„S°ms denk ik:
waar is de tolerantie?
aan tafel
CcidAcSouAantJ
DE KRANT
BRENGT
DE WERELD
BIJ U
THUIS.
BISSCHOP JAN TER SCHURE:
kerk
wereld
ACHTERGROND
EeidaeSourcwit
ZATERDAG S APRIL 1986 PAGINA
Mgr. Jan ter Schure
(63) is ruim een jaar
bisschop van Den
Bosch. Vanaf zijn
benoeming is hij
bestookt met kritiek.
Tot nu toe wilde de
bisschop daar niet
over praten met de
pers. Na enkele
persoonlijke
gesprekken wilde hij
het toch eens
voorzichtig proberen
met verslaggever
Mick Salet. Een
vraaggesprek.
Het leven is ons niet in
eigendom gegeven, maar i
vruchtgebruik
..Hé. moet dan nou?"
Bisschop ter Schure vindt het echt heel verve
lend. Waarom wordt nu toch weer de vraag
gesteld of homofielen en mensen die onge
trouwd samenwonen wel of niet ter commu
nie mogen gaan''
Eigenlijk heeft hij er helemaal geen zin in om
een antwoord te geven. Hij vindt het typisch
zo'n vraag die journalisten stellen. Zouden de
mensen in zijn bisdom daar nou wakker van
liggen?
De bisschop is een aardige man, maar hij
maakt het een journalist niet makkelijk. Een
persoonlijk gesprek, dat wil hij best. Maar als
het gaat om uitspraken die in de krant moeten
komen te staan, dan wordt hij heel terughou
dend en voorzichtig.
Wat hij privé denkt en doet, dat vindt hij niet
iets om in de krant te zetten. Hij houdt niet
van dat soort sensatie-verhalen: „Misschien is
het ook wel mijn noordelijke afkomst"
En vragen over hete hangijzers? De bisschop
zou ze het liefst laten liggen. Hij praat liever
over iets anders. „Ik zit hier om de boodschap
van Jezus Christus te brengen. Hem bekend te
maken, dat zie ik als mijn allesbeheersende
taak".
Maar. en dat is misschien wel het belangrijk
ste. Ter Schure is nogal argwanend als het om
contacten met de pers gaat. Misschien niet on
begrijpelijk. Hij heeft niet altijd de meest lo
vende kritieken gekregen.
Bespottelijk
U heeft soms hoofdschuddende kritiek op de
Nederlandse pers. De media veroorzaken ver
warring en onzekerheid, zegt u. Met name
daar waar het gaat om de berichtgeving over
de katholieke kerk en bijvoorbeeld uw benoe-
..Als u de berichtgeving toetst aan de werke
lijkheid zoals die mij bekend is, dan mis ik
toch in heel wat kranten dikwijls niet altijd
natuurlijk objectiviteit. Vooral de zaken be
treffende het kerkelijk leven worden dikwijls
eenzijdig, gedeeltelijk en ook nogal eens ge
kleurd voorgesteld, soms wordt de waarheid
ook werkelijk geweld aangedaan. Daardoor
moet een scheefgetrokken beeld ontstaan.
Ik denk dat iedereen, als 'ie eerlijk is, moet
constateren dat sommige media de rooms-ka-
tholieke kerk toch in een negatief daglicht
plaatsen. Soms ook bespottelijk maken.
Soms denk ik dat in het tolerante Nederland
aan iedereen tolerantie gegeven wordt met
uitzondering aan de rooms-katholieken.
Misschien is het ook juist dat het kerkelijk le
ven bijna uitsluitend bepaald wordt door een
kleine groep spraakmakers die de suggestie
wekken dat iedereen of zeer velen zo denken
als zij. Ze trachten dan in de geest van nega
tieve en dikwijls bittere kritiek, en rancune
ook, hun eigen ideeën aan de mede-gelovigen
"op te dringen.
Ik denk dat het moment nadert voor meer-ge-
profileerde katholieke media. Ik stel mij dik
wijls de vraag hoe eertijds goede katholieke
kranten en tijdschriften zo geworden zijn".
Eigenlijk ging het-al mis op zijn eerste en te
vens laatste, echte persconferentie. Hij was
net benoemd tot bisschop van Den Bosch en
vertelde journalisten dat hij mede ,.ja" had ge
zegd uit liefde voor de kerk en ook een beetje
uit liefde voor de mensen.
Dat kwam zo zwart-op-wit in de kranten. En
werd uitlegd als een verklaring van de bis
schop dat hij veel van de kerk, maar nauwe
lijks van mensen houdt.
In kleine kring heeft de bisschop zich daar
erg boos over gemaakt. Zijn woorden waren
verkeerd uitgelegd en misbruikt.
„Luister", zegt hij en loopt naar zijn bureau
om er een kopie van een ingezonden brief te
pakken. „Dit schreef mijn oud-leraar Neder
lands J. Klein in een landelijk blad". En hij
leest voor
„Monseigneur Ter Schure heeft dus woorde
lijk gezegd dat hij ja heeft gezegd uit liefde
voor de kerk en ook een beetje uit liefde voor
de mensen.
Hij heeft er later aan toegevoegd dat geen uit
leg nodig was voor wie hem had zien (horen)
spreken. Inderdaad. En voor wie hem wilde
verstaan.
Uiteraard kunnen dergelijke zinnen niet let
terlijk bedoeld zijn. Zoiets zegt geen mens als
hij het letterlijk zou bedoelen. Met enige zelfi
ronie gebruikt de bisschop hier de bekende
stijlfiguur van de litotes (meiosis, understate
ment) die pas tot zijn recht komt in gesproken
vorm. (Dus: met badinerende toon, gebaar,
glimlach).
Geen weldenkend mens kan de uitdrukking
toch letterlijk nemen. Alleen in overtrokken
strijdkabaal wordt zoiets misverstaan. Een
beetjestaat hier overduidelijk voor precies het
tegendeel. Ik hou veel van de kerk en heel
veel van de mensen
Ja uit liefde voor de kerk en vooral uil liefde
voor de mensen. Alleen in deze zin hebben de
woorden een redelijke betekenis. Ik wil niet
beweren dat iemand ze expres heeft misver
staan Maar dat hij onredelijk bezig was. blijkt
zonneklaar Tikje onvolwassen, niet?
Overigens kun je in de opgeroepen sfeer van
kerk-poltieke oorlog geen excuus verwachten.
Alleen de punten tellen die je kunt scoren,
hoe dan ook. Een scheidsrechter is er helaas
niet", en daarmee besluit de bisschop de brief.
En daar is de bisschop het dus helemaal mee
eens?l
„Ja, daar ben ik het helemaal mee eens"
Mgr. Ter Schure:
„Het oordeel of
iemand oprecht
tegenover God
staat, moet je
aan Hem en aan
die mensen zelf
overlaten. De
bisschoppen zul
len deze mensen
niet veroordelen,
maar ze kunnen
ook niet zeggen
dat het rooms-
katholieken zijn
die volledig in de
kerkelijke ge
meenschap
staan".
Homofielen
Dat is dan opgehelderd. Een ander punt. Die
eerste vraag. Ter Schure wordt gezien als een
man die homofielen het liefst zou weigeren de
communie te geven. Klopt dat?
„Wie zich presenteert in de kerk om de com
munie te ontvangen, wordt de communie niet
geweigerd. Kijk maar bijvoorbeeld met Kerst
mis, dat weet iedereen dat er honderden in de
kerk komen, die anders nooit komen, mis
schien niet eens gedoopt zijn. Maar dat ie
mand de communie geweigerd wordt? Heb je
dat wel eens meegemaakt?"
Nee.
„De kwestie is veel meer dit. en dat rust op de
eerste brief van Paulus aan de Korintiërs: wie
mag zich eigenlijk waardig achten om deel te
nemen aan de communie?"
Hij pakt de bijbel van tafel, slaat die open bij
hoofdstuk elf van de eerste brief, en leest
voor: „Paulus zegt. "Telkens als gij dit brood
eet en de beker drinkt verkondigt gij de dood
des Heren'en nou komt het: wie dus op on
waardige wijze het brood eet of de beker van
de Heer drinkt, bezondigt zich aan het Li
chaam fen het Bloed des Heren.We moeten
onszelf onderzoeken voor we dit brood eten of
uit de beker drinken.
Nou dat is dus de hele kwestie, dat men zich
zelf de vraag stelt: ben ik waardig om de Hei
lige communie te ontvangen. Wie eet en
drinkt zonder het lichaam te onderkennen,
eet en drinkt zijn eigen vonnis. Daar gaat het
helemaal om. Dus mijn vraag is eigenlijk deze:
Degenen die ter communie gaan, zijn die zich
ervan bewust wat ze doen?
Ik zou zelfs dit durven te zeggen: zij die dus
zwaar tegen de liefde misdoen, bijvoorbeeld
kinderen die hun ouders volkomen verwaar
lozen. onverbeterlijke publieke lasteraars,
kwaadsprekers, onrechtvaardigen. zijn die
waardig? Weten die wat ze doen als ze de
communie ontvangen?
Neem. zoals verteld wordt van sommige bazen
van fabrieken rond 1900, die misschien wel
vooraan in de kerk zaten, maar hun arbeiders
en hun gezinnen praktisch lieten verhonge
ren, waren die waardig om de heilige commu
nie te ontvangen9
Dat vind ik belangrijker dan al die groepen
die steeds weer naar voren worden gebracht".
En als die mensen, homofielen of slechte
werkgevers, nu volgens hun eigen geweten
wel ter communie mogen gaan
„Wie houdt ze tegen?"
U zult dan nooit zeggen: jij krijgt niet?
„Ik heb nog nooit in mijn leven meegemaakt
dat iemand de communie is geweigerd. Ik heb
dat zelf ook nooit gedaan. Daar mag ik niet
over oordelen. Misschien gaat het wel om ie
mand die zich net bekeerd heeft".
Nog even een ander maatschappelijk punt.
Toen het (in een voorbereidend gesprek) ging
over het feminisme en de kerk. zei u dat de
opvattingen van de kerk daarin vaak te een
zijdig worden belicht. U zei dat de kerk in
Afrika bijvoorbeeld een duidelijke rol heeft
gespeeld in de maatschappelijke verbetering
van de positie van de vrouw. Dat zou men een
politieke rol kunnen noemen, die de kerk ook
op andere plaatsen speelt (bijvoorbeeld de
steun van mgr. Sin aan mevrouw Aquino op
de Filippijnen). Moet de kerk ook een rol spe
len in de Nederlandse politiek?
„De katholieken, het volks Gods, moeten ze
ker een plaats innemen in het politieke leven
daarbij denk ik aan politieke partijen
en ze moeten proberen de hele maatschappe
lijke ordening met evangelische gezindheid te
doordringen. In die zin speelt de kerk een rol
in de politiek. Maar dat is nog niet direct een
rol voor een priester of een bisschop. Dat is
nou juist de specifieke rol van de leek
Wanneer het over ethische zaken gaat, dan
zullen de bisschoppen wel moeten spreken,
wat ze ook gedaan hebben, bijvoorbeeld op
het gebied van abortus en euthanasie. En in
uitzonderlijke gevallen zullen ze misschien
heel duidelijk moeten spreken, zoals onlangs
op de Filippijnen gebeurd is, maar ik denk
toch dat dit vooral iets voor de leken is. daar
moeten wij niet aankomen"
Geen priesters in de politiek?
„Natuurlijk, dat doen ze ook".
Maar de bisschoppen willen geen politieke rol
spelen door bijvoorbeeld te zeggen: en nou
moeten we allemaal CDA stemmen.
„Nee, nee, nee, ik bedoel het in de zin zoals ik
gezegd heb. Als het bijvoorbeeld gaat over de
euthanasie, dan spreken wij. Maar ook als de
vreemdelingen in ons land morgen onrecht
vaardig behandeld worden, dan moeten de
bisschoppen spreken en zeggen tegen het
volks Gods in de verschillende politieke par
tijen dat we de vreemdelingen moeten behan
delen als onze eigen broeders en zusters in
Christus"
Maar geen uitspraken meer zoals in het Man
dement van 1954, zo van: katholieken mogen
niet op de PvdA stemmen
„Nee, dat zie ik niet meer zitten. Tenzij een
partij heel duidelijk tegen de Christus en kerk
zou ageren, dan zouden we moeten zeggen: dit
is een onchristelijke partij".
U zou wel in een keer een linkse bisschop
kunnen worden als u nu zou zeggen dat het
afgelopen moet zijn met de bezuinigingen op
de sociale uitkeringen?
Nou, dan zegt u het anders, dat er opgepast
moet worden dat we de sociaal zwakkeren
niet ip de steek laten
„Dat zeg ik wel. Natuurlijk zeg ik dat We
moeten de sociaal zwakkeren in binnen- en
buitenland helpen Dat heeft de kerk altijd ge
zegd en gedaan".
Terugblik
Goed, terug naar de vraag waarmee het ge
sprek begon. Een vraag waarop de bisschop
zich goed voorbereid had.
U zit nu ruim een jaar in Den Bosch. Hoe is
dat eerste jaar u bevallen? Van de buitenkant
viel het vooral op door teleurstelling en kri
tiek van binnen en buiten het bisdom. Wat
waren voor u de grootste minnen en plussen?
„Zoals altijd zijn er ook in dit jaar goede en
minder goede dagen geweest. Maar meer dan
teleurstelling, heb ik yreugde ervaren. En
steun. En van veel kanten hartelijke bejege
ning, die bleek uit talloze brieven, telefoon
tjes, het aanbieden van hulp en niet in het
laatst door de belofte van gebed, voor het bis
dom en de bisschop. Heel bijzonder heb ik dat
mogen ervaren in de parochies waar ik ge
weest ben. Daar heb ik ook gezien dat er nog
veel geloof is in ons Brabantse volk en ook dat
velen bereid zijn hun schouders te zetten on
der het vele werk dat speciaal op parochieel
niveau gedaan kan worden.
Er is reden tot hoop dat de moeilijkheden, die
nergens ontbreken, overwonnen zullen wor
den. Ik meen dat we in de grond optimistisch
kunnen zijn. Christus heeft immers gezegd: ik
zal met u zijn tot aan het einde der tijden.
Daar hopen en rekenen wij christenen op.
Maar het zou niet eerlijk zijn de minnen te
verdoezelen, want die zijn er ook. In het eer
ste jaar hier zijn er, zowel in het begin als la
ter. teleurstellingen en ook vaak tegenvallers
geweest. Dikwijls ook tegenwerking van zij
den, waarvan je het eigenlijk niet verwachtte.
Maar daarover mag niemand zich verwonde
ren, want wie. met alle zwakheid, probeert
een leerling van Jezus Christus te zijn. die
moet ook op tegenspoed en lijden rekenen.
Christus zei: de leerling is niet beter dan de
meester.
Er waren en er zijn nog in bepaalde
kringen onbegrip en ook tegenwerking, maar
ik denk dat daar weinig tegen te doen is. Het
conflictmodel, och, dat is in onze samenleving
niemand onbekend en we weten ook uit wel
ke hoek dat komt, denk ik.
Daarbij weet ik hoe ook mijn voorganger leed
onder het al jaren teruglopende kerkbezoek.
De zondagse eucharistie-viering, wordt door
velen niet meer zo nauw genomen. De jaar
lijks cijfers van KASKI duiden daar in ieder
geval op. En dat moet op den duur vervlak
kend werken. Het geloof van een christen die,
door eigen schuld, op zondag niet de eucharis
tie viert, dat geloof sterft langzaam maar ze
ker af.
Een ander ernstig probleem is het fatale ge
brek aan kennis van het geloof en het kerke
lijk leven. Men blijft zo gemakkelijk en vaak
in het negatieve en vooral in het sensationele
steken. In tegenstellingen. In kleinmenselijke
ruzies. Die halen toch vooral de publiciteit,
niet? Het positieve is echter veel sterker, maar
dat blijft y>nbekend aan het grote publiek
Een punt waarover ik me bijzonder grote zor
gen maak dat is dat zo weinigen die God tot
zijn dienst roept, beantwoorden. Ik meen dat
we er zeker van kunnen zijn dat God vol
doende jonge mensen roept tot zijn dienst,
maar vele roepingen verstikken. Ze komen
niet tot ontplooing. Ze sterven af. Veelal in
het geseculiseerde en vermaterialiseerde mi
lieu waarin geleefd wordt, maar ook de nega
tief-kritische omgeving, vooral ten aanzien
van godsdienst en kerk. doen een roeping ver
stikken".
Bij een verder uitleg vallen de woorden con
servatief en progressief. Mgr. Ter Schure zegt
dat hij niet houdt van die etiketten-plakkerij.
Maar door veel mensen, die zichzelf progres
sieve katholieken noemen wordt hij conserva
tief genoemd. Hij denkt dat dat komt omdat
mensen teveel en verkeerde verwachtingen
hadden.
Mensen hadden misschien meer verwacht. Na
het tweede Vaticaans concilie gingen de ra
men open. De leken kwamen meer aan bod.
kwamen meer aan bod.
„Daar sta ik helemaal achter, maar dan wel
op de juiste plaats. De priester is geen leek en
je moet de leek niet op de plaats zetten van
paus. bisschoppen, priesters en diakens. Leken
hebben hun eigen taak en zending en dat is:
het evangelie brengen in de burgermaatschap
pij. de vernieuwing van de tijdelijke orde als
een eigen taak op zich nemen.Dat moeten de
leken vooral doen. De leken moeten geen
pseudo-priestertje gaan spelen. Want dan ver
loochenen ze hun eigen zending en roeping als
leek in het hele volk Gods".
Maar veel katholieken hoopten en verwacht
ten dat die ontwikkelingen van toen verder
zouden gaan. Dat het Tweede Vaticaans conci
lie een eerste stap was, die door meer stappen
gevolgd zou worden. Wat de vrouwen betreft
misschien wel naar een vrouwelijk priester
schap. Maar dan zegt u: er zijn grenzen.
„Die vrouwen en leken mogen niet doen wat
een priester doet omdat die leek niet kan doen
wat een priester kan doen"
Restauratie
Uw benoeming wordt, na die van mgr. Gijsen
en mgr. Simonis, door velen gezien als een
restauratieve. U vindt van niet?
„Als je onder restauratie verstaat: een reactio
naire actie voor het herstel van een vroegere
situatie, van wat oud en vermolmd was, dan
zeg ik: nee. Daarvan zijn deze benoemingen
zeker geen teken. Neem bijvoorbeeld de nieu
we liturgie. Als men denkt dat deze benoe
mingen gedaan zijn met de bedoeling dat de
werkelijk goede nieuwe liturgie weer onge
daan gemaakt moet worden, zeg ik: nee, want
er is geen weg terug. Dat oude is voorbij.
Of als je zegt, er is de laatste jaren een stro
ming naar een grotere rechtvaardigheid, een
grotere inzet voor goede maatschappelijke
verhoudingen, als men meent dat deze benoe
mingen gedaan zijn met de bedoeling om dat
weer terug te draaien, dan zeg ik: nee. dat is
niet waar. In die zin is het zeker geen restau
ratieve beweging.
Maar wanneer bedoeld wordt een terugkeer
na^r wezenlijke waarden die misschien verlo
ren dreigen te gaan. bijvoorbeeld als je zegt
het geloof in Jezus Christus als God mens. of:
de eucharistieviering op zondag is nodig en
daar moet meer de nadruk op worden gelegd,
of als je zegt heropbloei van priesterroepingen
of heropbloei van het religieuze leven in aan
gepaste vormen, zoals na het concilie is aange
geven als men deze punten beschouwt als
restauratief, dan zeg ik: ja. dan mag je ons ze
ker zo noemen. Maar volgens mij heeft dat
met restauratie niets te maken, dat treft we
zenlijke punten van ons geloof en van het
kerkelijk leven".
Bent u niet bang dat dit tot een soort schisma
in de kerk leidt? Misschien geen formeel orga
nisatorisch schisma, maar een geestelijk schis
ma, dat wil zeggen, katholieken die de kerk
de rug toe draaien omdat ze de meningen van
die kerk (over het gebruik van de pil enzo)
verouderd vinden?
„Ik denk: hoe duidelijker het de gemiddelde
gelovige wordt wat de werkelijke kerk van
Jezus Christus is en vraagt, des te meer zal er
zich waarschijnlijk een scheiding van de gees
ten voltrekken. Dat vermoed ik wel. Maar dat
wil niet zeggen: nou zijn ze uit de kerk. Hele
maal niet. Maar wel een scheiding van de
geesten. Mensen die zeggen: ik denk er zo
over. En anderen die zeggen: nee, ik denk er
zo over.
Ik vind dat men tolerant moet zijn. Maar ook
heel duidelijk en altijd rustig. Niemand ver
ketteren. Iedereen moet het voor zijn eigen
persoonlijke verantwoording nemen".
Dat punt kwam in het gesprek al eerder aan
bod toen we het hadden over andersdenken
den. Vindt de bisschop het een belangrijke
taak om de mensen die zich het andere ge
zicht van de katholieke kerk noemen, gelovi
gen die de kerk van Rome en de weg van de
bisschoppen de rug toegekeerd hebben, terug
te halen?
„Nee, zo moet je het niet zeggen. Over mijn
medemensen wil ik geen oordeel geven. Dat
oordeel moet je aan God overlaten. Maar als
ik zeg andersdenkenden, dan wil ik daarbij
uitgaan van mensen die te goeder trouw an
ders denken over geloof en zeden dan de kerk
leert. Iedereen mag zeggen wat hij denkt en
gelooft. Maar dat het niet overeenkomt met de
leer van de kerk dat mag en moet een bis
schop wel zeggen. Het oordeel of iemand op
recht tegenover God staat, moet je aan Hem
en aan die mensen zelf overlaten. De bis
schoppen zullen deze mensen niet veroorde
len, maar ze kunnen ook niet zeggen dat het
rooms-katholieken zijn die volledige in de
kerkelijke gemeenschap staan".
MICK SALET
Gebakken champignons schnitzel met Chinese
koolsalade en aardappelen advokaatcrème
Voor twee personen hebt u nodig: 150 g grote champig
nons, 1 lepel citroensap, 25 g zachte boter, zout, peper, ui,
knoflook, peterselie, stokbrood;
2 schnitzels a 100 g, zout, peper, bloem, losgeklopt ei, pa
neermeel,20 g boter, aroma, worcestersaus;
250 g Chinese kool, halve paprika, 1 zachtgekookt ei (3
minuten), zout, peper, mosterd, 1 lepel azijn, 1 lepel olie,
bieslook of peterselie;
V: tot 1 kg aardappelen;
1 blaadje gelatine, 2 lepels water, 1 dl sinaasappelsap, 1
dl slagroom, 25 g basterdsuiker, 1 dl advokaat, 2 dunne
chocolaatjes.
Haal de stelen van de champignons. Bestrijk de 'hoedenmet
citroensap. Snijd de stelen klein en leg ze met citroensap ge
mengd in de 'hoedenMeng van de overige benodigdheden
een kruidenboter en verdeel die over de champignons. Bak
de champignons naast elkaar een kwartier in een oven die
op 5 of 200 staat. Geef er stokbrood bij.
Strooi zout en peper over de schnitzels, haal ze door bloem.
ei en paneermeel en bak ze in acht minuten bruin en gaar.
Maak de jus af met een mespunt lichtbruin gebakken bloem
weinig water, aroma en worcestersaus.
Meng de fijngesneden kool en paprika door een sausje van
geprakt ei. zout, peper, mosterd, azijn en olie. Strooi kleinge-
knipte bieslook of peterselie over de salade.
Los de in koud water geweekte gelatine op in het heet ge
maakte water. Voeg er het sinaasappelsap aan toe. Klop de
slagroom stijf met de basterdsuiker. Meng het afgekoelde en
dikker wordende sap luchtig met de room en advokaat. Doe
de crème in coupeglazen en garneer die met een chocolaatje.
Menutip voor maandag: karbonade met bietjes en aardappe
len -gerstvlokken vla
JEANNE
Suriname-connection
LEGERLEIDER Desi Bouterse beleeft moeilijke tijden.
ker sinds zijn tweede man, kapitein Etienne Boerenvee
zucht in een Amerikaanse politiecel, beschuldigd van h 1(
aanbieden van Suriname als uitvalsbasis voor international
cocaïnesmokkel. Als dat klopt en de Amerikaanse reche y
che is er van overtuigd dat de beschuldiging hard kan wo1^
den gemaakt dan heeft het regime in Paramaribo w
zo'n beetje het laagste peil bereikt waarop een regering k; j,
belanden: de rijkskas en/of de eigen bankrekening spekki
met winsten uit een van de smerigste handeltjes die er b.
staan.
GEEN uniek verschijnsel overigens deze Suriname-conne
tion: Noordkoreaanse diplomaten zijn in opdracht van hi
regering ook al eens als drugdealers in de weer geweest. V;
Bolivia is ooit onweerlegbaar aangetoond dat de overheid
een dikke vinger in de cocaïnehandel had, zij het dat de b
trokken regeringsfunctionarissen daar minder ten behoe
van de nationale deviezenvoorraad dan van hun eigen port
monnee actief waren.
HOEWEL de betrokkenheid van de machthebbers in Par
maribo nog niet vast staat, behoeft het niet te verbazen
blijkt dat legerleider Bouterse en zijn hofhouding die
het verleden al niet voor een moordpartij zijn teruggeschro
ken inderdaad hun toevlucht tot de cocaïnehandel he
ben willen nemen. Suriname is bijna bankroet, de econorr
zit volledig in het slop. De deviezenvoorraad is al geruir
tijd uitgeput en waar de militairen hun greep op het bedrijl
leven verstevigen, daalt de produktiviteit en duikt de par
culiere sector onder in smokkel en zwarte markt
Ongetwijfeld met een schuin oog naar de „bevrorei
ontwikkelingshulp van meer dan 2,3 miljard, die nog in e
Haagse kluis ligt. heeft Bouterse enige tijd geleden enk(
zeer summiere concessies in democratische richting geda.
de oude politieke partijen werden (althans in naam) bij h
landsbestuur betrokken en de noodtoestand werd opgeheve
Met feitelijke democratie heeft de toestand in Suriname ec
ter nog altijd weinig van doen.
Niettemin, er is wel iets ten goede veranderd. En da;
om heeft het kabinet onlangs een eerste stap gezet op de w -
naar normalisering van de relatie met het voormalige rijl
deel. De Kamer ging, zij het aarzelend, akkoord met een hq
vatting van de medische hulpverlening. Terwijl ministi"
Van den Broek van buitenlandse zaken deze week te kenh£
gaf dat onder de huidige omstandigheden de aan SurinaH
beloofde medicijnenhulp beter enige tijd kan worden op^O
schort, liet minister Schoo van ontwikkelingssamenwerkij
tegelijkertijd weten geen aanleiding te zien de gesprekke
daarover met de Surinaamse overheid af te breken.
D
VOOR haar standpunt valt veel te zeggen. De mediscp
hulp uit Nederland is vooral bedoeld voor het armste de"
van de Surinaamse bevolking. Wordt die hulp gestaakt, dK®
zal Bouterse zelf er geen medicijn meer of minder om sl^cc
ken en hij zal er evenmin door van het toneel verdwijn^
Een salami-tactiek waarbij elke stap van Paramaribo in te
goede, democratische richting wordt gehonoreerd met efu
„tegengebaar" van Nederlandse kant biedt althans enig p££
spectief op een oplossing. En Bouterse, dat is wel gebleki^
heeft nauwelijks nog een keuze. £0
bc
Nog steeds te koud
Een krachtig hogedrukgebied
ten noorden van de Britse ei
landen houdt een noordooste
lijke stroming in stand waar
mee vrij koude lucht naar ons
land wordt aangevoerd. Van
daag en morgen blijft het met
een middagtemperatuur van 8
graden dan ook duidelijk te
koud voor de tijd van het jaar.
Er komen wolkenvelden voor
die afgewisseld worden door
perioden met zon. Vooral in de
middag kan zich een enkele
bui ontwikkelen. De noord-
tot noordoosten wind is matig,
en morgen mogelijk af en toe
krachtig.
Weersvooruitzichten voor de
Europese landen geldig voor
zondag en maandag:
Zuid-Skandinavie: Droog en
flinke perioden met zon. Mid
dagtemperatuur ongeveer 8
graden.
Britse eilanden: Droog en flin
ke perioden met zon. Middag-
temperatuur ongeveer 8 gra
den, maar aan de Noordzee
kust kouder.
Benelux: Droog en perioden
met zon. Middagtemperatuur
van 6 graden op de Waddenei
landen tot 14 in Luxemburg.
Frankrijk: Veel bewolking en
af en toe regen, maar aan de
Atlantische kust perioden met
zon. Middagtemperatuur van 8
graden in Bretagne tot 18 aan
de Rivièra.
Duitsland: In het zuiden af en
toe regen, in het noorden
droog en perioden met zon.
Middagtemperatuur van 8 gra
den in het noorden tot 18 in
zuidoost-Duitsland.
Alpengebied: Vooral aan fe
zuidkant veel bewolking
regen of sneeuw. Middagte£e
peratuur ongeveer 15 gradr1
Nul-graden-niveau oplopeP
tot boven 2000 meter.
Portugal en Spanje: In Por^j
gal perioden met zon en plai
selijk een bui. Spanje half jï.c
zwaar bewolkt en aan de M
dellandse-zeekust nu en cf'J
regen. Middagtemperatir.n
van 12 graden aan de golf vie
Biskaje tot 20 aan de Costa
Sol. P1
Italië en de Joegoslavistf
kust: In noord-Italië regenj'
ders perioden met zon. Mr'
dagtemperatuur van 14 graci
in noord-Italië tot 24 op SiciF
WEERRAPPORT HEDENMORGEN
Weer Ma* !T
Weerrappor-
SA
Kopenhagen I bew
