Conflictbeheersing levenszaak voor katholieke kerk
We zijn er weer en we gaan dóór
DUBBEN IN DE PVDA
Schoolwijzer
aan tafel
£cidöe<Sotucm^
kerk
wereld
fle
Alexander de Grotè
erken mijn gezag i
J|BPth.van Santen bi
ACHTERGROND
Ceidócöoiruwit
VRIIDAG9MEI I986PAGINA{Jfr
Cornelia de Vogel overleden
De katholieke filosofe, classica en bekeerlinge prof. dr. Corne
lia de Vogel is deze week op 81-jarige leeftijd in Haarlem over
leden. Grote bekendheid verwierf zij met het op het eind van
de jaren zeventig gepubliceerde werk De Grondslag van onze
zekerheid. Daarin toonde zij zich een van de meest fundamen
tele verdedigers van de rooms-katholieke rechtzinnigheid. Ook
schreef zij in 1974 een open brief aan de katholieken van Ne
derland. waarin zij haar ongerustheid uitte over de ontwikke
lingen in de katholieke kerk. Toch sloot zij niet naadloos aan
bij de katholieke orthodoxie. Zo was zij voorstander van de
vrouw in het ambt. Voordat zij katholiek werd, was zij lid van
de hervormde kerk. Mevrouw De Vogel schreef onder meer
studies over het werk van Plato, Athanasius en Newman.
Poolse bisschoppen vragen
na Russische kernramp om hulp
De Poolse bisschoppenconferentie heeft de Westduitse katho
lieke kerk dringend gevraagd melkpoeder te zenden voor klei
ne kinderen in Polen. Bij Caritas, de Westduitse rk hulpwer
kinstantie, te Freiburg is een telegram met dit verzoek binnen
gekomen. De Poolse bisschoppen wijzen er op dat als gevolg
van de kernramp in de Sovjetunie de melk in Polen zo vergif
tigd is dat deze ongeschikt is voor gebruik door kleine kinde
ren. Caritas heeft inmiddels laten weten zo snel mogelijk 200
ton melkpoeder naar Polen te zullen verzenden.
Wie het
onverdraagzaamst is
tegenover anderen, is
meestal het
verdraagzaamst jegens
zichzelf.
Jean de Boison
PROF. BERGER OP BOSSCHE MANIFESTATIE:
„Wij moeten leren op verstan
dige wijze met onze conflicten
om te gaan. Anders zullen wij
voor jaren ten prooi vallen
aan een autoritair leiderschap.
We moeten leren spreken met
de kerkleiders zonder dat de
hel losbreekt", aldus de Nij
meegse emeritus-hoogleraar
in de godsdienstpsychologie
Willem Berger.
Critici van zijn woorden die
meenden dat de afgelopen
twintig jaar die dialoogbereid
heid voldoende was uitgetest,
wees Berger er op dat de ka
tholieke kerk achttien eeu
wen heeft gekend waarin
volgzaamheid een dominante
trek was en dat het daarom te
vroeg is nu af te haken. „Wij
moeten immers allemaal nog
leren met democratie om te
gaan, juist ter wille van het
behoud van een leefbare
kerk", aldus Berger.
De Nijmeegse hoogleraar in
de feministische theologie,
Catharina Halkes, meende dat
bisschoppen én gelovigen
"moeten emanciperen naar een
volwassen geloof. „We zullen
moeten leren om elkaar in
vertrouwen de ruimte te ge
ven.". In dat verband wees zij
op de brief van bisschop R.
Bar aan de pastores in zijn
bisdom, waarin deze zich
kwetsbaar opstelde. „Dat was
een gebaar waar we zo vaak
vergeefs op hebben zitten
wachten".
Kritiek op de afwezigheid
van de bisschoppen en het
recht op eigen verantwoorde
lijkheid liep als een rode
draad door tal van toespra
ken. Coördinator van het
Amsterdamse Mozeshuis, Jan
Ruijter, wilde de ontmoedi
ging, die in de afgelopen jaren
zulke grote groepen de kerk
heeft doen verlaten, niet weg
praten en schetste een somber
beeld van de huidige kerk
dwars tegen het heersende
enthousiasme in de Brabant-
hallen. „De geruisloze afkal
ving en ontbinding zet zich
door, de vergrijzing en ver-
gijsing slaan overal toe. In
kerkelijk Amsterdam lijkt een
melt-down te hebben plaats
gevonden: de kerkgebouwen
staan nog overeind, maar de
meelevende gemeenten zijn
gedecimeerd. Waar blijven we
als kerk Het is een steeds
verder slinkende minderheid.
een meer en meer verstrooide
kudde".
In de toespraak van de Nij
meegse hooggeleraar Sehille-
beeckx was een zelfde onder
toon van vertwijfeling te be
speuren. „Kerk is er voor de
mensen en niet omgekeerd.
Alleen binnen dit perspectief
kunnen we op een geloof
waardige wijze binnen die
kerk blijven meedoen. Hij ci-
teerde de Nijmeegse dominee
Colijn die naar aanleiding van
de manifestatie op het Malie
veld vorig jaar opmerkte, dat
bij de leiding van de kerk niet
wordt ingezien dat de vraag
om vernieuwing geworteld is
in een diepe liefde voor de
kerk en haar geschiedenis.
Een bisschop zou alleen maar
dankbaar moeten zijn voor
zoveel geestdrift en zoveel
verlangen naar een duidelijke
kerk", aldus Colijn.
Om het belang van de in
breng van het jodendom te
onderstepen was ook de Am
sterdamse rabbijn David Li-
lienthal uitgenodigd. Hij zei
zich als een kat in een
vreemd pakhuis te voelen.
„Waarschijnlijk is wat ik te
zeggen hen minder belangrijk
dan het feit dat ik hier nu
ben." Hij uitte kritiek op die
delen van de katholieke kerk
die nog steeds proberen de jo
den theologisch onder te
brengen in het katholieke
denken en op de paus. die on
danks het bezoek aan de sy
nagoge in Rome geweigerd
heeft zelfs maar te spreken
over erkenning van de staat
Israël.
Het Godsbeeld dat hij vervol
gens ontvouwde aan de hand
van het jodendom sloot goed
aan bij wat de vernieuwings
gezinde katholieken op deze
dag bewoog: „Als wij aan deze
wereld bouwen, om die in een
heiligdom te veranderen, dan
Onder gekleurde he
mels luisterden groe
pen gelovigen naar de
meest uiteenlopende
uiteenzettingen. Hier
spreekt een Filipijnse
vrouw over de situatie
in haar land.
zal God ook tussen ons willen
wonen, in onze onderlinge re
latie. In elkaar zullen wij
Gods aanwezigheid herken
nen en ontdekken wat het
werkelijk betekent dat een
mens. elke mens, geschreven
is in het evenbeeld van God".
PAUL VAN VELTHOVEN
DE „OPEN KATHOLIEKEN" IN DEN BOSCH:
9?
99
Op zoek naar een nieuwe
worteling in die heilige plek
die aarde heet. vierden ruim
12.000 ..open katholieken"gis
teren Hemelvaart in de Bra
banthallen in Den Bosch. Niet
vertwijfeld naar de hemel sta
rend om te zien waar Hij toch
is gebleven (Hand. 1. 11).
maar Hem verwachtend ep
soms vindend in elkaar.
Met zijn allen op de tribunes,
opnieuw op zoek naar gebor
genheid in de Kerk, wekten
de toespraken van Tine Hal
kes of van Edward Schille-
beeckx („tot volgend jaar in
Jerusalem!"), van Wies Stael
of van de strijdbare en prach
tige Filippijnse Li na Manin-
gas in veler harten nieuwe
hoop. Maar ook. en misschien
vooral, tijdens de kring-dis
cussies na afloop van de spee
ches vonden mensen elkaar in
gedeelde gevoelens van ver
nieuwing en ommekeer.
De bijeenkomst van gisteren
moest het stellen zonder het
groene gras en de vrolijke
tenten van het Malieveld, die
aan 8 mei 1985 zo n luister bij
zetten Het enthousiasme was
er niet minder om. En wat dit
feest, in een ruimte die in ze
ven uur tijd was omgebouwd
van veehal tot open kerk,
weer vóór had op de Haagse
geboorte van de beweging,
was de herkenning. Mannetje
aan mannetje schuifelend
langs de 70 marktkramen met
religieuze informatie, was het
gedurig handenschudden en
wangen kussen van oude be
kenden. „We zijn er weer en
we gaan dóór aldus kort sa
mengevat de stemming.
„Geloven bij het leven" was
gisteren in de Brabanthallen
het motto en dat werd vorm
gegeven met zang, dans. caba
ret en op talloze andere ma
nieren. De werkgroep „Brasil
op weg" bijvoorbeeld probeer
de de problematiek van La
tijns Amerika aan jongeren
uit te leggen met behulp van
een gezelschapsspel. Een spel
met dobbelstenen, waarbij de
één een dagloner in El Salva
dor verbeeldde, de ander een
militair en weer een ander
voor Amerikaans adviseur
speelde. „Ja hallo, die fa
brieksarbeider gaat door met
zijn bedrijfsbezetting", kon je
hier horen. En: „Volgens de
junta en de VS ben je een
communist als je voor een
eerlijk loon opkomt".
Vanuit El Salvador verzeilen
we bij een kraam die uitno
digt tot een weekend Marria
ge Encounter om aldus je hu
welijksleven te verdiepen. In
de Kring van Franciscaanse
Samenwerking bezinnen we
ons vervolgens op creatieve
afvalverwerking en dan is het
de beurt aan de theoloog Mar
cel Poorthuis die in zijn Leer
huis een prachtige spreuk van
Hillel (40 v. Chr.) behandelt:
.Als ik hier ben, is alles hier.
Als ik hier niet ben, wat is
hier?".
Tent van de Hemel
Die vraag zoemt nog steeds
door het hoofd tijdens een be
zoekje aan de Tent van de
Hemel, waar we met een
twintigtal collega-zoekers me
diteren voor een kandelaar
met negen brandende kaar
sen. Een modern soort meno
ra waarin tandraderen, ket
tingen en een manometer zijn
verwerkt.
De Tent van de Hemel is een
groot model bungalow-tent
met een houten plankier.
Heel gewoon, heel aards in
overeenstemming met de spi
ritualiteit van de Acht Mei
Beweging die God niet ver
weg zoekt, maar hier op aar
de, midden tussen ons in, in
de relaties die wij met elkaar
hebben. Met gindse dame bij
voorbeeld die een buitenge
woon aardse plastic tas van de
firma Textiel Super aan de
arm draagt. En deze heer die
op zijn bagage de slogan met
zich meevoert „Met Trans zit
u goed".
Verder dwalend over de an
derhalve hectare Brabanthal
len, raken we aan de praat
met René Smeets uit Zeve
naar, die tot 1973 pastoor was,
zijn traditioneel priesterlijke
werkzaamheden toen beëin
digde en de verkondiging
sindsdien gestalte geeft in de
vervaardiging van religieuze
sculpturen. Het ontbreken
van een crucifix in de Tent
van de Hemel wordt in de
ruimte die aan beeldhouwer
Smeets is toegewezen veel
voudig goedgemaakt. „De
mensen hebben geen bood
schap meer aan preken",
vindt hij. „Ik probeer via deze
beelden iets over Hem te ver
tellen".
Verrassend is een sculptuur
waarin Jezus de gestalte heeft
van een Neptunus-drietand:
het teken van de Waterman.
Een verwijzing, zo laat de
beeldhouwer weten, naar het
Aquarius-tijdperk dat volgens
de astrologen binnenkort aan
breekt en waarin de mens
heid een toestandvan vol
maaktheid zal bereiken. Past
zo n beeld nog wel op een bij
eenkomst van een katholieke
beweging? Ex-pastoor Smeets:
„Ik noem mij geen katholiek,
zelfs geen christen. Ik doe
mijn best".
Lang niet alle bezoekers van
de Acht Mei Manifestatie zul
len zo'n uitspraak onder
schrijven. maar dat kardinaal
Simonis zich bij een Jezus in
astrologische context minder
goed thuis kan voelen, valt
toch wel te begrijpen.
Kwam de afwezigheid van de
bisschoppen nog vaak ter
sprake? Vrij vaak, ja, maar
niet of nauwelijks in polarise
rende zin. Een typerende ge-
spreksflard uit een kring-dis
cussie: „Ik wil geen kwaad
woord horen van de kardi
naal. Hij is een beste, vrome
man, maar het is zo moeilijk
om met hem in contact te ko-
En bisschop Bër, die iedereen
tot het laatste moment in
spanning hield over zijn
komst, was hij ook inderdaad
afwezig gisteren? Nou, eerlijk
gezegd hebben we een grij
zende heer zien lopen met een
priesterboordje, sigaret in de
hand, die weliswaar een zon
nebril op had, maar qua pos
tuur en ook door zijn lach-
rimpels beslist aan de Rotter
damse bisschop deed denken.
Dat mgr. Bër in cognito aan
wezig zou zijn geweest werd
door voorlichter Henk Heruer
echter ten stelligste ontkend.
Maar de Rotterdamse vicaris-
generaal Jan Zuidgeest heb
ben we écht gezien.
WILLEM SCHEER
In het verkiezingsprogramma
van de PvdA komt een zin
snede voor die er duidelijk op
wijst, dat men uit is op een
monopoliepositie voor het
openbaar onderwijs. Niet ie
dereen binnen de partij is het
daarmee eens maar toch...
Men zit er binnen de PvdA
behoorlijk mee in z'n maag,
dat er nogal wat mensen op
die partij stemden die voor
stander van christelijk onder
wijs zijn, terwijl die partij zich
zo ten gunste van het open
baar onderwijs heeft uitge
sproken. Men vreest, dat het
CDA hiervan gebruik zal ma
ken als enige grote partij die
echt voor 100% voor christe
lijk onderwijs is.
Een van degenen die dit dui
delijk zien. is het PvdA-Ka-
merlid Jacques Wallage. Hij is
niet zo gelukkig met de con
gres-uitspraak van zijn partij
ten gunste van het openbaar
onderwijs. En evenmin met
een rapport van de Wiardi
Beckmanstichting, dat er dui
delijk voor pleit het grond
wetsartikel over de vrijheid
van onderwijs open te breken.
Onlangs deed hij in de Haagse
Post (van 19 april j.l.) deze cu
rieuze uitspraak: „Het CDA
gebruikt de schoolstrijd. De
Wiardi Beckmanstichting
moet die ruimte niet vergro
ten door te doen alsof de te
genstelling tussen openbaar
en bijzonder onderwijs de
centrale tegenstelling is in de
onderwijspolitiek. Ooit komt
er een zakelijk gesprek over
de onderwijsverzuiling. Maar
pas op het moment waarop
we de mensen in het bijzon
der onderwijs openlijk achter
een progressieve onderwijspo
litiek hebben gekregen".
Gelijkstelling
Dat was een interessante poli
tieke uitspraak. Om het poli
tieke jargon te gebruiken:
hier wordt het wisselgeld dui
delijk gepresenteerd. De grote
vraag is echter: heb je wissel
geld nodig, om een recht dat
in de Grondwet vastligt, een
grondrecht dus. te kunnen be
houden?
Het programma van de PvdA
wil niet alleen een monopolie
positie voor het openbaar on
derwijs. Er worden meteen de
volgende zinsneden aan toe
gevoegd: „Ondoelmatigheden
verbonden aan het onderwijs
bestel moeten worden bestre
den. Er komt een onderzoek
naar de verzuilde structuur
van ons onderwijsstelsel". Of
tewel: als die gelijkberechti
ging van het bijzonder onder
wijs te duur wordt, dan moet
WIjb
je hi
iaar maar afschaffen.
Wallage is het hier niet mee
eens. Op 5 februari j.l. zei hij
te Amersfoort: „Het mag ons
best wat waard zijn dat in een
pluriforme samenleving de
ene subgroep de andere niet
kan voorschrijven wat aan
andermans kinderen wordt
geleerd en hoe". Dat is „des
Pudels Kern". Het gaat vele
openbaar-onderwijs-fanaten
binnen de PvdA niet alleen
om een bevoorrechte positie
van wat zij „onderwijs voor
allen" noemen, maar in feite
om het uitdragen van hun ei
gen (geseculariseerde) ideolo
gie. Dat kan niet vaak genoeg
worden gezegd.
Zo dreigt in zekere zin een
herhaling van wat er in 1978
gebeurd is ten tijde van het
Volkspetitionnement tegen de
schoolwet Kappeyne van de
Coppello. Ook die wilde het
openbaar onderwijs zeer be
voordelen ten opzichte van
het bijzonder onderwijs. De li
beralen zagen de openbare
school als middel bij uitstek
„om het volk te brengen tot
het peil van verlichting, dat
in de „moderne levensbe
schouwing" was belichaamd".
De „moderne levensbeschou
wing" is tegenwoordig een
andere, maar zij rukt ook
weer steeds duidelijker op in
de richting van de overheid,
die haar zou moeten bevorde
ren. Maar zij blijft de opvat
ting van een bepaalde groep
in onze samenleving, die haar
nooit (zeker niet onder de
vlag van de overheid!) mag en
kan opleggen aan groeperin
gen die er andere opvattingen
op nahouden. Dat is de gelijk
berechtiging van openbaar en
bijzonder onderwijs. Een
grondrecht in de Grondwet
vastgelegd.
Wisselgeld
Hiervoor bood Wallage als het
ware als wisselgeld aan het
zich scharen achter een pro
gressieve onderwijspolitiek.
Wat zou men daar onder moe
ten verstaan? Heel simpel: het
akkoord gaan met een vorm
van voortgezet basisonderwijs
(vroeger de middenschool ge
noemd). Maar er zit nog meer
aan vast. En dan komen we
bij een punt, dat in de onder
wijspolitiek van de toekomst
een steeds belangrijker rol zal
gaan spelen: de decentralisatie
en de deregulering.
Wallage is een voorstander
van decentralisatie van aller
lei bevoegdheden op het ge
bied van het onderwijs, van
de rijksoverheid naar provin
cie en gemeente. Daar zit voor
bepaalde onderwerpen zeker
door drs.
K. de Jong Ozn.
iets in, b.v. op het gebied van
scholenbouw. Maar Wallage
wil veel verder gaan. Er komt
over enige tijd een grondwets
herziening in de Tweede Ka
mer aan de orde, waarbij dat
wel duidelijk zal worden. Of
tewel: dan zal de mening van
de PvdA openbaar worden.
Het bijzonder onderwijs zal
dan naar het zich laat aanzien
veel sterker afhankelijk moe
ten worden van b.v. de ge
meente. Een gemeentebe
stuur, dat tevens bevoegd ge
zag van het openbaar onder
wijs is. Een gemeente die (als
het aan de PvdA ligt!) steeds
meer in feite bestuurd zal
worden door eenzijdig samen
gestelde meerderheidscolle
ges. Behoort dat allemaal ook
tot de progressieve onderwij
spolitiek?
De lobby pro openbaar onder
wijs in de PvdA is momenteel
bijzonder sterk. Ze heeft de
meerderheid, ondanks het feit
dat sommigen in die partij
nog dubben, of men toch niet
beter de gelijkberechtiging in
stand kan houden. Dat dub
ben is toch niet afhankelijk
van de ontwikkeling van de
secularisatie in ons land? Laat
men ermee ophouden en dui
delijkheid verschaffen. Daar
hebben voorstanders van bij
zonder onderwijs vóór 21 mei
toch wel recht op!
Aardappelsoep met groenten en kaas flensjes
met rabarbermoes vegetarisch
Als u met z'n tweeën bent, dan heeft u nodig: 0,5 kg aard
appelen, 1 liter water, 1 grote ui, 15 g margarine, 1 kleine
wortel, 200 g spitskool, 2 groentebouillontabletten, 40 g
havermout, 1 paprika, 1 dl melk, selderij, (lavas), ket
jap, peper, 1 plak jonge of lichtbelegen kaas a 200 g;
50 g bloem, iets zout, 1 ei, 2 dl melk, margarine 500 g ra
barber, (custard of aardappelmeel), suiker poedersuiker.
Kook de in vieren gesneden aardappelen gaar in een deel
van het water. Fruit in een ruime braadpan de kleingesne
den ui goudgeel in de margarine. Bak de in reepjes gesneden
wortel en spitskool een paar minuten al omscheppende mee.
Voeg de gestampte aardappelen, de rest van het benodigde
water en de bouillontabletten toe en breng de massa aan de
kook. Strooi er al roerende de havermout in.
Snijd de paprika door, verwijder de steel en de zaadjes en
verdeel de vrucht in gelijke stukken. Kook de paprika een
paar minuten mee in de soep. Maak het gerecht af met melk,
fijngeknipte selderij en zo mogelijk lavas wordt ook maggi-
plant genoemd), ketjap en peper. Snijd de kaas in blokjes en
geef die apart bij de soep.
Meng bloem, zout, ei en melk tot een dun en glad beslag en
bak er dunne pannekoekjes van. Borstel en spoel de rabar-
berstelen af, snijd ze in stukken van twee centimeter en doe
daarbij het witte onderstukje en het bovenste deel met iets
van het blad weg. Kook de rabarber in weinig water in tien
minuten tot moes.
Bind de rabarbermoes zo nodig met weinig custard of aard
appelmeel en doe er naar smaak suiker bij. Bestrijk elk afge
koeld flensje met een schep rabarmermoes (ook koud) en rol
het op. Leg de rolletjes naast elkaar en strooi er dan een lek
ker laagje poedersuiker over.
JEANNE
Kernenergie: terug naar af j
PREMIER Lubbers werd afgelopen woensdag op zijn j
conferentie boos toen hem werd gevraagd, of hij kiezers,
lies vreest door de kernramp in Tsjernobyl. Nee. antwoorrrj
Lubbers, bij een ramp waarbij mensenlevens te betreur^
zijn ligt daar mijn eerste zorg en niet bij eventuele gevolg i
voor de verkiezingsuitslag. jaar
et
EEN honorabele stellingname. Maar niettemin is duiden
dat CDA en VVD na de kernwapenramp behoorlijk metsel
teksten van hun verkiezingsprogramma's in de maag zitprd
Eveneens is duidelijk dat bij CDA en VVD de nervosfrf
heeft toegeslagen nu de opiniepeilingen beide partijen*—
verdergaand kiezersverlies zetten.
T
IN het verkiezingsprogramma van de VVD staat, dat ei
elk geval twee nieuwe kerncentrales bij moeten komervC
Nederland. En in het programma van het CDA staat, daLM
bouw van kerncentrales niet is uitgesloten. Beide partPJ
maken daarbij een voorbehoud op het punt van de proble^rij
tiek van de opslag van het kernafval. Daarvoor zou eenfcnj
lossing moeten worden gevonden. Maar het probleem vaiin
kernafval heeft met de ramp in Tsjernobyl niets te mal# a
Daar is gewoon een centrale ontploft. p
DE onrust onder de bevolking over de gevolgen van Tsjrh
nobyl is groot. De angstige twijfel over de juistheid van-r.
keuze voor kernenergie neemt snel toe en vrijwel even fll
nadert de verkiezingsdatum. CDA en VVD willen nu
het kabinet de voorbereidingen voor de bouw van niet
kerncentrales in ons land opschorten tot er nadere gege'
over de oorzaak van de ramp in Tsjernobyl beschikbaar
ONDERTUSSEN laat de oppositie geen gelegenheid v<
gaan te suggereren, dat CDA en VVD over een paar mi
den, na de verkiezingen, wel weer vrolijk verder zullen
met kernenergie. En minister Van Aardenne heeft aanjaf
veronderstelling voedsel gegeven door openlijk de verwajnd
ting uit te spreken, dat het kernenergieprogramma in Nee#
land wel zal doorgaan.
VOOR de duidelijkheid en om de kiezers gerust te stefnf
zouden CDA en VVD er beter aan doen snel en onomwf c
den te verklaren, dat in hun verkiezingsprogramma's f
standpunt wat betreft de kernenerie door de buitengew^-.
omstandigheden van de kernramp is komen te verval! I
Beide partijen zouden moeten stellen, dat in ons land de sU
atie rond kernenergie weer volstrekt open is en dat er k
aanleiding is van voren af aan met het veiligheidsonderzL
te beginnen. Kritischer dan ooit.
Grieks voor vwo was een tekst
van Flavius Arrianus uit de
nadagen van de klassieke cul
tuur, de 2e eeuw na Christus.
Arrianus, schrijver van de ge
schiedenis van Alexander de
Grote aan de hand van dag
boeken van Alexanders gene
raals, schrijft een wat romme
lig Grieks (ook grammaticaal)
en dit is een moeilijkheid voor
leerlingen die zich jarenlang
met het Grieks uit de klassie
ke tijd hebben beziggehouden,
aldus leraar J. v.d. Westen van
het Leidse Bonaventuracolle-
ge
De tekst is een brief van Dari
us, koning van de Perzen, aan
Alexander de Grote, koning
van Macedonië en heerser van
Griekenland. Alexander is
Klein-Azië binnengetrokken
en heeft daar het Perzisch le
ger van Darius verslagen. Da
rius is gevlucht, maar zijn
naaste familieleden zijn in
handen van Alexander geval
len. Darius beschuldigt dan
Alexander er van ten onrechte
de oorlog begonnen te zijn en
vraagt om vrijlating van zijn
familie. In zijn antwoord zegt
Alexander dat Darius zijn sup-
prematie moet erkennen en
dat dan zijn familieleden wor
den vrijgelaten.
In het begin was de brief niet
zo moeilijk, maar naar het ein
de toe werd het lastiger. Dat
was vooral het gevolg van
moeilijke werkwoordsvormen.
De vragen die naast de verta
ling beantwoord moesten wor
den waren ook niet zo eenvou
dig. Kwam de leerling niet
goed uit de vertaling, dan
vormden de vragen een extra
probleem.
Pittig Spaans
Zowel mavo, havo als vwo wa
ren het erover eens dat er bij
Spaans van aardige, maar ook
moeilijke teksten viel te genie
ten. Spaans voor vwo was pit
tig. Er waren zes teksten,
waarvan vijf uit kranten en
een uit een boek. De eerste
tekst ging over Spaans spre
kende mensen in de VS, de
tweede over computers die ons
leven in de war sturen. Verder
was er onder andere een tekst
over de erotische Picasso naar
aanleiding van een tentoon
stelling in Barcelona. De laat
ste tekst, de moeilijkste, han
delde over de Spaanse televi
sie die vaak stukken laat zien
die in de negentiende eeuw
spelen.
Spaans bij havo werd als heel
moeilijk ervaren. Het bestond
uit zes heel lange teksten, be
staande uit verhalen in kran
ten en ingezonden stukken in
die kranten. De derde tf'J
voor havo was dezelfde a9n
eerste voor vwo, namelijk*2'
over Spaans sprekender^1"
Amerika. 'n
De mavo-leerlingen w 0
over het algemeen tevn
over de opgaven Spaans.
tien vragen over advertei
en mededelingen waren r114
lijk. te doen. Van de drie I"
sten ging de eerste over n
groepje vrouwelijke banko BJ
vallers. De tweede, wat rri.h
lijke tekst behandelde *a
stukje Spaanse folklore: hetn
scheren van de manen Pn
wilde paarden in San Lor#1
in Pontevedra. De derde OP'
ging over Carmen Romerd°f
'e
Muziekdictee w
Het muziekexamen voor 1
was behoorlijk moeilijk,
was veel meer muziek-di R
en van een stuk muziek m ,jj
ten zowel ritme als toonho_
worden genoteerd. In v°'(
gaande jaren was het een 0I
beide, maar nooit alle tweija
gelijk.
Er
vanaf t
Giovanni Gabrieli waren
Purcell, Schubert en Ra.'
Daarnaast waren er vr< e
over muziek van de gi
Blood, Sweat and Tears en n
de zigeunerzangeres Gj
Esma. Vooral de beantw -
ding van de vragen over dc
geunermuziek waren niet
makkelijk. 0
Reclame
Het examen reclamethe
voor het lager middenstai rf
onderwijs behandelde een «n
haal over jonge mensen a
eenschip opkopen en ti
daarom gevestigde bedrij t
havens langs gaan. De yraoi
gaan over algemene recla
begrippen, over market ?J
het contact met media en jip
fische vormgeving van de >1
drukte reclame (welk lette u
pe hoort bij een bepaald a
drijf). Volgens leraar
Heemskerk van het RIO
Leiderdorp een examen
redelijk niveau, een „pril
examen.
passeerden componi
if 1550 de revue. Ncj
(ADVERTENTIE)
GsSl \fooiborg den Haag Rijswj)
Hoofdkantoor:
2274 CP Don Haag
Nw. Ootltlnda SM. Voorburg-
