Topman verbaasd over
boycotacties tegen Shell
Sterrenwacht van Greenwich
verhuist naar universiteit
Beurs van Amsterdam
ECONOMIE
£eid6c6otncmt
ZATERDAG 22 MAART 1986 fAGINj
„HONDERDEN BEDRIJVEN HEBBEN DOCHTERMAATSCHAPPIJ IN Z-AFRIKA"
Eén van de laatste aanwinsten van de Holland Amerika Lijn. de „Nieuw Am
sterdam". in een passende omgeving: cruisend voorbij het vrijheidsbeeld. De
HAL wil zijn miljoenenwinst reserveren voor toekomstige vlootuitbreiding.
WINST MEER DAN
VERDUBBELD
Holland
Amerika Lijn in
veilige haven
ROTTERDAM De Hol-
land Amerika Lijn is fi
nancieel gezien in een vei
lige haven beland, met
een winstverdubbeling
van 11,6 naar 25 miljoen
dollar in het afgelopen
jaar. Voor 1985 wordt ove
rigens geen contant divi
dend voorgesteld, omdat
het bestuur meent dat
voor de ontwikkeling van
de onderneming, waaron
der uitbreiding van de
vloot, een verdere verbe
tering van de liquiditeits-
en vermogenspositie van
groot belang is. Voor 1986
verwacht de HAL weer
een succesvol jaar. Het
winstpeil van 1985 zal
kunnen worden geëven
aard.
De fors hogere winst is bereikt
bij een iets lagere omzet, na
melijk van 268 miljoen dollar
(v.j.275 miljoen). De daling is
geheel het gevolg van de ver
koop van drie handelsbedrij
ven (Barends, Unicura en
Hans K. Madsen). Exclusief
deze bedrijven bedroeg de om
zet 239 miljoen dollar, zodat
vorig jaar op vergelijkbare ba
sis een stijging van 12,1 pro
cent is geboekt.
Minder stroppen en
hogere winst
Bondsspaarbank
AMSTERDAM De nettowinst van
de Bank der Bondsspaarbanken is vo
rig jaar met 29 procent gestegen tot
5,7 miljoen, zo heeft de bank giste
ren meegedeeld. Deze stijging van de
nettowinst was te danken aan een la
gere toevoeging aan de VAR, de voor
ziening voor onverwachte stroppen.
De brutowinst zakte, ondanks een
lichte stijging van de totale baten, tot
12,7 miljoen. Dit was het gevolg van
hogere personeelskosten en algemene
kosten. De totale baten stegen met 0,4
miljoen tot 39,4 miljoen. De bank
wil een onveranderd dividend uitke
ren van vijf procent.
Goedkope dollar
speelt Thomassen
en Drijver parten
DEVENTER Verpakkingenfabri
kant Thomassen en Drijver-Verbli-
fa heeft vorig jaar bij een met drie
procent tot 1172 miljoen gestegen
omzet de winst zien dalen van 46,2
miljoen tot 42,9 miljoen. Er wordt
een dividend van 4,50 per aandeel
voorgesteld. Het lagere resultaat is
het gevolg van de stagnerende om
zet in het vierde kwartaal, die zich
ook in het eerste kwartaal van 1986
heeft voortgezet. De belangrijkste
oorzaken zijn de daling van de olie
prijs en die van de dollar, waardoor
de export van klanten van Thomas
sen en Drijver terugviel.
Sovjet-Chinees overleg
positief afgerond
PEKING De Sovjet-Chinese onder
handelingen over samenwerking op het
gebied van handel en technologie zijn
succesvol verlopen. Dit hebben beide
landen gisteren meegedeeld na afloop
van bilaterale besprekingen in Peking.
De concrete resultaten van het overleg
zijn niet bekendgemaakt.
De eerste vice-premier van de Sovjetu
nie Ivan Archipov zei tegenover jour
nalisten dat hij zeer positieve resultaten
heeft geboekt tiidens zijn bezoek van
zes dagen aan China. De Chinese vice-
premier Li Peng meldde dat de onder
handelingen over handel, economie,
wetenschap en technologie een gunsti
ge uitkomst te zien geven.
Amev en NMB
kapitaalfonds
AMSTERDAM De verzeke
ringsmaatschappij Amev en de
Nederlandsche Middenstands-
bank hebben via Amev Hol
ding Incorporated en NMB
Bank New York een maat
schappij opgericht onder de
naam Amev Venture Associa
tes. Het doel van deze maat
schappij is risicodragend kapi
taal ter beschikking te stellen
voor snel groeiende onderne
mingen. Amev Venture heeft
een vermogen van tien mil
joen dollar waarin Amev en
NMB elk voor de helft deelne
men, zo hebben de partners
bekendgemaakt.
MARKTEN
KAASMARKT ALKMAAR (21-3)
Commissienoteringen in gulden per
leg: fabrieksedammer 6.29, middelba
re 6,49 en Goudse volvette 6,54.
Onderzoekcentrum
pacemakers in Limburg
DEN HAAG De Ameri
kaanse fabrikant van pacema
kers Medtronic gaat met steun
van de Nederlandse overheid
70 miljoen gulden investeren
in een nieuw onderzoekcen
trum in Zuid Limburg. Het
concern heeft al een produc
tievestiging in Kerkrade, waar
275 mensen werken. De Ame
rikaanse onderneming is de
grootste ter wereld op het ge
bied van implanteerbare medi
sche hulpapparatuur en syste
men, zoals pacemakers, neuro-
elektrische stimulatoren en
mechanische hartkleppen.
DEN HAAG Shell is
verbaasd dat een inter
nationale boycot-actie op
touw wordt gezet tegen
haar activiteiten in Zuid-
Afrika.
„Onze dochtermaatschappij
in Zuid-Afrika is juist één
van de meest verlichte be
drijven die het welbekende
principe van gelijkheid toe
passen. Bovendien, als Shell
zich uit Zuid-Afrika zou te
rugtrekken brengt dat niet
het einde van de apartheid
naderbij. Andere bedrijven
zullen in het gat springen. De
winkel zou vanzelf blijven
draaien", zo zei Shell-topman
Van Wachem kort geleden
tijdens de presentatie van de
jaarcijfers in Den Haag.
Van Wachem reageerde
daarmee op de consumenten
boycot tegen Shell-produkten
die vakbonden en anti-apart-
heidsörganisaties eerder dit
jaar in Amerika zijn begon
nen. Hij deelde mee dat de
schade die Shell Oil, de Ame
rikaanse dochtermaatschappij
toegebracht wordt, „tot nog
toe te verwaarlozen is".
De druk op de ketel wordt
echter wel groot nu Neder
landse en Britse anti-apart
heidsgroeperingen, vakbon
den, kerkelijke groeperingen
en enkele politieke partijen
gisteren hebben gedreigd met
een internationale campagne
tegen de activiteiten van
Shell in Zuid-Afrika, indien
Shell zich niet uit dat land
terugtrekt. Dat de campagne
er zal komen, staat dus wel
vast.
Mikpunt
Shell denkt er voorlopig
niet aan haar Zuidafri-
kaanse dochtermaatschappij
op te geven. Volgens Wagner
hebben de actiegroepen im
mers een willekeurige keuze
gemaakt. „De actiegroepen
hebben Shell uitgezocht voor
hun actie". Dat nu juist Shell
het mikpunt wordt vindt hij
des te merkwaardiger „Om
dat er honderden Ameri
kaanse bedrijven zijn met
een dochtermaatschappij in
Zuid-Afrika. Terwijl Shell
Oil niet eens zaken doet met
Zuid-Afrika".
De Amerikaanse anti-apart
heidsbeweging Free South
Africa Movement die de con
sumentenboycot in de States
leidt, maakt er geen pro
bleem van of Shell Oil als
een buitenlandse of een
Amerikaanse maatschapij be
schouwd moet worden en
evenmin of Shell Oil nu wel
of niet direct zaken doet met
Zuid-Afrika. Het gaat de be
weging erom dat multinatio
nals overal ter wereld actief
zijn. Bovendien zouden ook
Shell Zuid-Afrika, meer dan zeventig jaar een volle dochter
van de Koninklijke/Shell Groep, houdt zich bezig met de
verwerking en verkoop van olieprodukten, chemicalieën,
kolen en metalen. Daarmee wordt een jaaromzet behaald
van ruim vier miljard gulden. Het bedrijf heeft ongeveer
2500 mensen in dienst, afkomstig uit alle bevolkingsgroepen
(bijna de helft is blank). Shell Zuid-Afrika omvat onder
meer de raffinaderij in Durban (50 procent Shell, vijftig pro
cent BP) en de Rietspruit kolenmijn (50 procent Shell, vijftig
procent Barlow Rand). Barlow Rand voert over deze mijn,
waarin 2400 mensen werken van wie driehonderd blanken)
de directie.
andere grote ondernemingen
die eveneens in Zuid-Afrika
actief zijn, zoals IBM, Gene
ral Moters en Ford, in de
loop der tijd een boycot aan
hun broek krijgen.
De Free South Africa Move-
ment heeft in de afgelopen
twee jaar sterk aan betekenis
gewonnen in de Verenigde
Staten. Grote bekendheid
kreeg de beweging toen drie
van haar voormannen op 21
november 1984 (Thanksgi
ving Day) werden gearres
teerd omdat zij de Zuidafri-
kaanse ambassade in Was
hington te dicht genaderd
waren. Hun arrestatie kwam
die avond uitgebreid op de
televisie en sindsdien hebben
enkele duizenden vooraan
staande en bekende Ameri
kanen een arrestatie bij de
ambassade uitgelokt.
Speerpunt
De Free South Africa Move-
ment wil het Zuidafrikaanse
apartheidsregime uiteindelijk
op de knieën krijgen door
„desinvestering". Dat wil
zeggen, door zoveel mogelijk
bedrijven en instellingen zo
ver te krijgen dat zij hun za
kelijke belangen met Zuid-
Afrikaanse bedrijven opge
ven. Het Congres is nog niet
aan zo'n wet toe, maar zes
tien Amerikaanse staten en
vijftig grote steden hebben al
een desinvesteringswet aan
genomen die betrekking
heeft op directe investerin
gen in Zuid-Afrika. Een aan
tal grote universiteiten heeft
imiddels besloten hun aande
len van Zuidafrikaanse be
drijven te .verkopen.
Intussen wordt Shell als
„speerpunt" in de acties ge
bruikt. De oliemaatschappij
wordt ervan beschuldigd het
apartheidsbewind te steunen
onder meer door het leger te
bevoorraden, door benzine te
verkopen en een kolenmijn
te exploiteren waar zwarte
werkers worden uitgebuit.
Onder de leus „Shell Öut Of
Africa!" zouden intussen al
vele honderden van de in to
taal acht miljoen houders van
Shell credit-cards gehoor
hebben gegeven aan de op
roep om hun plastic betaal
kaart door midden te breken.
In plaats daarvan krijgen zij
van de overkoepelende vak
bond AFL/CIO, die evenals
een aantal kerkelijke organi
saties aan de actie deelneemt,
een discredit-card waarop
staat: „Ik beloof plechtig
geen Shell-produkten te ko
pen totdat de Royal Dutch
Shell zich uit Zuid-Afrika te
rugtrekt".
Onwerkbaar
Van Wachem, voorzitter van
het Comité van Directeuren
van de Koninklijke/Shell
Groep, heeft zich in het
maartnummer van Shell-
Venster, het huisorgaan van
de onderneming, uitgebreid
laten interviewen over de rol
van Shell in Zuid-Afrika.
De Shell-topman betoont zich
een voorstander van vreed
zame hervormingen in Zuid-
Afrika. „Het apartheidsbeleid
is een onwerkbaar en uit
zichtloos systeem in een vrije
markt economie. Alleen con
structieve onderhandelingen,
gebaseerd op wederzijds res
pect leiden tot een goed par
ticipatiemodel. Het Zuidafri
kaanse bedrijfsleven is bereid
en in staat in dit proces als
katalysator op te treden".
Van Wachem voegt eraan toe
dat de Zuidafrikaanse be-
drijfsfederatie waarvan de
huidige voorzitter de presi
dent-directeur van Shell
Zuid-Afrika, kortgeleden in
grijpende hervormingen
heeft bepleit.
Van Wachem stelt dat Shell
Zuid-Afrika op verschillende
manieren de opleiding van
de zwarte bevolkingsgroepen
binnen en buiten het eigen
bedrijf stimuleert. Ook voor
Actiegroepen in de Verenigde
Staten, Engeland en Neder
land oefenen een toenemen
de druk uit op Shell om zich
uit Zuid-Afrika terug te trek
ken. Zij menen dat Shell al
leen op die manier kan aan
tonen het apartheidsbewind
van Pretoria niet te steunen.
de huisvesting en andere as
pecten van de samenleving
in de zwarte gemeenschap
pen maakt Shell zich hard.
Karretje
Behalve dat het einde van de
apartheid niet naderbij komt
als Shell uit Zuid-Afrika ver
dwijnt, vindt Van Wachem
dat Shell rekening moet hou
den met de circa 2500 werk
nemers in Zuid-Afrika. „Ik
vind niet dat we hen terwille
van een politiek gebaar in de
steek kunnen laten".
Wanneer de Shell-boycot
ernstige vormen gaat aanne
men, wordt het volgens Van
Wachem echter een moeilijke
afweging tussen Shells ver
antwoordelijkheden ten aan
zien van Zuid-Afrika en haar
werknemers enerzijds en van
andere Groepsmaatschappij
en en hun employees ander
zijds. „Ik geloof en hoop dat
het zover niet zal komen. Ik
heb geloof ^n vertrouwen in
de gewone burger waar ook
ter wereld, onze klant, dat hij
zich niet voor het karretje
laat spannen van een geheel
misplaatste boycotactie".
HENK ENGELENBURG
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN De meer dan 300
jaar oude Britse Koninklijke
Sterrenwacht van Greenwich,
die'sinds 1948 is ondergebracht
in het kasteel van Hertsmon-
eeux in Sussex, gaat weer ver
huizen. Het kasteel wordt ver
kocht. Het hoofdkwartier van
de sterrenwacht hoopt tegen
1990 een nieuw onderkomen
te kunnen vinden in een uni
versiteit met een astronomi
sche faculteit. Dit zou zowel
Edinburgh of Manchester als
Cambridge kunnen zijn.
Deze beslissing, die werd ge
nomen door de Britse Raad
van Ingenieurs en Researc-
hwerkers (SERC), houdt zowel
verband met bezuinigingen aj?
met het feit dat Groot-Brittan-
nië 64 miljoen pond heeft ge
ïnvesteerd in de nieuwe ster
renwachten in La Palma, op
de Canarische Eilanden, en op
Hawaii. Verwacht wordt dat
deze tegen 1990 volledig ge
bruiksklaar zullen zijn.
Het Koninklijke Observatori
um van Greenwich in Zuid-
oost-Londen werd in 1675 ge
sticht door koning Charles II.
De verhuizing naar Hertsmon-
ceux in het oosten van het En
gelse graafschap Sussex vond
plaats in 1948. Zij was noodza
kelijk, omdat de luchtvervui
ling in Londen de nachtelijke
observaties sterk hinderde. De
SERC is nu tot de conclusie
gekomen dat Hertsmonceux
eigenlijk geen geschikte plaats
meer is voor het hoofdkwar
tier van de Koninklijke Ster
renwacht.
Hoewel Greenwich nog veel
naam heeft, speelt het Britse
Koninklijke Observatorium al
tien jaar geen grote rol meer
wat betreft het bepalen van de
juiste tijd, die men voor de in
ternationale navigatie en di
verse wereldomroepen gemak-
kelijkheidshalve Greenwich
Mean Time is blijven noemen.
Tegenwoordig bestaat er een
internationale tijddienst, die in
Parijs gevestigd is en geregeld
tijdseinen ontvangt, afkomstig
van 250 atoomklokken ver
spreid over de hele wereld
Eén daarvan staat overigen:
op het kasteel van Hertsmon
ceux.
Naast telescopen en anderi
astronomische apparatuur be
vat dit landgoed ook het be
langrijkste wetenschappelijke
archief van de wereld. Het
huidige slot werd in de 20e
eeuw herbouwd op de grond
vesten van een uit de 15e
eeuw daterend kasteel.
De SERC hoopt Hertsmont-
ceux nu voor vijf miljoen pond
te kunnen verkopen. De astro
nomische installaties, waaron
der de koepelvormige teles
coopgebouwen, zullen uit het
kasteelpark verwijderd wor
den. De SERC zoekt een parti
culiere koper, die van Herts
monceux een duur hotel, een
country-club of gewoon een
golfterrein zou kunnen ma
ken.
Koningin Elisabeth was er in 1967 zelf bij om een nieuwe tele
scoop in Greenwich te „dopen".
HOOFDFONDSEN
i van vrijdag 21 maart
dividend ovef ho dd
84 2.90 125.506/1
84 5.—+US» 0.45 92.502/1
84 /6.- 172.40 12/3
pakhoed c
philips
philips d86
rodamco
rofento
unilever c
volk stev c
wessanenc
wuhc
83/84 5% sl.
84 9.40
84/3.70
84 2.375
81 3.50
84/5.-
84/8-
84 14.-
84/9.-
84/2.72
84 4.40» 2%% sla
84/85 1.64
78 4.40+5% sla
Slotkoers v
batenb.beh. 1200 00 1214.00
van beek 167.00 16500
beers 274.00 275.00
bos kalis c 17.50 17.60
braai bouw 181.00 18600
bredero 204.50 201.50
bredero c 204.50 201.50
breevast 241.00 243.00
breevast c 241.00 243.00
brink mol 63.00 59.00
burg heybr 1800.00 1800.00
calvè 565.00 558.00
calvè C 560.00 565.00
calvè pr 3020.00 3030.00
calvè pr c 3020.00 3030.00
341.00 34100
343.00 345.00
24.00+ 25.50
840 00S 840.00S
daimindo c
cred lyonn
desseau»
dordtse pr
dorp groep
186.50 186.50
145 80 157.20
172.80 174.00
emba 547,00 555.00
enksc 294.40 306.00
lurness 57.50 58.00
gamma hold
gamma h pr
gel delft c
gero c 60.001 60.00K
geveke(g1h) 45.40 45.40
Canadese dollar
Fr. frank (100)
Zwits. frank (100)
150.1021/3
94.708/1
11900 6/1
108.007/2
145.006/1
161.5012/3
157.50 12/3
156.50 12/3
179.00 13/3
198.50 2/1
90.80 27/2
54.2010/1
309.00 6/1
278 50 12/3
244.80 8/1
226.50 8/1
163.00 12/3
96.20 21/3
64.50 4/2
190.50 13/3
92.30 2/1
267.50 6/1
221.50 6/1
459.00 17/1
440.00 21/3
38.50 6/1
93 506/1
66 20 17/2
64.50 17/2
92.20 21/3
138 90 20/3
79.0021/3
49.9013/3
421.50 19/3
grasso 212.00
gh holding 98.00
hagemeyer 55.20
hoek 15400
holdoh-houl 280.00
holee 32400
hal trust 847.50
hal c.pr. 815.00
holland sea 3.09
holl.kloos 627.00
hunter doug 65.60
hunter d pr 6.40
ihc caland 21.80
industmij 100.80
ibb-kondor 560.00+
intematio 70.50
kempen b
106.60
103.60
138.50
152.00
147.50
270.00
267.00
239.50
222.50
156.00
188.00
79.10-
218.00
17900
444.00
439.00
218.00
178.50
445.00
440.00
31.20+
kiene
163.00
900.00
228.00
mend gans 4000.00B 4100.001
menebac 121.00 125.00
mhva'dam 11.00S 10.80+
466 00 -1+ „or
3021.00 30i?t aar
3005.00 300h mil
1750.00 1760
320 00 311 Ulo-
42 00 4? ff13"
068 OdS W
852 00 85k hoc
163 50 163*
125.00 lansen
710.00+ 72?
78.50 71
189.50 20a vrijv
31.50 q een i
417.00$ ngrens
1085 00P
113.00 1l'mie v
104.00 iopr groe
2,60 Zweedse kroon
3.95 Noorse kroon
5,58 Deense kroon
114,75 Oostenr. sch.
17,80 Spaanse peseta
2,10 Gr. drachme
1,89 Finse mark
38,25 J.Slav. Dinar
137,00 Ierse pond
GOUD Nieuw Vorig» ZILVER
onbewerkl 28500 29000 28380 - 28880; onbewerkt
bewerkt 30450 30330 bewerkt
Opgave: Drijfhout, A'dam
435 - 505; 430 at Vi
chevron a
Citicorp
205/8
551/4
143/8
38 373/8
45 5/8 45
60 7/8 59
40 5/8 403/4
50 493/4
75 1/8 74
Actieve markt
terughoudend
i frac
voo
I dooi
AMSTERDAM In weerwil van de hernieuwde opmars opLyert,
Newyorkse beurs heeft het Damrak gisteren een enigszins berden
felende stemming te zien gegeven. De actieve aandelen die d(centa,
derdag plotseling stevig waren opgelopen moesten deze winst parti
het algemeen weer afstaan en hoewel later enige bodem inLje to£
markt leek te komen bleef de stemming terughoudend. aan
Dividendverhogingen voor enkele lokaal genoteerde fondLjen
lokten vraag naar deze waarden uit. De lokale markt staat stk js jn
in het teken van binnenkomend bedrijfsnieuws met daaraan j manj
koppelde dividenden of verwachtingen daaromtrent, al of isdarite
met voorwetenschap. Na de verdenkingen daaromtrent bij Hakker
ging dit fonds 's ochtends nog 5 verder omhoog naar /3^ame;
waarmee de winst in drie dagen voorlopig op 45 werd j, ai
bracht. enten
Ubbink, die het dividend fors verhoogt, trok meteen 16 aanUgj eJ
205. Gisteren was de koers aanvankelijk flink gedaald nL r 20
176, maar in de namiddag werd 189 betaald. De dividend^ jg j
hoging bij Nijverdal trok beleggers aan die op 124,50 een digt we
der meer neertelden. Verder ging Eriks als gevolg van een gF
stige beschouwing in een beleggersblad 8 omhoog naar 3<{tkei
Op de actieve markt trok Wessanen, waarvan de koers in
beleggersblad kwetsbaar is genoemd, de aandacht met een v[nse.n
lies van 5,50 op 250,50. Ook bij Gist-Brocades wilde het ff niet
vlotten en op 268,50 werd een nieuw verlies van f 1,50 gein<rnen
seerd. Voornamelijk als gevolg van een dalende dollar moesj?Pe"
de internationale fondsen enkele guldens prijsgeven. P g
Veel belangstelling bestond voor het tapijtfonds Desseaux.F^L
snel tempo liep de prijs 7,20 op naar 153. Ook MacintP De^1
stond in aanzien met een vooruitgang van ƒ7 op 112. Het er
miefonds ACF klom 4,50 tot 294 en uitgever Audet gingj
hoger van de hand op 164,50. Ubbink liep verder op naar I
en kwam daarmee op 23 winst. Eriks kwam op 305 op jJ
I winst.
t slee!
