Kernramp Oeral in 1957
blijft
staatsgeheim
van de Sovjets
finale
Sovjet-Unie in botsing met grenzen van de wetenschap
Bewust zwijgen over kernramp brengt bevolking in gevaar
RUSLAND
POLEN
ZATERDAG 3 MEI 1986
MOSKOU - Niemand weet hoe
veel slachtoffers de nucleaire cata
strofe in de Oekraïne uiteindelijk
zal eisen, maar de economische
hervormingen van Sovjetleider
Gorbatsjov zouden daar heel goed
onder kunnen vallen. De snelle en
ambitieuze uitbreiding van het
Russische kernenergieprogramma,
die in het economische programma
voor de jaren 1986-1990 werd aan
gekondigd, zal ongetwijfeld nader
bestudeerd moeten worden. Veilige
kernenergie is eigenlijk onmisbaar
voor de economie van de Sovjet-
Unie.
De fabrieken en de belangrijkste indus
triële centra liggen in het westen van de
Sovjet-Unie, terwijl de ruwe grondstof
fen en de energiebronnen in het oosten
en noorden van het land aangetroffen
worden. Het Europese gedeelte van de
Sovjet-Unie verbruikt zestig procent van
de electriciteit van het land, maar pro
duceert zelf minder dan een vijfde van
de benodigde energie.
Er is geen gebrek aan olie, gas of kolen,
maar de uitgestrekte Siberische olie- en
gas velden liggen duizenden kilometers
verwijderd van de industrie- en bevol
kingscentra die de energie nodig hebben.
Hoewel deze beperking er voor gezorgd
heeft dat de Sovjets meesters zijn gewor
den in het ontwerpen van hoogspan
ningslijnen over lange afstanden, kan de
economie de last van de steeds stijgende
kosten van het energietransport eigenlijk
niet dragen.
In een dergelijke situatie lijkt kernener
gie de voor de hand liggende oplossing.
De Oekraïne is al voor veertig procent
van haar electriciteit afhankelijk van
kerncentrales en de vier reactoren van
de Tsjemobyl-centrale, die nu misschien
vele jaren buiten werking zullen zijn,
spelen daarbij een grote rol.
Vorig jaar leverden de kerncentrales ge-
zamelijk tien procent van de electriciteit
voor de Sovjet-Unie. Volgens Stanislav
Sadovsky, omderminister van het Russi
sche ministerie van energie, „zou het
aandeel van de kerncentrales in de elec-
triciteitsvoorziening de komende vijftien
jaar met 400 tot 500 procent moeten
stijgen".
Tot en met afgelopen zaterdag zette de
Sovjet-Unie grote vaart achter haar ker
nenergieprogramma, dat uit gaat van het
gebruik van bepaalde reactortypes, waar
toe ook de vier RMBK-reactoren in
Tsjemobyl behoren.
Op dit moment zijn in totaal 24 van
deze RMBK-reactoren (wat'ergekoelde
reactoren, waarvan de reactie door gra
fiet wordt beheerst) in werking of in aan
bouw in de Sovjet-Unie. Het is een van
de meest voorkomende type reactoren in
het nucleaire vijf-jarenprogramma van
de Sovjet-Unie.
De Sovjetleiders zien zich nu geplaatst
voor een lastig dilemma. Ze kunnen een
pauze in hun kernenergieprogramma in
lassen, zoals de Amerikanen dat deden
na het ongeluk op Three Mile Island.
Dat zou echter betekenen dat er meer
energie uit Siberië gehaald moet worden,
zodat er minder olie en gas voor de ex
portmarkt overblijft en de Sovjet-Unie
minder buitenlandse valtuta binnen
krijgt. Het alternatief is doorgaan met de
huidige nucleaire technologie, waarvan
de gevaren nu duidelijk zijn geworden.
Tsjemobyl heeft echter met alleen een
radioactieve of economische fall-out ver
oorzaakt. Je zou ook kunnen spreken
van een ernstige en verontrustende poli
tieke fall-out. Het gebied waar het onge
val plaatsvond en waar de radioactieve
wolk direct overheen is getrokken (Belo-
Russia, Litouwen en Letland) behoort
tot de meest religieuze en nationalisti
sche gebieden van het Sovjet-rijk. On
danks de relatieve welvaart die er in
deze gebieden heerst, zijn de Sovjet au
toriteiten en het steeds groeiende aantal
Russische immigranten verre van popu
lair.
In Ignalina, in Litouwen zijn zelfs pro
testdemonstraties gehouden tegen de lo
catie van 's werelds grootste kernreac
tor. Deze demonstraties waren niet zo
zeer een protest tegen de gevaren van
kernenergie, als wel tegen de arrogante
Russische leiders, die de centrale in het
midden van „hun" Litouwen wilden
plaatsen. De plaatselijke bevolking is er
van overtuigd dat de enorme stroom
van Russische arbeiders en ingenieurs,
die de bouw van de centrale met zich
meebracht, bedoeld was om een Rus
sisch eiland te creëren in het hart van
het oude en katholieke Litouwen.
Er worden op dit moment twee RMBK-
reactoren gebouwd in hartje Litouwen
en er staan er nog eens twee op het pro
gramma. Behalve met een gekrenkt na
tionalistisch gevoel moet Moskou nu
ook rekening gaan houden met het feit
dat de bevolking zich nu ook zorgen zal
gaan maken over de veiligheid van de
RMBK-centrales.
Zo zijn er nog meer politieke consequen
ties. De kernenergieprogramma's van
veel Oosteuropese landen zijn in grote
mate afhankelijk van de in de Sovjet-
Unie ontwikkelde technologieën. Gor-
batsjovs strategie voor Oost-Europa was
er tot nu toe op gericht de banden met
de Oosteuropese landen te verstevigen
door middel van de economie en de we
derzijdse industriële afhankelijkheid.
Deze strategie dreigt in het water te val
len, nu Oost-Europa vragen kan gaan
stellen over de 37000 megawatt aan
kernenergie, die hun in de Sovjet-Unie
ontworpen kerncentrales aan het einde
van de jaren tachtig zullen produceren.
Het ongeluk zal ook in psychologisch
opzicht nog lang nawerken. De Sovjet-
Unie is misschien de laatste natie in de
wereld die nog altijd vasthoudt aan het
oude, bijna Victoriaanse geloof dat we
tenschap altijd vooruitgang brengt. We
tenschappers hebben een bijna goddelij
ke status, het ruimtevaartprogramma
wordt door iedere rechtgeaarde Sovjet
vereerd en het hele onderwijssysteem in
de Sovjet-Unie gaat van het optimisti
sche standpunt uit dat de wetenschap de
oplossing is voor alle problemen.
In het Westen heeft men allang de bitte
re les geleerd dat het wetenschappelijk
oplossen van oude problemen weer
nieuwe problemen met zich meebrengt.
En nu is de Sovjet-Unie dan aan de
beurt om openlijk geconfronteerd te
worden met de verschrikkelijke dreiging
die er achter de witte jassen van de nu
cleaire experts schuilgaat. Door de inci
denten met Three Mile Island en Winds-
cale hebben Groot-Brittannië en de VS
moeten leren leven met de voortdurende
druk van de nucleaire twijfel. De Russen
hebben zich nu bij hen aangesloten.
Misschien schuilt er ergens toch een
klein zonnestraaltje achter al deze don
kere wolken. De afgelopen jaren is de ge
vestigde orde in de Sovjet-Unie zich
meer en meer gaan bemoeien met we
tenschappelijke projecten. Er is geprotes
teerd tegen de industriële vervuiling van
het Baikalmeer, tegen de gigantische
projecten om de stroming van de rivie
ren in Siberië te veranderen. Academici,
schrijvers, artiesten, wetenschappers en
de pers zijn zich met deze onderwerpen
gaan bemoeien.
Het feit alleen al dat de Sovjet-autoritei
ten de bevolking via de tv ingelicht heb
ben over het ongeluk en toegeven dat er
doden en gewonden zijn, betekent een
belangrijke verandering ten goede. We
kijken naar een land dat plotseling ge
dwongen wordt te aanvaarden dat de
wetenschap haar beperkingen heeft. Het
is nu de vraag of in dit proces ook de
kracht van de publieke opinie ontdekt
zal worden.
MARTIN WALKER
Copyright The Guardian
Prof. Zhores Medvedev, de Russische biochemicus, die in 1976 als eerste
onthullingen deed over de kernramp bij Sverdlovsk, die twintig jaar eerder
had plaatsgevonden.
Riga
Vilnius
Warschau
Aan een kaartje van het getroffen gebied - met ,Jall-out-sigaar" van Tsjemobyl richting Minsk,
wordt gewerkt.
DEN HAAG - De ramp
met de kerncentrale bij
het Russische Tsjemobyl
is volgens de meeste des
kundigen de grootste
kernramp uit de geschie
denis. Er hebben zich in
de afgelopen dertig jaar
wel verscheidene inciden
ten voorgedaan.
Maar afgezien van de atoom
bomexplosies in Japan en de
(inmiddels gestaakte) boven
grondse atoomproeven. be
staat er officieel nog geen en
kele ervaring met door
atoomstraling besmet gebied.
In werkelijkheid echter ligt in
de Sovjet-Unie al bijna dertig
jaar een streek, met een op
pervlak van rond 1000 vier
kante kilometer, die in de
winter van 1957-'58 geheel
werd ontruimd als gevolg van
een atoomexplosie en sinds
dien nagenoeg ontoegankelijk
is. Het gebied ligt ten zuiden
van Sverdlovsk in de Oeral.
Het ongeluk is van officiële
Sovjet-zijde nimmer toegege
ven, maar de aanwijzingen,
ook uit Russische bronnen,
zijn dermate groot, dat de
ontkenning alleen de geslo
tenheid illustreert van het
Sovjet-systeem.
Het eerste bericht over de
ramp in de Oeral bereikte het
Westen overigens pas in
1976. De Russische bioche
micus Zhores Medvedev, aan
wie in 1973 tijdens een ver
blijf in Londen het Russische
staatsburgerschap werd ont
nomen, schreef toen een arti
kel in het Britse wetenschap
pelijke blad The New Scien
tist. Daarin beweerde hij, dat
als gevolg van een kernramp
in de Oeral - een explosie
van kernafval - in 1957 of
1958 enkele honderden men
sen waren omgekomen, dui
zenden werden geëvacueerd
en een gebied van meer dan
duizend vierkante kilometer
voor tientallen jaren tot be
smet gebied was verklaard.
Medvedev was daar zo goed
van op de hoogte, omdat hij
in de jaren zestig in Obinsk
een laboratorium voor mone-
culaire radiobiologie op po
ten zette als onderdeel van
een instituut voor medische
radiologie. Eén van z'n werk
zaamheden daar was het me
ten van de gevolgen van de
kernramp bij Sverdlovsk.
Sensatie
Het bericht veroorzaakte sen
satie. Over de gehele wereld
legden tientallen Britse, Ame
rikaanse en Franse en andere
deskundigen uit dat zo'n on
geluk onmogelijk was. Med:
vedev werd verweten dat hij
de Britse plannen voor het
vestigen van een grote fabriek
voor het bewerken van
atoomafval in Windscale wil
de torpederen. Gezien het
aantal ongelukken dat daar
intussen heeft plaatsgevon
den, zou dat achteraf gezien
een heel goed argument zijn f
geweest. Maar Medvedev was
stomverbaasd. Uit de reacties
werd duidelijk dat de kern-,
ramp in de Oeral in het Wes-j
ten volstrekt onbekend was'
gebleven.
Maar al gauw kwamen ook
bevestigingen binnen van het
bericht. De uit de Sovjet-U
nie afkomstige Israëlische
professor L. Toemerman
schreef in een brief aan de Je
rusalem Post dat hij in 1960
dwars door het getroffen ge
bied was gereden. „Ongeveer
100 kilometer van Sverd
lovsk werden wij door bor
den gewaarschuwd de volgen
de dertig kilometer niet te
stoppen en met maximale
snelheid door te rijden. Aan
beide kanten van de weg, zo
ver als men kon zien, was het
land „dood": geen dorpen of
steden, alleen schoorstenen
van verwoeste huizen, geen
bewerkte velden of weilan
den, geen vee, geen mensen.
Niets. Een enorm gebied van
enkele honderden vierkante
kilometers was braak gelegd,
voor lange tijd nutteloos en
onproductief geworden, mis
schien zelfs wel voor honder
den jaren. Later vertelde men
mij, dat dit de omgeving van
de beruchte „Kyschtym-
ramp" was; bij deze ramp
waren honderden mensen ge
dood of invalide geworden".
Getuigen
Er meldden zich nog meer ge
tuigen. En later bleek dat de
Amerikaanse inlichtingen
dienst CIA al vanaf het aller
eerste begin exact op de
hoogte was geweest. Er waren
twee redenen om het bericht
niet wereldkundig te maken.
De gevolgen waren waargeno
men vanuit spionagevliegtui-
gen van het type U-2, die tus
sen 1957 en 1959 regelmatig
op 21 kilometer hoogte bo
ven het gebied hadden gevlo
gen en onafgebroken foto's
maakten om de ontwikkeling
te volgen van de militair-stra
tegisch belangrijke kernindus
trie die er werd ontwikkeld.
De vluchten werden beïndigd
toen in 1959 de piloot Gary
Powers uit de lucht werd ge
schoten. De spionagetaak is
later door satellieten overge
nomen. Het bekend maken
van de ramp zou neerkomen
op het toegeven van de spio
nage. Verder was in die tijd
in het Westen sprake van toe
nemende argwaan over de
veiligheid van de atoomin
dustrie. De eerste demonstra
ties werden al gehouden. Een
bericht over de Russische
ramp zou olie werpen op het
vuur van de demonstranten.
In de loop van de tijd von
den westerse wetenschappers
ook in Russische bronnen
zelf voldoende aanwijzingen
die op z'n minst een bevesti
ging betekenden dat in het
gebied bij Sverdlovsk een ca
tastrofaal ongeluk had plaats
gevonden. Bevolkingsstatis
tieken gaven na 1957 een op
merkelijke knik te zien in de
voordien voortdurend groei
ende bevolking in naburige
steden en dorpen. In de Sov
jet-Unie werd bovendien een
opmerkelijke hoeveelheid le
zingen en publicaties gewijd
aan de „theoretische" moge
lijkheid dat vrijkomende
atoomstraling flora en fauna
zou kunnen bedreigen. Tus
sen de regels door kon het ge
beuren vrijwel geheel worden
gereconstrueerd. Het wachten
is nu alleen nog op de officië
le bevestiging van de hypo
thesen door de Sovjet-Unie
zelf.
Boek
Medvedev verzamelde uitein
delijk de beschikbare gege
vens in een boek. „Nuclear
disaster in the Urals", dat in
1980 in hel Nederlands door
Elsevier werd uitgegeven met
de titel „Kernramp in de Oe
ral". Uit zijn verhaal blijkt,
dat de noodzaak tot evacua
tie van de bevolking uit een
door kernstraling getroffen
gebied slechts één van de ge
volgen is. Er zijn talloze fac
toren waarop de mensheid
geen vat heeft. Meren, water
flora en vissen worden be
smet. De bodem wordt zeer
ernstig verontreinigd. Planten
en bomen worden aangetast.
Radio-actieve zoogdieren
verspreiden zich over een
groot oppervlak. Stralingszie-
ke vogels vliegen de wereld
rond. Door de voortplanting
van mens, dier en planten
ontstaan problemen in vol
gende generaties.
Uit Medvedevs gedetailleerde
verslag van „experimenten"
in 1969, twaalf jaar na de
ramp. blijkt overduidelijk,
dat de concentraties aan
strontium en cadmium in
water, planten, dieren, bo
dem en bossen zo groot zijn,
dat ze onmogelijk met opzet
kunnen zijn toegevoegd. Hij
maakt tevens melding van
manipulaties met de weten
schappelijke gegevens: soms
ontbreken onmisbare details
over plaats, werkwijze en op
zet van het onderzoek. Sterk
verontreinigde meren met
stilstaand water blijken enke
le jaren later nagenoeg
schoon te zijn - onwaar
schijnlijk wanneer intussen
geen doorstroming heeft
plaatsgevonden. Verzoeken
om overname van gegevens
in Amerikaanse wetenschap
pelijke tijdschriften werden
toegestaan met de toevoeging
dat „helaas drukfouten" in
het originele stuk waren ge
slopen - de correcties op ver
ontreinigingsgraden vielen
dan duizend keer lager uit.
Taboe
In zijn samenvatting schrijft
Medvedev dat vermeldingen
van aantallen slachtoffers bij
natuurrampen in de Sovjet-
-Unie taboe is. Hij verwijst
naar de mededeling in de
Grote Sovjet Encyclopedie,
die wel aangeeft dat in 1948
de stad Asjchabad, de hoofd
stad van Toesjmenikstan.
door een aardbeving om vier
uur 's morgens, toen alle be
woners nog sliepen, volledig
werd verwoest. Daarbij wordt
niets gezegd over het aantal
doden. Asjchabad telde in
1948 rond 200.000 inwoners.
Over de kernramp in de Oe
ral is nimmer iets bekendge
maakt. Maar op grond van
de hem beschikbare gegevens
concludeert Medvedev dat de
ramp in een dichtbevolkte
streek moet hebben plaatsge
vonden en omvangrijke ge
bieden trof. De evacuatie van
vele duizenden mensen, ver
liep traag.
Hij verwijst verder naar het
feit dat twee hem bekende
wetenschappers later de Le-
ninprijs ontvingen voor het
uitwerken van effectieve me
thoden om stralingsziekten te
genezen. „Als er sprake was
van stralingsziekten", stelt hij
vast, „dan ging het ongetwij
feld ook om ernstige vormen
ervan."
Wanneer de slachtoffers van
de uit- en inwendige straling
worden geteld, vervolgt Med
vedev, dan gaat het niet om
degenen die ter plaatse zijn
gedood. „De dodelijkheid
strekt zich uit over weken,
maanden en jaren. Zij wordt
ook op de volgende generatie
of generaties overgedragen.
Niemand kent het percentage
chromosomale afwijkingen in
gebieden waar de atoomin-
dustne is geconcentreerd,
omdat onderzoekingen van
die aard in de USSR niet ge
woon geheim, maar verboden
zijn. Vergelijkingen van de
sterfte aan kanker in de ver
schillende districten zijn ge
heim, zoals in de USSR over
het algemeen gegevens over
de relatieve sterfte vanwege
verschillende oorzaken ge
heim zijn. Daarom moet men
zich oriënteren op geruchten
en vermoedens, en daarbij
zijn ook overdrijvingen mo
gelijk. Maar als het ware
beeld zelfs voor de specialis
ten verborgen blijft, dan kan
men niet degenen veroorde
len die de waarheid trachten
te achterhalen aan de hand
van secundaire en indirecte
gegevens".
Toekomst
Zolang de kernramp in Tsjer-
nobyl in de Sovjet-Unie als
een staatsgeheim wordt be
handeld, valt over de toe
komst van het getroffen ge
bied geen zinnig woord te
zeggen. Is de situatie er verge:
lijkbaar is met die nabij
Sverdlovsk of is hij vele ma
len erger? De aard van Het
ongeluk, de brand in de gra-
fietken en de enorme hoe
veelheid radio-activiteit die
vrijgekomen is laten geen
ruimte voor optimisme. Vol
gens getuigen is een gebied
van 30 vierkante kilometer
tot verboden zone verklaard
en zijn 10.000 mensen geëva
cueerd.
Uit de felle discussies over de
bouw van nieuwe kerncentra
les in Nederland van een
aantal jaren geleden herinne
ren we ons de kaartjes, waar
op stond aangegeven de kans
op besmetting van een groot
gebied in Nederland bij een
ramp in bijvoorbeeld Borsse-
le. Bij zuidwestenwind zou
een sigaarvormig gebied,
dwars over Nederland, moge
lijk tot aan Delfzijl toe, on
toegankelijk kunnen worden.
Als dat „plaatje" intussen ten
noorden van Kiev werkelijk
heid is geworden, lijken ste
den als Mozyr (58.000 inwo
ners) en Gomel (284.000),
100 tot 150 kilometer noord
westelijk, in groot gevaar.
Driehonderd kilometer van
Tsjemobyl ligt de hoofdstad
van Wit-Rusland, Minsk (1,8
miljoen inwoners). Volgens
de schaarse berichten verliep
het leven er deze week nor
maal, zoals trouwens overal
elders in de Sovjet-Unie.
ANDRE HORLINGS
MOSKOU - De afgelopen dagen
heeft het woord „glanost"
(Russisch voor „openheid"), dat
volgens Sovjetleider Gorbatsjov
een sleutelbegrip is in zijn nieuwe
mediabeleid, een wel heel ironische
bijklank gekregen.
De inwoners van de Sovjet-Unie hebben
bijna niets te horen gekregen over de
kernramp in de Tsjemobyl-centrale. het
ergste ongeluk uit in de geschiedenis van
de kernenergie. Dinsdagavond werd er
tijdens het nieuws een korte verklaring
uitgesproken, die de volgende ochtend
woordelijk door alle kranten overgeno
men bleek te zijn. Daarin werd vermeld
dat er twee mensen de dood hadden ge
vonden bij het ongeluk, dat de situatie
nu onder controle was en dat de getrof
fen bevolking medische hulp kreeg.
Het was het soort verklaring die bedoeld
is om de gemoederen te kalmeren, maar
die op de lange duur wel eens een ave
rechts effect zou kunnen hebben. Wes
terse journalisten worden opgebeld door
hun Russische vrienden, die vragen wat
er nu werkelijk gebeurd is en die geruch
ten doorgeven als zouden er 2000 men
sen op sterven liggen in nood-hospitaal-
tjes rond Tsjemobyl. Nog eens duizend
mensen zouden behandeld worden in
speciale klinieken in Moskou.
De Sovjetautoriteiten hebben echter niet
alleen geprobeerd de feiten voor de eigen
bevolking verborgen te houden, maar
hebbeb zich door hun zwijgzaamheid
ook een diplomatiek conflict met hun
Scandinavische buren op de hals ge
haald.
Het ongeluk vond naar alle waarschijn
lijkheid plaats in de nacht van vrijdag
op zaterdag en op zondag ondekten de
Zweden het abnormaal hoge stralingsni
veau. Maandagochtend werd Moskou
formeel om informatie gevraagd.
Aanvankelijk kregen de Zweden niets
dan leugens te horen. De Sovjets lijken
absoluut niet van plan te zijn geweest
om ook maar iets over de kernramp los
te laten, tot het moment dat de Zweedse
ambassadeur het Russische ministene
van buitenlandse zaken mededeelde dat
Zweden een officiële aangifte en klacht
in zou dienen bij de International Ato
mic Energy Authority.
De Sovjets kwamen maandagavond pas
met een korte verklaring. Een uur daar
voor had een functionaris van het minis
terie van buitenlandse zaken nog plech
tig verklaard dat er absoluut geen kern
ramp had plaatsgevonden - de radioac
tieve straling zou uit Zweden zelf ko-
Mildgestemde waarnemers zouden mis
schien kunnen zeggen dat de Russische
terughoudendheid het gevolg was van de
vrees dat er paniek uit zou breken, en
dat dit niet wijst op een terugkeer naar
de traditie van het verdoezelen van welk
slecht nieuws dan ook. Wat het motief
ook geweest moge zijn, zeker is dat de
zwijgzaamheid niet eindeloos volgehou
den kan worden. Enkele uren nadat de
Amerikanen met hun satellietfoto's van
de bewuste reactor voor de dag waren
gekomen, werd het nieuws door de Rus
sische radiodiensten van de BBC, Voice
of America, Radio Liberty en Deutsche
Welle naar de Sovjet-Unie uitgezonden.
En de stoorzenders kunnen lang niet al
les onverstaanbaar maken.
De inwoners van de Sovjet-Unie zijn het
bovendien zo langzamerhand beu om als
kleine kinderen behandeld te worden.
Na de aardbeving van vorig jaar herfst
in Uzbekistan, die al veel uitvoeriger
werd verslagen dan tot dan toe het geval
was geweest bij natuurrampen in de
Sovjet-Unie, publiceerden de kranten in
gezonden brieven, waarin werd gevraagd
hoe het toch kwam dat men meer wist
over de Mexicaanse aardbeving, dan
over de natuurramp in eigen land.
Het antwoord is natuurlijk dat de tv-
beelden van de Mexicaanse ramp af
komstig waren van Westerse camera
ploegen. Uit recente Russische tv-beel-
den van de gevechten in Afghanistan
valt op te maken dat er niets mis is met
de moed of de techniek van de Russi
sche filmploegen - het probleem zit
hem in de politieke goedkeuring die de
filmers moeten hebben voordat ze hun
werk kunnen gaan doen. De redacties
van de kranten, die de ingezonden brie
ven over de aardbeving in Uzbekistan
publiceerden, hadden daarvoor ook eerst
politieke toestemming gevraagd.
De recente verbeteringen in de Sovjet
media zijn voornamelijk te danken aan
Gorbatsjov, die in een toespraak voor
partij-ideologen heeft gezegd dat „we tot
de Sovjetburgers moeten spreken in de
taal van de waarheid".
„Onze medeburger van vandaag de dag
is beschaafd en goed opgeleid. Hij accep:
teert geen al te simpele antwoorden, hij
heeft onwaarheden al snel door. On
waarheden, die het gevolg zijn van vrees
en van het onvermogen om de oorzaken
van de problemen te onthullen", aldus
Gorbatsjov.
Nu de media gefaald hebben in het ver
tellen van de waarheid over een ramp
die waarschijnlijk gevolgen zal hebben
voor een groot gedeelte van het land,
wordt duidelijk dat de hervormingen
nog lang niet ver genoeg gaan. De zaak
kan echter niet veel langer in de doofpot
worden gehouden.
De Polen gooien hun besmette melk
weg, maar er wonen meer dat vijftig mil
joen Sovjetburgers in veel ernstiger ge
troffen gebieden dan Polen of Scandina
vië. Deze mensen moeten spoedig infor
matie krijgen over het nemen van be
paalde voorzorgsmaatregelen - en over
het waarom. Een gedweeë en gehoorza
me pers is tot daar aan toe, maar het be
wust in onwetendheid laten van de be
volking, die daardoor gevaar loopt, bete
kent dat de regering haar plicht tegen
over het eigen volk verzaakt.
MARTIN WALKER
Copyright The Guardian
