Kerk is nooit aan eind van muzikaal Latijn
aan tafel
)>roeer
Japannners dol op christelijk huwelijk
kerk
wereld
EKD WIL SANCTIES TEGEN ZUID-AFRIKA
beroepingen
Edith Stein geloofde aan vloek over joden
CeidóeSouAOtt
Alternatieven ontbreken
Kabinet wacht helse klus
ACHTERGROND
CcidócSouiant
DONDERDAG 31IULI1986 PAGINA
Japanse horecamensen hebben een gat in de markt ontdekt: in gesloten huwelijken meteen verdubbeld tot 160 per jaar
een christelijke huwelijksceremonie. Hoewel alle christenen sa- Het Kamogawa grand-hotel in een buitenwijk van Tokio wilde
men nog geen 1 procent van de bevolking uitmaken, wil 18 niet achterblijven en bouwde op het dak een ,.sky chapel",
procent van alle paren een christelijke ceremonie, vier maal waarvan wordt gehoopt dat bruidst
zoveel dan tien jaar geleden.
Het Mivako-hotel in Tokio, heeft in 1985 al een kapelletje doen
verrijzen, uitgerust met tien banken, een wit kruis in het mid
den en daarboven een indrukwekkende kroonluchter Er staat
m Isparen er met het hoofd in de
wolken zullen lopen. Royal Hall te Yokohama, een stad waar
nogal wat kerkjes staan en zelfs een christelijk kerkhof is aan
gelegd. wil niet achterblijven en breidde de hotelkapel uit tot
een capaciteit van 80 plaatsen.
ook een altaar in dat bij een huwelijksceremonie schuil gaat In Japan zijn in 1985 447 katholieke huwelijken geregistreerd,
onder witte rozen, terwijl de bruid dan binnentreedt over een 119 tussen een protestant en een katholiek en 2.616 tussen een
sneeuwwitte loper Volgens de hoteldirectie is het aantal daar- katholiek en een niet-christen.
Inspiratie is: Elke dag
hard werken
Charles Baudelaire
TOENEMENDE BELANGSTELLING VOOR GREGORIAANS
„Nog nooit zijn er zoveel
langspeelplaten met Gre
goriaans verkocht als in
het afgelopen jaar. Zowel
katholieken als niet-ka-
tholieken, zowel oud als
jong interesseert zich
voor deze kerkmuziek.
Vele andere religieuze
muziek is er door geïn
spireerd. Daarom ook is
het Gregoriaans op mu
ziekscholen een verplicht
onderdeel van de stu
die".
Aan het woord is pater Gre-
gorius van de Ven, die tegen-
R.-K. organisatie
voor wereld -
evangelisatie
Piet Derksen, voorzitter van
de stichting „Getuigenis van
Gods liefde" is te Dallas in de
Verenigde Staten gekozen in
een vijfkoppig bestuur van
een nieuw gevormde organi
satie „Lumen 2000", opge
richt voor rooms-katholieke
wereldevangelisatie. Zij is op
gericht om een tegenwicht te
bieden tegen godsdienstige
programma's op radio, televi
sie en op cassettes die zijn ge
richt op verbreiding van de
christelijke boodschap, veelal
gezien door Noordameri-
kaanse fundamentalistische
bril.
In Dalles hebben 1500 men
sen zich verbonden het
rooms-katholieke geloof via
de media uit te dragen, waar
bij televisie een hoofdrol zal
spelen.
Een verder verwijderd doel
is het in gebruik nemen van
Direct Broadcasting Satellites
DBS, krachtige tv-satellieten
waarvan het signaal direct
door particulieren kan wor
den ontvangen. Met drie ba
sissatellieten kan een wereld
omvattend tv-netwerk wor
den opgezet.
woordig in Bolsward woont.
Sinds een half jaar celebreert
hij maandelijks Latijnse mis
sen in Friesland.
Hij vertelt over de door hem
geliefde Latijnse liturgie. Een
verhaal dat enkele tientallen
jaren geleden nog volstrekt
overbodig zou zijn, want toen
werden alle missen nog in
het Latijn gelezen. Vatica-
num II stond het gebruik van
de volkstaal in de mis toe, zij
het dat het Latijn en het
Gregoriaans de voorkeur ble
ven houden. „Maar zoals het
met een heleboel dingen
gaat, dan krijg je van die pro
gressieven, die lezen dat laat
ste helemaal niet". Reactie
kon niet uitblijven. In Neder
land werd de Vereniging
voor Latijnse Liturgie opge
richt (1967). De vereniging
stelt zich ten doel het Latijn
en de Latijnse kerkmuziek,
met name het Gregoriaans in
de liturgie van de Rooms Ka
tholieke Kerk levend te hou
den. Ze wil het Latijn in de
eucharistievieringen handha
ven en uitbreiden en de stu
die van de liturgie, het Ker
klatijn en het Gregoriaans
stimuleren. De vereniging is
over het hele land verspreid
en wordt door alle bisschop
pen positief gewaardeerd.
Pater Gregorius van de Ven en Hendrik S. de Bruin met de
Gregoriaanse teksten van het Graduale Romanum voor zich
Pater Van de Ven: „Liturgie
is het werk van God. En God
is voor een mens niet te be
grijpen. Voortdurend dreigt
het gevaar van het indivi
dualisme, van: ik moet het
begrijpen. Maar als we de li
turgie vieren, doen we dat in
verbondenheid met de chris
tenheid over de hele wereld.
Liturgie heeft iets onpersoon
lijks. Een roomse liturgie is
dan ook algemeen. Daar zit
geen stuk maatschappijkri
tiek in. Het risico van Neder
landse liturgieën is, dat we er
instoppen, wat we leuk vin
den. In een verantwoorde li
turgie komt Christus aan het
woord. En daardoor is ook
een Latijnse mis actueel".
Inhaken
Hendrik de Bruin, secretaris
van de Friese afdeling van
de vereniging: „Er wordt wel
gezegd, dat mensen het La
tijn niet begrijpen. Dat valt
mee Als je in de rooms-ka
tholieke traditie bent opge
groeid, begrijp je best wat het
Kyrie, het Gloria, het Credo,
het Sanctus en het Agnus Dei
betekenen. En een heleboel
dingen kun je gewoon aan
voelen. Ik kan ook in de
Russisch-Orthodoxe Kerk de
liturgie meeviéren ook al be
grijp ik de Kerkslavische
teksten niet. Je viért het
mysterie. Je zingt mee met
de lofzang van de engelen en
aartsengelen, waarvan de li
turgie een mystieke afglans
„Het Latijn is mondiaal in de
Rooms Katholieke Kerk",
voegt pater Van de Ven toe.
„Ik kom in Lourdes verschil
lende nationaliteiten tegen.
Ik kan er gewoon naast een
neger of een Chinees gaan
staan en dezelfde liturgische
teksten gebruiken. Dan voel
ik dankzij het Latijn de een
heid van de kerk".
Pater Van de Ven heeft in
het klooster van Alverna het
Gregoriaans geleerd aan de
kloosterlingen. Sinds jaar en
dag ook geeft hij zijn liturgi
sche kennis door aan belang
stellenden. Iets wat hij met
liefde doet, want: "Dat Gre
goriaans is maar niet een mu
ziek van eventjes zo.Hier
volgt een inhakende bewe
ging, „maar het is muziek
waar je stil van wordt. Zoals
het indrukwekkende Allelu
ja, dat is de lofprijzing. Maar
je zou ook kunnen zeggen",
glimlacht de pater, „hiep
hiep hoera".
KLAAS VAN DER KAMP
Bisschop
Tomasek hekelt
Tsjechoslowaaks
bewind
Aartsbisschop Frantisek To
masek van Tsjechoslowakije
heeft de communistische re
gering van zijn land ervan
beschuldigd de nationale
rooms-katholieke kerk aan
de staat te willen onderwer
pen. Hij deed zijn uitlatingen
woensdag in het landelijke
Tsjechische dagblad Kurier.
Tomasek (87) riep op tot een
scheiding van kerk en staat,
zoals die in Hongarije en Po
len al verwezenlijkt is. In het
interview liet Tomasek zich
kritisch uit over de Tsjechi
sche geestelijken die georga
niseerd zijn in de officieel er
kende Pacem in Terris-bewe-
ging. Hij noemde de geestelij
ken trouwer aan de staat dan
aan het Vaticaan.
Ongeveer de helft van de be
volking van Tsjechoslowakije
is lid van de rooms-katholie
ke kerk en kerkleiders signa
leren een groeiende belang
stelling voor religie bij de
Tsjechische jeugd.
Gereformeerde Kerken
Aangenomen naar Nijmegen partti
me, F.W.Jimmink kandidaat te Am
sterdam.
Gereformeerde Kerken vrijge
maakt
Aangenomen naar Marknesse.
H.J.D.Smit kandidaat te Kampen,
die bedankte voor Oegstgeest in
combinatie met Lisse, Lemelerveld
eh Steen wijk.
Vissticks met kropsla en gebakken aardappelen
griesmeelvla met rozijnen
Voor twee: 8 a 10 vissticks, 20 g margarine, peterselie,
halve citroen;
1 kropje sla, half bekertje zure room, 1 lepel azijn, zout,
peper, suiker, mosterd, paprikapoeder, bieslook, 1 to
maat;
0,5 tot 1 kg aardappelen, olie, margarine, zout
1 lepel rozijnen, 0,5, liter melk, 30 g griesmeel, 30 g sui
ker, halve citroen.
Leg de vissticks zo uit de diepvriezer in een koekepan met
warme margarine en bak de staafjes niet al te vlug rondom
bruin. Reken een baktijd van ongeveer acht minuten. Gar
neer de vissticks met fijngeknipte peterselie en parten ci
troen.
Pluk de sla in kleinere stukjes, doe lelijk blad en de grofste
nerven weg. Was de groente en laat haar uitlekken. Meng
een sausje van zure room, azijn, zout, peper, suiker, mosterd,
paprikapoeder en fijngeknipte bieslook. Schep de sla kort
voor het gebruik door de saus en garneer haar met tomaat.
Een restje zure room blijft in een afgesloten potje nog dagen
lang goed in de koelkast en kan eventueel door elke vla wor
den gemengd.
Zorg dat de aardappelen zo lang van te voren worden ge
kookt, eventueel in de schil, dat ze kunnen afkoelen. Bak de
in stevige plakken gesneden aardappelen in warme olie met
margarine bruin en strooi er naar smaak zout over.
Kook de gewassen rozijnen tien minuten in weinig water,
laat ze uitlekken en afkoelen. Breng de helft van de melk
aan de kook, strooi er griesmeel met suiker in en laat de vla
onder geregeld roeren vijf minuten zacht koken. Voeg van
het vuur de overige koude melk toe en laat de vla koud wor
den. Meng er de rozijnen en het citroensap door.
JEANNE
De Evangelische Kerk in
Duitsland (EKD) pleit
voor economische en po
litieke sancties tegen
Zuid-Afrika. In een ver
klaring van de raad (be
stuur) van de EKD, wor
den concrete sancties ge
noemd. Het bestuur van
de EKD, dat unaniem de
verklaring onderschrijft,
meent dat het gezien het
mislukken van vele poli
tieke initiatieven niet
langer te verdedigen is
sancties af te wijzen.
De EKD stelt onder meer
voor dat de Westduitse rege
ring het opgezegde culturele
akkoord met Zuid-Afrika pas
vernieuwt als de apartheid is
afgeschaft. Ook moet er een
einde komen aan de door de
staat gegarandeerde verzeke
ringen voor exporten naar
Zuid-Afrika. Voorts stelt de
EKD voor dat de regering
sancties van de EEG tegen
Zuid-Afrika in de wetgeving
verwerkt.
De verklaring toont de radi
calisering van het standpunt
van het EKD-bestuur inzake
de situatie in Zuid-Afrika
aan. Tot voor kort werden
pleidooien, ook van groepen
binnen de Evangelische
Kerk, tot economische druk
op Zuid-Afrika door het be
stuur afgewezen.
Ex-gijzelaar
Jenco door
paus
ontvangen
De Amerikaanse priester La
wrence Jenco. die zaterdag
na 18 maanden gevangen
schap in Libanon werd vrijge
laten, heeft paus Johannes
Paulus II een boodschap van
zijn ontvoerders, leden van
de radicale pro-lraanse be
weging Islamitische Jihad,
overhandigd.
Jenco, voormalig hoofd van
de katholieke hulpdiensten in
Libanon, zei na afloop van de
audiëntie dat de paus hem
had omhelsd. Hij weigerde
bijzonderheden over zijn kor
te gesprek met de paus te
geven, omdat dat de positie
van de andere gijzelaars in
Libanon zou kunnen schaden.
Ook over de inhoud van de
boodschap gaf hij geen bij
zonderheden.
Jenco zal vandaag uit Rome
naar Londen vertrekken.
Morgen heeft hij een ontmoe
ting met dr. Robert Runcie,
de aartsbisschop van Canter
bury en primaat van de angli
caanse kerk.
De paus neemt afscheid van pater Jenco
„Het is de vervulling van
de vloek die mijn volk
over zijn hoofd heeft af
geroepen". Dat was de
reactie van de tot het
rooms-katholicisme be
keerde jodin dr. Edith
Stein, toen zij zich als
niet-arische moest laten
registreren op grond van
de rassenwetten van het
Derde Rijk. Deze vol
gend jaar zalig te verkla
ren kloosterzuster is het
symbool geworden dat
de R.-K. Kerk heeft ge
kozen voor de vermoor
de joden in het Duitse
concentratiekamp
Auschwitz, waar met toe
stemming van het aarts
bisdom Kraków een
Karmelietessenklooster
is gevestigd.
In het Nieuw Israelietisch
Weekblad legt de schrijfster
Jeanne Kufperman verband
tussen deze omstandigheden
en de joodse gevoeligheid op
dit punt.
Edith Stein werd in 1891 in
Breslau geboren in een or
thodox joods gezin. Zij werd
op 1 januari 1922 gedoopt en
koos de naam Theresa, ging
als onderwijzeres werken op
een kloosterschool in Speyr
en gaf ook les aan het Ger
maanse Instituut te Munster.
Op 15 april 1934 werd Edith
zuster Teresa Benedicta de la
Croix. Voor de nazi's vlucht
te zij naar een klooster in het
Nederlandse Echt, maar na
het voorlezen van het geza
menlijke protesttelegram van
tien Nederlandse kerkge
nootschappen tegen de joden
vervolging in de rooms-ka
tholieke kerken op 26 juli
1942, werden op 2 augustus
daarop volgend de katholiek
gedoopte joden gedeporteerd.
Via Amersfoort en Wester-
bork belandde Edith in
Auschwitz, waar zij de dood
vond.
„De grootste tragedie van al
les is misschien wel dat ze nu
als een symbool wordt ge
bruikt, dat de betekenis van
de holocaust zou kunnen ver
vormen", aldus het artikel in
het NIW. Sommigen be
schouwen de keuze van
Edith Stein als „een daad van
christelijke triomf, die de
eeuwenoude joodse schuld
weer doet herleven", aldus
de auteur. Zij vermeldt nog
dat Edith voor de joden één
van de vele Duits-joodse in
tellectuelen is geweest, die
het christendom aangrepen
om hun identiteitsproblemen
in een antisemitische opge
ving op te lossen.
Leden zwarte sekte
kunnen Israël worden
uitgezet
Het Israëlische hooggerechts
hof heeft de weg vrijgemaakt
voor de uitzetting van een
zwarte sekte, waarvan de le
den al 17 jaar in Israël wo
nen.
De leden van de uit de Vere
nigde Staten afkomstige sek
te, die zich de Zwarte He
breeërs noemen, zeggen af te
stammen van de stam Juda.
Israël, dat joden automatische
staatsburgerschap verleent,
heeft de Zwarte Hebreeërs
nooit als joden erkend. De Is
raëlische autoriteiten vrezen
dat de ongeveer 25.000 leden
van deze sekte in de VS zich
zullen aansluiten bij hun ge
loofsgenoten in Israël.
De Zwarte Hebreeërs wonen
in de Negev-woestijn, waar
zij in commune-ver band le
ven.
Jarenlang hebben de Israëli
sche autoriteiten de aanwe
zigheid van de sekte met
misnoegen getolereerd uit
vrees van racisme te worden
beschuldigd. In april van dit
jaar werden echter 46 sekte
leden gearresteerd, die, zo
blijkt nu, tevergeefs tegen
hun uitzetting beroep aante
kenden.
Poolse politie houdt
bedevaart tegen
Naar eerst thans in het Wes
ten bekend is geworden heeft
de Poolse politie afgelopen
zondag voor de eerste maal
ingegrepen in een bedevaart
tocht. Uit het gebied van
Gdansk was een groep van
rond 800 gelovigen te voet
vertrokken voor een tocht
van 600 km naar Czestocho-
va, waar de Zwarte Madonna
het trefpunt vormt voor zo'n
300.000 pelgrims per jaar.
Ongeveer 20 km ten zuiden
van de havenstad Gdynia
aan de Oostree wachtte de
politie de stoet op en dreef
die met geweld uit elkaar. De
deelnemers aan de bedevaart
hebben zich daarop in kleine
groepjes gesplitst of zijn al
leen verder gegaan om het
einddoel alsnog te kunnen
bereiken.
GlSTEREN schreven we in deze kolom moeilijk inspin
en motivatie te kunnen vinden in de regeringsverklar
van het tweede kabinet-Lubbers. Vandaag moeten we da
aan toevoegen evenmin inspiratie te kunnen putten uit
alternatieven van de oppositie, want die werden gisteren
dens het kamerdebat niet naar voren gebracht.
VOOROPGESTELD kan worden, dat Wim Kok een vei
deming is na de altijd wat moeizaam formulerende Den l
Kok verstaat de kunst een gloedvol en kernachtig betoog
houden. Hij slaagde er gisteren bovendien in niet louter
brekend bezig te zijn, maar vanuit een redelijk positieve h
ding het kabinetsbeleid te kritiseren. In tegenstelling ov<
gens tot klein-links, dat niets constructiefs te berde bra<
Het toonde daarmee aan dat die gelederen bij de laatste v
kiezingen terecht stevig zijn uitgedund.
Maar al was Kok gloedvol en in beginsel redelijk cl
structief, een beschrijving van het alternatief van de Pv
ontbrak in zijn betoog, zoals dat de laatste jaren onder I
Uyl overigens ook het geval was. Dat is jammer, want
zou ongetwijfeld verhelderend hebben gewerkt op de disc
sie van vandaag en morgen.
RESTEERT de vaststelling dat eigenlijk geen der grote p<
tieke groepringen op dit moment in staat blijkt te zijn
inspirerend beleidsconcept over het voetlicht te brengen,
dat leidt tot de conclusie, dat de sociaal-economische situ<
op dit moment kennelijk alleen maar zakelijk te benade
is: het was duidelijk dat het beleid van het eerste kabin
Lubbers noodzakelijk en succesvol was, het is evenzeer d
delijk dat het op een aantal punten nog afgemaakt moet w
den. Afgaande op het verloop van het kamerdebat tot d
verre zou je kunnen zeggen, dat vrijwel iedereen in de 1
mer het daar mee eens lijkt te zijn en daarom volstaat r
wat weinig ter zake doende kanttekeningen in de marge
Om daarom nog maar een keer terug te komen op de gi^
ren afgelegde regeringsverklaring: opvallend was het oj
misme waarmee premier Lubbers zijn verhaal begon:
noodsituatie van vier jaar geleden is gelukkig overwonne
Maar in één adem maakte Lubbers ook duidelijk dat we
nog lang niet zijn. Zijn voorbeeld over onze sterk afnemer
gasrijkdom illustreert dat treffend: iedere Nederlander,
zuigeling tot grijsaard, zou eigenlijk volgend jaar 800 gul<
moeten inleveren om die klap op te vangen.
DaT het zover niet zal komen is te danken aan het zuin
beleid van het eerste kabinet-Lubbers, waardoor al veel
goede is gekeerd, en aan de opleving van de wereldeco
mie. Om een terugval te voorkomen is voortzetting van t
de een absolute noodzaak. In dat teken stond ook de re
ringsverklaring: doorgaan met een versoberingsbeleid, r
met de botte bijl, maar wel systematisch en consequent.
De doelstellingen die het tweede kabinet-Lubbers zich
steld heeft liggen voor de hand, maar zijn niettemin uiti
ambitieus. Een vermindering van het aantal werklozen i
200.000, terwijl zich jaarlijks tienduizenden voor het eerst
de arbeidsmarkt melden, is een helse klus. Tegelijk de sta
financiën verder saneren zonder de lasten voor de burger
te veel op te schroeven zodat de koopkracht op peil blijft
dat evenzeer. Het kabinet zal nog heel wat vindingrijkh
moeten opbrengen om deze doeleinden te bereiken.
HOE moeilijk dat is moge blijken uit het voorstel om viei
rige kinderen alleen nog maar aan het begin van het nieu
schooljaar tot het onderwijs toe te laten. Dat is een pure
zuinigingsmaatregel, ook al wordt dat niet met zoveel wo
den gezegd. En wie tussen de regels van de regeringsverk
ring doorleest weet dat ons nog veel meer van dergeli
verrassingen te wachten staan. De koopkracht mag dan
lijk blijven, er zal meer voor de diensten van de overh
moeten worden betaald. Als die overheid die diensten ti
minste nog verschaft, want het afstoten van taken zal c
krachtig ter hand worden genomen.
LUBBERS' boodschap is, hoe optimistisch en ambitieus
verpakt, dus even hard als duidelijk: er is geen enkele re<
tot zelfgenoegzaam achteroverleunen. Het karwei is nog li
niet af en dat zullen we weten ook!
Zonnig
Een depressie boven Schotland
trekt langzaam naar de Noorse
westkust en beheerst het weer
in ons land. Het koufront er
van passeert vandaag ons land
en kan voornamelijk in het
oosten en zuidoosten, waar de
temperatuur nog tot circa 26
graden kan oplopen, gepaard
gaan met een plaatselijke re
gen- of onweersbui. De wind
draait naar zuidwest en neemt
aan de kust toe tot krachtig,
zes. Morgen zijn in de nacht en
ochtend nog enkele buien mo
gelijk. De minimumtempera
tuur ligt rond 13 graden. Ge
leidelijk komt er meer zon: de
middagtemperatuur komt op
ongeveer 21 graden. De Wind
uit zuidwest tot west neemt af
tot matig bij het passeren van
een rug van hogedruk.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, geldig
voor zaterdag en zondag:
Zuid-Scandivavië: Droog en
perioden met zon. Middagtem
peratuur ongeveer 20 graden.
Britse Eilanden: Af en toe zon
en vooral in Engeland regen
en onweersbuien. Middagtem
peratuur 15 in Noord-Schot
land tot 20 in Zuidwest-Enge-
land.
Benenlux: Regen en onweers
buien en overgang naar koel
weer.
Duitsland: Morgen nog op de
meeste plaatsen zonnig en
warm, zaterdag regen- en on
weersbuien, gevolgd door af
koeling.
Frankrijk: Regen- en onweers
buien, vooral morgen, gevolgd
door afkoeling.
Alpengebieden: Morgen in
Zwitserland en zaterdag in
Oostenrijk regen- en onwel
buien, gevolgd door afkoeli
Portugal en Spanje: Perioi
met zon, in het noorden en
le regen- of onweersbui
Minder warm, middagtem
ratuur van 20 aan de noo
kust tot 30 graden aan de C
ta del Sol.
Italië en Joegslavische ki
Zonnig en warm met midd
temperatuur rond 30 grad
maar in het noorden kans
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Lissabon lbew.
Locarno regenbui
mburg lbew
Stockholm lbew
