Reagan: „Indien nodig
vallen wij opnieuw aan
;g: diplomatieke straffen tegen libié
„Amerikaanse vergelding onwettig"
Bommenwerpers
meermalen in de
lucht bijgetankt
VAN DEN BROEK BETREURT AANVAL
PROFESSOR „INTERNATIONAAL RECHT" GERALD DRAPER
BUITENLAND
CeidócQowumt
DINSDAG 15 APRIL 1986PAGINA 5
ïerikaans Congres tevreden
JjSINGTON Het Amerikaanse Congres heeft met in-
jiming gereageerd op de aanval van de Amerikaanse
^krachten op Libië. Robert Dole, leider van de Republi-
e meerderheid in de Senaat, verklaarde dat de actie „in
enstemming is met hetgeen het Amerikaanse volk wil-
De aanval is volgens hem in overeenstemming met de
lerikaanse „War Powers Act". Vooraanstaande vertegen-
ordigers van het Congres waren door de president tevoren
de hoogte gebracht van de operatie. Senator Edward Ken-
jy verklaarde „Ik denk dat alle Amerikanen de opperbe-
jhebber (Reagan) op dit moment steunen".
En volgens de
bublikeinse voorzitter van de buitenlandcommissie van de
{aat. Richard Lugar, is de actie „een logische beslissing"
e de terroristische aanvallen, die volgens Washington door
>ië zijn gelanceerd. Bovendien werd gewezen op de „wei-
ing van de Europese bondgenoten economische sancties
pn Libië te nemen".
VS ROEPEN OP TOT
AFZETTEN KHADAFFY
KAIRO De Amerikaanse regering heeft de Libische bevol
king via de radiozender Voice of America indirect opgeroepen
het bewind van kolonel Khadaffy omver te werpen, of de conse
quenties te aanvaarden. „Het volk van de Verenigde Staten
koestert geen vijandschap of haat jegens Libië £n zijn volk", al
dus een boodschap aan het Libische volk. „Wij wensen u een
leven in vrede en harmonie toe. Echter, kolonel Khadaffy is uw
staatshoofd. Zolang de Libiërs zijn bevelen opvolgen, moeten zij
ook de consequenties aanvaarden. Kolonel Khadaffy is de tragi
sche last die u draagt. Als u toestaat dat kolonel Khadaffy met
het huidige conflict voortgaat, dan dient u ook enige collectieve
verantwoordelijkheid voor zijn daden te delen". De VOA, de
zender van het informatiebureau van de Amerikaanse regering,
zond de boodschap verscheidene malen uit in de uren na de
Amerikaanse aanvallen op Libië.
DEN HAAG Minister
Van den Broek van bui
tenlandse zaken, die gis
teravond al werd inge
licht over de op handen
zijnde aanval, zei de gang
van zaken te betreuren,
„te meer daar de twaalf
EG-landen zich duidelijk
hadden ingezet voor het
bereiken van een politie
ke oplossing en het voor
komen van militaire esca
latie".
De CDA-defensiespecialist in
de Tweede Kamer, De Boer
vreest reacties uit de Arabi
sche wereld op de aanval van
Amerika op Libië. Ook vreest
hij voor eventuele represailles
door Libië zelf, zo zei De Boer
vanochtend voor de radio. Eu
ropa en de Europeanen zijn
aanzienlijk kwetsbaarder voor
eventuele reacties van Libi
sche zijde. Zij hebben ook in
het verleden zo mogelijk nog
meer dan de Amerikanen ge
leden van de terreuraanvallen,
aldus De Boer.
Het VVD-Kamerlid Voorhoe
ve sprak in de radio-uitzen
ding van een riskante onder
neming. De VS moeten vol
gens hem erg goede en over
tuigende redenen uit de inlich
tingenwereld hebben gehad
voor de aanval. Volgens de
fensiespecialist Klaas de Vries
van de PvdA is het „buitenge
woon dubieus" of de aanval
iets helpt tegen terrorisme. De
aanval kan volgens De Vries
het lont ziin dat straks het
kruitvat in brand gaat steken.
De internationale gemeen
schap heeft verdeeld gerea
geerd op de Amerikaanse
bombardementen in Libië.
Groot-Brittannië steunt de VS
volledig, aldus de minister van
buitenlandse zaken Howe. La-
bourleider Kinnock heeft zijn
grote bezorgdheid uitgespro
ken over de internationale si
tuatie en keurt het af dat Brit
se RAF-bases, waarop Ameri
kaanse bommenwerpers gesta
tioneerd zijn, worden gebruikt
voor militaire operaties buiten
de Navo. China en de Sovjetu
nie hebben de Amerikaanse
aanval scherp bekritiseerd. In
de Russische media werd de
aanval barbaars en infaam ge
noemd. Het Sovjetpersbureau
Tass sprak van een daad van
„staatsterrorisme". Een officië
le regeringsverklaring bleef
echter uit en er was geen en
kele aanwijzing welke actie
het Kremlin zal ondernemen
om Libië te steunen.
merikaanse
puristen
S enken aan
Vertrek
.80 EN HAAG De Ame-
60 [aanse toeristen in ons
20 ld overwegen, onder in-
)ed van de toegenomen
inning rond Libië, eer-
uit Nederland te ver-
kken. In enkele grote
els aan de kust en in
steden Den Haag en
isterdam hebben na
Amerikaanse bombar-
ment een aantal men-
hun koffers al gepakt,
de Amerikaanse am-
*isade in Den Haag zijn
o tl telefoontjes binnen
lij comen van toeristen die
i afvragen wat het ver-
860 ndigste is: blijven of
ir huis gaan.
9001 een uittocht is op Schip-
nog niet veel te merken.
74(Jf>ens woordvoerder Weber
Trans World Airlines is
op het telefoonnummer
jjr men verandering van
^aplannen kan doorgeven
*niet buitengewoon druk.
woordvoerster van de
WÜJM denkt dat veel toeristen
even zullen wachten met
58 4» wijzigen van de terugreis-
35ix)um. „De meesten zullen
78 oo APEX-ticket hebben,
^sjrbij geen mogelijkheid be-
gjat die datum te vervroegen.
35o}e mensen zullen in zo'n ge
us» een nieuw ticket moeten
MOfcen".
^•*het hotel Bel Air in Den
)3 5ff> kwam gisteren een groep
g 5$ ruim tweehonderd Ameri-
jo.oJnse toeristen binnen, die
'4.8» deze week zal doorreizen
!3.0ö,r België en Frankrijk,
^gets wijst erop dat deze
i30jpsen hun plannen zullen
10 oozigen", zegt een woord voer-
>5Mf van het hotel.
Krasnapolsky in Amster-
isjjjp, dat rond deze tijd ook
OM* groepen Amerikanen
ergt. gelooft men dat de
ite gasten de adem inhou-
alvorens de koffers te
;en. „Dat zou voor ons een
elige klap zijn, maar we
^pnen niemand verplichten
te blijven. Men volgt de
urtenissen in Libië op de
aldus woordvoerder
(Vervolg van de voorpagina)
WASHINGTON/TRIPO
LI President Reagan,
die de aanval samen met
zijn minsters Weinberger
(Defensie) en Shultz (Bui
tenlandse Zaken) bekend
maakte, sprak van een
„succes". „Als onze land
genoten waar dan ook ter
wereld worden aangeval
len op direct bevel van
een vijandig regime, zul
len wij dit opnieuw doen
zolang ik in dit bureau
zit", aldus de president in
zijn korte toespraak van
uit de Ovale Kamer. Hij
zei dat het bewijs onweer
legbaar is, dat Libië ach
ter recente aanslagen zit.
De bombardementen van van
nacht volgden na negen dagen
van spanningen in het Middel
landse Zeegebied, waarin de
VS afstevenden op een nieuwe
botsing met Libië als vergel
ding voor de bomaanslag op
een discotheek in West-Ber-
lijn. Khadaffy rekende er vol
gens Reagan op, dat de VS
passief zouden blijven. „Hij
heeft verkeerd gerekend".
Reagan verklaarde dat de VS
vreedzame wegen hadden ge-
Crobeerd alvorens tot het bom-
ardement over te gaan. „We
hebben diplomatie geprobeerd,
economische sancties. Niets
werkte. Wij geloven dat deze
preventieve actie tegen zijn
terroristische installaties niet
alleen de mogelijkheid van ko
lonel Khadaffy zal verkleinen
om terreur* te exporteren,
maar hem ook een reden zal
geven om zijn misdadig gedrag
te wijzigen", aldus Reagan.
Reagan zei verder dat Westeu-
ropese bondgenoten van de VS
die eerder hadden gewaar
schuwd tegen een Amerikaan
se vergeldingsacties hun
steun nebben uitgesproken
voor de aanvai. Reagan zei dat
de VS en hun bondgenoten ge-
Aanhangers van kolonel
Khadaffy verklaren zich bereid
de strijd aan te gaan.
Inzet: Onderminister
Weinberger wijst de plaatsen
aan waar Amerikaanse
bommenwerpers Libië
aanvielen.
zamenlijk onlangs andere aan
slagen hadden voorkomen. Als
voorbeeld noemde hij dat
Amerikaanse functionarissen
hadden samengewerkt met
Frankrijk om een een plan te
verhinderen voor een aanslag
op burgers die buiten een
Amerikaanse ambassade op
een visum wachtten. Voor
wanneer of waar de aanslag
was gepland, zei Reagan niet.
Volgens minister van defensie
Weinberger zijn in Libië vijf
doelen bestookt:
De kazerne Al Azziziyah in
Tripoli. Deze werd omschre
ven als het belangrijkste
hoofdkwartier voor de plan
ning en uitvoering van Libi
sche terroristische aanslagen
over zee.
De havenfaciliteit Sidi Bilal.
Deze zou een trainingsbasis
voor Libische commandotroe
pen zijn.
Het militaire gedeelte van
de luchthaven van Tripoli.
Volgens het Pentagon wordt
dit gebruikt door vliegtuigen
van Russische makelij om mi
litair en subversief materieel
naar alle delen van de wereld
te vervoeren.
De kazerne Al Jumahiriya
in Benghazi. Deze werd be
schreven als een bevelspost ter
vervanging van de kazerne Al
Azziziyah.
Het militaire vliegveld Beni-
na. Volgens het Pentagon
werd dit vliegveld uit defen
sieve overwegingen bestookt
om Libische aanvallen op de
Amerikaanse vliegtuigen te
voorkomen. Bovendien zou
het vliegveld de thuisbasis zijn
voor militair en subversief
materieel in de oorlog tegen
Tsjaad.
Volgens het ministerie van de
fensie liggen de eerste drie
doelwitten rond Tripoli en de
laatste twee bij Benghazi aan
de andere kant van de Golf
van Sirte. Weinberger liet blij
ken dat de F-lll gevechts
bommenwerpers waren inge
zet voor het bombardement
rond Tripoli en dat vliegtuigen
van de marine waren gebruikt
voor de aanvallen bij Bengha
zi. Volgens zegslieden bij het
Pentagon was al enkele dagen
geleden besloten om als de
president 'opdracht zou geven
tot een militaire actie, deze
's nachts uitgevoerd zou wor
den. Deze beslissing was geba
seerd op informatie van in
lichtingendiensten dat de Libi
sche piloten slecht zijn opge
leid voor nachtelijke vluchten,
aldus de zegslieden.
De Amerikaanse luchtaanval
len van vannacht vormen de
derde militaire actie tegen Li
bië sinds Reagan in 1981 presi
dent van de Verenigde Staten
werd. Tot nu toe zijn tijdens
zijn regeringsperiode in totaal
vijf militaire acties uitgevoerd.
Het laatste optreden was enke
le weken geleden, toen Ameri
kaanse vliegtuigen onder meer
Libische schepen en een ra
darstation aanvielen.
De Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken, George
Shultz, zei dat de Russische
zaakgelastigde in Washington,
Oleg Sokolov, na het begin
van de aanval op de hoogte is
gebracht. Shultz zei niet wat
zijn reactie was.
Libië heeft gisteren andermaal
ontkend dat het land betrok
ken zou zijn geweest bij recen
te aanslagen. In de Veilig
heidsraad van de Verenigde
Naties, tijdens het debat over
de gespannen situatie in het
Middellandse-Zeegebied, be
schuldigden de VS en Libië el
kaar van aggressie. De Vere
nigde Staten deden een drin
gend beroep op de Veiligheids
raad van de Verenigde Naties
om het moordzuchtig gedrag
van Libië onder ogen te zien
en maatregelen te nemen om
het land weer in de gelederen
der landen te dwingen. De
Veiligheidsraad was bijeenge
komen op verzoek van Malta,
dat bevreesd was voor een
dreigende gewapende actie.
)m militair conflict te voorkomen
(Van onze parlementaire re-
dactie)
ÏN HAAG De twaalf lénden van de
(ropese Gemeenschap hebben Libië
Iteren veroordeeld vanwege de terro-
itische acties die vanuit dit land wor-
ondernomen. Daarom hebben zij be
en de bewegingsvrijheid van Libi-
Jie diplomaten te beperken, de omvang
Libische ambassades en consulaten
eperken en een meer strikte visum-
ht voor Libiërs in te stellen.
J bedoeling van deze maatregelen was „te
voorkomen dat er een gewapend conflict uit
breekt tussen Libië en de Verenigde Staten".
Dat verklaarde de Nederlandse minister Van
den Broek gisteren na het spoedberaad van de
EG-lidstaten in Den Haag. Daarom bevatte de
Europese verklaring ook een oproep „aan alle
partijen" om zichzelf beperkingen op te leggen
en te blijven streven naar een politieke oplos
sing van de. problemen. „Ja, dat is ook gericht
aan het adres van de VS", zei Van den Broek,
de huidige voorzitter van de EG-ministerraad.
De Europese landen hebben er overigens geen
twijfel over laten bestaan dat zij Libië als de
hoofdschuldige van het huidige terrorisme zien.
De Britse minister Geoffrey Howe had het
liefst gisteren al verdergaande sancties willen
afkondigen. Zijn voorstel haalde het echter
niet. Vooral Italië, dat intensief handel drijft
met Libië, en Griekenland, dat traditioneel
goede betrekkingen onderhoudt met de Arabi
sche wereld, wilden zover niet gaan. Op de
vraag of hij nu werkelijk dacht dat Khadaffy
van de EG-maatregelen zou schrikkken, ant
woordde hij: „Ik zou hem sterk aanbevelen dat
te doen".
Amerikaanse functionarissen reageerden giste
ren al lauw op de stappen van de Europese Ge
meenschap. In Washington was zondag al ge
dreigd dat als de Europese maatregelen niet
krachtig genoeg zouden zijn, de VS andere
„niet vreedzame maatregelen zou moeten ne
men". Een hoge Libische functionaris beschul
digde de EG gisteravond niettmin van „politiek
en economisch terrorisme". Volgens een ver
klaring van de secretaris-generaal van de Alge
mene Volkscongressen, is er geen enkel excuus
voor militaire of economische maatregelen te
gen Libië.
CDA, VVD en PvdA reageerden instemmend
op de verklaring van de twaalf EG-landen.
„Een duidelijk signaal naar Khadaffy om het
terrorisme te beëindigen, en naar de VS om af
te zien van militair optreden tegen Libië", al
dus de buitenland-specialisten van de drie grote
fracties Ter Beek (PvdA), Voorhoeve (VVD) en
J. de Boer (CDA).
Een Amerikaanse soldaat kijkt een bommenwerper na. die kort
daarvoor is opgestegen van de RAF-basis Lakenheath, in Groot-
Brittannië.
F-11 I'S MOESTEN OM FRANKRIJK
EN SPANJE HEENVLIEGEN
DEN HAAG De achttien bommenwerpers die van
nacht vanaf Amerikaanse bases in Engeland opstegen
met de bestemming Libië, hebben een omweg van cir
ca tweeduizend kilometer moeten maken. De Ameri
kaanse minister van Defensie C. Weinberger tekende
vanmorgen op een kaart de route die de F-11 I's heb
ben gevolgd: over de Atlantische Oceaan, via de engte
van Gibraltar en over de Middellandse Zee. Omdat de
Franse regering zijn luchtruim niet vrij wilde geven,
moest de vloot om Frankrijk en Spanje heen. Onder
weg werd verschillende keren in de lucht bijgetankt.
Op drie verschillende Amerikaanse bases in Engeland zijn in to
taal 148 zware jager/bommenwerpers van het type F-lll gesta
tioneerd. De uiterst moderne toestellen zijn speciaal uitgerust
met verstelbare vleugels (swing-wings), waardoor ze met super
sonische snelheden kunnen vliegen op hoogten variërend van
tientallen meters tot meer dan 18 kilometer. Hun bereik is
zonder bijtanken ongeveer 3000 mijl. Op de missie naar Libië
moest ruim 5000 kilometer heen en terug worden afgelegd.
De F-lll was oorspronkelijk een jager, maar is in de loop der
jaren zo gemoderniseerd dat het door de luchtmacht nu wordt
aangeduid als een tactisch aanvalsvliegtuig. General Dynamic
bouwt de jager-bommenwerper met een cockpit voor een piloot
en navigator en een laadvermogen tot ruim elfduizend kilo. Op
de missie naar Libië werden laser-geleide bommen van 250 en
1000 kilo meegenomen. Volgens Weinberger waren bij de opera
tie verder E2-C-radarvliegtuigen (Hawkeye) en jagers ter be
scherming van de bommenwerpers betrokken.
De F-lll is uitgerust met een automatisch radarsysteem waar
door het toestel in staat is op een vaste hoogte de lijnen van de
grond te volgen. Daardoor kan het toestel ongeacht de weersom
standigheden dag en nacht door dalen en over bergen vliegen.
De variabele vleugel maakt het mogelijk om op grote en op ge
ringe hoogte tot optimale prestaties te komen. Zo kan de F-lll
op zeeniveau sneller vlieger dan het geluid en op een hoogte van
ruim 18 kilometer 2,5 keer de geluidssnelheid. Daarmee is de F-
111 veel sneller dan de grotere B-52 of B-l bommenwerpers.
JSKE EN WISKE DE BONKIGE BAARDEN
mime van \Js dal nu ten
taal. zweet naam roereen fp
lm tranen
De musterieuse bioh/luit
maakr muziek Kor fuel
n ome vriend en we
varen mei hem naar
Uiland Hls we de balbus-
-wnu eens...
|f7 li JER0H OIE DE
lef'JH/wost/itemn boord
0E 'flElRflIE' breh6t
het rhdere nimim
pmvmd lijn reeds
SiDoniR En susitE En
de RinnEn onoER-
m het uur van nr-
'10 is MnOEBROKEn
\frienden, dit is de start van een avontuur dat heel
fetaarluh kan worden le weet daljullie leven op
het spel staat omdat de diepzee not vele geheimen
herbergtHet enife dat mjullie kan wensen is
een goede vaart en een behouden thuiskomst
(Van onze correspondent Ro
ger Simons)
LONDEN „Een Ameri
kaanse vergeldingsaanval
op Libische teFreurcentra
zal voor de VN-veilig
heidsraad zeer zeker van
onwettigheid worden be
schuldigd. Groot-Brittan
nië kan hierbij als mede
plichtige worden aange
merkt, als premier That
cher toestemming heeft
gegeven voor het gebruik
van RAF-bases bij de aan
val". Dat zegt professor
Gerald Draper, die in En
geland wordt beschouwd
als een autoriteit op het
gebied van internationaal
oorlogsrecht. Onze corres
pondent in Londen sprak
met Draper over het
Amerikaanse machtsver
toon, een paar uur voordat
de gevreesde bombarde
menten op Libië inder
daad een feit werden.
Draper, ooit openbare aankla
ger bij de nazi-processen in
Neurenberg en vandaag de
dag hoogleraar rechten aan de
universiteit van Sussex: „Pre
sident Reagan van de Verenig
de Staten kan zich voor Ame
rikaanse militaire aanvallen
op Libië niet verschuilen ach
ter wettelijke zelfverdedi
ging". Noodweer, aldus de pro
fessor, is geen recht dat men
in verband met het verleden
kan opeisen.
„Het recht van zelfverdedi
ging houdt in dat men er on
middellijk toe overgaat zijn lijf
en goed met geweld te be
schermen tegen onrechtvaar
dige aanslagen daarop. Zelfs
een gewone burger, die werd
aangevallen, mag niet na de
misdaad een beroep doen op
enkele vrienden om samen de
dader een pak slaag te geven.
Dan maakt hij zich immers
schuldig aan een overval".
Het argument dat de Libiërs
nog meer terreuraanvallen op
Amerikaanse onderdanen in
de pen zouden hebben, veran
dert volgens Draper weinig
aan de zaak. „Het gebruik van-
geweld of dreigementen met
mogelijk gebruik van geweld
door de ene stqat tegen de an
dere, is vandaag de dag niet
alleen verboden, het wordt
zelfs beschouwd als één van de
ergste overtredingen die een
land zou kunnen begaan".
Represailles
Vroeger stuurden de grote mo
gendheden er strafexpedities
op af, vandaag de dag spreekt
men van represailles. In beide
gevallen is het mogelijk dat
het internationale recht met
voeten wordt getreden. Zoge
heten rechtmatige wederver
gelding in „oog om oog, tand
om tand"-stijl is volgens pro
fessor Gerald Draper tegen
woordig praktisch altijd on
wettig. Wat represailles be
treft, bestaat er vaker reden
tot twijfel.
Represaille is een middel dat
wordt gebruikt om een ander
land te dwingen zich weer be
hoorlijk te gedragen. Maar er
moet wel van te voren ge
waarschuwd worden dat er
klappen kunnen vallen. Als
het betreffende land dan op
staande voet tot inkeer komt
en geen illegale paden meer
bewandelt, mag er geen sprake
meer zijn van represailles. „De
voorwaarden - zijn uiterst
streng", zegt professor Draper.
Omstandigheden
Draper is overigens ook van
oordeel, dat president Reagan
niet kan zeggen dat hii „we
gens omstandigheden' ge
dwongen was militaire maat
regelen tegen Libië te nemen.
„Het internationale recht ac
cepteert geen morele of poli
tieke dwang. Tegenwoordig
wordt echter wel rekening ge
houden met een opstapeling
van gebeurtenissen, zoals bij
voorbeeld een hele serie ter
reuraanslagen. Als nu het ene
land kan bewijzen, dat de aan
slagen allemaal met actieve
steun van de andere natie
werden gepleegd, dan kan er
misschien ongestraft met
maatregelen worden gedreigd.
Overigens is het niet gemak
kelijk terroristencentra te ver
nietigen, laat staan ze met ab
solute zekerheid onschadelijk
te maken".
Een rechtstreekse Amerikaan
se oorlogsverklaring aan Libië
bestempelt Draper overigens
al bij voorbaat als „hoogst on
verstandig". „Een dergelijke
daad maakt het immers open
baar dat je van plan bent
agressie te plegen. En geen en
kele staat die het Handvest
van de Verenigde Naties res
pecteert, wil graag als agressor
gebrandmerkt worcfën".
