lande grenzen tussen mens en machine
DE
KEER
Topper
Headon:
sterke
terugkeer
REKENEN PLATEN
QaidóaOowumt
VRIJDAG 14 MAART 1986 PAGINA 9
zover wij in ons land het
nputertijdperk zijn binnen
liet, richten het denken
de reclame) zich vooral op
praktische gebruiksmoge-
jieden van deze nieuwe
rt machine. Die zijn in vele
achten verbluffend, en de
nars in allerlei professione-
toepassingen is dan ook
•klaarbaar. Er is echter
er aan de hand. We mogen
lans vermoeden dat ook bij
i in een nabije toekomst de
(moeting van (vele) mensen
t deze machines aanzienlij
invloed zal kunnen hebben
leven en denken,
n boeiende verkennings-
ht op dit terrein is zojuist
vertaling verschenen. Au-
is de psychologe/sociolo-
Sherry Turkle, verbonden
ji het befaamde Massachu-
ts Institute of Technology
IT) in Boston, dat een van
omvangrijkste computeraf-
ingen ter wereld bezit. Ze
eft zes jaar aan haar boek
werkt en daartoe honder-
interviews gemaakt. Het
T-milieu is zeker een kop-
ier in het computerden ken
I het behoeft niet vanzelf-
rekend te zijn dat het elders
;emene weerklank zal vin-
n Zonder twijfel vindt men
liter bij Sherry Turkle min-
»ns een deel van ook onze
[komst geïnventariseerd.
inderen
helft van haar boek houdt
:h er mee bezig hoe kinde-
n (van kleuter tot adoles-
nt) met computers opgroei-
een proces waarbij de
mputer voor hen in minde-
of meerdere mate gaat „le-
ji". Men mag ervan over-
jgd zijn dat dit zich zeker
ik bij ons en in andere lan
den zal gaan afspelen (of al
bezig is dat te doen) naarmate
de jeugd met computers op
scholen en elders wordt ge
confronteerd. Er groeit een
f;eneratie op die zo gemakke-
ijk vertrouwd raakt met deze
machine (en zeker niet met
het zakelijk gebruik of de
spelletjes alléén) dat zij oude
ren, ook de leraren, verre de
baas wordt. Turkle laat op
fascinerende manier zien hoe
kinderen op allerlei manieren
individueel naar aanleg en
karakter (zij beheersen de
machine o.a. als „harde" en
„zachte" meesters) reageren
op een fenomeen, dat méér
kan zijn dan een stuk gereed
schap of speelgoed. Zij komen
al jong voor de vraag te staan,
hoe „levend" de machine is
die op hun benadering in zo
sterke mate reageert (voor
spelbaar of onvoorspelbaar, al
naar gelang het inbrengen
van programma's die harmo
niëren of botsen).
De computer wordt voor hen
„iemand", en vooral „slim".
Maar het zijn ook al heel jon
ge denkers, die de grens tus
sen mens en machine onder
woorden weten te brengen.
Turkle laat de 12-jarige David
aan een woord, „een gevor
derd programmeur": „Wan
neer er computers zijn die net
zo slim zijn als mensen, dan
zullen die computers een he
leboel werk kunnen doen.
Maar er blijft altijd iets wat
mensen zullen moeten doen.
De mensen zullen restaurants
blijven beheren, zij zullen
voedsel proeven en zij zullen
elkaar liefhebben en gezinnen
stichten. Zij zullen de enigen
zijn die naar de kerk gaan".
Aldus David, 12 jaar.
Er groeit een generatie op die zo gemakkelijk vertrouwd raakt met de computer (en zeker niet
met het zakelijk gebruik of de spelletjes alléén) dat zij ouderen, ook de leraren, verre de baas
wordt.
Dat mensen gevoelens hebben
en machines alleen maar een
geprogrammeerde intelligen
tie, zij het dat die tot zeer
hoge perfectie zou kunnen
worden verfijnd, lijkt het be
slissende onderscheid tussen
de een en de ander. Toch
knabbelt dit al ver genoeg aan
ons beeld van de mens als
vooral uniek vanwege de vrij
heid van zijn denken. Dat
komt ook sluipenderwijze in
het spraakgebruik aan het
licht. Het klinkt al niet meer
zo gek om iemand te horen
vertellen dat hij door zijn op
voeding is „geprogram
meerd' of dat „z'n computer
ontregeld is".
Ver aan dit randverschijnsel
voorbij beweegt zich evenwel
de hedendaagse filosofie over
kunstmatige intelligentie
(waarbij de afkorting KI ge
makkelijk verwarring kan
stichten, zodat men in ons
land ook wel spreekt van AI:
artificiële intelligentie). Ook
op de discussie en de experi
menten terzake gaat Turkle
in.
De tweede helft van haar
boek, gewijd aan de nieuwe
computerculturen en de me
chanisatie van de geest, signa
leert allereerst de revolutie
(in de vorm van massale ver
spreiding) die is teweegge
bracht door de produktie van
de personal computer als het
handzame kind van de even
omvangrijke als kostbare gro
te systemen. In dat kader past
ook haar beschrijving van de
computervirtuozen, de echte
liefhebbers (in bijna alle bete
kenissen van dat woord), die
overigens een vorm van crea
tieve verslaving laten zien,
die wel betrekkelijk zeldzaam
zal blijven. Ofschoon men hen
op weg naar de perfectie na
tuurlijk ook niet missen kan.
„Ik" op de tocht?
Haar verkenning loopt ten
slotte uit op het beeld dat
sommigen van een nieuw tijd
perk schetsen: jezelf zie i als
een machine, waarbij het
„ik", de mens als perso< .1. op
de tocht komt te staan, let is
gelukkig uiterst twijfe icntig
dat het ooit tot een al# ...tent
aanvaarding van een geli.
ke filosofie zou kuni n ke
rnen, gesteld dan al dai een
computer het tot een compleet
menselijk spiegelbeeld zou
kunnen brengen. Zelfs wat de
slimmigheid betreft zijn de
mogelijkheden toch nog maar
beperkt ontwikkeld, al heeft
een schaakmachine zijn eigen
schepper, Arthur Samuel, al
meer dan twintig jaar geleden
voor het eerst als meester ver
slagen.
Wat de zaken betreft die met
de linkerhelft van de herse
nen corresponderen (zoals
boekhoudkundige program
ma's) is de computer dan ook
heel wat mans, maar de rech
terhelft blijft daarbij op de
achtergrond, zegt Sherry Tur
kle. De unieke menselijke
functies van voelen en zich
zelf bewust zijn, behoren tot
een ander terrein dan dat van
de machine. Zo moge het blij
ven. Daarom vind ik de titel
van haar boek ook niet zo ge
lukkig: hij suggereert voor de
computer een persoonlijkheid,
die de machine niet heeft. De
ondertitel slaat daarentegen
trefzeker op de inhoud van
dit zeer lezenswaardig ge
schrift.
JAN ONSTENK
Sherry Turkle:„Het tweede
ik; Computers en de mense
lijke geest". Vertaald, be
werkt en aangepast door
drs. Jan Verhulst. 252 blz.
Uitgeverij Wolters-Noord-
hoff, Groningen. Prijs
ƒ44,50.
Door zijn toenemende heroïne-gebruik werd drummer
Nick 'Topper' Headon begin 1982 uit de legendarische
punkgroep The Clash gezet. Er volgde een tijd van afkic
ken, waarin Headon nauwelijks iets van zich liet horen.
Nu die periode achter de rug is en hij het leven ook zonder
verslavende middelen aankan, komt hij, muzikaal sterk te
rug met een eerste solo-elpee „Waking Up". De topkwali
teit van deze plaat is vooral verrassend omdat Headons
eerste solo-single „Drummin' Man" het ergste deed vrezen.
De 45-toeren schijf was een niemandalletje, een drummers-
plaat, zoals Ringo Starr ze vlak na het uiteenvallen van
The Beatles ook uitbracht.
„Waking Up" laat vooral de voorliefde van Headon voor
zwarte muziek horen. De langspeler is een verzameling
van funk, reggae, jazz en soul. Daarbij grijpt hij op perfecte
wijze terug naar het begin van de jaren zestig. Hij schreef
al net materiaal zelf op het klassieke „Time and Tight" na
van Booker T. Jones. Met „Hope for Donna' vormt dat
nummer het instrumentale gedeelte van de plaat. Wie wil
dansen zit goed bij Topper Headon. Ondersteund door een
strak spelende groep, swingende vrouwenkoortjes en pia
noklanken („Pleasure and Pain") en sentimenteel klinken
de blazers („Monkey on my back") maakt hij vooral mu
ziek voor de dansvloer. Opvallende rol binnen de groep
wordt gespeeld door vocalist Jimmy Helms, die over een
prachtige stem beschikt. Waar Topper zich gelukkig niet
heeft toe laten verleiden, is om zelf heel nadrukkelijk aan
wezig te zijn met zijn drumstel. Hierdoor is het ook instru
mentaal een mooi uitgebalanceerde elpee geworden.
HANS PIËT
Topper „Waking Up", Marewy/Pkonogram.
Algebeeld als driezits. 205 cm breed, bekleed met zwart rundleder, van-2445"- voor 2080.- Ook leverbaar in andere kleuren en als tweezits (160 cm breed), van^mr- voor l /öü.-.
Aan een leren bank van uitstekende kwaliteit hoeft geen onhaalbaar prijskaartje te hangen. Debank
uit deze advertentie is daar een sprekend voorbeeld van. Gebouwd om lang mooi te blijven. Qua design te ver
gelijken met onbetaalbare merken. Tijdelijk zo aantrekkelijk in prijs dat u eigenlijk maar één ding kunt doen:
snel bij Van der Meer gaan kijken. Want het aanbod geldt maar tot 31 maart.
UTRECHT R11KSWEG OUDE RUN-ARNHEM. AFRIT UTRECHT. VAN RENSSELAERLAAN 10-18 (KANALENEILAND) ROTTERDAM: GROOTHANDELSGEBOUW, WEENA 737. PIEMEN: RIJKSWEG
AMSTERDAM - 't GOOI, AFRIT DE SN1EP. DEN HAAG: SPUI (HOEK KALVERMARKT). BEVERWHK: RIJKSWEG HAARLEM - ALKMAAR, VELSERTUNNEL, AFRIT HEEMSKERK.
JohnLennon:
nog
een keer?
Hoelang zal de luisteraar
nog worden bestookt met
nieuw uitgebracht materiaal
van de in 1980 vermoorde
John Lennon? Een gerust
stellend feit is dat Lennon
niet zo'n verzamelaar was
van eigen materiaal waar
door de banden die hij vol
speelde terwijl hij in de stu
dio aan een nieuwe elpee
werkte, niet bewaard zijn
gebleven. Dus een eindeloze
reeks platen met 'probeer
sels' zoals een 'eerste versie'
van bijvoorbeeld „Imagine"
zal ons bespaard blijven.
De 'nieuwe' elpee van John
is een live-plaat die op 30
augustus 1972 in New York
City werd opgenomen, ten
tijde van zijn dubbelaar
„Sometime in New York
City". Het laat de vredes-
vechter en onrechtbestrij-
der horen in nummers zoals
„Woman is the nigger of
the world", „Well, well,
well" en de massale samen
zang „Give peace a chance".
Zoals John Lennon zelf tij
dens het concert opmerkt,
lijkt het meer op een repeti
tie dan op een sprankelende
uitvoering. Zijn „We get it
right next time" na „Instant
Karma" spreekt boekdelen,
behalve voor zijn vrouw
Yoko Ono, 'die de plaat pro
duceerde. De slechte mix,
waarbij Lennons stem naar
voren is gehaald, het mono
tone drumwerk en de op de
gitaar na weggedrukte in
strumenten van Lennons
begeleidingsgroep maken
„Live in New York City",
vooral een elpee voor fans.
HANS PIËT
(ADVERTENTIE)
BOEKHANDEL
