Akoestiek Stopera kan
nog iets beter worden
Bezoèk aan Kunst- RAI 86
zeker de moeite waard
Jk
BESTUUR ROTTERDAMSE
KUNSTSTICHTING WEG
QeidócOowiant
dagpuzzel
Mode op het Holland
Festival: spel met
superieure stoffen
Eerherstel gevraagd voor leidster Werkcentrum Dans
GISTEREN
M'N
KOELKAST
INDE
KRANT.
VANDAAG
VERKOCHT.
UNST/BUITENLAND
WOENSDAG 4 JUNI 1986 PAGINA 11
Boos telegram
van Dans Theater
DEN HAAG Het Nederlands
Dans Theater voelt zich bij het Na-
jtionale Ballet ten achter gesteld.
Kreeg het Amsterdamse gezelschap
•n|K
io« wel subsidieverhoging om de verhui
zing naar het Muziektheater Amster
dam mogelijk te maken, het NDT
e|jbeklaagt zich erover dat de minister
ar'van WVC de subsidie-aanvrage van
jjJJipt Haagse gezelschap heeft afgewe-
,eftZen, hoewel de argumenten van het
,a_NDT gelijk waren aan die van het
tj,ïfJationale Ballet Het Nederlands
teJDans Theater heeft een en ander in
id«een telegram samengevat en naar
endcabinetsformateur De Koning ver-
,n'zonden. Met het verzoek de kwestie
':te behandelen in besprekingen met
de fractieleiders.
„Bellen
blazen" komt
weekje later
DEN HAAG
Kabaret A-Mon
tuur dat de komen
de weekeinden in
Theater Pepijn het
programma 'Bellen
blazen' zou spelen,
heeft moeten be
sluiten tot ver
schuiving. De bel
len worden nu ge
blazen op 20, 21, 27
en 28 juni. De ver
schuiving, aldus
het kabaret, was
noodzakelijk omdat
bij Pepijn een boe-
kingsfout zou zijn
Britse filmster
Anna Neagle
(81) overleden
LONDEN De Britse
filmster en toneelspeel
ster Anna Neagle is giste
ren op 81-jarige leeftijd
overleden in een ver
pleegtehuis bij Londen.
Zij kreeg na de oorlog
vooral wijdere bekend
heid door haar rol als de
Franse verzetsheldin
Odette in de Tweede We
reldoorlog en die van ko
ningin Victoria in „Vic
toria the Great". In 1979
ROTTERDAM Het bestuur van de Rotter
damse Kunststichting (RKS) is met onmid
dellijke ingang opgestapt. Deze beslissing is
ingegeven door het jongste meningsverschil
tussen het bestuur en directeur dr. P. Noor
man en de behandeling van dit verschil, i
Het bestuur zegt in de meer dan drie jaar dat
het fungeerde te hebben ervaren dat de di
recteur het bestuur op belangrijke momen
ten louter gebruikte als diens adviseur. Een
artdere grief is dat het stadsbestuur geen di
recte contacten onderhield met het stich
tingsbestuur maar wel met de directeur.
Door het jongste verschil van mening met de
directeur ziet het bestuur niet langer heil in
samenwerking, nu belangrijke beslissingen
moeten worden genomen. Dit meningsver
schil betrof de invulling van de plannen
voor een festival van half 1987 tot maart
1988, als in Rotterdam de nieuwe schouw
burg in gebruik wordt genomen. Het ge
meentebestuur vindt het jammer dat het be
stuur van de RKS pardoes het bijltje erbij
heeft neergelegd. Er werd al naar nieuwe
bestuurders uitgekeken die per 1 augustus
kunnen aantreden. De komende maanden
zijn wel met een demissionair bestuur te
overbruggen, aldus H. Bongers van de afde
ling Kunstzaken van de gemeente namens
wethouder Linthorst.
UIT EERSTE PROEFVOORSTELLING MUZIEKTHEATER BLIJKT:
s~ Opvoering van de opera Fidelio van
Beethoven o.l.v. Edo de Waart als
akoestische proef van het Muziek-
theater aan het Amsterdamse Wa-
e- terlooplein.
X)
os'AMSTERDAM ln de eerste
?n acte van Beethovens opera Fi-
?r delio wordt op een gegeven
?n ogenblik gezongen: „Ach,
i-! welch ein Augenblick". Dat
iu gold gisteravond voor de velen
at die nauw betrokken zijn ge-
weest bij de veeljarige plan-
is nen, de langdurige voorberei
dt ding en de uiteindelijke ver-
k.1 wezenlijking van het Muziek-
e,' theater aan het Waterlooplein.
„Wat een ogenblik": eindelijk
Ni klonk daar voor de eerste
maal een, door Edo de Waart
geleide, voorstelling. Het ogen
blik was daar om te beproeven
hoe orkest, koor en solisten
straks als het Muziektheater
geheel voltooid is zullen klin
ken. Het was een akoestische
test voor de technici onder
aanvoering van prof. ir. P.A.
de Lange van de TH in Eind
hoven, tevens de mogelijkheid
voor de vertegenwoordigers
van de pers om een voorlopige
balans op te maken.
Uitzicht
Er moet nog heel veel gebeu
ren eer de eerste officiële
voorstelling van „Ithaka" van
Otto Ketting in september zal
klinken. De zaal is gereed
maar de entourage vraagt nog
om een flinke aanpak. Eén
ding staat vast, het uitzicht op
oud-Amsterdam en op de Am-
stel is vanuit de foyers als een
sprookje, zeker als de avond-
verlichting brandt. Het zal
daar straks goed toeven zijn.
De zaal en beide balcons kan
men betreden via vele deuren
en de eerste indruk is: een
grote, brede en overzichtelijke
zaal met 1600 plaatsen.
„Slechte plaatsen bestaan hier
niet" vertelde intendant Hans
de Roo gisteravond, en omdat
de zaal vrijwel leeg was bij
deze proelvoorstelling bestond
de mogelijkheid zijn uitspraak
aan de praktijk te toetsen. Ui
terst links en uiterst rechts
bieden in iets mindere mate
uitzicht dan de overige plaat
sen, maar werkelijk storend is
het niet. Opvallend zijn dé
„vogelkooitjes" onder de stoe
len. Het blijken apparaten
voor verwarming en luchtver
versing, niet zo'n fraai gezicht,
maar, aldus het laconieke
'commentaar, „als iedereen zit
zie je het niet".
Orkestbak
In afwachting van de resulta
ten van deze proefvoorstelling
Het aanzicht dat de zaal van het muziektheater biedt vanaf het podium.
moet nog een aantal maatrege
len worden getroffen, met
name wat betreft de betimme
ring van de orkestbak, zo con
stateerden de deskundigen.
Dat maakt het noodzakelijk
om een oordeel over de akoe
stiek nog geen definitief ka
rakter te geven. Nu kon het
gebeuren dat de blazers som
tijds te hard speelden, dat het
orkest de solisten overspeelde
en dat de gesproken tekst in
tal van passages moeilijk hoor
baar was. Voor niemand reden
tot paniek: na het aftimmeren
van de orkestbak zijn er nog
klankgerichte mogelijkheden
in de orkestbak en boven de
lichtbak.
Met name vanaf het eerste
balkon klonk het orkest uitste
kend, de korte nagalmtijd van
1,4 - 1,5 seconde kon hoorbaar
worden vastgesteld bij het slo-
taccoord van de ouverture.
Naarmate de voorstelling vor
derde wist Edo de Waart de
solisten in beter evenwicht te
krijgen en het resultaat was
meer dan hoopvol. Temeer
omdat „iedereen" ervan over
tuigd. was dat met een aange
kleed podium, een afgewerkte
orkestbak en een volle zaal
(vrijdag is er voor het eerst
een proefvoorstelling mèt pu
bliek) de uiteindelijke resulta
ten alleen maar nog beter
kunnen worden.
ADRIAAN HAGER
Zomerspektakel
Romeo en Julia
in Rotterdam
i ROTTERDAM De Rotter-
I tjamse Stichting Pier 7 ver-
zorgt met „Romeo en Julia"
van William Shakespeare een
zomerspektakel, dat van 26
juli tot en met 31 augustus da-
gelijks, behalve op maandag,
J wordt uitgevoerd in een tent
op het terrein naast het Sta-
n! tionsplein in Rotterdam. Ria
|J van Meurs tekent voor de be
ll werking van het theaterdrama
tot een spektakulaire voorstel-
ling met filmisch karakter.
Hiervoor zijn tientallen actri-
I ces, acteurs en theatermakers
samengebracht. Van Meurs
'i laat vooral ^ien hoe kinderen
worden vermalen in een socia-
n lè structuur, conventies en hy-
'f pocrisie van ouderen. De na-
6'druk ligt daarbij op beeldende
'1 elementen en acrobatiek en
Ldans.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE BIJ UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS.MUZIEK
THEATER, RECREATIE,EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
Horizontaal: 1 telwoord: 4 onvriende
lijk; 8 voor (Latijn): 10 insekt; 11 uit
roep; 12 bergweide; 14 de oudere
(afk. Latijn); 15 toon; 17 doortocht-
geld; 19 vaartuig; 21 drank; 22 soort
schop; 23 sneeuwschaats; 25 grond
bij een boerderij; 27 marterachtig
Hoogdier; 30 eerstvolgende (afk.); 32
'vreemde titel; 33 dieregeluid; 34 vo-
tjel; 36 spinachtig diertje; 37 advies;
38 biersoort.
^Verticaal? 1 afzonderlijk; 2 ruw (van
taal); 3 uitroep; 5 voorzetsel; 6 rood
achtig; 7 gespannen; 9 afgesneden
schijf; 12 hoewel; 13 met name (afk.);
15 bewaarplaats voor geld: 16 mu
ziekgezelschap; 18 zwaardwalvis; 20
-• bloeiwijze; 23 vis; 24 vogel; 26 niet
helder (van kleur); 28 overblijfsel bij
verbranding; 29 bijwoord; 31 over,
langs, 33 hakwerktuig; 35 muziek-
-:noot; 36 muzieknoot.
OPLOSSING
!UJ 9E :ei 9E :ifiq ee :etA te
v3e 63 'se 83 ;s»9|| 93 ^siqi t-z Unajs
.03 'JBB 03 :>PO 81 'iade>| 91 :sm|>t
tsl u'ui gt :ie zv 'leid 6 'Nbjjs z 'soj
9 '.ujo g :oy e 3 'vede i :|eeoitJaA
s|id ge :peej ze Ufltu ge :i|n *e
feq' ee -J'.s 30 "a 0 oe 'ISQBS Z3 :»J9 SS
"!>|S 03 'eds ZZ 'wnj iz 'NBe 61 ^loj zt
Umubi» 51 js pi :uj|e 31 :ne u :»ouj
AMSTERDAM In het kader van het Holland Festi
val wordt tot en met 20 juli in het cultureel centrum
„De Meervaart" in Amsterdam Osdorp de tentoonstel
ling La Mode gehouden. De expositie geeft een over
zicht van wat zestien vooraanstaande mode-ontwerpers
de afgelopen 10 jaar hebben gepresenteerd.
De expositie van de geselecteerde en meest representatieve kle
ding valt uiteen in delen. Verschillende ruimten als gangen en
de centrale hal zijn ingericht voor décor. In licht verduisterde
schemering, hier en daar beschenen door irreëel licht, staan
groepen „mannequins" als levensechte poppen in open vitrines
of op plaatselijke verhogingen te pronken met de ideeën van de
ontwerpers. Een zestal „bruiden" (in wit, zwart, wit met zilver)
lijken in hun gefronselde taft of ijle tule te dromen als gesluier
de feeën. Elders een opstelling van wonderlijke raffia hessen
met raffia hoofddeksel of een driekwart stijf uitstaand jasje van
hard leer in patroon en materiaal als een krokodillenhuid naast
een grijze, wijd matelassé statiekleed. Onder de Parijse createurs
Castelbajac, Beretti, Montana Farlazzi, Chantal Thomass, Lager-
feld, Myake en de gevierde Tuneziër Azzedine Alaïa, die de tail
le in de mode terugbracht, zijn mensen die geen „mode maken".
Ze presteren geen beeld voor een breed publiek. Hun interpreta
tie van de mode bestaat uit gebruik van beeldende elementen,
silhouetveranderingen, volumes en accentgebruik. De eigenheid
van hun werk vraagt om andere criteria dan „mooi".
De laatste jaren werd echter niets imperatief gebracht, maar wel
is een algemene cyclistische beweging'waarneembaar. Alles
komt eens terug! Om het statische van de tentoonstelling weg te
nemen, laat men b.v. het onderdeel „hoeden" langzaam op een
rond plateau draaien, zodat b.v. hoofddeksels als een vierkant
dambord, een enorme groene strohoed en een „gouden" schelp
in cirkelgang voorbij glijden. Schoenen worden getoond op twee
langs elkaar schuivende banen. Via een prachtige Vogueten-
toonstelling zal de bezoeker kennis maken met het werk dat be
faamde modefotografen tussen 1930 en 1980 maakten. Speciaal
daarbij voor de Meervaart recent werk van Helmut Newton en
Guy Bourdin. Van de laatste is nog nooit een foto geëxposeerd.
TINY FRANCIS
Kunst-RAI 86 is geopend tot en met
zondag 8 juni. Openingstijden zijn
woensdag, donderdag en vrijdag
van 14-22 uur, zaterdag en zondag
11-18 uur. Catalogus 12,50. Toe
gangsprijs 10,
AMSTERDAM Minister
Brinkman van WVC heeft
gisteren in Amsterdam de
veelomvattende kunst
beurs Kunst-RAI 86 geo
pend. In het midden van
de Randstadhal is door ar
chitect Herman Postma
een museale ruimte met
diverse zalen gecreëerd,
terwijl aan de brede gang-
.paden rondom de galeries
hun stand hebben.
Men kan via vier ingangen de
binnenruimte betreden, waar
een expositie van hedendaagse
kunst uit Nederland en de
gastlanden van dit jaar Frank
rijk en België te zien is. De
sfeer van het moderne kunst
museum is voor een paar da
gen overgebracht naar de RAI.
Jan Debbaut (Van Abbemu-
seum Eindhoven) en Bernard
Blistène (Centre Georges Pom
pidou Parijs) stelden de ten
toonstelling onder de titel „een
keuze/un choix" samen.
Uit het enorme kunstaanbod
kozen zij o.a. schilderijen van
Toon Verhoef, Piet Dieleman,
J. C. J. van der Heyden en
Han Schuil, die allen overtui
gend werk maken. Dit kan ze
ker niet gezegd worden van
het modieuze werk van Rob
Scholte, de enorme stripverha
len van Robert Cornbas of de
sprookjes van Gérard Garous-
te. Alles is mogelijk in de he
dendaagse kunst, de grenzen
tussen kunst en kitsch worden
keer op keer genegeerd, de re
sultaten zijn soms oogverblin
dend.
Bij een galerie met grote repu
tatie treft men een overweldi
gende hoeveelheid decoratie
aan, en bij een zeker zo gere
nommeerde galerie waar
doorgaans weinig uitbundige
kunst te zien is toont men
kleurrijke landschapjes.
Behalve 19 Nederlandse gale
ries, waarvan 17 uit Amster
dam en 2 uit Den Haag, wer
den een aantal galeries uit Bel
gië en Frankrijk uitgenodigd.
Uiteraard brengt één van hen.
John Blake, „out", 1985, houtskool/pigment op gelamineerd wit rijstpapier, 210x400 cm.
galerie Vega uit Luik, het
werk van de Belg Panamaren-
ko, die al velerlei fantastische
voertuigen in zijn leven be
dacht. In 1984/'S5 maakte hij
een rugzak met blaasbuizen
(microvliegtuig) om een berg
wandeling minder zwaar te
maken.
Beperken
Aan de galeries is gevraagd
maximaal drie kunstenaars te
presenteren, zodat de galeries
tand geen uitstalkast wordt
met voor ieder wat wils, zoals
in de Koopmansbeurs bij „Ga
lerie '86" nogal eens het geval
was. Er zijn gelukkig ook gale
riehouders die zich beperken
tot één kunstenaar. Galerie
Asselijn brengt bijvoorbeeld
uitsluitend werk op papier van
Marjolijn van der Assen. In
een bewegelijk handschrift te
kent of schildert zij denkbeel
dige bergwandelingen waarin
talloze kleurrijke plekken of
stille plaatsen voorkomen. Bij
elke tekening wordt de kijker
uitgenodigd om zelf zijn weg
in het labyrint te zoeken.
Ook de Haagse galerie Nouvel-
les Images maakte een één-
manstentoonstelling. Met de
poëtische tekeningen van Da
vid v.d. Kop en zijn vederlich
te landschappelijke verbeel
dingen die in hout zijn uitge
voerd wordt een geheel eigen
atmosfeer gecreëerd. „Zwaard
van de zon", een houten beeld
dat beschilderd is en een hel
gele achtergrond van papier
heeft, is prachtig.
In galerie Den Haag koos Fxed
Wagemans voor een tentoon
stelling met een thema. Deze
aanpak kent een intellectuele
achtergrond, maar met „One
love, seven brides" wijst hij
vooral op de verwantschap
tussen de zeven gepresenteer
de kunstenaars. Op de langste
muur van de stand hangt een
langwerpige tekening
(210x400) van John Blake. Bij
zonder aan deze grote houts
kool tekening op wit rijstpa
pier is dat de expressieve de
len tussen de zware horizonta
le en vertikale lijnen met de
voeten tot stand kwamen.
Naast dit werk hangt eeri foto
van Hans Biezen. Hij maakt
bergwandelingen van onge
veer 10 dagen, zet in het land
schap steeds een andere (zelf
gemaakte) tent op en neemt
foto's. Tenslotte blijft van zo'n
wandeling één groot exem
plaar over. Wagemans zal in
zijn stand elke dag een ander
exemplaar tonen.
Druktechniek
De Haagse kunstenaar Alfred
Eikelenboom is met tekenin
gen bij de architectuur-galerie
Van Rooy Galerie vertegen
woordigd, terwijl drie portret
ten in litho-techniek van de
Hagenaar Philip Akkerman
bij Ink on paper te zien zijn.
Bij deze Amsterdamse steen
drukkerij hangen hoogstandjes
van druktechniek. Of het een
prent van Armando, Jan Dib-
bets of Carel Visser is, elk
exemplaar is liefdevol en zorg
vuldig gedrukt en dat is te
zien. Behalve de tentoonstel
ling en de 35 galerie stands is
er nog een derde onderdeel. In
het entreegebied zijn diverse
stands van kunsttijdschriften,
Openbaar Kunstbezit, Staat
suitgeverij, Art Book e.d. te
vinden. Alles bij elkaar maakt
dat een bezoek aan deze
Kunst-RAI zeer de moeite
waard.
INGRID VAN SANTEN
ROTTERDAM Zeventien personen uit
de Nederlandse kunstwereld hebben gis
teren per telegram he't gemeentebestuur
van Rotterdam gevraagd om herstel in
functie van Kathy Gosschalk, de onlangs
ontslagen artistiek leidster van Werkcen
trum Dans. Ze zeggen niet te begrijpen
hoe het bestuur haar kon ontslaan, terwijl
het uitdrukkelijk stelt haar prestaties te
waarderen. Gosschalk heeft in elf jaar het
Werkcentrum Dans tot ontwikkeling ge
bracht. Volgens de zeventien bestaat er
alle aanleiding het functioneren van het
bestuur van Werkcentrum Dans te onder
zoeken. Gosschalk dient openlijk te wor
den gerehabiliteerd, vinden ze. Tot de on
dertekenaars behoren: intendant Jan van
Vlijmen van de Nederlandse Operastich
ting, Frans de Ruiter en Marian Sarstadt,
respectievelijk directeur en adjunct-direc
trice van het Koninklijk Conservatorium
in Den Haag, directeur Ad 's-Gravesande
van het Holland Festival, Carel Birnie en
Jiri Kylian, zakelijk en artistiek leider
van het Nederlands Dans Theater en Erik
Vos van Toneelgezelschap De Appel.
Zal windenergie ooit nog
echt van de grond komen?
Na de ramp met de Russi
sche kerncentrale in Tsjer-
nobyl kan die vraag niet
meer zomaar met „nee" be
antwoord worden. Hoewel
deskundigen in de energie
voorziening er niet zo'n
vertrouwen in hebben, ver
wachten experts die zich
intensief met molenbouw
bezig houden, een explosie
ve ontwikkeling.
Overheid:
Hollandse
windmolens
inzetten als
export
bevordering
DEN HAAG Nadat al
jaren niet meer serieus
over windenergie werd
gediscussieerd, wordt nu
weer in brede kring over
de mogelijkheden ervan
gesproken. Na de ramp
van Tsjernobyl rees ogen
blikkelijk de vraag of een
rij molens in windrijke
plaatsen een goed alterna
tief zou kunnen zijn voor
kerncentrales.
Dit debat werd gepeperd door
een royale donatie van het mi
nisterie van economische za
ken. In de komende vier jaar
heeft het ministerie 130 mil
joen gulden beschikbaar ge
steld om windenergie een
nieuwe impuls te geven. Het
pakket van overheidsmaatre
gelen moet leiden tot duizend
megawatt geïnstalleerd wind-
turbinevermogen in het jaar
2000. Op dit moment staat
ruim vijf megawatt windver-*
mogen opgesteld. In 2000 moe
ten de molens ook rendabel
zijn, zodat verdere toename
van het windenergievermogen
zonder subsidie kan worden
gerealiseerd.
Zal het ooit zover komen, dat
we het energieprobleem met
windmolens helemaal kunnen
oplossen? Het antwoord kap
kort zijn: voorlopig niet. Het
blijft voorlopig nog morrelen
in de marge. Deskundigen op
Economische Zaken verwach
ten dat de molens bij lange na-
niet aan de energiebehoefte
kunnen voldoen. Waarom
wordt er dan zoveel geld inge
stoken? Omdat andere experts
menen dat de windmolen wel
een grote toekomst heeft.
Creatieve fabrikanten blijven
geloven in de geboorte van het
molenmirakel, dat ook de som
berste pessimisten moet beke
ren tot het geloof in het grote
effect van de alternatieve
energie. Volgens hen staan we
nog maar aan het begin
„windhandel".
"De overheid heeft haar steun
echt niet aan de „molenjon
gens" opgedrongen. Pas nadat
het Centraal Instituut voor In
dustriële Ontwikkeling (in op
dracht van het ministerie) ge
sprekken had gevoerd met
windmolenfabrikanten en mo
gelijke afnemers van molens,
ging de geldkraan open. Minis
ter Van Aardenne stelde ze
ventig miljoen gulden beschik
baar als investeringssubsidie
tot 1990. De subsidie wordt
verleend via de NEOM, de Ne
derlandse Energie Ontwikke
lingsmaatschappij te Sittard.
Bovendien heeft de overheid
veertig miljoen gulden uitge
trokken voor de verdere ont
wikkeling van windmolens.
Dit geld wordt verspreid via
het Projectbeheersbureau
Energie Onderzoek (PEO).
Daarnaast is er nog eens een
entwintig miljoen gulden in de
subsidiepot gestopt voor alge
meen ondersteunend onder
zoek, dat is gericht op verdere
kostprijsdaling van windturbi
nes door toepassing van nieu
we technologieën.
Fr is dus voldoende geld voor
ondernemers met durf. Zullen
de windmolens op den duur
het energiegat kunnen vullen,
dat ontstaat door de uitgestel
de bouw van kernenergiecen
trales? Insiders geloven dat in
derdaad. De mogelijkheden
van de moderne molens zijn zo
groot, dat naar hun mening
een besparing van twee cen
trales er zeker in zit.
Toch is dat niet het eerste doel
van de overheidssubsidie. Het
gaat in de eerste plaats om het
verder opvoeren van de werk
gelegenheid. Op het ministerie
van economische zaken heerst
de opvatting, dat de Hollandse
molens de export een nieuwe
impuls kan geven. Als die ver
onderstelling uitkomt is de
rest mooi meegenomen.
JOS BOUTEN
iiiiiiimimimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiif
iiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiimiiiiiiiiiiiiiniliiiiiiMiiii
