Islamitische Omroep
krijgt zendmachtiging
Herdenking doleantie in teken van begrip
aan tafel
Ceidóc Sou/tont
kerk
wereld
13 UUR TV, 52 UUR RADIO
Leonardo Bo ff
schrijft tijdens
zwijgperiode
vijf boeken
beroepingen
SCHERPE MOMENTOPNAME VAN GELDERS DORP
Kerken onderzoeken leefbaarheid in kleine gemeenschap
X
•:r
Herbezinning rond abortif,
Of het in de Leyenburg-affaire komt tot een verooj,
of niet, het is de Nederlandse wet die daarbij als norn^,
gehanteerd. En juist bij dit onderwerp wordt de sfl
zichtbaar tussen het normatieve denken van de Nedef-
samenleving vastgelegd in wetgeving en dat j
dividuele burgers en groepen Nederlanders.
Na alle dodelijke ellende van de gewraakte abortuf
is het te hopen dat oren en ogen zijn opengegaan voor
die iedereen eigenlijk allang kon weten. Misschien wel
protest tegen de abortuspraktijk en het verweer tety
klimaat waarin die praktijk k"an ontstaan, dan niet ovu
ten aan bepaalde, geprofileerde christenen en christelf
ganisaties. En misschien dat dan bijvoorbeeld de ken
ons land gezamenlijk oproepen tot een hernieuwde bel,
op de vragen van leven en dood met de abortuspraki
inzet.
weer
'mm
ACHTERGROND
ZATERDAG 19 APRIL 1986PA^JI
Hervormde Kerk biedt werklozen jaarcontract
de slag bij enkele landelijke en provinciale instellingen van de
Nederlandse Hervormde Kerk. Dit is het resultaat van een
werkgelegenheidsproject binnen de Hervormde Kerk, zo meldt
het Hervormd Persbureau. Kerkelijke medewerkers hebben in
1984 drie procent van hun salaris ingeleverd. Met dit geld, on
geveer 277.000, werd een eenmalig werkgelegenheidsproject
voor jeugdige werklozen gefinancierd. De jongeren, tussen de
16 en 23 jaar. krijgen een 32-urige werkweek. Zij komen onder
meer te werken op het centrale kantoor van de Hervormde
Kerk te Leidschendam, en bij de Generale Diakonale Raad.
Zuster Sarto Smits nieuwe voorzitster SNVR
Zuster Joseph Sarto Smits, provinciaal overste van de Zusters
van Liefde JM. is gekozen tot voorzitster van de SNVR (Sa
menwerking Nederlandse Vrouwelijke Religieuzen), het sa
menwerkingsverband van ongeveer 90 kongregaties met in to
taal ongeveer 19.000 leden. Dit meldt de Konferentie Neder
landse Religieuzen. Zij Volgt zuster Teresini Metternich op, die
te kennen heeft gegeven het voorzitterschap te willen neerleg
gen. De overdracht zal plaatsvinden tijdens de algemene verga
dering van de SNVR op zaterdag 26 april te Nijmegen. Zuster
Joseph Sarto Smits werd op 1 februari 1934 geboren in Hol-
thees/Vierlingsbeek. In 1956 trad zij in bij de Zusters van Lief
de JM te Gent.
Wie niet verlangt naar
het eeuwige
lijkt op een dode.
August Vermeylen
De Islamitische Omroep
Stichting (IOS), een vertegen
woordiging van de federatie
van Turkse en Islamitische
culturele organisaties, krijgt
een zendmachtiging met jaar
lijks 13 uur tv en 52 uur radio.
In oktober kan met uitzenden
worden begonnen. De uitzen
dingen worden gegeven in de
Marokkaanse, Nederlandse en
Turkse taal.
De Islamitische Omroep
Stichting (IOS) streeft er naar
een volwassen omroeporgani
satie te worden, met als doel
de C-status, zoals de Evangeli
sche Omroep en de VPRO.
Dat zei Ibrahim Gürmes,
woordvoerder van de IOS,
donderdag tijdens een pers
conferentie ter gelegenheid
van het verkrijgen van een
zendmachtiging voor deze or
ganisatie. De zendmachtiging
komt overeen met die van het
Humanistisch Verbond.
Gürmes maakte duidelijk zeer
gelukkig te zijn met de zend
machtiging Nederland is
het eerste land buiten de tra
ditionele Moslimstaten dat
een Islamitische omroep heeft
toegestaan maar meende
toch dat de zendtijd gezien de
omvang van het gelovige
volksdeel, wat aan de krappe
kant was. Moeite had Gürmes
ook met de instelling van een
programmaraad, bestaande uit
Islamitische theologen van de
verschillende stromingen, die
een vetorecht kunnen laten
gelden op programma's die
niet in overeenstemming zijn
met de Koran. De IOS zal in
de praktijk drie van de vier
scholen binnen de Islam gaan
vertegenwoordigen. Van de
vierde school zijn in Neder
land nauwelijks aanhangers te
vinden, aldus Gürmes. Een
van de twee doelstellingen is
het emancipatie- en integra
tieproces van geestverwanten
te bevorderen. Dat houdt ook
in, zo zei Gürmes desge
vraagd, het bevorderen van
de emancipatie van de Islami
tische vrouw. De opvatting in
Nederland dat de vrouw bin
nen de Islam ondergeschikt
zou zijn aan de man, is een
vooroordeel dat wij willen
doorbreken, aldus Gürmes.
Hier kan zich echter het ver
schijnsel wreken dat de IOS
de hoofdstromingen van de
Islam in één organisatie moet
vertegenwoordigen, hetgeen
te vergelijken zou zijn met het
onder een noemer brengen
van de EO, de NCRV en de
KRO. De liberale uitleg van
de Koran, terug te vinden in
grote moslimsteden als Cairo,
maakt het voor de Islamiti
sche vrouw mogelijk dezelfde
maatschappelijke status te be
reiken als de man. Op het
platteland ligt dgt wat anders
en het is de vraag of de IOS
van de programmaraad de
ruimte krijgt de liberale op
stelling in te nemen.
Leonardo Boft
De Braziliaanse bevrijdings
theoloog Leonardo Boff
meent dat paus Johannes
Paulus II de laatste maanden
zoveel begrip voor de bevrij
dingstheologie en voor het op
treden van de Braziliaanse
RK Kerk heeft getoond, dat
hij nu ..de paus van de bevrij
ding" kan worden genoemd.
Volgens Boff hebben hiertoe
vooral de vele contacten tus
sen de paus en de Braziliaanse
bisschoppen gedurende de af
gelopen elf maanden bijgedra
gen. Het Vaticaan legde Boff
vorig jaar mei een spreek- en
schrijfverbod op, omdat de in
houd van zijn boek „Kerk;
charisma en macht" een ge
vaar voor het geloof zou bete
kenen. Het schrijf- en spreek
verbod werd eind vorige
maand opgeheven. Boff heeft
de afgelopen maanden overi
gens niet stilgezeten. Hii heeft
meegedeeld dat hij in die tijd
vijf nieuwe boeken heeft ge
schreven.
Boff noemt het recente Vati
caanse document over „chris
telijke vrijheid en bevrijding"
en de persoonlijke brief die de
paus vorige week aan het
Braziliaanse episcopaat stuur
de. een „officiële goedkeu
ring" van de bevrijdingstheo
logie en van de strijd tegen de
armoede.
Boff constateert een tegenstel
ling tussen de paus en kardi
naal Joseph Ratzinger, prefect
van de Congregatie voor de
Geloofsleer. In tegenstelling
tot kardinaal Ratzinger legt
de paus het accent niet op de
„vrijheid" maar op de „bevrij
ding". Daarom kan van nu af
aan geen enkele theoloog
meer om het thema „bevrij
ding" heen, zo meent Boff.
Het enthousiasme van Boff
over de steun die paus Johan
nes Paulus II heeft gegeven
aan het overwegend vooruit
strevende Braziliaanse episco
paat, aan „de correcte en
noodzakelijke bevrijdingsthe
ologie" en aan de omstreden
kerkelijke basisgemeenschap
pen wordt gedeeld door de
meeste Braziliaanse bisschop
pen. aldus boof.
Nederlands Hervormde Kerk
Beroepen te Kolderveen N. Dinxter-
veen toezegging H.E.J. van der Laan
kandidaat te 's-Gravenhage.
Beroepen te Grootegast en Doezum
B. Prakke te Gouda.
Aangenomen naar 's-Graveland dr.
W. 8alke te Den Ham in Overijssel.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Oosterbeek (wijk Door-
werth-Heveadorp) drs. J. Broer te Ter
Aar.
Aangenomen naar Westerenden (in
tijdelijke gedeeltelijke dienst) L. Zwa
nenburg emeritus-predikant te Gro
ningen.
Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt
Beroepen te De Lier in samenwerking
met Maassluis J. Huijgen kandidaat
te Kampen.
Beroepen te Almere-Zeewolde Jt.
Janssen te Loppersum-Westereinden.
AMSTERDAM In de Kei-
zersgrachtkerk in Amster
dam, het eerste grote kerkge
bouw dat na de doleantie in
Amsterdam werd gebouwd,
is gisteren officieel de dole
antie in 1886 herdacht, de
scheiding tussen de Her
vormde Kerk en de Gerefor
meerde Kerken onder lei
ding van Abraham Kuyper.
Bij de aanbieding van de
bundel „De doleantie van
1886 en haar geschiedenis"
merkte prof.dr. O.J. de Jong,
hoogleraar kerkgeschiedenis
en rector-magnificus aan de
Rijksuniversiteit te Utrecht,
op dat de bouw van deze
Keizersgrachtkerk betekende
dat zowel de hervormden als
de dolerenden niet meer ver
wachtten dat hun rechten
binnen afzienbare tijd zouden
worden herkend. De bouw
van de kerk betekende daar
om een zekere verharding
van het standpunt.
Wij willen deze bundel niet
aanbieden om opnieuw
standpunten te verharden,
zei prof. De Jong, maar wel
om die standpunten duidelijk
te maken. Hij hoopt dat het
boek ertoe zou bijdragen dat
mensen in het heden elkaar
leren aanvaarden zodat de
ene weg ook voor degenen
die er misschien nu nog niet
samen op willen toch al
zichtbaar is.
In zijn herdenkingsrede wil
de prof.dr. I.A. Diepenhorst
de doleantie en de reformatie
niet in één adem noemen. Hij
had er echter ook bezwaar
tegen om te spreken van een
huiselijke ruzie of een bin
nenbrandje. De indruk om te
kleineren moet worden ver
meden, aldus Diepenhorst.
Hij zei dat hij zplf niet met de
afscheiding van 1834 of de
doleantie van 1886 zou zijn
meegegaan. Hij vond dat er
over de doleantie te bewiero
kend gesproken werd. Men
zou kloek, wijs, heroïsch en
profetisch zijn. Dit noemde
hij een onjuiste voorstelling
van zaken. Hij merkte verder
op dat hef niet eenvoudig
was de onpartijdigheid te be
waren, want over en weer
heeft men elkaar duchtig be
zeerd en dat ergert nu nog.
De doleantie zegt de jeugd
van vandaag niets meer,
maar dat is niet zo erg. Het is
veel verontrustender als de
kerk de jongeren van van
daag niets meer zegt. De Ne
derlandse Hervormde Kerk
heeft met haar kerkorder
van 1951, aldus prof. Diepen
horst, bewezen dat ze een
evangelische spankracht be
zit en kan ontplooien. De
Op initiatief van de plaatselijke kerken (katholiek en her
vormd) heeft de bevolking van bet Gelderse plaatsje Hen
gelo zichzelf een uniek beeld verschaft van wat er in haar
eigen gelederen gebeurt. Het rapport werd deze week open
baar gemaakt, nadat drie jaar lang amateur-onderzoekers
van de werkgroep Kerk en Samenleving van Hengelo (G)
aan het rapport hadden gewerkt. Honderden Hengeloërs
werden daarvoor geïnterviewd. Het rapport is uniek door
dat de resultaten niet werden verwerkt in cijfers en tabel
len, maar door middel van de reacties geprobeerd wordt
een representatief beeld te geven van lief en leed in een
plaatselijke gemeenschap. Het rapport heeft daardoor een
grote herkenbaarheid. De kerken zien het nu als taak wat
te doen aan de problemen die zijn gesignaleerd. In de
kerkdiensten van morgen zal het rapport alvast de nodige
aandacht krijgen.
Hengeloërs zijn over het alge
meen tevreden over de ma
nier waarop ze wonen. Toch
zijn er veel problemen zijn. Er
is een sluimerende eenzaam
heid. die zich uit in de be
hoefte met andere be
trouwbare mensen te pra
ten. Praten op een vertrouwe
lijke manier is overigens
moeilijk door de vele achter
klap die er in het dorp be
staat.
Hoe de 'ander' denkt, blijkt
een grote zorg te zijn; een
voorbeeld uit het rapport: Ie
mand heeft moeite met de
overplaatsing van een kind
naar de LOM-school. Dat er
vaart men in het begin als
'een schande'. Een ander kind
werd zelfs een eind ver weg
gebracht (zodat de buurt het
niet zag!) en daar door de
schoolbus opgepikt. Die bus
mocht niet bij huis komen.
Achteraf zijn de ouders van
beide kinderen erg gelukkig
met het LOM-onderwijs. „Hij
leert beter, luistert beter en
vindt de school gewoon fijn!
En wij als ouders, worden
door de school overal bij be
trokken."
Hoe sterk de sociale controle
is en ook de angst daarvoor
blijkt uit een ander voorbeeld:
Een echtpaar heeft tegen zijn
kinderen niet durven zeggen,
dat „vader een andere baan
heeft. Uit angst dat zijn vorige
werkgever de kinderen uit-
hoort om achter het adres van
de nieuwe werkgever te ko
men. Zij zijn bang dat hij hem
dan bij die nieuwe baas zwart
maakt."
Rijbewijs
Maar aan de andere kant .zijn
er ook positieve kanten aan
sociale controle: „Mijn man
lag in het ziekenhuis en ik
ging daar iedere dag heen.
Mijn buren regelden onder
ling het vervoer (de vrouw
heeft geen rijbewijs). Elke
keer stond er weer iemand
klaar om mij te rijden en de
buurvrouwen pasten bij toer
beurt op de kinderen."
Een man vertelt hoe hij een
gescheiden man helpt, die met
drankproblemen worstelt.
Een ander handhaaft af en
toe de orde in een probleem
gezin in de buurt, waar de
kinderen de baas spelen over
de ouders en nog weer ie
mand anders vertelt van zijn
contact met iemand uit de
buurt, die door zijn omgeving
als 'wat zonderling' wordt er
vende, hartelijke, begrijpende,
lieve, geduldige, openhartige,
menselijke arts' tot een 'onbe
houwen, brute, onbenullige,
gesloten, ontactische, onharte
lijke, grove lomperik' die
nooit tijd voor je heeft en het
recept al geschreven heeft
voor dat je gezegd hebt wat je
mankeert."
Het Gelderse dorpje Hengelo
Een ander voorbeeld: „Ik wil
de graag op vriendschappelij
ke basis een relatie opbou
wen, maar er wordt nogal wat
afgeroddeld in dit dorp. Voor
al als je je wat vrijer wilt be
wegen met een vriend of
vriendin. Dan legt een dorp
toch wel beperkingen op. De
sociale controle is hier vaak
beangstigend groot. Het lijkt
wel of iedereen alles van ie
dereen weet. Soms voel ik me
wel eens bespied."
Over de 'roddel' zegt onder
zoeker Andries Baart: „Dat is
de keerzijde van de sociale
controle. Maar het begrip rod
del houdt nog niet altijd een
veroordeling in, het is niet al
tijd hetzelfde als kwaadspre
kerij. Roddel is vaak een po
ging contact te maken en
soms zegt roddel meer over de
roddelaars, dan over de men
sen over wie gesproken
wordt."
Over jongeren wordt vaak in
negatieve zin gesproken, de
jongeren zelf komen in het
rapport nauwelijks aan het
woord. De onderzoekers wil
len die leemte overigens nog
proberen op te vullen.
Er wordt veel gedronken.
Sommigen ervaren dat als een
probleem: Op feestjes, ver
jaardagen en bruiloften en
ook tijdens de traditionele
nieuwjaarsvisite, worden
vaak tot diep in de morgen
'sloten vol alcohol' genuttigd.
Onderzoeker Baart: „Persoon
lijk denk ik dat er wèl sprake
is van een alcoholprobleem in
Hengelo. Maar het treedt in
ieder geval niet naar buiten.
Sommigen zeggen dat in deze
streek altijd al veel gedron
ken wordt en het niets te ma
ken heeft met een slechte si
tuatie."
Uit het onderzoek blijkt ver
der, dat de mensen zich niet
erg verantwoordelijk voelen
voor de gezondheid van hun
eigen lichaam. De mensen
blijken zich vaak te verlaten
op het oordeel van de arts,
van wie verwacht wordt een
oplossing te hebben. De men
sen hebben soms nare erva
ringen met hun huisarts,
maar kunnen ook zeer tevre
den zijn. „De meningen lopen
uiteen van 'een fijne, meele-
Rouw
Rouw neemt ook een belang
rijke plaats in. Niet alleen
rouwen om de dood, maar ook
om een scheiding, een licha
melijke handicap of iets an
ders dat kapot gegaan is. Rou
wen gebeurd zeer veel. De be
hoefte aan praten is zeer groot
en er is een gebrek aan geede
luisteraars. Volgens Baart
komt hier een van de interes
santste aspecten van het on
derzoek naar voren. De Hen
geloërs zeggen moeilijk te
praten, toch hebben ze veel
behoefte om te praten. „Dat
blijkt ook uit de wijze waarop
men ons te woord stond. Vaak
werd dat een lang gesprek,
waarvan na afloop gezegd
werd: blij dat we even konden
praten".
De leden van de werkgroep
Kerk en Samenleving hebben
met het samenstellen van hun
Katholieke en de Nederlands
Hervormde Kerk afgerond.
Dat wil niet zeggen dat daar
mee ook het rapport in de
kast verdwijnt. De kerken
willen nu in ieder geval dat
er wat gedaan wordt aan de
problemen die er leven. Bij
voorbeeld door vrijwilligers te
scholen om te gaan praten
met mensen, die daar behoef
te aan hebben.
Hg
Tomatensoepgegrilleerde rollade met sla en een
spek-rösti ijs met vruchten
Voor twee personen: 0,5 liter water, 1 bouillontablet, to
matenpuree, 50 g champignons, 1 lepel fijne vermicelli,
peterselie, bieslook, zout, peper, 2 lepels koffieroom (of
-melk);
500 g kippe- of malse runder- of varkensrollade voor 2
dagen), olie;
sla, 2 lepels azijn, zout, peper, suiker, mosterd, 1 lepel
olie, radijs, hardgekookt ei;
tot 1 kg aardappelen, zout, peper, uitje, 25 g ontbijt
spek, 2 a 4 lepels olie;
banaan, peer, kiwi, grapefruit en/of sinaasappel, 1 lepel
citroensap, 1 lepel basterdsuiker, 2 porties ijs, vruchten-
puddingsaus.
Breng het water aan de kook en voeg bouillontablet, toma
tenpuree, plakjes champignon en vermicelli toe. Maak de
soep na vijf minuten af met fijngeknipte peterselie en bies
look, zout en peper. Schenk er na het opscheppen de room
in.
Grilleer de met olie bestreken rollade in ongeveer een uur
gaar. De runderrollade in een half uur, voor wie van rood
vlees houdt.
Rasp de half gaargekookte aardappelen grof en meng ze met
zout, peper, fijngesneden ui en spek. Druk de aardappelmas
sa in een koekepan met warme olie tot een geljkmatige koek
uit. Bak de rösti op een klein vuur bruin. Keer de aardappel-
koek met behulp van een dekksel en bak ook de tweede
kant. Reken een totale baktijd van twintig minuten.
Maak een fruitcocktail van stukjes verse vrucht (gebruik
twee of meer soorten), citroensap en basterdsuiker. Verdeel
de vruchten over diepe schoteltjes, leg er het ijs op en schenk
daar naar smaak puddingsaus over.
Menutip voor maandag: rollade met doperwten-paprikarijst
rumvla.
JEANNE
HET schijnbare ongeluk bij een abortuspoging in hel plj
Leyenburg-ziekenhuis heeft veel emoties opgeroepen g,
loze mensen. Begrijpelijk: waar in dit geval van allqpo
gedaan om een zesmaandskindje te doden, doen in^sc
gevallen artsen en verpleegkundigen van alles om zoyai
je in leven te houden. Wie kan bij zo'n absurde tegei ,r|
zonder emoties blijven?
Het is nog niet de tijd een oordeel uit te spreken
gebeurde in Leyenburg. Immers, de uitkomsten van
rechtelijk vooronderzoek zijn nog niet bekend. Wel
lijk dat de Leyenburg-affaire, hoe de rechter ook za
len, gevolgen heeft voor het denken over abortus,
op uiterst wrede wijze is weer eens duidelijk in
bracht wat abortus feitelijk is: het doden van leven,
lijk is ook weer geworden hoe in het spraakgebru
abortus de werkelijkheid van het doden van een me
wordt verdoezeld. Een kind heet een „foetus"; het dc
van wordt „afbreken van zwangerschap" genoemd.
POLITICI hebben naar aanleiding van alle publicil
Leyenburg gewaarschuwd de abortuswetgeving niet
minaliseren": die wet mag niet in een crimineel dagl
men te staan omdat sommige mensen wellicht de
overtreden. Deze uitspraak is van een policitus te vi
ten en op zichzelf genomen reëel. Maar het is de
daarmee alles is gezegd.
STEEDS duidelijker wordt namelijk dat voor grote A
mensen, bijvoorbeeld christenen, de wetgever niet (n
paalt wat wel en niet crimineel is. In de tijd dat er i
enig recht sprake kon zijn van een „christelijk Nedl
zagen veel gelovigen hun (morele) normen bevestigd f
geving. Maar naarmate ook in de politiek het christt
tuigenis een kleinere stem heeft gekregen, is dat sted
der het geval.
i»
I
Wisselvallig
en te koud
DE BILT (KNMI) Ook van
daag nog geen zacht lente
weer. Na een koude nacht
wordt het vandaag niet war
mer dan een graad of 10. Wel
zal de zon zich nu en dan laten
zien, maar ook is een enkele
bui nog mogelijk. Deze zal niet
van lange duur zijn en de hoe
veelheden neerslag zijn gering.
In de ochtend is er nog weinig
wind. In de middag wordt de
wind matig, rond kracht 3, uit
westelijke richtingen. Zondag
begint met opklaringen. Op de
nadering van een nieuwe
oceaanstoring neemt de bewol
king in de loop van de dag toe.
Later op de dag gaat het rege
nen, het eerst in het zuidwes
ten van ons land. De wind is
dan uit de zuidwesthoek gaan
waaien en voert minder koude
lucht aan. De middagtempera-
tuur wordt zondag ongeveer
14 graden. Begin volgende
week nu en dan regen. Ook
dan is de temperatuur nog te
laag voor de tijd van het jaar.
Vooruitzichten voor de Euro
pese landen, geldig voor zon
dag en maandag:
Zuid-Scandinavië zondag pe
rioden met zon, maandag van
uit het westen regen. Middag-
temperatuur tussen 8 en 11
graden.
Groot-Brittannië, Ierland
veel bewolking en af en toe
regen. Middagtemperatuur
zondag rond 13 graden, maan
dag wat koeler.
Benelux, noordwest-Frankrijk
zondag vanuit het westen
toenemende bewolking ge
volgd door regen, maandag
half tot zwaar bewolkt en ook
af en toe regen. Middagtempe
ratuur rond 14 graden.
Midden- en zuid-Frankrijk in
midden-Frankrijk wisselend
bewolkt en kans op een bui.
Zuid-frankrijk: droog en zon
nige perioden. Middagtempe
ratuur tussen 14 en 19 graden.
Spanje, Portugal p|
met zon en alleen in hi
den kans op wat regel
dagtemperatuur van 14|
in het noorden tot 23f
in het zuiden.
Italië, Joegoslavische
zondag rond de Adxj
zee kans op wat buien,
gens droog en periodj
zon. Middagtemperatuil
pend naar circa 20 gra<^
Duitsland in het i|
kans op wat regen,
maandag. In het midi
zuiden wisselend bew<
droog. Middagtémpi
van 13 graden in het ii
tot 18 graden in het zuj
Alpengebied droog en
den met zon. Middagte
tuur zondag tussen 9
graden, maandag tussei
20 graden.
rrapporten 18 april 20 uur.
Weer Max.
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Zurich
Casablanca
Istanbul
Weekendhuis
gevonden in de krant
