M&S
MAAKT MODE BETAALBAAR
GEUIIDSINSTAILATIE NAAR
DEKNOPPEN?
IN DE KRANT
STAAT EEN ANDERE.
Maanlandschappen
sieren De Efteling
en Jaarbeurs
MODE
BINNENLAND
£oidóC<2cHvuvnt
DINSDAG 22 APRIL 1986 PAGIM
Een van de pronkstukken op de tentoonstelling in de Efteling is
dit schaalmodel van de Sojoez, het belangrijkste voertuig uit de
Russische bemande ruimtevaart.
(Van onze redacteur
ruimtevaart)
UTRECHT - Al heeft Ne
derland op het ogenblik
geen nieuwe grote natio
nale ruimteprojecten in de
maak van het kaliber
ANS en IRAS, toch behoe
ven de Nederlandse ruim
tevaartenthousiastelingen
zich de komende tijd al
lerminst te vervelen. Ze
kunnen op twee verschil
lende tentoonstellingen
terecht, die heel wat laten
zien van wat er de afgelo
pen (bijna) dertig jaar
sinds de lancering van
Spoetnik-1 is gepresteerd.
Op de Efteling in Kaats
heuvel is vorige week de
geheel aan de Russische
ruimtevaart gewijde expo
sitie Interkosmos geopend,
in de Utrechtse Jaarbeurs
opent op 3 mei Space '86
zijn poorten.
Het doet een beetje overdre
ven aan, twee van dergelijke
groots opgezette evenementen
nauwelijks honderd kilo
meter afstand van elkaar,
maar een combinatie was
(kennelijk) niet mogelijk. Eén
van de redenen daarvan was
waarschijnlijk dat de Utrecht
se happening nogal commer
cieel van opzet is, terwijl het
Efteling-gebeuren uitsluitend
een Sovjet-aangelegenheid is,
waarin de commercie al-
thans naar buiten toe nau
welijks of geen rol van beteke
nis speelt. Daarnaast is er het
feit dat Interkosmos op De Ef
teling al vele jaren in de maak
was (het liep op een gegeven
moment alleen spaak vanwege
de Russische inval in Afgha
nistan), terwijl Space '86 een
veel kortere voorbereidingstijd
kende.
Voor De Efteling is de Russi
sche tentoonstelling gewoon
een extra trekpleister ten bate
van het eigenlijke pretpark ter
gelegenheid van het 35-jarig
bestaan. Space '86 is vooral op
gezet in het kader van de acti
viteiten rond het 350-jarig be
staan van de Utrechtse univer
siteit. f
trapje bedragen ongeveer
00.000 gulden, maar volgens
drs. Chriet Titulaer, die de be
langrijkste organisator is van
het Space '86-project, heeft
het .Utrechtse bedrijfsleven
zich voor dat bedrag garant
gesteld. En ook het Utrechtse
gemeentebestuur maakte geen
problemen. Dat stelde als eni
ge voorwaarde dat de stunt de
femeente geen geld mocht
osten.
Statisch
Er zijn méér verschillen, voor
al qua opzet. Interkosmos is
een betrekkelijk statisch ge
beuren. ook al stijgt er van tijd
tot tijd een schaalmodel van de
Sojoez-raket (een eindje) op
van een eveneens op schaal
nagebouwd startplatform en is
er een alleraardigste demon
stratie van een klein Loeno-
chod-maanwagentje op een
kraterrijk maanlandschap.
Space '86 is veelzijdiger en ook
ludieker van opzet, al zijn er
nu al mensen die de Utrechtse
manifestatie maar een beetje
rommelig vinden, omdat er
naar hun mening te veel za
ken met de haren worden bij
gesleept die weinig of niets
met ruimtevaart te maken
hebben, zoals een ULV (Ultra
Light Vliegtuig), een huis-van-
-de-toekomst, de ballongondel
voor de komende transatlanti
sche vlucht van het echtpaar
Brink en F-16-vlieger Hage-
man en nog een paar van dat
soort zaken.
Maar het pure stuntwerk dat
ongetwijfeld extra belangstel
ling trekt, is in Utrecht duide
lijk sterker vertegenwoordigd
dan op De Efteling. De meest
in het oog springende stunt is
de plaatsing van een levens
grote imitatie van de Apollo-
/Saturnus V-combinatie,
waarmee de Amerikanen in
het eind van de jaren zestig en
het begin van de zeventiger ja
ren hun maanlandingen reali
seerden. De combinatie staat
aan de westelijke zijde van de
Utrechtse Domtoren, waarbij
gebruik wordt gemaakt van
speciale steigers met twee per
sonenliften.
In de jaren van het Apollo-
-maanproject werden de Sa-
turnus V-raketten meer dan
eens vergeleken met diezelfde
Utrechtse Dom, omdat de tota
le lengte exact identiek was:
112 meter. De kosten van dit
Apollo-project
Het Amerikaanse Apollo-pro-
gramma speelt trouwens in het
geheel van Space '86 een zeer
vooraanstaande rol. „Het gaat
hier echt herleven", zegt
Chriet Titulaer. „en dat is
vooral erg interessant voor de
generatie die de maanexpedi-
ties zelf net niet bewust heeft
meegemaakt". Centraal daar
bij is een met subsidie van
Economische Zaken nage
bouwd maanlandschap met
een oppervlak van zo'n vier
honderd vierkante meter,
waarin twaalf kraters zijn ge
creëerd. En in dat landschap
staan een levensgroot, zij het
van hout vervaardigd, model
van de maanlander, het maan-
autootje Lunar Rover en nog
een aantal andere Apollo-za-
ken. Bezoekers zullen zelfs de
kans krijgen een echte door
NASA beschikbaar gestelde
maansteen aan te raken en
krijgen daarvoor een schrifte
lijk bewijs met de tekst: „I
have touched the Moon".
Het Apollo-mensen-op-de-
-maan-project mag dan een
belangrijke rol spelen op Spa
ce '86. er wordt ook aan heel
veel andere zaken aandacht
besteed, die aanzienlijk dichter
bij huis liggen. Zo wordt er
een levensgroot (drie meter
hoog) model van de uiterst
succesvolle Nederlandse satel
liet IRAS getoond in een spe
ciale koepel, die de sterrenhe
mel laat zien zoals het IRA-
S-instrumentarium die zag. En
uiteraard wordt de ruimtepen-
delvlucht van Wubbo Ockels
niet vergeten. Behalve foto's
van de hoogtepunten van die
missie zijn ook de vliegoverall
van Ockels en zijn befaamde
slaapzak aanwezig.
Daarvoor was de medewer
king nodig van ESA, de Euro
pese ruimtevaartorganisatie,
die ook een aantal satellieten
op ware grootte beschikbaar
stelde: Meteosat, ECS, OTS,
Halley-verkenner Giotto etc.
Sojoez-cabines
Overigens slaat Interkosmos
op De Efteling op het gebied
van tentoongestelde satellieten
en ruimtesondes ook bepaald
geen slecht figuur. Zo tonen de
Russen er twee aan elkaar ge
koppelde Sojoez-cabines, een
tien meter lang model van een
Saljoet/Sojoez/Progress-com-
binatie, de Vega-Halley-ver
kenner, het maanwagentje
Loenochod, een Loena-maan-
grondverzamelaar, een aantal
Kosmos-kunstmanen, een Vos-
tok-cabine, een Molniya-com-
municatiesatelliet, Mars- en
Venus-verspieders èn maar
dat is minder ludiek dan de
slaapzak van Ockels bron
zen bustes van raketpionier
Tsjiolkowski, ruimteschipont
werper Korolev en eerste
ruimtemens Gagarin.
Interkosmos is ongeveer de
grootste ruimtevaarshow, die
de Russen ooit in het buiten
land hebben opgezet. Space '86
is niet minder en in elk geval
wat afwisselender. Twee ge
lijktijdig plaatsvindende grote
ruimtevaartmanifestaties in
Nederland: het kan gewoon
niet op. Gaat men elkaar be
concurreren? Waarschijnlijk
nauwelijks. Er bestaat in ons
land een zó grote belangstel
ling voor het hele ruimte-
vaartgebeuren, dat in Utrecht
zeker 300.000 bezoekers wor
den verwacht. En in Kaats
heuvel zit men zelfs nog hoger
in de boom...
Interkosmos op De Efteling
duurt tot 19 oktober, Space '86
in de Utrechtse Jaarbeurs van
3 mei tot 29 juni.
