Aan één op
drie branden
zit een luchtje
dagjes
mens
Drinken op werk gevaarlijk
ZET UW VAKANTIEGELD
'OP DE BANQUE DE PARIS.
Medewerkers rechtbank
Groningen voor rechter
-nnenland
CcidócSotucwt
iroepschefs NS
jeigen met acties
Herkomst dynamiet
nog onduidelijk
Vijf acute
vergiftigingen
op het werk
11495?
LEER.LEDER.MONDILEDER.
Dagboek
van een
ff
DONDERDAG 10 JULI 1986PAGINA3
[RECHT De Belangenvereniging
-or Groepschefs bij de Lijndienst
j3L) die in januari bij de Nederlandse
oorwegen is opgericht, zal haar leden
ld augustus voorstellen acties te on-
rnemen. BGL-voorzitter W. Telgte zei
verder praten met de NS-directie
e er de salarisverhoging die de groeps-
o«fs willen geen zin heeft, omdat NS
jJdere afspraken heeft geschonden.
''er de aard van de acties wilde hij nog
.fts zeggen. De 354 groepschefs die lid
van de BGL (75 procent van het to
il) vinden dat hun positie wordt on-
rgewaardeerd en dat ze per maand
nstens 500 gulden meer zouden moe-
?rï verdienen.
Oor af
en aan
HOOGBLOK-
LAND Met een
kram en diverse
hechtingen heeft
een arts uit Arkel
gisteren het oor ge
red van de 40-jarige
K. uit Hoog blok
land (ZH). Het li
chaamsdeel was
half afgebeten door
K's plaatsgenoot L.
(38) na een ruzie om
hun vechtende kin
deren. De politie
heeft L. aangehou
den.
EINDHOVEN Het is nog niet bekend waar de
staven dynamiet vandaan komen, die gisteren op
een speelplaats in Eindhoven werden gevonden te
genover het hoofdkantoor van Philips. Het zijn sta
ven van een bekend merk, maar meer wil de poli
tie niet zeggen. De Centrale Recherche Informatie
dienst (CRI) in Den Haag is ingeschakeld om na te
gaan aan wie de producent de staven dynamiet
heeft geleverd. Daarvan wordt verplicht een boek
houding bijgehouden. Vast staat dat er geen ontste
kingsmechanisme bij de staven dynamiet zat. De
vinder van het pakketje heeft overigens één staaf
dynamiet mee naar huis genomen, maar die later
alsnog aan de politie overhandigd. In totaal bevatte
het pakketje derhalve tien staven dynamiet en geen
negen, zoals tot nu toe werd aangenomen.
Man verbrand
in caravan
APPELSCHA - Op
een camping in Ap
pelscha is gisteren
een man bij een
brand in zijn caravan
om het leven geko
men. Het slachtoffer
kon tot nu toe niet
worden geïdentifi
ceerd. Het verkoolde
stoffelijk overschot is
voor nader onder
zoek overgebracht
naar een ziekenhuis
in Leeuwarden. De
oorzaak van de
brand is niet bekend.
DEN HAAG In een jaar tijd zijn er in Ne
derland vijf mensen op hun werk overleden
door acute vergiftiging. Vermoedelijk kregen
nog 690 andere mensen giftige stoffen binnen,
van wie er 84 moesten worden opgenomen. Nog
eens bijna 400 mensen belandden in het zieken
huis na vergiftiging buiten hun weiV Dit blijkt
uit een onderzoek van het ministerie van socia
le zaken en Rijksinstituut voor Volksgezond
heid en Milieuhygiëne. Het gevaar op vergifti
ging is het grootst in de land- en tuinbouw, de
(chemische) industrie, reparatiebedrijven/de
tailhandel, brandweer en politie.
nn zelfs beknopt
fcrzicht van de branden
de laatste tijd geeft
onthustend beeld van
"Vwoesting en ellende.
v| afgelopen maand zijn
si) de Bredase
justrieterreinen al 25
(lcontainers in vlammen
gegaan. Volgens de
Mlitie was het de
n joeling dat ook de
bijgelegen
wjrijfsgebouwen vlam
héten. Dit was het geval
tn een papierfabriek en
,rp groothandel in
uTensmiddelen in
\mmen opgingen. Het
relopen weekeinde
tejgden twee
arfrijvencentra.
r irige week is in Den
aaiag een tijdelijke
fitievestiging in de as
jfegd. Vier Hagenaars
Vden aangehouden op
e*rdenking van
rttyndstichting.
ktandagmorgen
rwoestte een felle
slaande brand een
gokpaleis in Hoogeveen.
Det was de tweede grote
brand in Hoogeveen in
betrekkelijk korte tijd;
beide werden vermoedelijk
aangestoken.
Maandagnacht brandden
in Enschede een
opslagplaats voor
tuinmeubelen en een
buurtcentrum geheel af.
Gisternacht werd in het
hoofdkantoor van de
Koninklijke Emballage
Industrie Van Leer BV in
Amstelveen brand gesticht
door een groepering die
zich de Revolutionaire
Anti Racistiese Aktie
noemt. In dezelfde nacht is
in een vestiging van de
NMB in Leiden door brand
getroffen. Ook hier werd
de verantwoordelijkheid
opgeëist door een
actiegroep die zich keert
tegen apartheid.
In het hoofdkantoor van de emballagefabriek Van Leer in Am
stelveen brandde gisteren de rechtervleugel gedeeltelijk uit. De
brand werd aangestoken. De verantwoordelijkheid Is
door een actiegroep.
°$N HAAG Brand-
ïUbhting, uit politieke of
°Here motieven, is de
in(tste weken aan de orde
T h de dag. Bedrijfsterrei-
'°h en horeca-instellin-
ern in Hoogeveen, En-
ïede, Den Haag, Am-
ilveen. Leiden zijn in
nümmen opgegaan. In
e jeda gaat het zelfs om
un hele reeks branden
«iar „een luchtje" aan zit.
vers in het geheugen lig-
am nog de miljoenen-
anden in het winkel-
ritrum Zijdelwaard in
g^geest (1 januari, schade
kantig miljoen) en in een
pierloods in Oude Peke-
e^(3 maart, schade zeker
miljoen). Volgens de
bekende gegevens
ijl het Centraal Bureau
or de Statistiek hebben
in ons land in 1984
35.000 branden gewoed,
waarbij de totale schade
700 miljoen gulden be
droeg.
Ongeveer een derde van alle
branden wordt aangestoken.
Woordvoerder H. Seegers van
het Nationaal Brandpreventie
Instituut (NBPI): „Men heeft
in Nederland de brandstich
ting jarenlang gebagatelli
seerd. Als de oorzaak onbe
kend was, zocht men nauwe
lijks verder. Velen zien pas
sinds kort de ernst van de situ
atie in". Dat inzicht heeft ertoe
geleid dat verzekeraars, politie
en brandweer hebben besloten
nauwer met elkaar samen te
werken bij de bestrijding van
brandstichting en bij het vin
den van de daders.
Naast de al jaren bekende drie
O's (Onwetendheid, Onvoor
zichtigheid en Onverschillig
heid) neemt de O van Opzet
een steeds belangrijker plaats
brandstichtingen is sinds 1980
meer dan verdrievoudigd, zo
blijkt uit CBS-gegevens. „Toch
geeft dit een enigszins verte
kend beeld", zegt NBPI-
woordvoerder Seegers. „Zes
jaar geleden werd misschien
net zo veel brand gesticht,
maar dat kwam niet in de sta
tistieken. Die zijn gebaseerd op
de brandweerrapporten. Als
een brandweercommandant
het vermoeden had dat een
brand was aangestoken, werd
in de statistieken al gauw
„oorzaak onbekend" vermeld".
Pakkans
Dat is nu anders, sinds 1 janu
ari 1984 gebruikt men bij
brandweer en politie formulie
ren. waarop alle relevante ge
gevens van een brand kunnen
worden vermeld. Een behoor
lijke verbetering, vindt woord
voerder Segers van het NBPI.
Door de betere registratie van
gegevens weet de politie beter
in welke kringen de brand
stichter moet worden gezocht,
kunnen verbanden met ande
re brandstichtingen worden
gelegd en worden daders va
ker gepakt en berecht. Door
publiciteit over de pakkans
neemt de animo om brand te
stichten wellicht af.
Ook voorlichting aan brand
weerlieden speelt hierbij een
rol. Ze worden gewezen op za
ken die op brandstichting
kunnen duiden: het vertrek
van verdachte voertuigen of
personen (want een brand
trekt juist publiek aan), de
ontwikkeling van de brand,
geblokkeerde of dichtgespij
kerde deuren of ramen (om
ontdekking van de brand te
vertragen) en de kleur van de
rook en de vlammen.
Dat het juist in de zomerperio
de wat drukker is met de
brandstichtingen kan volgens
Seegers liggen aan de rust die
in deze tijd op veel bedrijfster
reinen en in woonwijken
heerst. „Er is minder toezicht
en sociale controle, waardoor
iemand die kwade voorne
mens heeft minder in de gaten
loopt", aldus Seegers.
Verveling of wraak
De motieven van de brand
stichters zijn overal dezelfde:
bot vandalisme, verveling,
wraak, winstbejag, het stellen
van een daad, het verbergen
van een misdrijf en geweldda
digheid of terrorisme. Bij on
geveer een vijfde van alle
brandstichtingen blijkt verze
keringsfraude het motief. De
verzekeraars lijden honderden
miljoenen guldens schade.
Over 1984 ging het alleen al
om zestig miljoen gulden door
bewezen of vermoede verze
keringsfraude. Geen wonder
dat de verzekeraars steeds va
ker detectivebureaus inscha
kelen om brandstichters te
achterhalen. Als immers vast
staat dat de brand is aangesto
ken, maar de daders zijn niet
achterhaald, dan moet de
schade toch worden uitge
keerd.
Om mensen ervan te weer
houden hun eigendom in
brand te steken om het verze
keringsgeld op te strijken,
hebben de verzekeraars al een
meldingsplicht voor leegstaan
de panden ingevoerd. Ook
hebben de maatschappijen hun
voorwaarden aangescherpt.
Alleen als een afgebrand pand
wordt herbouwd wordt de
nieuwwaarde nog uitgekeerd,
anders alleen de dagwaarde.
De verzekeraars hebben ook
een belangrijke toevoeging
aan hun schadeformulieren in
voorbereiding. De nieuwe for
mulieren kunnen hierdoor een
rol spelen in een strafrechtelij
ke procedure wegens valsheid
in geschrifte. De verklaring
over toedracht, omvang en
oorzaak van de brand kan dan
voor de verzekerde belastend
werken.
ARJEN VAN DER SAR
^>EN HAAG Drinken op
let werk is gevaarlijk. Werk-
lemers die niet van de alco-
ïol kunnen afblijven, lopen
Hvee tot vier keer zoveel
Hans op een ongeluk tijdens
Hun werk als collega's die
H>et drinken. Het verhoogde
isico geldt voor drie tot vier
nHrocent van de beroepsbevol
king. Bouwvakkers, chauf-
'dieurs, horecapersoneel, zee
varenden, managers en ver-
egenwoordigers lopen daar
bij het meeste gevaar. Dit
blijkt uit een literatuurstudie
van het ministerie van socia
le zaken.
Nederlanders zijn de afgelo
pen 25 jaar steeds meer gaan
drinken. Het aantal mensen
dat buitensporig veel alcohol
tot zich neemt, steeg in die
periode van 124.000 tot
600.000. Velen van hen drin
ken tijdens het werk gewoon
door. Per iaar worden daar
door ongeveer negenhonderd
werknemers volledig ar
beidsongeschikt en komen in
de wao terecht. Bedrijven
zijn doorgaans niet of nauwe
lijks bereid iets aan het
drinkprobleem van hun
werknemers te doen. In veel
andere landen bewijzen spe
ciale alcoholprogramma's bij
bedrijven echter hun grote
nut: 50 tot 90 procent van de
betrokkenen komt daardoor
van de drank af.
(ADVERTENTIE)
i?1 Ji
ïnkoila. een sportieve f
(weezitter met een
jpeels touché. Mag-
innifique rundleer en
Jij ten solide houten
ïolomp. In diverse
Inkleuren leverbaar.
!?Lavieen rose thuis
roor
1
2+3Zitscombinatie 2995,-
1 'Alkmaar «Amstelveen "Eindhoven «Groningen «Heerlen «Heteren Oislerwiik "Rotterdam «Rijswijk MONDILEDER
t'jSoesterberg Zevenaar «Vrijdag koopavond «Donderdag koopavond. I
Uitbreiding zeehondencrèche
Terwijl binnen de hoge gasten zich na het leggen van de eerste steen voor de uitbreiding van de
zeehondencrèche in Pieterburen te goed doen aan Hollandse Nieuwe, gaat buiten het voederen
van de „huilertjes" gewoon door. Ook zij krijgen haring.
GRONINGEN Drie
medewerkers van de
rechtbank in Groningen
zullen worden vervolgd
omdat ze ervan worden
verdacht te hebben ge
rommeld met goederen en
geld van Justitie.
Het gaat om het hoofd van de
strafgriffie, het voormalig
hoofd van de administratie en
het hoofd van de huishoudelij
ke dienst. Ze zullen alle drie
op 18 september in Groningen
terecht moeten staan. De
rechtbank zal voor deze gele
genheid een bijzondere samen
stelling hebben om iedere
schijn van partijdigheid te ver
mijden. Als president zal mr
R.J. Meijeringh optreden, vice-
president van de rechtbank in
Assen.
Het voormalig hoofd van de
administratie werd onlangs te
gen zijn zin overgeplaatst naar
de rechtbank in Zwolle. Hij zal
terecht staan op verdenking
van verduistering van goede
ren en geknoei met reisdecla
raties. Een vierde medewer
ker, die werd geschorst omdat
hij een horloge zou hebben
verduisterd dat bij inbeslagge-
nomen goederen behoorde,
wordt niet vervolgd omdat het
feit inmiddels is verjaard. Wel
bekijkt het ministedrie van
justitie of er tegen hem disci
plinaire maatregelen zullen
worden genomen. Die kunnen
variëren van een berisping tot
ontslag. Pas na een eventuele
veroordeling van de drie an
dere ambtenaren zal men zich
bij het ministerie beraden over
een eventuele ontslagmaatre
gel.
Geen krant ontvangen Bel
tussen 18.00 en 19.00 uur, za
terdags tussen 14.00 en 15.00
uur, telefoonnr.071-122248 en
uw krant wordt nog dezelfde
avond nabezorgd.
Floor Kist nieuwe hoofd hofhouding
DEN HAAG Mr. Floor Kist wordt het nieuwe ambtelijke
hoofd van de hofhouding, zo heeft de Rijksvoorlichtingsdienst
vandaag bevestigd. Kist, nu nog particulier secretaris van konin
gin Beatrix, volgt in zijn nieuwe hoedanigheid van „Grootmees
ter van het huis" mr. Jonkman op. Op het ministerie van bui
tenlandse zaken kon men de verwachting dat mr. Jonkman de
nieuwe ambassadeur in Londen wordt niet bevestigen.
In het voetspoor van
honderdduizenden
landgenoten trekken
onze verslaggevers er in
deze vakantieweken in
eigen land op uit. In deze
kolommen geven zij hun
persoonlijke impressie
van zomerse
gebeurtenissen die voor
de lezer mogelijk een tip
kan bevatten voor een
dagje uit. Zo bezocht
Peter Otterlo het
kleinste stadje van
Nederland, Bronkhorst
Wie er eenmaal is
geweest, krijgt elke keer
weer de onweerstaanbare
neiging terug te gaan.
Bronkhorst
stadje dat je
op de kast
zou willen
zetten
Er is in Bronkhorst geen
VVV te vinden. De kastelein
die me onder een oude lin
deboom een kopje koffie ser
veert, verkoopt geen an
sichtkaarten. Alleen in het
piepkleine kruidenierswin
keltje dat op woensdag
middag ook nog is gesloten
verkoopt men kaarten.
Voor informatie kun je in
Steenderen terecht, de ge
meente waar Nederlands
kleinste stadje onder ressor
teert. Aan de boorden van
de IJssel temidden van
vruchtbare landbouwgron
den heeft Bronkhorst zich
de reputatie verworven stil
te dromen in een woelige
wereld.
Via Brummen (aan de route
Arnhen-Zutphen) rijden we
dwars door de natuur naar
de IJssel. Langs jonge maïs
velden en opvallend groene
weilanden waartussen stati
ge huizen dromen in de war
me zomerzon. De IJsselval-
lei. Treurwilgen hangen
diep gebogen boven de vij
vers alsof zij zich in opperste
dorst aan de bovenzijde wil
len laven. Het is een smalle
weg naar het veer Brum-
men-Bronkhorst. Bankjes
staan uitnodigend in de koe
le schaduw van hoge bomen.
De koeien liggen loom te
herkauwen. In de poelen
zoeken meeuwen naar voed
sel en dat terwijl de rivier zo
dichtbij is. Zwaar rust de
hitte op de landerijen. Wie
snel rijdt, mist veel.
Veerman Jan Hummel
een geboren Drent van 43
jaar zet ons over naar
Bronkhorst. Het stadje is
voor ons niet onbekend. Wie
er eenmaal is geweest, krijgt
elke keer weer de onweer
staanbare neiging terug te
gaan naar de nederzetting
die in 1482 stadsrechten ver
kreeg van Gijsbert Bronck-
horst. Weinig jaren later zag
Bronckhorst de vijand voor
zijn muren opdagen. In 1505
trok het Bourgondische le
ger onder Philips de Schone
binnen. De geschiedenis van
Bronkhorst is roerig ge
weest. Op het terras van
„Het Wapen van Bronk
horst" denken we daaraan,
als onze blik gaat naar het
bos, de plek waar ooit het
kasteel van Bronkhorst
heeft gestaan.
Het kasteel is in 1828 afge
broken. Slechts een deel
werd toen gerestaureerd. Tot
1904 zijn die overblijfselen
in stand gebleven. Nu vor
men twee grote stenen voor
het doktershuis in Steende
ren alles wat nog van het
slot over is. Onder de linde
op het terras, bijkans in de
schaduw van het prachtige
kapelletje (gebouwd in de
veertiende eeuw en in 1960
gerestaureerd), is het goed
toeven. Toeristen gebruiken
een kopje koffie of laten
zich een koele pils voorzet
ten na een wandeling door
het pittoreske stadje. Er
worden diverse talen gespro
ken.
Op het terrasje ontmoeten
we drie zusters uit Nijme
gen. Romy (26), Vera (28) en
Erna (21) van de Sluis. Spor
tieve meiskes die met hun
moderne fietsen een toer
maken door De Achterhoek
en De Veluwe. Hun fietsen
zijn geplaatst tegen de mar
keringspaaltjes van het piep
kleine kerkplein. Een fel
contrast. Via een VVV-fol
dertje waren zij op de hoogte
gekomen van het bestaan
van Bronkhorst.
We hebben het kleinste
dorp van Nederland Per
singen bij Nijmegen beke
ken, nu willen we het klein
ste stadje beschouwen. We
hebben ergens gelezen: „Ah
je Bronkhorst hebt gezien,
wil je het stadje oppakken
en op de kast thuis zetten
Dat is waar. Het was vooi
ons ook een zeer verrassen
de ontdekking. Je verwachi
het stadje niet zo tussen de
landbouwgronden, is de me
ning van de dames. Vera
doet aan schilderen en is
vastbesloten nog eens terug
te komen voor het maken
van schetsen.
De klok van de kapel slaat
twee keer. De zon heeft het
stadje volkomen in zijn
greep. Op de smalle straatjes
geklinkerd als in de mid
deleeuwen brandt hij on
barmhartig op de hoofden
van de schaarse toeristen.
De meeste bezoekers hebben
verkoeling gezocht. De loka
le bevolking (120 inwoners)
heeft binnen beschutting ge
vonden.
De kastelein veegt het zweet
van zijn voorhoofd. De geur
van het hooi. dat door de
boeren uit het stadje wordt
binnengehaald, hangt over
de oude huizen. Aan de
dorpspomp lurken een paar
kinderen. Het water is hel
der en koel. Uit dezelfde
pomp haalt een inwoner van
het stadje het water waar
mee hij de prachtige bakken
met begonia's bij het kapel
letje begiet. Het tafereeltje
doet bijna middeleeuws aan.
vooral ook omdat die mid
dag het verkeer tot een mi
nimum beperkt blijft. De
veerman kan rustig aan
doen. Het is stil op de Veer-
weg, die bij hoog water on
der de waterspiegel ver
dwijnt. Daarover kunnen de
Bronkhorsters meepraten...
Op de plek waar ooit het slot
Bronckhorst heeft gestaan,
staat een bord dat ons uitda
gend uitnodigt de „Slotheu-
velwandeling" te maken.
Een toertje van dertig minu
ten. We gaan dwars door de
weilanden. De brandnetels,
distels en doornenhagen
groeien hoog op langs het
pad en vormen een barrière
voor de koelte die ons moge
lijk over het land zou kun
nen toejuichen. De warmte
komt je hier van alle kanten
tegemoet. Het vee ligt uitge
teld, de dierenwereld rust.
Vogels laten zich niet zien.
Slechts krekels vergezellen
ons op de route. Brutaalweg
komt een helicopter de stilte
verstoren. We verwensen de
aanwezigheid van het stukje
techniek in deze middel
eeuwse sfeer. In het bos gaat
het klimop de hoogte in te
gen de eiken. Een merk
waardig gezicht.
Als we het klinkerweggetje
weer betreden moeten we
nog een ansichtkaart op de
kop tikken. We bellen aan
bij een huis uit 1700. „Koster
van de kerk" staat er op het
bordje. Als er wordt openge
daan staan we oog in oog
met de 87-jarige ome Gart
Lenderink. In het koele huis
zoekt hij vergeefs voor ons.
Gart vertelt dat hij de oudste
is van Bronkhorst. Zijn le
ven lang heeft hij in dit
stadje gewoond, net als zijn
vader en grootvader. Hij is
nog steeds koster van het
kapelletje, waarvoor grote
belangstelling bestaat van de
zijde van trouwlustige paren.
In zo'n sfeer te trouwen
denkt men de garantie te
vinden voor een heel lang
en gelukkig huwelijksle
ven...
De ansicht krijgen we ten
slotte achterombij het
kruidenierszaakje.
PETER OTTERLOO
Smalle straatjes, geklinkerd als in de middeleeuwen.
