterdag in Burgers Die
renpark in Arnhem een
lang niet alledaagse ont
moeting gehad met een
„ambtgenoot" uit Kame
roen: de 8-jarige gorilla
Frangois, leider van een
groep van zeven soortge
noten.
Slechts gescheiden door vier
centimeter dik glas keken bei
de leiders elkaar geruime tijd
diep in de ogen en veel om
standers meenden duidelijk
blikken van verstandhouding
te herkennen. De „ontmoe
ting" vond plaats ter gelegen
heid van de opening van het
6000 vierkante meter grote
buitenterrein voor de gorilla's
van Burgers Dierenpark en de
daarbij horende, voor een
groot deel uit dik glas bestaan
de, observatieruimte voor het
publiek. De opening werd ver
richt door gorilla Francois,
maar premier Lubbers mocht
het woord voeren. Waarbij hij
niet verzuimde het optreden
vorige week van de drie nieu
we fractievoorzitters in de
Tweede Kamer verfrissend
voor de democratie te
Slechts gescheiden door vier centimeter dik glas keken de twee leiders Ruud Lubbers en Francois
elkaar geruime tijd diep in de ogen en veel omstanders meenden duidelijk blikken van verstand
houding te herkennen.
FRIEMELS
M6E& 2AK6ÊCD EN
MPC IK OOK WETÊN
waarom''
\JMU££6 Ve SCHRiKBAflENte
\ACHTeftUrfcANC V/AN MMNI
V s[ygq;cef)>rooPKfeVuT -
Navo-eskader
in Rotterdam
Voor de loopplanken van de
HMS „Piet Heyn" vormden
zich zaterdag lange rijen
belangstellenden die het
vlaggeschip van de
Nederlandse NATO-eskader
eens van dichtbij wilden
bekijken. Het eskader lag het
afgelopen weekeinde in de
Rotterdamse haven, en is
TARRAGONA In
Spanje is afgelopen zateF-
dag een Nederlander ge
arresteerd in verband met
de moord op twee Neder
landers die afgelopen vrij
dag, doorzeefd met kogels
en messteken, werden
aangetroffen in een villa
in Vilanova Descornalbou.
Dat plaatsje ligt op zeven
tien kilometer afstand van
Cambrils in de Catalaanse
provincie Tarragona.
De twee slachtoffers, de 27-ja-
rige Willem Tjame Vis en zijn
24-jarige vriend Michel Kuy-
per, werden in de villa van
Vis gevonden door de broer
van Vis. Hij was ongerust ge
worden omdat het tweetal
sinds afgelopen woensdag
spoorloos verdwenen was.
De na een politie-onderzoek
gearresteerde man, van wie al
leen zijn voornaam Harold be
kend is, was met Vis mede-ei
genaar van de „Rotterdam"-
bar in het nabijgelegen vakan
tieoord Cambrils. Onder
buurtbewoners bestaat de in
druk dat Vis ook nog andere
zaakjes deed gezien zijn zeer
luxueuze levensstijl. De ver
moorde café-eigenaar maakte
talloze reizen naar Nederland
en viel onder meer op omdat
hij altijd in zeer dure auto's
reed. Het plaatselijke dagblad
Diario de Tarragona berichtte
gisteren dat de moord waar
schijnlijk in verband staat met
drugssmokkel.
SNEEK Een demonstratietocht van de Philips Innovater is
zaterdag tijdens de Sneekweek uitgelopen op achttien schadege
vallen bij schepen die lagen afgemeerd in het kanaal bij het
Starteiland. Met de spinaker varend veroorzaakte de Innovator
zo'n grote hekgolf dat enkele boten bijna op de oever werden
gezet.
De schademeldingen varieerden van kapotte tv's tot geknapte
meertouwen en uit de grond gerukte palen. Schipper Dirk Nau-
ta, die nog heeft geprobeerd ergere schade te voorkomen door
naar de linkerzijde van het kanaal te zeilen, ging gisteren per
soonlijk alle mensen die schade hadden af om zijn excuses aan te
bieden. Vandaag is de Innovator naar Scheveningen vertrokken
om van daaruit weer naar Engeland te varen voor een race van
350 mijl.
De Sneekweek kende ook andersoortige onrust. Als gevolg van
vechtpartijen moesten in totaal zestien mensen zich in het zie
kenhuis laten behandelen aan hun verwondingen.
Betico Croes
voorlopig niet
naar Heerlen
HEERLEN Zolang de Aru
baanse politicus Betico Croes
nog in coma verkeert kan er
geen sprake zijn van opname
in het Heerlens revalidatiecen
trum Lucasstichting. Familie
leden van Croes hebben vorige
week naar deze mogelijkheid
geïnformeerd. De betreffende
revalidatiearts maakte gister
middag bekend dat niets con
creets is afgesproken. MEP-
leider Croes raakte zeven
maanden geleden in coma
door een auto-ongeval. Hij ligt
nu in een kliniek in Chicago
in de Verenigde Staten.
Irene jarig
Prinses Irene is morgen ja
rig. Zij wordt 47 jaar.
(Van onze parlementaire re
dactie)
DEN HAAG Minister
Van Eekelen (Defensie) is
verontwaardigd over de
wijze waarop de nieuwe
PvdA-leider Wim Kok
hem vorige week in de
Tweede Kamer be
jegend. „Kok heeft op de
man heeft gespeeld en
niet op de bal", zo zei Van
Eekelen gisteren voor de
AVRO-radio.
Volgens de bewindsman heeft
de PvdA-voorman tegen beter
weten in gehandeld, omdat hij
erop uit geweest zou zijn „het
kabinet te beschadigen". Dat
zou ook blijken uit het feit dat
Kok geen motie indiende. „Hij
wilde dat deze kwestie een
beetje boven de markt zou blij
ven hangen", aldus Van Eeke
len. Hij sprak de hoop uit dat
dit niet het geval zou zijn.
De VVD-minister „onthulde"
dat hij Kok al ruim twee we
ken geleden, onmiddellijk na
de beëdiging van het nieuwe
kabinet een brief had ge
stuurd. De PvdA-voorman had
toen namelijk ook al kritiek
geuit op het aandeel van Van
Eekelen in de RSV- en de
Walrus-affaire, in de tijd dat
hij staatssecretaris was van
Defensie (1977 - 1981). „Ik heb
hem dus aangeraden zich meer
te verdiepen in de dossiers.
Helaas heeft het niet veel ge
holpen", zo zei de minister gis
teren.
Hij doelde erop dat Kok hem
in het debat over de regerings
verklaring, wederom vanwege
de genoemde affaires, onge
schikt had verklaard voor het
ministerschap van Defensie.
Wat de RSV-kwestie betreft
illustreerde Kok zijn stelling
door te citeren uit het rapport
van de RSV-enquêtecommis-
sie. „Die citaten waren uit hun
verband gerukt", aldus Van
Eekelen. En in de Walrus-af
faire (twee onderzeeboten ble
ken een half miljard duurder
te zijn dan was gezegd) zouden
de grote kostenstijgingen pas
zijn opgetreden, nadat Van
Eekelen van het departement
van Defensie was vetrokken.
De minister toonde zich erg
blij met de manier waarop
premier Lubbers hem had
verdedigd. Deze had „zeer te
recht" gezegd dat er in de
RSV-kwestie sprake was van
een „collectieve verantwoor
delijkheid". De VVD'er deelt
niet helemaal de mening van
de premier, dat hij „gelouterd"
is door de betreffende affaires.
„Ik zou liever willen zeggen:
een gewaarschuwd man telt
voor twee".
Aanhouding in
moordzaak
Willie Wortel'
AMSTERDAM De Amster
damse politie heeft zaterdag de
21-jarige Amsterdammer A.K.
aangehouden in verband met
de moord op de 73-jarige Wil
lem Klein. De man had gere
geld contact met het slachtof
fer, dat als rekenwonder be
kendheid genoot onder de
naam Willie Wortel. Klein
werd vrijdagmiddag in zijn
huis aan de Brouwersgracht
door zijn werkster levenloos
aangetroffen. Hij was vermoe
delijk 24 uur daarvoor door
messteken om het leven ge
bracht Vandaag is sectie ver
richt.
BAARLE-NASSAU/HERTOG Vijftien Belgische in
woners van het in Brabant gelegen Belgische dorp
Baarle-Nassau/Hertog weigeren sinds vorige week de
gasrekening van het Nederlandse gasbedrijf Intergas
en de waterrekening van de Waterleidingmaatschappij
Noord-West-Brabant te betalen.
De inwoners stellen dat deze bedrijven jarenlang ten onrechte
op hun rekening btw hebben geheven voor de Nederlandse
staat. Het gaat om een totaalbedrag van 60.000 gulden en bij de
waterleidingsmaatschappij om 1500 gulden.
Volgens een belastingadviseur in Baarle-Hertog die de zaak
heeft ontdekt en openbaar gemaakt, betalen alle Belgische afne
mers van Intergas in Baarle-Hertog al twintig jaar ten onrechte
btw en gaat het nu om een totaal van enkele miljoenen guldens.
Een woordvoerder van de omzetbelastingen in Breda heeft de
fout bevestigd en erkent dat de Belgische overheid recht had op
die btw. Hoe de zaak tussen de belastingdiensten van Nederland
en België en de betrokken afnemers in Baarle-Hertog opgelost
moet worden, is nog een open vraag.
