Eisers willen uitvoering vonnis over Goerees
Kerken richten centrum
voor ledenadministratie op
aan tafel
ÊcidócSomcmt
kerk
en
wereld
Paus bemiddelt niet tussen
regering en guerrilla's
Al je Klamer:
Radio-pastor
dicht bij de
mensen
vueer
ACHTERGROND
CetdócSotMtinl
WOENSDAG 2 JULI 1986 PAGINA 2
Dreigend tekort aan predikanten Molukse Kerk
In de Molukse Evangelische Kerk in ons land dreigt een groot
tekort aan predikanten. Van de 29 predikanten die op het
ogenblik actief zijn, zullen er de komende jaren 14 met emeri
taat gaan De komende vijf jaar zullen er slechts vijf tot zeven
nieuwe predikanten komen. Het is gezien het grote aantal klei
ne gemeenten zeer de vraag of de gemeenten in staat zullen
zijn de financiën voor meer predikanten op tafel te leggen. De
Molukse Evangelische Kerk heeft ongeveer 27.500 leden, ver
spreid over 63 gemeenten. Er is maar één gemeente met dan
1000 leden; 36 hebben minder dan 250 leden
HBV ziet af van deelname aan ICTO-vredeskrant
Het Hervormd Beraad Vredesvraagstukken (HBV) heeft een
verzoek van het Interkerkelijk Comité Tweezijdige Ontwape
ning (ICTO) mee te doen aan een gezamenlijke vredeskrant,
afgewezen, zo heeft aftredend secretaris mr. G. Hamel van het
HBV desgevraagd weten. De Stichting vredespolitiek (SVP)
gaven tot nu toe samen een vredeskrant uit, waaraan het HBV
redactionele en financiële bijdragen leverde. Het HBV vraagt
zich af of zijn achterban zich hierin wel voldoende herkende,
aldus het HBV-Bulletin. Daarom heeft het HBV ervoor geko
zen op eigen benen te staan. Het september-nummer van het
HBV-Bulletin zal speciaal aan de Vredesweek worden gewijd.
Men is een belangrijk
eind gevorderd in de
kennis Gods wanneer
men, voordat men
weet wie Hij is, weet
wat Hij niet is
Augustinus
De Anne Frank Stichting,
het Centrum Informatie
en Documentatie Israël
en het Overlegorgaan van
joden en christen in Ne
derland (OJEC) zullen de
rechter vragen het vonnis
tegen het evangeliste
nechtpaar Goeree ten uit
voer te brengen.
Aanleiding hiertoe is het feit
dat het verboden nummer 12
van het blad EVAN de afgelo
pen dagen op grote schaal is
verspreid in Emmen, Utrecht,
Mijdrecht en Den Haag. On
der anderen de voorzitter van
de Joodse Gemeente in Em
men, het CIDI te Den Haag
en de OJEC-voorzitter kregen
ongevraagd een exemplaar in
de bus. Dit heeft dr. S
Schoon, voorzitter van het
OJEC, medegedeeld.
Vorig jaar verbood de recht
bank te Zwolle in een kort
geding, dat door bovenge
noemde organisaties was aan
gespannen, de Goerees num
mer 10 en 12 van EVAN ver
der te verspreiden. Deze afle
veringen waren volgens de
rechtbank „zo grievend en
denigrerend voor het joodse
volk en jegens dit volk zo on
verdraagzaam" dat de Goe
rees „naar objectieve maatsta-
i 1.000
ven gerekend" de joden heb
ben gekwetst en „bij de ver
kondiging van hun geloofso
vertuiging de grenzen van het
rechtens toelaatbare hebben
overschreden" Op iedere
overtreding van het
staat een dwangsom va
gulden.
Mevrouw Goeree zei in een
reactie dat vorig jaar „der
den" grote partijen van num
mer 12 hadden meegenomen,
die deze exemplaren nu ken
nelijk verspreiden. Wie deze
„derden" zijn, deelde ze niet
mee.
Het evangelistenechtpaar
heeft de Haagse rabbijn Abra
ham Soetendorp „onbekeer-
lijkheid" verweten. Ze doen
dat in een open brief naar
aanleiding van de rapportage
van de rabbijn als getuige-
deskundige in het tegen de
Goerees aangespannen straf
proces wegens vermeende an
tisemitische uitlatingen in
twee nummers van hun gos
pelblad „Evan". Rabbijn Soe
tendorp meldt in zijn rapport
dat de trouw van de joden aan
het jodendom de oorzaak van
Auschwitz is geweest, „De jo
den verwerpen het bloed van
Golgotha, maar het bloed van
Auschwitz is hun heilig",
schrijven de Goerees. Naar
hun mening heeft het joden
dom zich na de kruisiging van
Jezus tot een leugen ontwik
keld, „evenals de grote stro*
ming van het christendom
zich in wat latere tijden tot
een leugenachtig en huichel
achtig christendom heeft ont
wikkeld".
„De echte christenen, de vol
gelingen van Jezus Christus,
moorden niet. Zij hebben lief.
Zij zijn tegen geweld", aldus
de open brief. De evangelisten
schrijven dat het jodendom en
het pseudo-christendom de
zelfde vader hebben, namelijk
„de duivel, de vader der leu
gen".
De komende Messias die ook
rabbijn Soetendorp verwacht
zal naar de Goerees menen te
weten aanvankelijk vrede
brengen te Jeruzalem, maar
plotseling als een blad aan de
boom omdraaien en een nieu
we holocaust aanrichten on
der de joden en vele anderen,
die de holocaust van de Twee
de Wereldoorlog verre zal
overtreffen. Alleen wie zijn
toevlucht zoekt bij Jezus van
Nazareth zal voor eeuwig be
houden blijven, aldus de open
brief aan rabbijn Soetendorp.
De evangelisten houden de
rabbijn voor dat hij als leider
van het joodse volk verplicht
is het te waarschuwen en de
weg te wijzen om te ontko
men aan de komende holo-
Namens acht kerkgenoot
schappen te Leidschendam is
de Stichting Interkerkelijke
Leden-Administratie (SILA)
opgericht. De stichting wil de
opbouw van kerkelijke lede
nadministraties mogelijk ma
ken. Dat is voor de deelne
mende kerken van groot be
lang, omdat naar alle waar
schijnlijkheid met ingang van
1 januari 1988 de kerkelijke
gezindte niet meer wordt op-,
genomen in het pakket gege
vens bij de gemeentelijke be
volkingsadministratie. Veel
plaatselijke kerkelijke ge
meenten houden hun lede
nadministratie bij aan de
hand van bij de overheid ver
kregen gegevens van de be
volkingsboekhouding. Voor
de deelnemende kerkgenoot
schappen zal het in de toe
komst mogelijk worden in een
zogenaamd koppelcentrum,
een door de stichting te creër
en „tussenstation" tussen ker
kelijke en burgerlijke admini
straties, hun ledenregisters
onder te brengen. De stichting
wil met de staat tot een rege
ling komen waarbij het kop
pelcentrum ook na 1 januari
1988 de beschikking blijft
krijgen over een beperkt aan
tal gegevens uit de bevol
kingsboekhouding. Daarbij
gaat het om de verhuizing of
het overlijden van leden van
de kerken die in de stichting
deelnemen.
Vandaag wordt in Den Haag
op het ministerie van binnen
landse zaken het overleg tus
sen de in de nieuwe stichting
verenigde kerken en het mi
nisterie afgerond met de on
dertekening van een regeling
voor de eenmalige opbouw en
de koppeling van ledenadmi
nistraties. Tevens hopen de
kerken van staatssecretaris
drs. M.J.J. van Amelsvoort de
toezegging te krijgen van de
toekomstige verstrekking van
genoemde gegevens.
Financiële steun
De kerken beschouwen het
als redelijk dat de staat, die
besloten heeft tot afschaffing
van de aantekening kerkelij
ke gezindte, een eenmalige fi
nanciële bijdrage geeft voor
de opbouw van de administra
tie. Omdat de kerken geen
verenigingen zijn met een
contributiestelsel en bijbeho
rende sancties, kunnen zij
slechts een sluitende ledenad
ministratie in stand houden
met aanvullende medewer
king van de staat, meent de
SILA. Daar de staat zijn ver
antwoordelijkheid ten opzich
te van de kerken erkent,
wordt ook in de toekomst een
beroep op medewerking van
de overheid gedaan. De mede
werking van de overheid zal
echter worden begrensd door
de wettelijke regelingen op
het gebied van de bescher
ming van de privacy van het
individu. Ook verplichten de
kerken zich hun leden te in
formeren over de registratie
en deze op verzoek van de
persoon in kwestie achterwe
ge te laten.
In de Stichting Interkerkelij
ke Leden-Administratie wer
ken de volgende kerkgenoot
schappen samen: de Neder
landse Hervormde Kerk, de
Gereformeerde Kerken in
Nederland, de Oud-Katholie
ke Kerk. de Evangelisch-Lu-
therse Kerk, de Algemene
Doopsgezinde Sociëteit, de
Remonstrantse Broederschap,
de Christelijke Gereformeer
de Kerken en de Broeder
schap van Pinkstergemeen
ten. De Rooms-Katholieke
De paus wordt welkom geheten door de Colombiaanse president Belisario Betancur.
De paus heeft gistëren aan
het begin van zijn zeven
daags bezoek aan Colombia
opgeroepen tot vrede in het
land. dat al tientallen jaren
wordt geteisterd door guerril
la-oorlog en armoede. Paus
Johannes Paulus II deed dit
in een toespraak op de lucht
haven van Bogota waar hij
werd ontvangen door presi-
'dent Belisario Betancur.
Rond één miljoen mensen
stonden in de straten van Bo
gota om de intocht van de
paus gade te slaan.
Bij een ontvangst in het pre
sidentiële paleis zei de paus
dat de ontwikkeling van Co
lombia onder andere wordt
belemmerd door de „oneerlij
ke verdeling van de rijk
dom". politiek geweld, toene
ming van de misdaad, smok
kel en een „massale kapitaal-
vlucht".
Onrechtvaardigheid en onge
lijke verdeling kunnen grote
delen van de 27 miljoen zie
len tellende bevolking tot
vertwijfeling brengen en re
acties oproepen, die „het soci
ale net verscheuren", zo
waarschuwde hij.
Onder de 3U0 genodigden
voor wie hij sprak bevonden
zich ook vertegenwoordigers
van FARC, de guerrillabewe
ging die al twee jaar een wa
penstilstand in acht neemt.
FARC kreeg bij de verkie
zingen in mei via de Patriot
tische Unie bijna vijf procent
van de stemmen.
De regering sloot in 1984 niet
alleen een bestand met
FARC, maar ook met M-19.
Deze laatste guerrillabewe
ging vatte echter later de wa
pens weer op, zeggende dat
de regering zich niet aan het
bestand hield.
Bemiddeling door de paus
tussen leiders van de guerril
labewegingen, M-19 en
FARC, en de regering, zoals
de eersten hadden voorge
steld. zal niet plaats hebben
aangezien het Vaticaan van
mening is dat voor contacten
met plaatselijke politieke or
ganisaties de nationale bis
schoppenconferentie en niet
het Vaticaan verantwoorde
lijk is. M-19 heeft verklaard
een bestand in acht te nemen
voor de duur van het bezoek.
Hongaarse
kardinaal Lekai
overleden
De primaat van de Hongaarse
Rooms-Katholieke Kerk, kar
dinaal Laszlo Lekai, is maan
dag aan een hartaanval over
leden. Hij is 76 jaar geworden.
Lekai, de opvolger van kardi
naal Mindszenty, heeft zich
vooral gericht op een verbete
ring van de betrekkingen tus
sen kerk en staat. Hij droeg er
in belangrijke mate toe bij dat
deze relatie, die in de jaren
vijftig zeer slecht was, op dit
moment als tamelijk goed kan
worden beschouwd.
Lekai werd 12 maart 1910 ge
boren in Zalalovo in het wes
ten van Hongarije. Hij stu
deerde in Rome en werd in
1934 priester gewijd. Tijdens
de Tweede Wereldoorlog was
Lekai secretaris van zijn
voorganger Mindszenty. In
1972 werd Lekai bisschop ge
wijd. In 1976 benoemde paus
Paulus VI hem tot aartsbis
schop van Esztergom en kort
daarna tot kardinaal.
De ontspanning tussen kerk
en staat, waar Lekai zo'n be
langrijk aandeel in had, begon
in 1964 met een voor het Vati
caan unieke bijeenkomst met
een communistisch land. In
1971 volgde een herziening
van het concordaat van 1950
waardoor de rooms-katholie-
ke geestelijken meer ruimte
kregen op het gebied van de
zielzorg. De verbetering van
de relatie met de staat heeft
echter geleid tot een verstar
ring binnen de Hongaarse RK
Kerk. Ze wordt gekenmerkt
door theologisch conservatis
me, clericalisme en verzet te
gen priesters en kerkelijke
bewegingen die kritiek heb
ben op de kerkleiding.
In de tweede helft van de vijftiger jaren kwamen er bij de
IKON, die toen nog IKOR heette, twee ideeën naar voren,
die te maken hadden met het effect van het uitzenden van
radioprogramma's. Het ene was: We moeten de luisteraar
ook de mogelijkheid bieden om aan de offerande deel te ne
men en het andere was: We hebben een pastor nodig, want
allerlei mensen wenden zich tot o'ns met hun vragen naar
aanleiding van de uitzendingen en wij zijn programmama
kers, geen pastorale medewerkers.
De offerande kreeg gestalte in de Wilde Ganzen en de ra
diopastor werd Alje Klamer, hervormd dominee te Maas
tricht, die door zijn radiokerkdiensten een zekere bekend
heid genoot als hele rechtuite en eerlijke verkondiger. De
Wilde Ganzen gingen wereldwijd helpen, maar vlogen ook
de kosten van het radiopéstoraat bij elkaar.
Klamer kende ik nog uit Groningen. Een Stadjer, die als
student al een te bewogen mens was om alleen in het uni
versitaire wereldje te kunnen leven en die aan de andere
kant niets moest hebben van theologische of vrome franje.
Ds. Klamer is meer dan 25 jaar de enige Nederlandse prote
stantse radiopastor gebleven en hij is daarbij op wegen be
land die hij en het IKOR bestuur van 1959 nooit hadden
kunnen bevroeden. Mensen, die om wat voor reden dan ook
nergens terecht konden, klopten bij hem aan. Aan morfine
verslaafde onderwijzeressen van streng christelijke scholen,
homofielen, lesbische meisjes, die thuis nergens over durf
den praten, Klamer heeft naar hen en hun ouders willen
luisteren. Hij is daarbij pastor geweest ook in die zin, dat hij
nooit boekjes heeft geschreven over de „interessante geval
len" uit zijn praktijk.
Omdat persoonlijk contact juist bij onpersoonlijke media als
radio en tv zo belangrijk is, heeft Klamer honderden vrij
willige medewerkers in het land gezocht en gevonden en
duizenden gesprekken gevoerd en brieven geschreven. Vo
rig jaar alleen waren het er 17000. Hij ging daarbij zijn eigen
weg ten opzichte van de IKON, die hem uitzendmogelijkhe
den bood, zonder dat hij zich echt identificeerde met het
hele beleid. Maar ook puur praktisch: het radiopastoraat zat
op de Oranjelaan en niet in het IKON-huis op de Borneo-*
laan.
Ook theologisch en in de hulpverleningswereld maakte Kla
mer zijn eigen keuzen, wat hem soms op kritiek kwam te
staan van sommige deskundigen en gelovigen.
Alje Klamer heeft meer dan vijfentwintig jaar lang als do
minee de deur open gehad voor iedereen, die wat op zijn
hart had en hij is vooral de pastor geworden, die wilde en
kon luisteren naar mensen met problemen, die de meesten
van ons vreemd zijn. Velen zullen God danken voor deze
bewogen man.
Ds. Ype Schaaf was programma-medewerker bij het IKOR,
de huidige IKON.
Italiaanse karbonade met spitskoolsalade en
gebakken aardappelen vruchtengruwel
De benodigdheden voor twee zijn: 2 dunne ribkarbona-
den, 15 g margarine, zout, peper, 2 lepels tomatenpuree, 4
lepels water, paprikapoeder, oregano, aroma, 2 stevige
plakjes kaas;
250 g spitskool, zout, 4 plakjes ontbijtspek, halve lepel
olie, 1 lepel azijn, peper, suiker, 1 tomaat, peterselie;
0J> tot 1 kg aardappelen, olie, margarine, zout; 0,5 liter
water, 50 g gerstevlokken (reformartikel), 400 g vruch
ten (ten minste twee soorten: aardbeien, frambozen, bes
sen, perziken), 1 citroen, suiker naar smaak (voor 2 da
gen).
Bak de karbonaden in twaalf minuten bruin en gaar. Strooi
na het dichtschroeien zout en peper over het vlees. Meng to
matenpuree, water, paprikapoeder, oregano en aroma en
schenk het mengseltje over het vlees. Leg de kaas middenop
de karbonaden, sluit de pan en laat de kaas in een paar mi
nuten zacht worden. Of leg de karbonaden even onder een
hete grill om de kaas lichtbruin te bakken.
Snijd of schaaf de schoongemaakte spitskool fijn en kneed er
weinig zout door tot de groente vochtig begint te worden.
Bak de plakjes spek knapperig in de olie. Meng azijn, peper,
en suiker en klop er een lepel olie met spekvet door Schep
de kool en het spek door het sausje en garneer de salade met
tomaat en peterselie. Gebruik eventueel een restje spekvet
en olie met verse olie en margarine om de aardappelen in te
bakken.
Strooi de gerstevlokken in het aan de kook gebrachte water,
roer een keer en laat ze in een kwartier zacht koken gaar
worden. Warm de schoongemaakte en kleiner gesneden
vruchten een halve minuut mee. Maak de vruchtengruwel
van het vuur af met citroensap en suiker. Geef het dessert
koud en bewaar de helft tot de volgende dag.
JEANNE
Bemoedigend akkoord
HOEWEL de Tweede-Kamerfracties van CDA en VVD ook
vandaag nog druk in beraad waren over het ontwerp-regeer-
akkoord ziet het er niet naar uit dat de coalitiegenoten ingrij
pende wijzigingen zullen voorstellen. Het ontwerp geeft de
Kamer bovendien de nodige ruimte op inhoudelijke aspecten
nader in te gaan.
De fraaie financieel-economische doelstelling is duidelijk
aangegeven, maar de invulling is nog open. De FNV heeft er
een 6+ voor over en de werkgevers houden het op een 7. Op
zich zijn dat geen indrukwekkende rapportcijfers, maar het
is in elk geval voldoende/ruim voldoende. De sociale part-
ners zijn het zelden zo met elkaar eens geweest; beide kun-
nen met het ontwerp kennelijk wel leven, hetgeen ook voor i
de PvdA geldt. Dat is bemoedigend voor de sociale rust in de
komende jaren.
HET ontwerp-akkoord voorziet in forse besparingen die het
financieringstekort naar 5,2 procent moeten terugdringen,
handhaving van de koopkracht in de komende vier jaar en
stabilisering van de collectieve-lastendruk. Op zich belang
wekkende zaken, maar belangrijker nog is de daaraan ge
koppelde doelstelling de werkloosheid terug te dringen tot
een half miljoen: 200.000 lager dan het huidige cijfer.
Al met al is de speelruimte voor het nieuwe kabinet gering, i
De drie doelstellingen werkloosheid, financieringstekort j
en koopkracht sluiten volgens berekeningen van het
Planbureau zeer strak op elkaar aan. Verder moet uit het
ontwerp-akkoord de conclusie worden getrokken, dat voor j
een juichstemming over de economie geen aanleiding is. Er is
groei voorzien, maar de situatie van de olieprijzen laat opti
misme niet toe.
Het ontwerp-akkoord vormt uiteraard een- afspiegeling)
van de verkiezingsresultaten van 21 mei: de stevige overwin
ning van het CDA en de fikse teruggang van de VVD. Het
CDA lijkt de VVD nu met fluwelen handschoenen aardig te
hebben ingepakt. Zo laat de Wet gelijke behandeling veel
uitzonderingen toe. Hoe de uitkomst van de euthanasie
kwestie in een definitief akkoord eruit zal zien, is nog ondui
delijk. De ingebouwde veiligheid „als de coalitie maar
niet in gevaar komt" lijkt een wat cynische oplossing voor
een zaak van leven en dood. Los van de weinig fraaie staats
rechtelijke aspecten van dit onderdeel van het ontwerp-ak
koord kan bovendien worden opgemerkt, dat er in feite niets
geregeld is. Maar in deze voor het CDA en premier Lubbers
uiterst belangrijke immateriële zaak valt er in feite ook niets
te regelen.
De media-oplossing lijkt op het eerste gezicht een concessie-
aan de VVD, die de komst van commerciële televisie moge
lijk maakt. Toch is de voorgestelde regeling allesbehalve
aantrekkelijk voor de drie omroepen waar het om gaat,
AVRO. TROS en Veronica. Die hebben inmiddels ook al la
ten weten er geen gebruik van te zullen maken. Van een wat
verwarrende aanpak is dat dan een goed resultaat, zowel
voor ons omroepbestel als voor de dagbladen, die van com
merciële televisie anders schade hadden te duchten die me
nig bedrijf in ernstige problemen zou hebben gebracht.
Koeler
DE BILT (KNMI) Een sto
ring trekt vannacht vanuit het
westen qver het land. Deze
storing veroorzaakt plaatselijk
een regen- of onweersbui. De
wind draait in de loop van de
nacht naar het westen. Koele
re oceaanlucht gaat dan via
zuid-Engeland naar onze om
geving stromen. De tempera
turen worden op donderdag
dan ook aanzienlijk minder
hoog dan gedurende de afgelo
pen dagen. Na een minimum
van een graad of vijftien
wordt het in de middag niet
warmer dan ongeveer 22 gra
den. Overdag is het op de
meeste plaatsen droog. Vooral
in de middag worden weer
zonnige perioden verwacht.
Vanaf de oceaan breidt zich na
de komende nacht een nieuw
hogedrukgebied in de richting
van Frankrijk uit. Door deze
ontwikkeling is het ook op
vrijdag droog. Tijdens het
weekeinde brengt een nieuwe
oceaandepressie mogelijk wat
regen.
Weersvooruitzichten voor de
Europese landen, geldig voor
vrijdag en zaterdag:
Zuid-Scandinavië: Zonnige pe
rioden. Vooral in het westen
bewolking en enige regen.
Middagtemperatuur van 17
graden aan de westkust tot 23
in het binnenland.
Denemarken: Vrijdag zonnige
perioden, zaterdag mogelijk
Britse Eilanden: Veranderlijk
bewolkt, vooral in het noorden
en westen enige regen. In het
zuidoosten vooral op vrijdag
ook zon. Middagtemperatuur
van 17 graden in het noord
westen tot 24 graden in het
zuidoosten.
Benelux, noord-Duitsland:
Flinke zonnige perioden.
Overwegend droog. Middag
temperatuur 20 tot 25 graden.
Noord-Frankrijk, zuid-Duits-
land: Overwegend zonnig.
Middagtemperatuur 25 tot 30
graden.
Zuid-Frankrijk: Eerst zonnig
Op zaterdag later enkele or>
weersbuien, middagtempera
tuur 28 tot 34 graden, op zater
dag enige afkoeling.
Alpengebied: Overwegen!
zonnig. Mogelijk een enkeli
onweersbui. In de dalen 25-3t
graden in de middaguren. Nul,
graden niveau overdag q
rond 4000 m hoogte.
zaterdag in het noorden plaal
selijk een onweersbui. MiddajL
temperatuur van 25 graden ii
het noorden, tot 27 graden laiti
dinwaards in het zuiden.
Italië, Joegoslavische kust: 0<
vrijdag vooral in noord-ltalilj
plaatselijk onweer, overigen
zonnig. Middagtemperatuu j
meest tussen 28 en 34 graden^
wat regen. MiddagtemperJj
tuur 18 tot 22 graden.
WEERRAPPORT HEDENMORGEN
Athene
Barcelon
Berlijn
A-.bcw. 30 18
Stockholm h.bew.
*\bew 25 19
Weekendhuis
gevonden in de krant
