Xabinet PvdA-WD nu meer dan alleen theorie
Illegale bouw in Italië
is onoplosbaar probleem
noedanese kinderen leiden
Zwerversbestaan in Khartoem
NNENLAND
Eeidae Soutuut
ZATERDAG 22 MAART 1986 PAGINA 5
^wans wiegel spreekt boekdelen
d,9h «tN HAAG De cam-
p gne voor de gemeente-
t fdsverkiezingen heeft
r s-pai verrassing opgele-
'TioiP' ec^ter misschien
*t iedereen is opgeval-
Uit een aantal ge-
;enissen van de afge-
•n weken kan de con-
66J*6' jsie worden getrokken
de kans op een kabi-
van PvdA en VVD
500.-.T>r het eerst in de parle-
ntaire geschiedenis iets
er is geworden dan
e theorie.
eerste was er PvdA-lijst
eer Wim Kok die op een
iekbeurt in Groningen met
nadruk verklaarde dat de
op een dergelijke coalitie
„dr onderschat wordt. Hij
00 LS )gde eraan toe dat een kabi-
van socialisten en liberalen
iterend" zou zijn voor de
00 - (nl>ocrat'e 'n ons land. Zijn
ringenfnerinÉ» was dat het niet
6245. «I is als één groepering, de
1980 listen-democratie, zeventig
•750-F onafgebroken aan de
'fcht is.
Vervolgens was er premier
Lubbers, die op een manifesta
tie in De Lier de kans op suc
ces van formatiebesprekingen
tussen PvdA en VVD tot nul
reduceerde. Maar in een inter-,
view met deze krant wees de
zelfde Lubbers erop dat het op
zich veelbetekend was dat hij
over die mogelijkheid had ge
sproken. In het vraaggesprek
wilde hij ook wel kwijt dat
naar zijn mening de PvdA, als
zij het voortouw krijgt bij de
kabinetsformatie, inderdaad
eerst zal gaan praten met de
VVD.
Nu is het niet uitgesloten dat
deze uitspraken in de eerste
plaats bedoeld waren als pro-
pagandatrucs. Zowel PvdA als
CDA hebben er immers be
lang bij een kabinet-Den Uyl-
Nijpels boven de markt te
hangen. De PvdA maakt zich
in de ogen van de kiezers aan
trekkelijker, omdat zij zodoen
de de indruk kan wekken dat
het niet langer het CDA is die
uitmaakt waar socialisten zich
bevinden: achter de regerings
tafel of in de oppositie.
Het CDA spint op zijn beurt
ook garen bij het idee van een
PvdA-VVD-coalitie, omdat
daardoor een groot deel van
zijn achterban in het rechte
spoor gehouden kan worden.
De liberalen zijn immers
(weer) begonnen met hun ver
haal dat een stem op Ruud uit
eindelijk een stem op Joop kan
zijn. Met andere woorden: wie
de huidige coalitie wil behou
den, stemt op Ed. Door de
Groningse uitspraak van Wim
Kok serieus te nemen, geeft
Lubbers tegengas. Menige
„rechtse" CDA'er zal daardoor
denken dat hij, in tegenstelling
tot in 1982, zijn lot beter niet
in handen kan leggen van de
VVD, nu die partii kennelijk
niet meer onder alle omstan
digheden lijnrecht tegenover
de PvdA staat.
Vreselijk lot
Veel geschreeuw en weinig
wol dus? Toch niet, want er
gebeurde tijdens de verkie
zingsstrijd nog iets. Ook VVD-
lijstduwer Hans Wiegel be
moeide zich met de zaak.
Sprekend in het Gelderse
Scherpenzeel schilderde hij in
schrille kleuren welk een vre
selijk lot zijn partij beschoren
is als regeringspartner van de
socialisten. Met Lubbers als
oppositieleider valt de VVD
terug naar zestien zetels, waar
schuwde Wiegel. Hij wees erop
dat een flink deel van de VVD
„van oudsher nogal anti-socia
listisch is" en dus naar het
CDA zal overstappen, omdat
die partij dat gevoelen het best
vertolkt.
Of dat nog niet voldoende was,
deed Wiegel er nog een schep
je bovenop. Wat hem betreft
dient de VVD de PvdA als een
melaatse te behandelen. Als er
na 21 mei een uitnodiging
komt van een PvdA-informa-
teur voor een gesprek, dan
dient die onmiddellijk en met
grote beslistheid te worden af
gewezen. Want ook als zo'n
gesprek mislukt, is dat ramp
zalig, aldus Wiegel. Dan kan
het CDA „met een beroep op
het feit dat het land toch gere
geerd moet worden, zonder
veel problemen de steven
wenden naar de PvdA", legde
de oud-VVD-voorman uit.
Zijn redenering is dat Lubbers
zo'n koerswijziging dan kan
rechtvaardigen, namelijk door
te wijzen op de eerdere poging
van de VVD om (door een ge
sprek aan te gaan met de
Orakel
In VVD-kring wordt Hans
Wiegel nogal eens het Orakel
van Ljouwert genoemd, van
wege zijn gewoonte zich met
de zaken van de VVD-leiding
te bemoeien. Dat moge voor
mensen als fractieleider Nij-
pels en partijvoorzitter Kam-
minga niet prettig zijn, de
Friese commissaris heeft het
meestal wel bij het rechte
eind. Denk aan de kwestie van
de euthanasie, waarbij Wiegel
veel eerder dan het trio Nij-
pels-Kamminga-Zoutendijk
besefte dat de VVD zich in een
uitzichtloze noodsituatie aan
het manoeuvreren was. Van
daar zijn oproep aan Nijpels, in
een vraaggesprek met deze
krant, om op zijn schreden te
rug te keren nu dat nog eervol
mogelijk was. Zijn opvolger
sloeg die raad in de wind en
de gevolgen waren er dan ook
naar.
In de zaak van de opvolging
van de overleden minister
Rietkerk is de indruk gewekt
dat Wiegel niet zo handig geo
pereerd heeft, door de Friese
Staten niet eerst vertrouwelijk
te raadplegen over zijn plan
als uitzend-minister naar Den
Haag te gaan. Maar een nadere
bestudering leert dat het toch
iets anders lag. De commissaris
heeft helemaal geen kans ge
had zijn Staten officieus te
raadplegen. Want tegen Wie
gels uitdrukkelijk verzoek
maakte Nijpels de zaak open
baar nog voordat hij van de
Friese provinciebestuurder het
definitieve ja-woord ontvan
gen had. Volgens ingewijden
heeft dat Wiegel weinig ple
zier bezorgd. Want op die ma
nier werd het verhaal de we
reld ingeslingerd dat hij beide
ambten wilde combineren, ter
wijl hij die mogelijkheid voor
zichzelf allang geschrapt had.
„Hans is apoplectisch (op de
rand van een beroerte) van
woede geweest", vertelde een
lid van de VVD-fractie in de
Tweede Kamer. „Ed had hem
in een.situatie gebracht, waar
in hij alleen nog kon verlie
zen. In Leéuwarden blijven
betekende een afgang en defi
nitief weggaan wilde hij abso
luut niet'
Mede deze gang van zaken zou
Wiegel tot de slotsom hebben
gebracht dat Ed Nijpels „tot al
les" in staat is, ook tot het slui
ten van een coalitie met de
RvdA, als hij daar om de een
of andere reden brood in ziet.
Onder brood dient dan ver
staan te worden: persoonlijke
eer. In VVD-kring verluidt
het dat Nijpels koste wat het
kost vice-premier wil worden,
ook al zegt hij liever fractie
voorzitter te blijven. En kan
dat niet met het CDA, omdat
de huidige coalitie haar meer
derheid verliest, dan maar met
de PvdA.
Het bovenstaande kan licht de
indruk wekken dat zo'n om
mezwaai van Nijpels iets
schandelijks zou zijn. In de
ogen van Wiegel en zijn geest
verwanten is het dat ook, om
dat zij als meer conservatief
dan liberaal ingestelde politici
een samenwerking met de so
cialisten zo ongeveer gelijk
stellen aan het verkopen van
hun ziel aan de duivel. Hele
maal eerlijk is die opvatting
echter niet, want als het CDA
het recht heeft als gevolg van
een bepaalde stembusuitslag
van partner te ruilen, waarom
zou dat voor de VVD dan an
ders liggen?
Bovendien is de PvdA anno
1986 zodanig soepel dat de
VVD met deze coalitiepartner
wellicht meer van haar pro
gramma kan realiseren dan
met het CDA. Zie de oproep
van een partijraadslid in het
PvdA-blad Voorwaarts om tij
dens formatiebesprekingen de
VVD „een aantal successen" te
gunnen. „Bij wijze van spre
ken wordt het niet plaatsen
van de kruisraketten uitgewis
seld tegen het aftrekbaar hou
den van alle hypotheekrente",
aldus deze PvdA'er, die in een
gemeente (Leiden) woont,
waar zijn partij nu al weer
acht jaar „zonder veel proble
men' samen met de VVD de
macht deelt.
RIK IN T HOUT
Hl.. 98)
.500.-
^o-s^IARTOEM Eerst zie
r 'een uitgestrekte hand,
81 m twee vragende ogen,
het magere kinderli-
m, gehuld in lompen,
komt ze overal tegen in
T- stoj buurt van de hotels in
19.000 hartoem, de hoofdstad
*2319-|n Soedan. Het zijn de
bj. '82inderen van de hon-
o-54ofsn00^ hopen dat
nieuw-aangekomen
I50Q iawajas" (buitenlanders)
;h hun lot aan zullen
co^pjpkken.
tel.
ET Beinderden kilometers verder-
2000,-. in de vluchtelingenkam-
n aan de grens met Ethiopië
'7l.g«in het westen van Soedan,
118.00 (je voedselhulp in volle
tg. Maar voor de duizenden
ideren in Khartoem, die
de grote stad zijn getrok-
n in de hoop aan de honger
if"' u.e^en(*e ^et Platte'anc^ te
^snappen, is bedelen vaak
enige manier om te overle-
n „Niemand weet precies
>ori mi hoeveel kinderen het gaat,
9^ar de officiële schatting
72^3 teekt van 12.000 jeugdige
keurdFervers Marie de la
0793. judière, een Frangaise die
Ëde VN in Khartoem
et. „De droogte en de hon-
hebben er voor gezorgd
duizenden gezinnen in
>ES Dltdan uit elkaar gevallen zijn
erm. 1 de kinderen zijn de meest
r-'25ior de hand liggende slacht-
-Jers".
ak 64 kinderen komen overal
fel. pdaan. maar vooral uit
est-Soedan. De spoorlijn
ar vormde een gemakkelij-
vluchtroute naar het harde
aatleven van de hoofdstad.
bmmigen hebben een baan-
in een kleine fabriek ge-
,r* ^nden, maar ze verdienen
f»ir*jcnh niets en maken lan-
|uren. Het is bijna slavenar-
id", aldus Marie. De meeste
GP nderen moeten stelen of be-
AGENjkn om in leven te blijven.
Tel.: ien de droogte begon, waren
i maar weinig stadsmensen
t begrepen wat er met de
gieren op het platteland zou
""beuren. En zelfs nu willen
el Soedenezen liever gelo-
m dat de straatkinderen uit
ft jaad of Nigeria komen, dan
it het hun eigen berooide
(idgenootjes zijn.
Jt zijn voornamelijk jongens
laag hier op straat zwerven,
maar zowel jongens als meisjes
vormen een gemakkelijke
prooi voor souteneurs en aan
randers. „De kinderen slapen
meestal in groepjes in de buurt
van een politiebureau. Bij on
raad gaan ze schreeuwen en
dan komt de politie, die de
rondscharrelende „heren"
wegjaagd". Toch zijn de kinde
ren volgens Marie veel te goed
van vertrouwen en gaan ze ge
makkelijk met vreemden mee.
„We vermoeden dat er al veel
kinderen verdwenen of ont
voerd zijn. Ze stappen zo maar
bij iemand in de auto".
Marie werkt samen met Amal,
een Soedanese hulporganisatie,
en helpt ongeveer honderd
kinderen per maand bij het te
rugvinden van hun familie.
De kinderen worden in een
kindertehuis opgenomen, waar
ze een flinke wasbeurt krijgen
en behandeld worden voor de
ziektes die ze op straat opgelo
pen hebben. Ondertussen pro
beert Marie de familie te vin
den en dat is beslist geen ge
makkelijke opgave. Veel ou
ders zijn gestorven van of ge
vlucht voor de honger.
Voor de kinderen die wel te
rug kunnen naar hun familie,
is de zaak overigens nog niet
afgedaan. In sommige gebie
den is de droogte nog niet
voorbij en kan een familie in
de problemen komen wanneer
er nóg een mond extra gevoed
moet worden. Daarom krijgt
ieder kind een zak graan mee,
waar de hele familie een
maand van kan leven.
Een van deze kinderen is Yoe-
sef Mahmoed. Zijn ouders wo
nen in Adang, duizend kilo
meter verderop. Yoesefs vader
is oud en ziek en zijn moeder
werkt de hele dag op het land.
Hij kwam vorig jaar naar met
de trein naar Khartoem.
„Wanneer de conducteur
kwam, klom ik op het dak",
vertelt hij niet zonder trots.
Ali, een vriendje uit het zelfde
dorp, ging met hem mee, maar
trok in Khartoem al gauw bij
een tante in. Yoesef moest
maar zien hoe hij het verder
in zijn eentje redde. Hij heeft
ruzie gekregen met een straat
bende en wil nu alleen nog
maar naaf huis.
NICK CATER
(c) Standaard Ultaeverl|, Antwerpen/Weesp
Zes op de tien huizen in Zuid-ltalië zijn gebouwd in strijd met bouwvoorschriften, bestemmingsplannen of milieuwetten.
(Van onze correspondent
Cees Manders)
ROME Sicilië in rep
en roer. In tientallen ge
meenten worden al da
genlang protestmarsen
gehouden. En provincia
le wegen zijn bezet. Het
gaat om eigenaren van
illegale huizen die willen
dat Rome de hand over
zijn hart strijkt en hun
overtreding van de
bouwverordeningen door
de vingers ziet.
Vorig jaar bestormden de be
zitters van illegale huizen,
(„abusivi") het gemeentehuis
van Gela, een stad in het zui
den van het eiland en ver
woestten de gemeenteregis-
ters. Er vielen tientallen ge
wonden en de schade liep in
de honderden miljoenen li
res. Wie aan de huizen van
die Sicilianen komt, komt
aan hen, ook al zijn die hui
zen zonder vergunning ge
bouwd.
Zes van de tien huizen in
Zuid-ltalië (inclusief Rome)
is gebouwd of verbouwd in
strijd met de bouwvoorschrif
ten, in strjjd met bestem
mingsplannen of milieuwet
ten. De illegaliteit is zo alge
meen en de overheid zo inef
ficiënt, dat naleving van die
wetten nooit kan worden af
gedwongen.
Maar Italië heeft hier een
praktische oplossing voor: de
„condono". Condono bete
kent amnestie of kwijtschel
ding, en die krijg je door de
overheid geld te betalen. De
overheid gebruikt de condo
no als zij geen kans ziet haar
burgers tot eerbiediging van
haar wetten te bewegen. De
fiscus kondigt regelmatig een
condono af.
Vorig jaar kwam de bouw
aan de beurt voor een condo
no. De wet waarbij dat ge
beurde bepaalt dat iedereen
die tot oktober 1983 illegaal
gebouwd (of verbouwd) heeft
met de autoriteiten in het
reine kan komen door de be
taling van een bepaalde som.
Deze som hangt af van de
ernst van de overtreding,
maar komt gemiddeld uit op
een 100 per m2.
Iemand die bijvoorbeeld zon
der bouwvergunning een
huis van 200m2 heeft ge
bouwd (en buiten de stad
heeft een huis al gauw die
omvang), betaalt dus 20.000
gulden en hoeft niet meer
bang te zijn voor de gemeen
te-bulldozer, laat staan voor
de handboeien van de „cara
binieri". Of dat huis nou staat
op een archeologisch interes
sante plek, aan een toeris
tisch strand of op een levens
gevaarlijke heuvelrug. Door
de betaling is de illegale toe
stand legaal geworden.
De streken met de meeste il
legale huizen zijn juist de
armste gebieden van Italië:
Campanie, Calabrië en voor
al Sicilië. Negen van de tien
huizen zijn er compleet ille
gaal of hebben een kamer,
balkon of garage die zonder
vergunning is gebouwd. Dat
ligt niet alleen aan de Sicilia
nen. Dat ligt ook aan de
overheid, die slecht werkt of
vaak zelfs helemaal afwezig
is (en dus aan criminele orga
nisaties, zoals de maffia, vol
op de ruimte geeft).
De Sicilianen die nu zoveel
stampei maken eisen twee
dingen: een belangrijke kor
ting op de boete die ze vol
gens de condono-wet moeten
betalen om hun huis te lega
liseren. Ze willen dat die wet
ook toegepast wordt op de
huizen (een miljoen) die van
oktober '83 tot maart '85 zijn
gebouwd.
Ondanks alle indrukwekken-
de verhalen die de politici
hier elke dag over „lo stato"
houden, wordt diezelfde stato
zo weinig gerespecteerd, dat
wetsovertreders vaak een
condono in hun plannen op
nemen: „Laten we dat huis
maar gewoon bouwen ook al
is er geen vergunning. De
overheid geeft ons wel weer
een condono".
Het respect voor'de overheid
is zo gedaald dat de meesten
al niet meer op dat gulle aan
bod van een condono ingaan.
In Rome heeft slechts 23 pro
cent van de eigenaren van il
legale huizen zich opgegeven
voor de condono. De rest ge
looft het wel.
Vaak is het in Italië ook erg
moeilijk de wet na te leven.
Op Sicilië hebben pas 20 van
de 400 gemeenten een be
stemmingsplan, waarmee de
Illegaliteit van een bouwplan
makkelijk is te controleren.
De gemeentebesturen zijn er
niet aan toegekomen oi zijn
niet in staat er een te maken.
De beweging tegen de be
perkte werking van de con
dono-wet en de te hoge boe
tes die moeten worden be
taald om de situatie te legali
seren, heeft op Sicilië forse
afmetingen aangenomen. On
langs leidden 300 Siciliaanse
burgemeesters van alle poli
tieke gezindten een mars op
Rome van 40.000 onderda
nen, om te pleiten voor een
betere condono met lagere
boetes en ruimere termijnen.
De demonstranten willen dat
de regering onderscheid
maakt tussen illegale bouw
uit noodzaak en die uit spe
culatie. Volgens hen gaat het
in de meeste gevallen om il
legale bouw uit pure nood
zaak, om een dak boven het
hoofd. Anders zou er vrijwel
niets gebouwd kunnen wor
den op Sicilië met alle cata
strofale gevolgen voor de
huisvesting, de economie en
de werkgelegenheid.
„Wanneer wordt de staat nu
eindelijk eens serieus, wan
neer zorgt hij ervoor dat de
wet wordt nageleefd
schrijven de kranten, naar
aanleiding van het huisop-
roer in het zuiden. „De over
heid moet toezien op nale
ving van de wet en niet tel
kens haar toevlucht nemen
tot een condono als zij haar
taak niet aan kan. De illegale
bouw heeft de natuur van
Italië al onherstelbare schade
berokkend. Laten we een
verdere verwoesting van het
natuurschoon voorkomen
de belangrijkste milieugroep.
Maar het probleem is Rome
al volledig uit de hand gelo
pen. Een condono is vaak de
enige oplossing. Ook omdat
gemeenten geen middelen
hebben om al die illegale
bouwsels af te laten breken
en omdat er geen politie ge
noeg is om daarbij toe te zien
op de orde. Trouwens waar
moeten al die daklozen heen?
Voorlopig is er geen sprake
van dat een huis zonder ver
gunning door de bulldozer
wordt opgeruimd. De behoef
te aan dat da"k boven het
hoofd gaat vooral in de bin
nenlanden zover dat duizen
den illegalen bereid zijn hun
huizen met hun leven te ver
dedigen. Tot pasen blijft het
bij wegversperringen en ru
moerige- optochten. De auto
riteiten in Rome hebben geen
flauwe notie van de oplossing
van het probleem van de ille
gale bouw.
Poolse jongeren
ontvluchten
met compote
injecties de
werkelijkheid
BIALYSTOK Het
Poolse platteland wordt in
de zomermaanden gesierd
door talloze felrode papa
vers, die reeds eeuwen
lang door de boerenbevol
king worden geplukt van
wege het blauwmaand-
zaad, een ingrediënt van
cake en pudding.
De afgelopen jaren worden de
plantjes echter ook voor ande
re doeleinden'geplukt. Zij vor
men het hoofdbestanddeel van
een zelf bereide heroïne, ge
naamd compote of vruchten
moes. In Polen is de versla
ving aan deze moes uitge
groeid tot één van de grootste
maatschappelijke problemen.
Het offciële orgaan van de
roomskatholieke kerk in War
schau, Przeglad Katolicki,
schreef vorige maand dat het
gebruik van drugs een ont
snapping is voor een generatie
die wordt geconfronteerd met
politieke en economische on
zekerheden. In een nationaal
onderzoek van de gezond
heidszorg, ten behoeve van
een deze maand gehouden aca
demisch congres, werd dezelf
de conclusie getrokken. De
rapporteurs voeren aan dat
drugsverslaving wordt veroor
zaakt door „gevoelens van on
zekerheid en machteloosheid
in de maatschappij".
Volgens gegevens van de
overheid telt Polen ongeveer
200.000 drugsverslaafden. Vol
gens officieuze bronnen moet
dit aantal echter twee tot drie
maal zo hoog worden geschat.
Volgens persberichten is 75
procent van de verslaafden
jonger dan 25 en 40 procent
onder de 20. Het politburo van
de Poolse Communistische
Partij meldde in oktober dat
de drugsverslaving onder jon
ge mensen groeit en dat het
vraagstuk na het alcoholisme
momenteel de grootste bedrei
ging vormt voor de gezond
heid van de jeugd.
Eén van de positieve dingen
van compote vergeleken met
zuivere heroine is, dat de fy
sieke verslaving veel gemak
kelijker kwijt te raken is, al
dus Wieslaw Wojtecki, een
vrijwilliger werkzaam in een
opvangtehuis voor verslaaf
den. Maar de psychologische
verslaving is even groot.
In tegenstelling tot heroïne is
compote bovendien goedkoop.
Gezien het enorme oppervlak
aan landbouwgrond dat in Po
len voor de papaverteelt wordt
gebruikt, is compote overvloe
dig beschikbaar.
Het is een van de weinige arti
kelen die hier gemnakkelijk
en tegen een lage prijs te krij
gen zijn, adus een pools blad.
Aangenomen wordt dat in dui
zenden werkplaatsen clandes
tien compote wordt gebrou
wen. De moes is praktisch
even gemakkelijk te bereiden
als een kop thee. Papaversten
gels en -bladeren worden ge
kookt en de vloeistof wordt
gereduceerd tot een donker
bruine substantie die kan wor
den geïnjecteerd. Het hele pro
ces kan ongeveer drie uur du
ren.
Intussen wordt campagne ge
voerd voor een totaal verbod
op de papaverteelt. Dit lijkt
echter onhaalbaar. Polen is
één van de belangrijkste pro
ducenten van morfine, dat een
derivaat is van opium. Boven
dien wordt papaverzaad veel
gebruikt in de Poolse kelken.
