De
tijger
heeft zijn poten verstuikt
Windkracht 8
IN CHINA LIJKT ALLES NOG OM HET ETEN TE DRAAIEN
'ficldóc Soiwcwit'
Reclame voor kapitalistische produkten:
een doorn in het oog van de studenten.
PEKING - Bao Qing en haar man
zijn sinds drie maanden werkelijk
gelukkig. Ze wonen niet meer in
bij haar ouders, want ze hebben nu
een eigen een-kamerappartement.
Bao Qing is chef-kelnerin en ze
mag afrekenen in het Chinese res
taurant (er is ook een westerse eet
gelegenheid. maar daar komen
overwegend Chinezen) van het
luxe Yan Xiang-hotel, waar een
tweepersoonskamer 180 yuan kost.
Dat is ruim een maandloon, inclu
sief een forse bonus voor uitsteken
de prestaties. Bao Qing heeft me
herkend van vijftien maanden gele
den, toen het hotel pas geopend
was. Het buitenzwembad, in een
Chinese theetuin gesitueerd, .was
toen in aanbouw. Het is nog steeds
niet in gebruik, want er is geen geld
en geen vergunning om de nodige
filterinstallatie uit het buitenland te
importeren.
Bao Qing en het Yan Xiang-hotel in Pe
king vullen elkaar aan als beeld van Chi
na in het .jaar van de tijger". De mees
ten van de ruim een miljard Chinezen
gaat het weliswaar beter dan ooit tevo
ren, maar het land bevindt zich in een
ernstige economische crisis. Zeven jaar
nadat de Chinese Volksrepubliek haar
vensters naar het Westen heeft geopend
begint een bescheiden stukje welvaart
naar alle lagen van de bevolking door te
dringen. Doch tegelijkertijd wordt op
een pijnlijke manier duidelijk dat dé
sprong naar voren te snel is verlopen.
De koopkracht is groter geworden en er
is een niet aflatende vraag naar buiten
landse produkten, maar er is een nijpend
gebrek aan deviezen.
De voortvarende premier Zhao Ziyang
heeft dan ook een voorlopige invoerstop
afgekondigd. Het directe gevolg is echter
dat bijvoorbeeld een tractorenfabriek in
Beijing vorige maand geen enkele tractor
heeft afgeleverd omdat enkele vitale on
derdelen die uit het buitenland moeten
komen ontbreken. De Chinese economie
moet even de pas inhouden en hier en
daar zelfs een flinke stap terug doen.
Toch heeft Zhao Ziyang de ingeslagen
koers niet gewijzigd. Hij houdt het even
als zijn ideologische peetvader Deng
Xiaoping op een Chinese melange van
markteconomie en traditionele planeco
nomie en hij noemt dit socialistische
modernisering.
Verreweg het grootste deel van de Chi
nezen, de boeren, wonen en werken nog
op het platteland en het met de dag
groeiende aantal kleine particuliere on
dernemers profiteert het meest van deze
koers, die nog maar een bleke afspiege
ling is van de leer van Marx, Lenin en
Mao.
Niet alleen dit trio staat officieel nog in
hoof aanzien, doch ook Stalin werd dit
jaar ter gelegenheid van de eerste mei in
superformaat op het Plein van de He
melse Vrede neergezet, schuin tegenover
Mao die, ook al wordt zijn Rode Boekje
al lang niet meer geciteerd, nog steeds de
Poort van de Hemelse Vrede siert welke
toegang geeft tot de verboden stad die
vorig jaar door elf miljoen nieuwsgieri
gen werd bezocht.
Mcdonald
Het Plein van de Hemelse Vrede was dit
jaar op 1 mei niet zozeer het schouwto
neel van een militaire parade en politie
ke toespraken als wel de grootste plaza
ter wereld waar enkele miljoenen hoofd
stedelingen hun vrije dag kwamen door
brengen met een wandeling, een ijsje en
de verplichte foto met ja, dan toch Mao
op de achtergrond. Het socialisme lijkt
in het vergeetboek geraakt en in de prak
tijk hebben de theorieën van Mao moe
ten wijken voor prestatie, winst en koop
lust.
Wie op een van de zeven vrije dagen per
jaar of op een zondag in het centrum
van Peking rondwandelt krijgt de indruk
dat hier alles om het eten draait. Alle
eetgelegenheden zijn constant overvol en
wie niet zit te eten staat te drinken of
likt wandelend aan een ijsje. In de hore-
casector schieten de particuliere onder
Het centraal station i
eetgelegenheden.
i Beijing; gaande en komende reizigers vinden hier honderden
Het Yan Xiang-hotel in Beijing: luxe volgens de nieuwe koers.
neminkjes als paddestoelen uit de grond.
Bij het centraal station zijn sinds kort
twee afhaalkeukens gevestigd. Er is keu
ze uit zes gerechten en de afhalers, die
zelf hun eetstokjes meebrengen, verorbe
ren hun eten doorgaans hurkend op de
stoep. De prijs per maaltijd ligt rond de
twintig cent.
Wie wat meer geld heeft gaat naar een
ander particulier restaurantje achter het
station: de drie tafels en negen stoelen
die Liu Wencheng in zijn slaapkamer
heeft neergezet zijn van tien uur 's och
tends tot middernacht constant bezet.
De eigenaar, een jaar geleden nog fa
brieksarbeider, zet nu een familietraditie
voort. Liu Wenchengs grootvader was
kok aan het keizerlijk hoi en had zich op
bevel van de boeddhistische keizerin ge-
specialiseerd in vegetarische schotels. In
Liu Wenchengs mini-restaurant, dat da
gelijks rond honderd vaste klanten plus
een flinke losse aanloop heeft, wordt nog
volgens de recepten van opa gekookt.
„Groenten-Liu", zoals hij zichzelf en
zijn eetgelegenheid noemt, heeft vier
leerlingen die hij in het vak inwijdt.
Wanneer ze honderdvijftig van zijn drie
honderd gerechten feilloos kunnen berei
den mogen ze elders een eigen restauran
tje onder zijn naam beginnen. „Groen
ten-Liu" heeft er geen spijt van dat hij
de fabriek verlaten heeft, ook al hebben
zijn collega's hem bezworen zijn vaste
baan niet op te geven. Hij houdt nu
honderd yuan per dag over. Dat is even
veel als hij op de fabriek in twee weken
verdiende. En zijn grote droom is een
hele keten van „Groenten-Liu's". een
soort Chinese McDonald's, maar bedui
dend smakelijker, gezonder en goedko
per, want voor twee yuan (een gulden
zestig) heb je een copieuze maaltijd.
Met de coffeeshop van de Holiday Inn,
in een buitenwijk van de hoofdstad, kan
Liu Wencheng natuurlijk nog niet wed
ijveren. De nieuwe rijken onder de
hoofdstedelingen, degenen die het groter
hebben aangepakt, komen hier graag
„westers" eten: gerookte Canadese zalm
die tweemaal per week vers per vliegtuig
wordt aangevoerd, of Sauerkraut met
Eisbein. Hoe verzinnen ze het. In de cof
feeshop word je verondersteld met vork
en mes te eten, doch menige beter gesi
tueerde Chinees brengt zijn eigen eet
stokjes mee. Ook een Wiener Schnitzel-
en een Apfelstrudel proberen ze met hun
chop-sticks te verorberen en het lukt.
De nieuwe rijken vormen een probleem.
Op de eerste plaats zijn het vrijwel altijd
mensen die hun geld. verdienen als vrije
ondernemer. Dat gebeurt over het alge
meen officieel, binnen de (kleinschalige)
grenzen die de overheid gesteld heeft,
ook al is de zwarte handel in opmars.
De nieuwe rijken wekken uiteraard de
afgunst van met name het grote leger
ambtenaren dat een vast en niet al te
ruim salaris geniet. Terwijl onder Mao
alle Chinezen (behalve Mao's echtgenote
en enkele van haar vrienden) even arm
waren, begint er nu weer een verschil
tussen arm en rijk te groeien.
Met name de studenten, die in China als
overal elders tot de armen behoren, ko
men in verzet tegen de welvaart waar
van slechts een betrekkelijk kleine groep
kan genieten. Zij hebben al geëist, dat de
reusachtige reclameplaten van dure bui
tenlandse (vooral Japanse) produkten
worden vervangen door borden waarop
de doelstellingen van het lopende vijfja
renplan worden uiteengezet. In het cen
trum van Beijing voeren Canon, Nissan
en Siemens echter nog de boventoon.
Het kwalijkste gevolg van de liberalise
ring is echter de terugkeer van een zeer
oude Chinese kwaal: de corruptie. Want
terwijl het geven van een fooi nog steeds
een belediging betekent en een kelnerin
of een verkoopster haar klant honderden
meters achterna zal blijven lopen om
een fen (0,8 cent) vergeten wisselgeld te
rug te geven, hebben omkoperij en ille
gale handel dusdanige afmetingen aange
nomen. dat partij en regering met een
grootscheepse campagne tegen deze
staatsondermijnende activiteiten begon
nen zijn. Het pijnlijke is. dat de jacht op
groot geld met name in bepaalde partij
en regeringskringen tot de goede toon
gaat behoren. In de hoofdstad werden
kortgeleden eenentwintig hoge ambtena
ren veroordeeld omdat zij de lieve som
van 256.000 yuan aan steekpenningen
hadden aangenomen. In de zuidelijke
provincie Ju nan werd een bende rege
ringsfunctionarissen opgerold die illegaal
buitenlandse auto's importeerde en met
woekerwinsten aan China's nieuwe rij
ken had doorverkocht. En de voormali
ge vliegtuig-mecanicien, die samen met
veertien collega's een fictieve onderne
ming oprichtte onder de naam Chinese
maatschappij voor technische ontwikke
ling en op die manier bijna honderd bo
nafide ondernemingen voor het giganti
sche bedrag van twintig miljoen yuan
Even rust nodig
De tegenstanders van de liberale ko^
van Deng Xiaoping en premier Zhao t
weren, dat de corruptie veroorzaaj,
wordt door de negatieve invloeden vi,
het kapitalistische Westen. Nog nooit,
zeggen zij, hebben zoveel Chinezen
openlijk naar geld en naar luxe gestreef
Dat leidt vanzelf tot corruptie. De C^
neze socioloog Fei Xiaoting ziet de c<^
ruptiegolf echter als een heropleving ve
een drieduizend jaar oude Chinese am
telijke traditie. In elk geval is het duiq-
lijk dat corruptie en zwarte handel de ir
gelopen jaren beduidend zijn toegei\,
men sinds na het platteland ook de st,
den geliberaliseerd zijn en nu niet allev
meer de boeren, maar ook de stedclij
gen rijker mogen worden.
Hu Chi-Li, vice-voorzitter van de zog[
naamde consoliderings-commissie vaj
de partij zegt echter: ..Het is onjuist o£
over de corruptiegolf in paniek te rake)
We mogen niet vergeten waar het tfc
onze hervormingen eigenlijk om gaa
En de keurig in het pak zittende Kant»
nese exportmanager die in de lobby va
het Yan Xiang-hotel een glas vruchte(
sap zit te drinken denkt er zo over: Or
land heeft meer dan een miljard inwt
ners. Er zijn nu een aantal corruptiegh
vallen ontdekt en daarbij zijn nog geer
tienduizend mensen betrokken. Lat^
we aannemen dat het werkelijke aanu
dubbel zo groot is. Dan gaat het oij
0,002 procent van de bevolking. D^
kun je toch niet over een volkskwaal c
over een nationale ramp spreken. Ni
tuurlijk moet de corruptie bestrede1
worden, maar hetzelfde geldt voor de ii5
flatie die we momenteel beleven en voö
de stagnatie die sinds vorig jaar on^
economie bedreigt. We leven nu ee
paar maanden in het ,jaar van de tij
ger". We hebben te grote sprongen gr
maakt en daarbij heeft de tijger zijn pd
ten verstuikt. We moeten hem nu de no
dige rust geven om te kunnen genezen
We komen wel weer op koers, ook
zullen we nog veel tijd nodig hebben"..
Dat is ook de mening van partijvoorzir
ter Hu Yaobang, die onlangs zei, da*
China nog vijftig tot zestig jaar nodig za<
hebben om de levensstandaard van dE
rijke landen te bereiken.
De gemiddelde Chinees lijkt zich er eclf
ter nauwelijks van bewust, dat Chiri
een ontwikkelingsland is en momentei1
een crisis doormaakt. De koopwoede et
eetlust zijn zo te zien nog niet getent
perd. En wat Bao Qing en „Groenteifc
Liu" betreft lijkt de tijger al weer op zij
poten te staan. j
LEO VAN VLIJMEL
Iedereen doet het, maar iedereen doet alsof hij
het niet doet: winden laten. We laten, dat is we
tenschappelijk uitgezocht, gemiddeld veertien
winden per dag met een gemiddelde omvang van
honderd milliliter per keer. Totale dagproduktie:
een tot twee liter en sommige winddeskundigen
houden het zelfs op drie. Hippocrates kon dan
wel zeggen dat het passeren van gas noodzakeüjk
is voor het welzijn van de mens, toch tobben
heel wat mensen (misschien wel een op de vijf)
over overmatige winderigheid.
Geen onbelangrijke kwestie dus. maar
de medische wetenschap wist tot voor
kort van niets: die steekt liever zijn
neus (grapje, melig grapje) in andere
zaken. Tot op heden hebben slechts
drie Nederlandse dokters zich in het
openbaar over winderigheid uitgela
ten. De Ru en Van Spronsen schreven
er een paar weken geleden een stukje
I. Paalman
over in het Nederlands Tijdschrift
voor Geneeskunde; in 1977 sprak de
gastro-enteroloog (maag- en darmdok
ter) professor Tytgat een rede uit met
de welsprekende titel „De gastro-ente-
rologie heeft de wind mee". Wat is
men zoal te weten gekomen?
De belangrijkste bron van wind (vijf
tig procent) is ingeslikte lucht. Ieder
een slikt lucht als hij eet of drinkt,
maar heel wat mensen slikken door
een verkeerde drink- en eettechniek
extra veel lucht. Een glas water wordt
bij drinken vaak voor de helft aange
lengd met lucht; extra veel lucht slik je
door bonbons eten, drinken door een
rietje, kauwgum kauwen en het roken
van een pijp. Heel wat voedingsmid
delen zijn luchtig: vers brood, opge
klopt eiwit, koolzuurhoudende dran
ken. Een fles cola bevat al gauw een
halve liter koolzuurgas. Al dat gas
staat binnen het uur al dan niet ge
luidloos weer buiten, maar geurt niet.
Bacteriën en enzymen in de darm pro
duceren per dag liefst vijftien liter gas.
Uiteindelijk komt daarvan ongeveer
anderhalve liter als 'wind naar buiten.
Waar blijft de rest? Die wordt door
het bloed opgenomen, naar de longen
vervoerd en uitgeademd. Wat over
blijft wordt, het spijt me om dat te
zeggen, als onwelriekende wind uitge
scheiden. De afgifte van gas vanuit het
bloed aan de darmen is de derde en
laatste bron van winci.
Winden laten doen we dus allemaal.
Omdat we allemaal net doen alsof we
het nooit doen schept dat problemen.
Iedereen, en dan bedoel ik ook echt ie
dereen, heeft een techniek om in gezel
schap een wind geluidloos te laten
ontsnappen en geuroverlast te beper
ken door een tijdige tactische terug
tocht. Dat lukt vaak, dus soms niet.
Hoe winderiger je bent, des te minder
dat lukt en hoe vaker je voor schut
staat. Die extra winderigheid heeft zo
zijn oorzaken. Luchtslikken is een be
langrijke oorzaak, verder een al te
luchtig dieet, een verhoogde gaspro-
duktie in de darm door zetmeelrijke
voeding (zoet, aardappelen, meelpro-
dukten), darmklachten zoals obstipatie
en niet te vergeten stress, een deftig
woord voor „zenuwen".
Wat er aan te doen? Daar is een hele
boel aan te doen maar dat is een slecht
teken want hoe meer middelen tegen
een kwaal, hoe hopelozer de kwaal.
Dat luchtslikken kan worden beperkt
door niet te snel, dan wel schrokkerig
te eten. Alle voedsel of drinken dat al
te veel lucht en andere gassen bevat
kun je beter vermijden. Berucht gassig
zijn peulvruchten, uien, knoflook,
zoet. meelprodukten en al te veel
melk. Bonen veroorzaken tien maal
meer wind - Amerikaans kinder
rijmpje: „Bonen zijn een muzikaal
fruit. hoe.meer je ze eet, hoe meer ge
luid" - rflaar zijn geurloos. Uien,,
knoflook en kool zijn dat niet. Daar
zit zwavel in. en de darmbacteriën zet
ten dat om in zwavelwaterstof, een
voze damp die in uiterst geringe hoe
veelheden uiterst indringend naar rot
te eieren ruikt.
Er zijn medicamenten die de darmen
min of meer op non actief zetten,
maar het bewijs voor hun werkzaam
heid is flinterdun. Een enkele deskun
dige tenslotte prijst een paradoxale
therapie aan: de patiënt moet juist zo
veel mogelijk winden laten. Dit om de
gêne te overwinnen. Daar zit wat in.
Uit wetenschappelijk onderzoek (en
dat onderzoek ging heel ver, vrijwilö
gers hebben dagenlang rond gelopd
met een buis in hun achterste mf
daar aan een plastic zak om elke wirf
op te vangen), bleek dat er geen relat
was tussen gassigheid en klachten. E1
dus zijn er mensen die heel veel wii
den laten en dat best vinden, en von
andere mensen is elke wind er een V
veel.
Er zit iets dubbels aan winden latei
wat moet mag niet, althans niet in h
openbaar. Alleen kinderen kunnen nd
onbekommerd lachen om wat nii
mag maar toch moet. De lollige ooi
op kinderfeesten - als je aan zijn vii1
ger trekt, precies - krijgt de kindef
schaar moeiteloos plat. Het kind t
ons (en kinderen zullen het hemelri,
beërven) schiet onbedaarlijk in de laC
als op plechtige momenten (troonrect
huwelijksaanzoek, gesprek met t
baas) een onwelvoeglijk geluid oi
klinla. De volwassene in ons kijkt di
gegeneerd toe. Lijden aan winded
heid is vooral lijden aan géne.
