Toepassing enzymen en lasers
verkleint omvang hartinfarct
kennis
jver
rfelijke
Scholieren gaan
weer meer roken
„Zes christelijke partijen
te veel van het goede"
Lindemans tipte Duitsers
over invasie Normandië
iekte geeft
jroblemen
Moezol
~7hou-I
(pe/iKT i<
7"
Aanleg Markerwaard
kan particulier
worden gefinancierd
TNNENLAND
CeicUcSouoont
VRIJDAG 11 APRIL 1986 PAGINA 3
„Leven hangt
aan een
telefoondraadje"
BILTHOVEN „Soms
hangt een leven aan een
telefoondraadje, maak
het niet stuk!Dat is het
motto die de Hartstich
ting samen met de PTT
start om telefooncellen
heel te houden. Ook
streeft de stichting naar
een kostenloos telefoon
nummer voor ambulan
cediensten, opdat iemand
in het geval van een
hartinfarct niet naar een
kwartje hoeft te zoeken.
Volgens de Hartstichting
kan vandalisme in tele
fooncellen kwade gevol
gen hebben als een hart
patiënt plotseling aange
wezen is op de publieke
telefoon. Tijdens de actie
zullen alle telefooncellen
van stickers worden
voorzien waarop het
motto van de actie staat.
Het ligt in de bedoeling
dat de actie ten minste
twee jaar duurt.
"Jentrum Democraten
_pn fraude
eschuldigd
JJSTERDAM De Centrum Demo-
[ten hebben op grote schaal fraude ge-
»egd bij de registratie voor de Tweede-
enmerverkiezingen. De Anne Frank
tajchting in Amsterdam en het Lande-
Bureau Racismebestrijding in
'Vecht hebben gisteren deze bescnuldi-
'ig geuit naar aanleiding van meldin-
3e|i die daarover bij hen zijn binnenge-
iiiinen. Daaruit is volgens een woord-
zjprder van de Anne Frankstichting ge-
nJken dat bijvoorbeeld in Assen handte-
«ingen zijn vervalst. In tot nu toe zes
ere kieskringen zijn klachten over
knoei met handtekeningen door de
htrum Democraten gemeld.
Smit-Kroes leest
kamerlid de les
DEN HAAG Minister Smit-Kroes
(Verkeer en Waterstaat) heeft ongewoon
fel uitgehaald naar het CDA-kamerlid
Eversdijk. Zij deed dit in antwoorden op
vragen van enkele VVD-kamerleden
naar aanleiding van kritiek die Evers-
dijk als voorzitter van de christelijke
bond voor binnenschippers op het beleid
van de minister had geuit. Everdijk
noemde het beleid met zoveel woorden
een ramp. Smit-Kroes noemt de kritiek
van de CDA'er „onbegrijpelijk". „De
heer Eversdijk heeft als lid van de
Tweede Kamer noch als CDA-fractielid
bij de huidige onderwerpen van kritiek
blijk gegeven of andere standpunten
verkondigd dat het regeringsstandpunt",
aldus de minister.
Gasprijs
definitief omlaag
DEN HAAG De gasprijs gaat op
1 juli definitief met negen cent per
kubieke meter, inclusief BTW,
omlaag naar 59,6 cent. Minister
Van Aardenne (Economische Za
ken) heeft gisteren zijn goedkeu
ring gehecht aan een overeen
komst die de Gasunie en de vere
niging van gasbedrijven VEGIN
daartoe hebben gesloten. In een
brief aan de Kamer roemt Van
Aardenne Gasunie en VEGIN
voor hun voorstel. Hij geeft ook
aan dat, mocht de gasprijs op 1 juli
te hoog zijn op basis van een nieu
we berekeningsmethode, het ver
schil per 1 januari 1987 zal worden
goedgemaakt.
Geschillen over
reizen weer behandeld
DEN HAAG De Geschillencommissie
Reizen, waarin de Consumentenbond en de
ANVR (Algemene Nederlandse Vereniging
van Reisbureaus) zitting hebben, behandelt
in gewijzigde bezetting weer de
klachten van vakantiegangers over de pe
riode januari '86-mei '86. Dit is gisteren ge
bleken uit een mededeling van het ministe
rie van economische zaken. Het werk van
de commissie heeft enige tijd stil gelegen na
een conflict tussen beide partners over de
ANVR-reisvoorwaarden. Het ministerie
treedt op als bemiddelaar in het geschil. De
partijen verwachten het overleg over de
meningsverschillen voor 15 mei af te ron
den, zodat gewijzigde reisvoorwaarden met
ingang van het seizoen '86/'87 van kracht
kunnen worden.
DEN HAAG Christiaan
Lindemans (King Kong)
zou in april 1944, een
maand nadat deze spion was
overgelopen naar de Duit
sers, hen op de hoogte heb
ben gebracht van de invasie
in Normandië. Volgens dag
blad „Trouw" heeft de dub
belspion gezegd dat de lan
dingen van geallieerde troe
pen eind mei 1944 in Nor
mandië plaatsvinden. De in
vasie in Normandië, D-day,
was op 6 juni 1944.
King Kong gaf zijn infor
matie aan de Duitse contra-
spionagechef Giskes, nadat
hij uit kringen van het
Franse verzet van het plan
van de landingen had ge
hoord. Dit zou, aldus het
ochtendblad, blijken uit een
samenvattend rapport van
het Bureau Nationale Vei
ligheid (een voorloper van
de BVD) van 2 augustus
1946. Hierin zijn ook proces
sen-verbaal van de nog
steeds niet vrijgegeven En-
§else inlichtingendienst MI-
verwerkt.
Tijdens het verhoor van
Abwehr-chef Giskes, door
de Parlementaire Enquête
commissie, bleek niets van
dit verraad van Lindemans,
Ook de tot nu toe vrijgege
ven documenten van Bin
nenlandse Zaken zwijgen
hierover, net als over Lin
demans' „Verraad van Arn
hem". Al zou Lindemans de
inlichtingen over Norman
dië hebben verstrekt, dan
nog is Giskes, en met hem
de Duitse legerleiding, van
mening gebleven dat de in
vasie van geallieerde troe-
fjen, bij het Nauw van Ca-
ais zou zijn.
lOf
Di
j)E De snel groeiende
?tpnis van de erfelijk-
mjdsleer (genetica) stelt
eitdici voor een nieuw di-
tionma. Moeten ze een pa-
ieint vertellen dat hij zelf,
•p(i eventuele kinderen of
maiilieleden grote kans
r teen (ernstige) ziekte lo-
n? Of moet de arts dat
_Jpt verzwijgen? Heeft de
tiënt recht op die infor-
Itie? Volgens prof. dr.
Leenen zal deze bot-
l tussen het recht op
jrmatie van de één en
recht op geheim van
ander, binnenkort tot
fiflicten leiden. Leenen,
przitter van de Vereni-
ss$g voor Gezondheids
wet, zei dit vandaag in
irje op de jaarvergadering
ti de vereniging.
eJf. Leenen denkt dat een
Jënt vóór een medisch on-
i?2oek gevraagd kan worden
Jrhij eventueel van informa-
j over erfelijkheidsziekten
de hoogte wil worden ge-
d. Als hij dat niet wil, moet
arts dat volgens Leenen
1 pekteren, óók als de patiënt
J kinderen kan krijgen of
"het om een behandelbare
Jtte gaat. Het recht op infor-
tie mag nvolgens Leenen
elijk niet omslaan in een
fht om informatie te ont-
Igen.
Erg moeilijker wordt het als
i arts beschikt over gege-
2 )s die voor familieleden van
ot belang zijn. Als ze dat
j t weten, kunnen ze ook niet
igen of juist weigeren om op
j hoogte te worden gesteld.
2 dergelijke gevallen zou aan
1 betrokkenen volgens Lee-
i in elk geval moeten wor-
1 I verteld dat er gegevens
2 iwezig zijn. De familie kan
i I zelf beslissen of ze daar-
3 I gebruik willen maken.
emeente weigert
j afsteen zonder
irantiecertificaat
!N HAAG De weigering
J de gemeente Diepenveen
2 I de heer A. van Houwelin-
f i uit Schalkhaar op het graf
3 I zijn vrouw een gedenk-
te mogen plaatsen wordt
1 tr de Raad van State als
j lij streng" beoordeeld. De
i ipraak van staatsraad Van
i Burg is na 22 mei te ver-
t phten.
3 heer Van HouWelingen
I bij Natuursteen Combina-
"Meijko in Loenen een ge-
>riksteen besteld. De direc-
r van dit bedrijf vroeg in-
ijjpingen bij de beheerder
de gemeentelijke begraaf-
j^ts en kreeg wat algemene
["'(evens over toegestane ma-
el» modellen en kwaliteiten;
geen woord werd gerept
ejfr een alleen in Diepen-
jjjtn verplicht garantie-cer-
wpaat. Dit dient ertoe de ver-
jgfering te krijgen dat de
;t?n van uitstekende kwali
jk is, zodat het onderhoud
)n|n problemen zal opleveren,
ipijl betrokken bedrijf levert
i6f garantie niet.
ralt onderhoud blijft bij de ge
nante, waarvoor de nabe-
r^anden een afkoopsom moe-
betalen. Die regel is in de
,fordening opgenomen om
e unieke ligging van de
;njrk-achtige" begraafplaats
)rj[enerhof te beschermen en
vapehouden, aldus een verte-
js)woordiger van de gemeen
tel».
iq
JlEMELS
!S i.
itfeews. BAAL IK efi.-
baWftvr IK /EDeegEN
,,rE. VE*rezx> o°rr IK
■JET nee- - -
GOK
l...eH....OMOrtr 1K...EH...
peflkTtSCH NeAG&Ji MtBH
EH... EPKEM.-
..nu Y
IJCAN
Trillingen ondermijnen gezondheid werknemers
DELFT De schade aan de
gezondheid van werknemers
die tijdens hun werk bloot
staan aan trillingen en schok
ken, wordt onderschat. De in
ternationaal aanvaarde norm
van lichaamstrillingen wordt
bij een aanzienlijk deel van de
werkende bevolking in ons
land in ruime mate overschre
den.
Dit kan worden afgeleid uit
een nog voortgaand onderzoek
van de vakgroep Veiligheids
kunde van de TH in Delft, in
opdracht van het ministerie
van sociale zaken en werkge
legenheid. Nu al kan worden
geconcludeerd, dat veel werk
nemers klagen over dode vin
gers en pijn in rug, schouder
en ledematen. Het gaat daarbij
om enkele honderdduizenden
mensen, die werken met tril
lend gereedschap of trillende
voertuigen. Voorbeelden daar
van zijn de minimaal 300.000
bestuurders van weg-, spoor-
6.1 terreinvoertuigen, de 75.000
die op schepen, kra
nen en in vliegtuigen werken,
alsmede bouwvakkers, werk
nemers in de metaalindustrie
en bosarbeiders.
Fabrikanten en importeurs
van trillende gereedschappen
zijn nauwelijks op de hoogte
van de mogelijke schade er
van. Bedrijven die het gereed
schap kopen, lijken nauwelijks
geïnterresseerd en trekken
zich ook weinig of niets
van klachten bij werknemers.
Redding
Zeelieden hoeven niet
meer te dromen over
barre tochten per vlot
of hangend aan een
drijvend stuk hout.
Voortaan kunnen ze na
een schipbreuk com
fortabel verder reizen
in de reddingsboot FL-
50. Deze boot, die ge
heel bestaat uit alumi
nium, is bestand tegen
alle weersomstandig
heden. In Amsterdam
werd de boot gisteren
met drie opvarenden
vanaf veertig meter
hoogte te water gela
ten.
DEN HAAG De aanleg van de Markerwaard-polder
kan met een volledige financiering door particulieren.
De Rabo-bank is bereid om in de financiering een lei
dende rol te spelen. De bank zal wel anderen trachten
te interesseren in een mede-financiering van het pro
ject. De kosten zullen, inclusief inflatie, ruim twee mil
jard gulden belopen.
De Stichting initiatiefgroep Markerwaard (IGM) heeft heeft mi
nister Smit-Kroës (Verkeer en Waterstaat) dit plan gisteren aan
geboden. De stichting is uitgegaan van een recent advies over de
polder van de raad van advies voor de ruimtelijke ordening
(RARO). Het gaat dan om een polder van 41.000 ha. Van de
grond zou 61 procent een landbouwbestemming moeten krijgen,
vijftien procent bos en recreatie, tien procent natuurgebieden,
zeven procent bloembollenteelt, vijf procent wegen en twee pro
cent stedelijke bebouwing. Voor de aanleg van de polder is 30
jaar uitgetrokken.
In de IGM-plannen wordt ervan uitgegaan dat een coördineren
de Stichting Aanleg Markerwaard tot stand wordt gebracht.
Deze stichting met een meerderheidsbelang van de overheid
zou contracten moeten afsluiten met de minsteries van ver
keer en waterstaat en van financiën grond en met de groep fi-
nancierders. Als de staat ingepolderde grond afneemt hoeft dat
op zich niets te kosten als deze meteen weer aan anderen wor
den uitgegeven, aldus de stichting. De staat kan zelfs winst ma
ken. Namens IGM erkende de heer Schilder dat eventuele fi
nanciële risico's bij de aanleg van de polder voor rekening van
de staat als opdrachtgever komen.
ALCOHOL BLIJFT POPULAIRST
AMSTERDAM Scholieren
gaan weer meer roken. Onge
veer 21 procent van de jonge
ren tussen tien en achttien jaar
rookt elke dag ten minste één
keer en negen procent rookt
zo nu en dan. Naarmate ze ou
der worden, gaan meer scho
lieren roken: zes procent van
de 10/11- jarigen tot ruim een
derde van de oudsten. Meisje
steken daarbij iets vaker een
sigaret op dan jongen. Het po
pulairst is overigens nog altijd
alcohol, maar het gebruik
daarvan is de laatste jaren bij
scholieren niet noemenswaar
dig toegenomen. Nog altijd een
zeer kleine groep, ongeveer
één op de duizend, rookt af en
toe hasj of marihuana.
Deze conclusie valt te trekken
uit een onderzoek in opdracht
van het ministerie van wvc
onder bijna 25.000 jongeren.
De Stichting Wetenschappelijk
Onderzoek van Alcohol- en
Drugsgebruik (SWOAD) ver
richtte dit onderzoek. Het viel
de onderzoekers op dat drin
ken van alcohol en roken
vaak samengaan en elkaar ook
versterken. Bier wordt veruit
het meest gedronken, terwijl
matige drinkers liever wijn
hebben. Havo- en vwo-scholie-
ren drinken meer dan andere
leerlingen. Tweederde van de
jongens en ruim de helft van
de meisjes drinkt wel eens.
De houding van de ouders va
rieert per genotmiddel, maar is
niet streng te noemen. Alco
holgebruik door jongeren is bij
de ouders meestal bekend en
ze zijn daarbij over het alge
meen toegeeflijk. Roken wordt
door ouders veel vaker afgera
den, maar zelden verboden.
Als beide ouders roken, blij
ken kinderen dat meestal ook
te doen. In twee van de drie
gevallen waarbij kinderen
soft-drugs gebruiken, weten de
ouders daar niets van,
Of bovengenoemde oorzaak is
van het spijbelprobleem, is
niet duidelijk, wel zouden vol-1
gens een notitie van staatsse
cretaris Ginjaar jaarlijks zo'n
9000 scholieren gedurende lan
gere tijd van school wegblij
ven. De fracties van PvdA en
VVD in de Tweede Kamer,
vinden dat scholen die het
spijbelen aanpakken, daarvoor
financieel beloond moeten
worden. Op die manier zou het
probleem mogelijk kunnen
worden teruggedrongen.
HARTWEEK IN TEKEN VAN BESTRIJDING PLOTSELINGE DOOD
BILTHOVEN De
hartweek, die van 14 tot
en met 20 april wordt ge
houden, staat in het te
ken van de bestrijding
van de plotselinge hart-
dood, het jaarthema van
de stichting. Er is een re
volutie gaande op het ge
bied van het met medi
cijnen beperken van het
hartinfarct. Met enzy
men kan de omvang van
het infarct tot 50 procent
verkleind worden. Dit
lukt alleen indien er snel
wordt ingegrepen. De
Hartstichting streeft er
dan ook naar dat ieder
een een ambulance moet
kunnen bellen indien
men een hartinfarct
vreest.
Professor Hugenholtz, hoog
leraar cardiologie aan het
Dijkzicht ziekenhuis in Rot
terdam, legde gisteren tijdens
een bijeenkomst in Bilthoven
uit: „Bij een hartinfarct gaat
het meestal om een plotselin
ge afsluiting van één van de
kransslagaders die de hart
spier van bloed voorzien. Na
afsluiting ontstaat zuurstofte
kort in de hartspier, waar
door een deel van het weefs
el afsterft. Dit afsterven be
gint na vijftien tot dertig mi
nuten zuurstofgebrek. Na
vier tot acht uur is het hele
gebied dat door deze slagader
van bloed werd voorzien af
gestorven. Door het bloed-
stolsel dat de afsluiting ver
oorzaakt weg te nemen, kan
het infarct in grootte beperkt
worden, zodat ook de reste
rende hartfunctie wordt ver
betert. Hoe sneller dit ge
beurt hoe beter".
Het wegnemen van het stol
sel kan gebeuren door het zo
snel mogelijk injecteren van
het enzym streptokinase
(SK), waarmee op dit mo
ment proefnemingen worden
verricht. Na vervoer van de
patiënt naar het ziekenhuis
kan aanvullende streptokina
se in de kransslagader wor
den ingespoten. Door middel
van het oppompen van een
ingebracht ballonnetje (bal
lon-katheter) is de vernau
wing van de kransslagader
aansluitend vaak weer ge
heel op te lossen.
De beste resultaten worden
bereikt indien de patiënt bin
nen twee uur na het ontstaan
binnenwand ontstaat die her
nieuwde aanhechting van
stolsels tegengaat.
De laser heeft echter ook een
nadeel. Het risico is groot dat
ook de vaatwand wordt ver
dampt, waardoor een gaatje
ontstaat. Dit nadeel is op_ te
vangen door een voorzet-
stukje op het uiteinde van de
glasvezel.
Bij de „Hot tip" gaat het om
een klein metalen bolletje dat
door de laserstraal wordt
verhit. Dr. Borst van het
AZU vergeleek deze methode
met schoorsteenvegen met
een hete bol. „Het blijkt dat
het hete bolletje het stolsel
goed te lijf kan gaan". Een
tweede methode is de „sapp
hire contact tip". Een saffier
zorgt dan voor een bepaalde
bundeling of verstrooiing
van de laserstraal, zodat
schade aan de vaatwand
wordt voorkomen. Voordeel
is verder dat de vaatwand
beter wordt beschermd tegen
hernieuwde aanhechting.
Ook wordt het saffier enigs
zins warm, zodat het ook de
goede resultaten van de „hot-
-tip" in zich bergt. Er zal nog
enige jaren van onderzoek
nodig zijn vóórdat de laser
methode in de praktijk kan
worden toegepast.
JOHN STRIBOS
UTRECHT Zes politie
ke partijen in ons land die
opereren vanuit de chris
telijke invalshoek is te
veel van het goede. De
fractieleiders De Vries
(CDA), Schutte (GPV) en
Ubels (EVP), SGP-lijst-
trekker Van der Vlies en
RPF-senator Schuurman
zijn het daar roerend over
eens, zo bleek gisteravond
tijdens een forum in
Utrecht.
Alleen het uitgetreden RPF-
kamerlid Wagenaar, die bij de
kamerverkiezingen uitkomt
met zijn nieuwe partij AR'85,
is een totaal andere mening
toegedaan. Hij vindt dat in ons
parlementaire democratie er
nooit gesproken kan worden
van .een teveel aan politieke
partijen. Deze partij publiceer
de gisteren haar verkiezings
programma waarin een forse
impuls voor de overheidsin
vesteringen staat opgenomen.
CD A-fractieleider De Vries
meent dat het bestaan van vijf
kleine christelijke partijen
rond één grote (CDA) afbreuk
Snelle hulp is van levensbelang bij een hartinfarct.
van de afsluiting wordt be
handeld. Het overlevingsper-
centage na een jaar wordt via
deze methode van 80 naar 92
procent omhooggebracht.
Hugenholz wees er verder op
dat nieuwe enzymen die
worden ontwikkeld een nog
beter resultaat geven. Deze
enzymen worden verkregen
door de recombinant tech
niek (RTPA). Deze stoffen
zijn in Nederland nog niet
vrijgegeven. Vooral omdat
het ambulance-personeel de
stof in eerste instantie moet
toedienen, kan het nog wel
vijf jaar duren vóórdat de be
handeling breed kan worden
ingevoerd. In Amsterdam en
Rotterdam is het personeel
van de ambulancediensten al
wel volledig opgeleid voor
het toedienen van medicijnen
door injecties. In deze ge
meenten worden dan ook de
eerste proefnemingen ge-
Laser
Een andere ontwikkeling in
het opheffen van vernauwin
gen in bloedvaten is de toe
passing van de lasertechniek.
doet aan de geloofwaardigheid
van de christelijke politiek en
zeker aan de werfkracht.
Het Hart Long Instituut van
het Academisch Ziekenhuis
Utrecht heeft met ondersteu
ning van de Hartstichting
twee lasers kunnen aanschaf
fen. Vooral in Engeland is
deze techniek al ver ontwik
keld. Het laserlicht wordt
door middel van een buigza
me glasvezel door een bloed
vat naar een afsluiting geleid.
De energie van het laserlicht
zorgt voor het „verdampen"
van het afsluitende stolsel.
Bijkomend voordeel is dat op
de plaats van het stolsel een
dun verdampingslaagje ach
terblijft, zodat een nieuwe
SGP-kamerlid Van der Vlies
noemde de verdeeldheid van
en binnen kerken en groepe
ringen van christenen eigen
lijk „beschamend", al hoeft de
oudste van de zes (de SGP)
zieJi dat het minst van allen
aan te trekken. Schutte (GPV)
vindt het aantal christelijke
partijen weliswaar wat aan de
royale kant, maar acht het
verontrustender dat zich in
Nederland meer dan zes chris
telijke kerken presenteren.
Brandweer niet akkoord
Op een actievergadering van de brandweer in Amsterdam is gis
teren besloten niet akkoord te gaan met de landelijk overeenge
komen salarissen. Slechts één op de zeshonderd aanwezige
brandweermannen stemde tegen. De rest schaarde zich volmon
dig achter het actiecomité
