Stork Pompen loert op
Chinese miljardenorder
Handelsoverschot wordt
probleem voor Taiwan
Beurs van Amsterdam
Europese technologie
moet fors worden bijgesteld
Soebroto pessimistisch
over OPEC-conferentie
y ECONOMIE
&tidóe.Qowumt
ZATERDAG 26IUL11986 PAG»
Spar-ondememers
achter samenwerking
met Centra
AMERSFOORT De detaillistenver
enging voor zelfstandige Spar-onderne-
mers, DOS (Door Overleg Sterk), ziet
onder voorbehoud voordelen in de
voorgenomen samenwerking tussen
Spar en Centra. De samenwerking die
deze week werd aangekondigd, kan
volgens DOS voordelen opleveren voor
het formulebeleid, de inkoop, de distri
butie, de automatisering en de kosten.
Tevens kan de positie van de zelfstan
dige ondernemer tegenover het groot
winkelbedrijf worden versterkt. Als
voorwaarden noemt DOS onder meer
dat de identiteit van de Spar wordt ge
waarborgd.
BRUSSEL De problemen rond de Europese begroting dwin
gen de Europese Commissie tot een forse bijstelling van het am
bitieuze kaderprogramma voor technologisch onderzoek en ont
wikkeling. Europees commissaris Karl-Heinz Naijes zal de lid
staten vragen de komende vijf jaar 7,7 miljard ecu (18,6 miljard
gulden) beschikbaar te stellen voor het technologieprogramma.
Eerder had de commissie om 9 miljard ecu gevraagd. Volgens
Naijes ontbreekt het bij het Europese technologiebeleid aan een
traditionele lobby, die druk kan uitoefenen om de programma's
te redden. „Bij het Europese landbouwbeleid ligt dat wel an-
des", zo klaagde Naijes. De bedoeling van het technologische
programma is de vernieuwingen in de Verenigde Staten en Ja
pan bij te kunnen houden.
Ontslagen Chinezen
krijgen uitkering
PEKING Werknemers van
de eerste fabriek in China die
failliet is gegaan sinds de com
munisten in 1949 aan de
macht kwamen, zullen gedu
rende de eerste zes maanden
hun basisloon blijven ontvan
gen van de overheid. Daarna
zullen de zesendertig ontsla
gen werknemers van een in
strumentenfabriek in Sheny
ang die zware verliezen
heeft geleden als gevolg van
wanbeheer en slechte uitrus
ting met kleinere bedragen
tevreden moeten zijn. China
kent geen systeem van werk
loosheidsuitkeringen.
Meer elektriciteit
uit kernenergie
PARIJS De opwekking van elektriciteit door
kerncentrales is vorig jaar met 19,2 procent ge
groeid, de grootste groei sinds 1977. Dat blijkt uit
een gisteren gepubliceerd rapport van de Organi
satie voor Economische Samenwerking en Ont
wikkeling (OESO). Een stijging van meer dan
twintig procent van het aandeel van kerncentra
les werd geregistreerd in de Bondsrepubliek, Bel
gië, Spanje, Japan en Zwitserland. In de 24 OESO-
landen nam de totale stroomwinning in 1985 toe
met 3,1 procent tot 5.550 miljard kilowattuur. Het
aandeel van de kernenergie daarin groeide van 18
tot 21 procent. Daarmee is kernenergie na steen
kool (42 procent) de belangrijkste bron voor de op
wekking van elektriciteit. Waterkracht en aard
warmte waren samen goed voor twintig procent
en olie en gas voor zeventien procent.
De Volksrepubliek China
ligt open voor de Europese
industrie. Philips lanceerde
al plannen voor het opzetten
van een keten van
gezamenlijke
ondernemingen (joint-
ventures), Stad Rotterdam
hoopt uit de
vriendschappelijke
betrekkingen met Sjanghai
zakelijk gewin te boeken en
Heineken is bezig met het
opzetten van brouwerijen.
IVlaar ook de Nederlandse
kennis over het water, en
hoe je dat bedwingt, is
gewild. Dus komt Stork
Pompen in aanmerking voor
samenwerking. In de verte
gloort een miljardenorder
voor een pompenfabriek in
het provincieplaatsje Wuxi
en de levering van pompen
voor een groot
irrigatieproject en een
nieuw rioleringssysteem.
WUXI In de streek ten
noorden van Wuxi, die
wordt beheerst door de
machtige Yangtze-rivier
en zich in het oosten uit
strekt tot de Gele Zee,
heeft de Chinese commu
nistische partij een groot
irrigatieproject gepland.
Hoewel het gebied op de
zelfde breedtegraad ligt
als Noord-Afrika zijn de
temperaturen vergelijk
baar met die in Neder
land. De regentijd loopt
van half juni tot half au
gustus. Vandaar dat de
Chinezen behoefte heb
ben aan een tweezijdig sy
steem van waterbeheer
sing. Drainage in de re
genperiode, irrigatie in
voor- en najaar. Vooral
van belang voor de rijst
teelt die veel water nodig
heeft.
De rijke Chinese historie heeft
veel nagelaten aan de oostkust.
Het duizend jaar oude kanaal
van Hangtsjou naar Peking
(1800 kilometer) doet nog altijd
dienst voor de scheepvaart en
voor het transport van over
tollig water van de Yangtze
naar de drogere streken in het
noorden. In de loop van de
eeuwen zijn de Chinezen ech
ter achterop geraakt bij de
westerse technologie. Stork
heeft belangstelling voor de le
vering van de zeer grote pom
pen die de drainage en irriga
tie in het gebied moeten gaan
regelen. Verder heeft export
manager W.A.M. Vonk contac
ten over twee grote projecten
in samenwerking met de We
reldbank: de bouw van twee
grote pompstations in de pro
vincie Anhui en een waterzui-
verings- annex milieuproject
in Sjanghai.
Stork bevestigde zijn faam, ook in Chiné, ondermeer met deze langste waterpomp die ooit werd
geproduceerd.
De internationale concurrentie
voor de projecten is moordend.
Directeur Greven van Stork
Pompen verwacht dat op zijn
vroegst eind 1987 concrete op
drachten af zullen komen.
„We beseffen ons terdege dat
het een zaak van de lange
adem is. Het is belangrijk om
het vertrouwen van de Chine
zen te winnen. Dat begint
langzamerhand te komen. Het
is geven en nemen. Nu hebben
we een gedeelte van het
know-how-contract afgesloten.
Misschien is dat de inleiding
tot een langdurige samenwer
king met China".
Presentjes
Stork Pompen denkt sterk te
staan door de grote technologi
sche kennis die in Hengelo is
opgebouwd. Maar de kans is
groot dat uiteindelijk de land-
spolitiek zal beslissen over het
toewijzen van de miljardenor
ders. „De Nederlandse over
heid steunt ons. Al zou de re
gering zich best nog actiever
mogen opstellen als het aan
ons ligt", zegt Greven. Zijn ex
portmanager Vonk vult aan:
„De Japanners zijn bijvoor
beeld agressief bezig op de
Chinese markt. Als zij beslui
ten een pompstation aan Chi
na cadeau te doen, dan zijn wij
verkocht. Dat soort presentjes
kan Stork zich niet veroorlo
ven. Maar ook bij de echt hele
grote projecten zijn we als in
dustrie van een klein land
kansloos. De Nederlandse
overheid zou zich daarvoor
nooit garant kunnen stellen.
Op dat front zijn de Amerika
nen dus favoriet".
Directeur Greven acht de toe
wijzing van de Chinese pom-
porders ook van groot belang
voor een verdere expansie in
het Verre Oosten. „Daar wil
len we graag in de etalage. De
Chinese projecten kunnen we
dan als referentie gebruiken.
Want zulke grote pompen als
in China hebben we nog niet
eerder in serie gebouwd. Naar
Chinese begrippen gaat het
echter maar om kleine orders.
Het zijn onderdelen van pro
jecten die het denkvermogen
van de Nederlander bijna te
boven gaan".
Ogen uitgekeken
Toch hebben de Chinezen in
Nederland hun ogen uitgeke
ken naar onze vergevorderde
techniek van waterbeheersing.
Al in 1975 en 1978 bezochten
delegaties de Hengelose vesti
ging van Stork Pompen. Het
hoofd van het hydraulisch bu
reau, ir. J. Bunjes, leidde zijn
gasten rond. „We hebben na
tuurlijk schitterende visite
kaartjes bij de hand. We leve
ren nog altijd aan Rijkswater
staat. Bij ons gaat het vooral
om drainage, maar irrigatie
komt tegenwoordig ook bij ons
voor. De Chinese gasten wa
ren erg onder de indruk van
het gemaal Ankersmit in De
venter, dat zo'n twee-wegsys
teem kent".
Bunjes trok ook zelf naar Chi
na, drie weken, gesteund door
de Teleac-cursus Chinees.
„Dat gaf direct een ontspan
nen sfeer. Al komen zelfs de
Chinezen niet met de verschil
lende dialecten van het land
uit de voeten. Vaak zie je ie
mand met zijn vinger Chinese
tekens in de handpalm schrij
ven om de gesprekspartner
duidelijk te maken wat hij be
doelt. Het aantal mensen dat
Engels spreekt is heel gering.
Maar ze vinden het vreselijk
interessant om te horen. Op de
Chinese televisie is nu een
soort Teleac-cursus Engels".
Kleine pompen
Voor Bunjes naar China ver
trok, was er weinig bekend
over het technisch niveau van
de Chinezen. Dat bleek niet zo
hoog. Bunjes: „De fabriek pro
duceert jaarlijks liefst achtdui
zend pompen voor kleine boe
ren. Vanwege de energie-
schaarste moet het rendement
zo hoog mogelijk zijn. Het be
leid is meer gericht op volume
dan op kwaliteit".
De werkplaatsen maakten een
ouderwetse indruk. Net als in
veel Afrikaanse ontwikke
lingslanden stuitte ir. Bunjes
op de paradox dat naast de
verouderde apparatuur soms
een zelf ontwikkelde mini-
computer stond. „De Chinezen
leven in een andere economi
sche wereld. Dat mag je ze niet
verwijten. Ook zij hebben
waardevolle dingen, al zouden
die voor ons niet toepasbaar
zijn. De pompfabriek in Wuxi
had in ieder geval geen con
currentie. Zwart-wit gezegd
leveren ze aan boeren die geen
verstand van pompen hebben.
De fabriek mist concurrentie
en voeding van kritische klan
ten. Dat is funest voor de kwa
liteit".
Volgend jaar zal een groep
Chinese technici in Hengelo
een training krijgen, als laatste
onderdeel van het know-how-
contract. Stork weet niet of ze
alleen maar zijn geïnteresseerd
in de Nederlandse kennis of
ook in het produkt. Het bedrijf
peinst er daarom nog niet over
joint- ventures met de Chine
se overheid op te richten. Van
de 2300 joint-ventures, die
eind vorig jaar op papier ston
den, is tweederde nooit van de
grond gekomen.
Directeur Greven: „Op dit
punt volgt bijvoorbeeld Philips
een heel andere beleid dan
wij. Op korte termijn zullen
we zeker niet het initiatief ne
men om een gezamenlijke on
derneming met bijvoorbeeld
Wuxi Pump Factory te star
ten. Misschien in de verre toe
komst".
Ondanks het gigantische ar
beidspotentieel en de lage lo
nen is China al begonnen met
de produktie van industriële
robots. In de noord-oostelijke
stad Sjenjang zou, volgens een
gezaghebbend dagblad in
Hong Kong, de eerste robotfa-
briek .zijn geopend. De krant
schreef voorts dat de volksre
publiek vast van plan is auto
matisering en verhoging van
de productiviteit snel door te
voeren.
De Chinese industrie kampt
ook nadrukkelijk met de erfe
nis van de Culturele Revolutie
van 1965 tot 1969. De fanatieke
campagne van jonge Rode
Gardisten tegen revisionisti
sche tendensen in de samenle
ving, waarbij intellectuelen
naar het platteland werden ge
jaagd om op het land te wer
ken, sloeg een bres in het on
derwijs van de bevolking. Ook
daarna bleef het land in woeli
ge wateren tot een jaar na de
dood van Mao Zedong (1976)
de zogenaamde Bende van
Vier met Mao's weduwe uit de
partij werd gestoten. Tegelij
kertijd rehabiliteerde de partij
de huidige roerganger Deng
Xiaoping in al zijn functies.
Anno 1986 mist de industrie
als gevolg van de ideologische
strijd echter nog altijd een
goed opgeleid middenkader.
Het zijn stuk voor stuk belem
meringen voor een snel door
gevoerde industrialisatie van
de natie. Maar de politieke lei
ders willen graag. Om de ex
port te bevorderen (en de im
port duurder te maken) deva
lueerde het Chinese ministerie
van financiën de Renminbi
Joean met liefst 15,8 procent.
Als exportland van vooral tex-
tielprodukten is China echter
zo goed als kansloos tegen de
protectionistische muren in
West-Europa en Noord-Ameri-
ka. Om op de internationale
markt meer kans te maken
hoopt de volksrepubliek nog
deze maand het lidmaatschap
van de Algemene Overeen
komst Inzake Tarieven en
Handel (GATT) te verwerven.
HANS HUPKES
TAIPEI President Chi
ang Ching-kuo van Tai
wan heeft tijdens een ka
binetszitting opgeroepen
tot de opening van de eco
nomie van het eiland en
de stimulering van inves
teringen in het buiten
land. De president sprak
zijn bezorgdheid uit over
de grote reserves aan bui
tenlandse valuta's in Tai
wan die de inflatie in het
land kunnen aanwakke
ren.
Taiwan heeft voor ongeveer
31 miljard Amerikaanse dol
lars reserves aan buitenlands
geld. Die reserves nemen met
ruwweg een miljard dollar per
maand toe als gevolg van de
vergroting van de van het
overschot op de handelsbalans,
veroorzaakt door de lage olie
prijzen en de sterke yen.
Chiang gaf zijn ministers van
economische zaken en finan
ciën twee maanden de tijd om
met plannen op tafel te komen
die de import „in grote mate
liberaliseren" en de invoerta
rieven verminderen. Hij droeg
de ministers ook op om de
aankopen met buitenlandse
valuta's te vergemakkelijken,
de binnenlandse en overzeese
investeringen te stimuleren en
te bezien in hoeverre de pla
fonds voor het naar het bui
tenland versturen van buiten
landse valuta's verhoogd kun
nen worden.
De export,
met name
van elektro
nische goe
deren, zorgt
in Taiwan
voor een
enorm han
delsover
schot. Elke
maand groeit
de buiten-
5 landse valu-
llpP ta-reserve
met èén mil-
jard dollar.
Flauwe week kalm afgesloten
AMSTERDAM De Amster
damse effectenbeurs heeft gis
teren een zwakke week, waar
in de algemene beursindex
met ruim zeven punten om
laag ging, met een kalme
stemming afgesloten. Bij de
start van de handel werden
opnieuw verliezen geleden
maar later werden de scherpe
kantjes eraf geslepen en toon
de de markt een wat vriende
lijker gezicht.
Akzo opende bijvoorbeeld met
een klein verlies maar kwam
in de namiddag ongeveer een
gulden boven de slotkoers van
de voorgaande dag. Ook Phi
lips boog een aanvankelijk
verlies om in een bescheiden
winstje, maar Unilever en Ko
ninklijke Olie bleven op een
verlies staan al werd een deel
van de eerste teruggang inge
lopen. Hoogovens startte nogal
flauw maar wist behoorlijk te
rug te komen.
Verzekeraar Stad Rotterdam
gaf aanvankelijk weinig bewe
ging te zien maar kwam later
op de dag toch op winst. Amev
moest echter circa een gulden
afstaan en bij de banken brok
kelden ABN en NMB iets af.
Hypotheekbank FGH daaren
tegen lag vooral 's middags
goed in de markt.
Ook Heineken kwam in de
middag vrij sterk opzetten en
bij Gist-Brocades kwam er
toen eveneens winst binnen.
De uitgevers boekten na een
wat flauwe start later toch wat
herstel ten opzichte van de in
de voorgaande dagen geleden
verliezen en bij KNP bleef de
stemming de hele dag vriende
lijk.
Fokker kon weliswaar een
deel van de tegen de middag
opgelopen schade terughalen
maar dit fonds bleef aan de
zwakke kant. Pakhoed ging
ook wat achteruit maar de
scheepvaartfondsen lagen goed
prijshoudend in de markt en
ook Nij verdal-Ten Cate,
VMF-Stork en Hunter-Dou-
glas konden zich goed handha-
JAKARTA De dertien
lidstaten van de Organisa
tie van Olie-Exporterende
Landen (OPEC) zullen tij
dens de volgende verga
dering in Genève, die
maandag begint, grote
moeite hebben om tot
overeenstemming te ko
men over nieuwe produk-
tieplafonds. Dit heeft de
anders zo optimistische
Indonesische minister van
olie, Soebroto, gisteren in
Jakarta gezegd.
Hij zei dat de OPEC het afge
lopen halfjaar moeizaam heeft
gefunctioneerd. Volgens Soe
broto moeten de lidstaten nu
inzien dat de enige logische
stap die ze kunnen maken die
van een gezamenlijke vermin
dering van de olieproduktie
tot een afgesproken plafond is,
teneinde de sterk gedaalde
olieprijzen weer op een hoger
niveau te stabiliseren.
De Indonesische minister wei
gerde te zeggen of hij optimis
tisch was over de kans dat de
OPEC in Genève tot een ak
koord kan komen. Hij zei dat
er nog steeds problemen zijn
met een aantal landen, die hij
niet bij name noemde. „Maar",
zo voegde hij eraan toe, „ik
denk niet dat de OPEC uit el
kaar zal vallen, ik denk dat de
we zullen overleven".
Soebroto vertelde dat hij geen
contact heeft gehad met afzon
derlijke landen over de voor
gestelde produktieplafonds.
Wel gaf hij toe dat die pla
fonds, waarvan hij zelf de ont
werper is geweest, een groot
probleem blijven.
jHOOFDFONDSEN
105.90
120.50
153.00
211.50
176.50
202.80
Noteringen van vrijdag 25 juli 1986 (tot 16:30 uur)
hodd
125.50 6/1
95.50 10/7
183.70 17/4
614.006/1
154.00 9/4
94.708/1
119.00 6/1
145.006/1
160.00 22/5
218.0011/7
188.504/6
223.00 29/5
99.50 21/4
542010/1
61202/1
244.80 8/1
163.00 12/3
127.0022/5
76.20 6/1
85.30 17/7
64.50 4/2
279.00 23/5
164.00 10/7
202,80 26/6
96.0022/5
267.506/1
221.50 6/1
166.50 22/5
522.00 2/6
38.50 6/1
93.506/1
66.2017/2
95.702/6
142.103/4
88.00 2/6
51.103/4
326.20 3/7
504.0011/7
357.00 22/5
77.00 16/6
philips
rodamco
vmf-stork
unilevwc
85 27—1 d
83/84 5'/. si.
85/2.55
85/4,20
85/5.90
85/ 4.- 5% sla.
85 5.20 cl.
85 11.32
85/3.60
85 2.75 n cl.
81/3.50
85 6.50 of 2%% sta.
85/3.50
85/7.40
85/2.50
85 1.40 b
85/2.40
84/85 1.60
85 6.25y
85/5.-
85 12.80
85/2.40
85/8.50
85 14.-
85/3.40
85 10 -
85 1.75
85/3.20
85/2.-
308.50
479.00
312.00
307.00
475.00
312.00
Slotkoers vrijdag 25 juli 19
batenb.beh. 2015.00 2015.00
van beek 169.00 169.00
beers 265.00+ 264.00
70.50 70.50 hunter d pr
csme 57.80
:epr 2100.00 2100.00
180.00 181.00
176.00 174.80
340.00 338.00
gamma h pr 25.60 26.10
gel delll c 180 00 180.00
gero c 60.00K -
geveke dec 105.00 106.80
geveke(gth) 51.80 51.50
d sea 2.58 2.55
reesink c 52.30
riva 3310.00
rivac 3310.00 33
rommenhM 1835.00 18
840.00
125.00
sphLï1 C 49.80
sph centr c 126.00
telegraaf c 329.00
text twerthe 162.00
thom dr c 35.50
tulip comp 59.00
tw kabelh c 900.00
twijnstrt c 84.50
ubbink 245.00
unikap 34.00
uni lever 49I.S0S
unil.7 pr 1040.00$
untl7 pre 117.00
unö.6 pr 106.50
un8.4 pr 69.20
ver.glas nb 910.00
vnu pr 22.10
v.lrara.hyp. 580.00$
verto c 72.50
vosk stevtn 46.00
147.50
100.00
101.60
vrg
2,48 Zweedse kr
3,75
Deense kroon
Spaanse pesela
Gr. drachme
Finse mark
36,75 J.Slav. Dinar
114,75
142,25
GOUD Nieuw Vorige ZILVER
onbewerkt 26820 - 27320 26620 - 27120; onbewerkt 355 - 425;
bewerkt 28920 28720 bewerkt 470;
Opgave: Drijfhout. A dam
75 3/4 771/8 mobfl corp
chevron cor
cons edison
3 5/8 31/2
23 5/8 241/8
113/8 113/8
101/2 101/4
59 1/4 593/4
10 3/4 107/8
35 3/8 351/4
353/4 371/8
55 551/2
49 1/2 503/8
29 1/8 295/8
lord
genl motors
genl pubic
goodrich
goodyear
hewlett-pac
eind
mil flavor
59 5/8 601/8
55 7/8 57
733/4 741/2
711/8 715/8
22 1/4 223/4
39 7/8
311/2 311/2
39 39
23 7/8 241/8
44 1/4 451/4
65 1/4 651/2
owensHln
royal dutch
sears rod)
std otloN
leiaco
unilevern
utd brands
utd techno»
183/4 woohwrth
30 3/4
52 1/2
371/4
77 7/8
28
43 5/8
41 7/8
30 5/8
197 1/2
27 5/8
17 1/4
43 7/8
513/4
421/4
Wombat verdwijnt van effectenbeur
AMSTERDAM Het beleggingsfonds Wombat (West
Ord Mortgage and Bond Australia Trust) verdwijnt uit
notering aan de Amsterdamse effectenbeurs. Het heeft he
maar net een maand uitgehouden. Wombat zich ten doe
beleggen in Australische waarden waarop na aftrek van
lastingen een vergelijkbaar rendement zou kunnen won
verkregen als op Nederlandse beleggingen in Australia
hypotheken. Aandeelhouders kunnen hun stukken A er
(nominale waarde 10 gulden) bij Pierson, Heldring Pier
aanbieden. De beurs wordt gevraagd de notering van de a
delen op korte termijn te beëindigen.
(ADVERTENTIE)
Sfetel tapijt
Vloerbedekking voor kantoren en bedrijven
Thomsonlaan 71 -75 Den Haag 070-603376
•Dorpsstraat 152 Zoetermeer 079 165137
LEIDEN Noteringen groente- en
fruitveiling, 25 juli: aardappelen: 22-
73; andijvie: 38-83; augurken: 56-81;
peulen: 5.60: snijbonen: 2.10-3.10;
stambonen: 1.20-1.85; tulnbone.i
52; kroten: 34; rode kool: 1
spitskool: 12-18; postelein: 6
prei: 34-1.32; rabarber: 68-84; s
zie: 37-84; ijsbergsla: 56-87; ca|
ners: 2.35-2.95; broccoli: 1.60-
venkel: 90-1.70; uien: 31-73;
peen: 18-27; witlof: 2.30-2.65; m
nen: 2.30-4.25; bloemkool 6 per
1.59-1.71; sla: 16-24; bleekseli
47-81; bospeen: 95-1.06; peter:
19-41; radijs: 45-53; selderij: 1i
paprika st.: 13-66; paksoi: 77; I
kommmer I 90/: 50, 76/: 50, 60/
50/: 42-44, 40/: 30-31, 35/: 25,
25. 25/: krom: 25. grof: 25; tom
I a: 6.10-6.80; b: 5.80-6.20; c:
5.90; cc: 3.90.
