Kaaimannen
voelen zich
kiplekker in
oerwoud van Burgers Dierenpark
BEESTJES KIJKEN
Als vis in
Frankrijk (1)
'ficidóc Sotmwil
ZATERDAG 28 JUNI 18
De Wassenaarse Zoo is definitief geslo
ten en de dieren worden naar andere die
rentuinen verkocht. Dierenparken is ei
genlijk een beter woord, zeker als om Ne
derlandse Zoo's gaat. Dierentuinen wor
den tegenwoordig namelijk op een ande
re leest geschoeid. Hokken met dikke tra
lies zijn taboe, vrijheid en blijheid zijn
..in". Fraaie voorbeelden daarvan zijn
onder andere te zien in Burgers Dieren
park in Arnhem (zie ook elders op deze
pagina). Maar er is meer: Ouwehands
Dierenpark. De Beekse Bergen, het Noor
der Dierenpark in Emmen. Avifauna. Ar
ris en de Diergaarde Blijdorp, als zijn de
laatste twee wat meer traditionele dieren
tuinen.
Ouders met kleine kinderen zullen in
Avifauna zeker niet teleurgesteld worden.
Men treft er vogels aan. die in andere
parken in Nederland en ver daarbuiten
niet te zien zijn. Exotische kalkoenen, fa
zanten. duiven, papegaai-achtigen,
spreeuwen en toekans staan borg voor
een fantastische kleurenpracht die in
combinatie met de bomen, bloemen en
heesters voor een prettige sfeer zorgt.
Het Noorder Dierenpark in Emmen is
een van de mooiste tuinen van Europa.
Hoewel de kleintjes er zich prima zullen
vermaken (diverse speeltuinen, kinder
boerderij, broedmachine met kuikentjes)
richt men zich in Emmen met name op
een wat ouder publiek. Het Noorder Die
renpark stelt zich op het standpunt dat
een dierentuin in deze tijd alleen be
staansrecht kan ontlenen aan haar edu
catief functioneren. Neem het in '81 geo
pende Africanum. Men maakt er een
wandeling door het oerwoud in het A fri-
kahuis, brengt er een bezoek aan de Wo-
dabee. een Afrikaans steppevolk om ver
volgens de geest te scherpen in het Na
tuurhistorisch museum, waar een exposi
tie over de voortplanting leert hoe de na
tuur er voor zorgt, dat er steeds weer
nieuw leven wordt geboren.
Niet alleen de toekomst, maar ook het
verleden speelt in Emmen een grote rol.
Onze aarde bestaat volgens de geleerden
4.6 miljard jaar. Het Biochron vertelt de
ontwikkelingsgeschiedenis van het leven
in al zijn vormen op deze planeet. Hoog
tepunt vormt de grootste overdekte tropi
sche vlindertuin ter wereld. Bonte vlin
ders en weelderig bloeiende tropische
planten doen een aanslag op de zintui
gen.
Een dagje beesten kijken kan ook in de
De Beekse Bergen in Hilvarenbeek.
Leeuwen, giraffes, gnoes, struisvogels, ge
in sbokken, wisenten, jachtluipaarden, hy
enahonden. kamelen, olifanten, neus
hoorns en apen hebben alle hun eigen
plekje op een gebied dat maar liefst 100
hectare groot is. Op de parkeerplaats laat
men de auto achter teneinde zich te bege
ven naar de roofvogels die op gezette tij
den een lekker kuikentje krijgen voorge
schoteld. Het is een spectaculair gezicht
de enorme zeearend neer te zien strijken
op de arm van de valkenier. Valken, een
uil en een kalkoengier doen niet voor
hun grote neef onder.
OP DE VELUWE VERRIJST
OVERDEKT TROPISCH REGENWOUD
Anton van Hooff, directeur van
dierenpark in Arnhem (links) en dieret,
tuin-bioloog Tom de Jongh.
ARNHEM - Als je een Nederlander die
nog nooit op de evenaar heeft gebalan
ceerd duidelijk wil maken wat een sa
vanne is, dan kan dat simpel. Bijvoor
beeld in een safaripark. Maar er zijn nog
genoeg andere gebieden die er op lijken,
onder meer op de Veluwe. Stel je daar
een kudde olifanten of een stel giraffen
bij-voor en je hebt een savanne. Ook
voor een poollandschap is weinig fanta
sie nodig. Kijk in de winter maar eens
naar de kop van de Afsluitdijk met krui
end ijs. Denk daar een paar ijsberen tus
sen en je hebt een poolgebied.
„Maar met een oerwoud ligt dat heel an
ders", zegt Anton van Hooff, directeur
van Burgers dierenpark in Arnhem.
„Van een tropisch regenwoud kun je je
geen voorstelling maken. Dat moet je er
varen". Om bezoekers de sensatie van
zo'n „groene hel" te laten ondergaan
verrijst in de Anrhemse Zoo een reus
achtige Oerwoudhal: 190 meter lang, 50
meter breed en 20 meter hoog. Die we
reldprimeur is anderhalf keer zo groot
als de grootste hal van het Amsterdamse
RAI-complex en er is ruimte genoeg om
er twee Boeings slordig achter elkaar te
parkeren. De eerste spade ging onlangs
de grond in. Als alles meezit gaat de hal
op 30 maart 1988 officieel open. Op die
dag viert Burgers het 75-jarig bestaan.
Het publiek kan echter al eerder in de
hal terecht, om van heel dichtbij de
bouw en inrichting te volgen.
Bezoekers kunnen nu al voor een voor
proefje terecht in een kleinere hal. Die
tropische verrassing is altijd nog zo'n 50
meter lang, 15 meter breed en 5 meter
hoog. In de proefhal heerst de broeika
satmosfeer van het tropisch regenwoud,
waar het zo warm en vochtig is dat zelfs
een wandelstok er in bloei kan raken. Bij
het betreden slaat de hitte als een klam
me deken om je heen. En als na een paar
minuten de condens van je brilleglazen
verdwijnt, zie je de uitbundige pracht
van het woud. Je proeft de mysterieuze
sfeer. De lucht is zwanger van geuren en
geluiden. Vierhonderd verschillende bo
men en planten uit alle delen van de we
reld staan in de Arnhemse tuin uitbun
dig in bloei: cacao, kaneel, koffie, bana
nen, kapok, papaya. Lianen zitten in de
knoop met teakbomen waarin leguanen
luieren. Een klokvogel klapwiekt voor
bij. Gracieuze vlinders voeren een luch
tige pas-de-deux uit. Ergens onder het
dichte bladerendak geven papagaaien,
brilvogels en daggekko's een koorcon
cert.
Het vrouwtje van een breedsnuitkaai-
man heeft eieren gelegd in een slordig
bijeen geveegde zandhoop. De engerd
bewaakt het nest met vervaarlijkt open
gesperde muil vol vlijmscherpe Gilette-
In de tropische kas - een voorproefje van de reusachtige Oerwoudhal die in de Arnhemse dierentuin ver- Giraffen in het safaripark van Burgers Dierentuin,
rijst - bewaakt een breedsnuitkaaiman het slordige nest met eieren.
-tanden. De levende damestas op poot
jes heeft er geen benul van dat ze wordt
gefopt; de bevruchte eieren liggen name
lijk al lang in de broedmachine van Bur
gers Dierenpark. Het is een veilig idee
dat tussen de krokodillen-woonkamer en
de bezoekers een stevige wand van vei
ligheidsglas zit. Die voorkomt ook dat
de netpythons zich als een boa rond de
hals van nieuwsgierigen slingeren. Van
Hooff: „Toch gaat het hier niet om de
individuen; niet om de kaaiman, die
klokvogel of de leguaan. Het gaat ook
niet om zeldzame of heel bijzondere din
gen. We willen de bezoeker duidelijk
maken, dat al die levensvormen samen
een unieke biotoop vormen, die van gro
te betekenis is voor de mensheid. Het
oerwoud is een schatkamer boordevol
bruikbare zaken, als voedsel en medicij
nen. Toch is pas tien procent van die
rijkdom bekend".
Waarschuwing
In het oerwoud-project van Burgers die
renpark zit ook een waarschuwing ver
pakt: Het tropische regenwoud gaat voor
de bijl. Elk jaar verdwijnt een stuk ter
grootte van Nederland, Belgie, Luxem
burg en Denemarken samen. Als dat zo
doorgaat is het oerwoud in het eerste
kwart van de volgende eeuw met wortel
en tak uitgeroeid. Dierentuinbioloog
Tom de Jongh: „Het is een van onze ta
ken de bezoeker duidelijk wat er aan de
hand is. Als het publiek hier kennis
maakt met de problematiek, vergroot
dat waarschijnlijk de bereidheid finan
ciële bijdragen te geven aan de Derde
Wereld. Dat geld is hard nodig, want
zonder onze hulp kunnen de arme lan
den nauwelijks iets aan natuurbescher
ming doen".
Die voorlichtende taak blijft in de proef-
kas nog wat op de achtergrond. Het ac
cent ligt er voorlopig nog op technische
proeven met meterialen, die over enkele
maanden in de grote oerwoudhal zullen
worden toegepast. Zo is er bijvoorbeeld
het unieke dak uitgevogeld: een hang-
constructie die de hal vrijdragend, dus
zonder ook maar één pilaar, overbrugt.
Voor dat zware examen slaagde tenslotte
een revolutionaire overkabping bestaan
de uit drie lagen Hostaflon-tolie, met
daartussen twee lagen lucht die voor een
optimale isolatie zorgen. Die kunststof is
tien keer lichter dan glas, maar veel ster
ker. Voor hagelstenen is het een trampo
line. Dat unieke dak zorgt er voor dat de
temperatuur in de hal constant boven de
dertig graden blijft, zodat de tropische
flora en fauna zich opperbest thuis voe
len in dit tropische stukje kikkerland.
Waarom moet de uit de kluiten gewas
sen proefkas in de toekomst het veld rui
men voor een nog grotere Oerwoudhal
Anton van Hooff: „De hal moet zo groot
worden, opdat de bezoekers er lang in
kunnen ronddwalen en zich in een ande
re wereld wanen. Pas als je er een tijdje
in verblijft, onderga je die unieke sfeer
van het oerwoud. Daarom mag je ook
geen muren zien, want dan wordt de il
lusie verstoord. Je mag je als mens best
wel eens klein voelen". En dat kan
straks in de hal. Er komt bijvoorbeeld
een waterval die zich van twintig meter
hoogte naar beneden stort. Bezoekers
kunnen via drie verschillende routes,
met oplopende moeilijkheidsgraad de
jungle verkennen. Voor avonturiers is er
zelfs een zware tocht die langs moeilijke
begaanbare paden, omgevallen bomen
en riviertjes voert.
Mijlpaal
De oerwoudhal vormt een nieuwe mijl
paal op de weg die al in de jaren zestig
door Van Hooff en veel van zijn colle
ga's in binnen- en buitenland is ingesla
gen. Hokken maakten plaats voor ruime
terreinen, waar de dieren in een natuur
lijke omgeving „vrij" rondlopen. In Arn
hem is die nieuwe aanpak bijvoorbeeld
terug te vinden in het wolvenbos, het sa
faripark en het chimpansee-eiland, dat
in de loop van juni wordt uitgebreid met
een buitenverblijf voor de zeven goril
la's. Rond de centrale oerwoudhal zullen
de komende jaren de nieuwe verblijven
voor alle warmtebehoevende dieren ver
rijzen, ter vervanging van oude accomo-
caties, waarvan er sommige meer dan
vijftig jaar oud zijn. Energiebesparing
vormt een van de drijfveren voor het
ambitieuze nieuwbouwproject. „Op dit
terrein staan nu veel gebouwen die sti
voor stuk verwarmd moeten wordei
Elke keer als daar de deur open gaat ver
slindt dat energie. Als je al die diereit
achter één deur concentreert, levert dai
een besparing op".
Het hele project - dat in de jaren negeni
tig moet zijn voltooid - gaat in totaaii
meer dan zeventig miljoen gulden kos-ï
ten. De provincie Gelderland en hel
Rijk springen met subsidies bij. Eer
haalbaarheidsonderzoek bracht boven
tafel dat die investeringen rendabel zijn
als het aantal bezoekers stijgt van,
540:000 tot 900.000 per jaar. Volgens*
Van Hooff is dat aantal een haalbare
kaart. „Zo'n overdekte voorziening
maakt een dierentuin minder kwetsbaar.
Nu moeten we in negen a tien weken
zestig procent van ons jaarbezoek halen.
Is het dan snoeiheet of regent het, dan
ben je uitgeteld. In de Oerwoudhal is hel
altijd goed weer".
Burgers Zoo en Safari Park, Schelm;
weg 85, Arnhem. Telefoonj
085-424534/450373. Openingstijden:]
Dierenpark dagelijks van 9-20 uur, safa-'
ripark dagelijks van 9-18 uur.
ion]
en:
LE MONT-DORE - Veel hengelaars
zijn met een natte vinger te lijmen als ie
mand ze fraai viswater in het vooruit
zicht stelt - hoe ver weg ook. Een mij
slechts vaag bekende brave borst uit de
gezondheidszorg, gehuwd met een Fran-
caise uit Auvergne, wilde mij daar 't een
en ander laten zien. Tol mijn eigen ver
bouwereerdheid vertrok ik plotseling met
hengels en snoeren en lepels en laarzen
en spinners en dobbers en heel die handel
die een hengelaar pleegt mee te sjouwen,
om 800 kilometer zuidwaarts een visje te
gaan vangen.
Voor mijn eigen genoegen, ja allicht
- maar toch ook te uwen gerieve. Im
mers: Frankrijk is misschien wel vakan
tieland nummer één voor de Nederlan
ders (buiten hun eigen land dan), maar
vissen in Frankrijk, dat doen er niet veel.
Toch zou iemand die naar de Auvergne
gaat er heel wijs aan doet zijn hengel-
spullen niet thuis te laten en ook eens de
fraaie wateren van dat gebied te ontdek
ken. In de Auvergne ontspringen de Loire
en de Dordogne, nog talrijke andere klei
nere riviertjes en om de vreugde compleet
te maken vindt men er ook vele meren,
tot zéér grote als het stuwmeer St.Etien-
ne-de-Cantalès.
Een welmenende Fransman begon me
aanstonds door te zagen over zalmvang
sten in de rivier Allier. En waarachtig, ik
zat erop te wachten, daar kwam-ie met
het verhaal dat vroeger jaren de dienstbo
den hier in de streek bedongen dat ze
niet meer dan twee keer per week zalm
zouden hoeven te eten, zo veel van die vis
was er.Tot mijn leedwezen moest ik
hem vertellen dat ik dit verhaal in de
loop van mijn 55 hengeljaren reeds heb
vernomen in Kralingscheveer bij Rotter
dam, Ammerstol aan de Lek, Geertrui-
denberg aan de Maas, West-Ierland en
Noord-Schotland. Vroeger zal er best ge
weldig veel zalm hier hebben gezeten en
het wórdt weer wat beter, maar ze blijven
nog zeldzaam. Verder is er forel, vlag-
zaïm, baars, voorn, zeelt, snoek en
snoekbaars. Aal- en karpervissers komen
ook aan hun trekken, maar op die vis
soorten wordt hier zo goed als nooit ge
vist.
Een groot deel van de magnifieke
Auvergne heb ik op vismogelijkheaen ver
kend en ik was onder de indruk. Ook van
de prijzen moet ik zeggen; visvergunnin
gen en huurbootjes zijn duurder dan bij
ons. En als de Fransen het hengeltoeris-
me willen bevorderen (en dat willen ze),
dan kan ik ze alleen maar de welge
meende raad geven binnen de kortste Ke
ren voor toeristen week- en/of maand-
kaarten ter beschikking te stellen, want
het stuit de gemiddelde Nederlander te
gen de zuinige borst om voor een paar
weken vissen een jaarkaart te moeten ko
pen.
Nederlanders staan in de Auvergne be
kend als campingbevolkers. In hotels zie
je meer Belgen en Britten. Hotellerie is
er in overvloed, campings ook. maar wat
te kiezen als je in ait gebied wilt vissen?
Het bergstadje Le Mont-Dore, waar de
Dordogne nog heel jong is en waar ook
boeiende meren liggen, biedt beste moge
lijkheden en de VVV is zeer bereidwillig
bij het helpen van vissers. Als uw Frans
niet zo best is, weet dan dat u daar bij de
charmante mademoiselle Rozier ook met
Engels terecht kunt. Trouwens: met geba
rentaal komt een mens zéér ver als het
moet. zeker wanneer u informaties in
een hengelsport zaak vraagt.
De camping de la Siauve, in de buurt
van de leuke stad Bort-les-Orgues en
vlakbij het piepkleine dorp Lanobre, zou
me ook goed bevallen. Daar ligt dat
enorme stuwmeer St.Etienne-Cantalès;
ik zou alleen daarop al met plezier tien
dagen doobrengen.
Als u een vliegvisser bent behoef ik u
niets meer te vertellen. U vist zoals u
doet in de watertjes van de Ardennen bij
voorbeeld - alleen: hier zit over het alge
meen meer forel en meer vlagzalm.
Bent u geen vliegvisser maar wilt u toch
op de forel, neem dan een lichte spinuit-
rusting. Met worm en insecten in de
ken en rivieren peuteren gaat overige
ook. Op de meren vissen we net als bi
ons op de plassen: zanderige plekke
liefst met mosseltjes voor de snoekbaa
zoeken, plekken met veel oeverbegroeii
voor de snoek, meerforel daar waar h
zachtjes stroomt. De meren hier zijn
diep, soms wel tot negentig meter, maai
laat u in de regel niet verleiden om
diep te vissen.
Nederlanders vinden de Fransen nog
eens stug, en weinig toeschietelijk, ook
vanwege de taalbarrière. Maar Franse
hengelaars zijn voor de gast écht plez
rig en hulpvaardig. Vraag wat u wilt.
Neen, natuurlijk niet net als die man
zijn waadlaarzen een forel staat te dril
len. Onder zulke omstandigheden moei
men hem, u en ook mij met rust laten
(wordt vervolgd).
A.C.W. VAN DER VE
