FONG
LENG
'final*
Op zoek naar het
lange-afstandrecord
in de lucht
Tlill"
geeft textiel voor
de Spelen
kruisjes en tulpjes
A 1 TLvS
£eidóe(3ouAont
ZATERDAG 22 FEBRUARI 1986
DE DROOM VAN
JEANA YEAGER EN DICK RUTAN
Met dit toestel, De Voyager, hopen Jeana Yeager en Dick Rut an hun droom te verwezelijken.
vrouwelijke piloten. Dick Rutan heeft
een 20-jarige carrière bij de Amerikaanse
luchtmacht achter de rug. Hij was bo
vendien testpiloot voor verschillende
vliegtuigen. Zijn broer Burt is een door
gewinterde constructeur en de „vliegen
de spin" die hij ontwierp, overtreft tot
dusver alle verwachtingen. Er zijn al
tientallen vluchten mee gemaakt van
langer dan zes uur. Binnenkort staat een
vlucht van zeven dagen op het program
ma.
Grote luchtvaartondernemingen zijn het
Voyager-project inmiddels te hulp ge
schoten met kennis, geld en materiaal.
De beide nog in de experimentele fase
verkerende motoren, die een zeer laag
brandstofverbruik hebben, jzijn door de
fabrikant ter beschikking gesteld.
De propellors zijn door een gespeciali
seerde Duitse onderneming vervaardigd.
Het geavanceerde materiaal waarvan het
toestel is gemaakt, draagt eveneens een
experimenteel karakter.
Ook de vederlichte radio- en radarappa-
ratuur is gloednieuw en is door de fabri
kant speciaal voor de recordvlucht be
schikbaar gesteld.
Toch wordt de Yeager-Rutan-vlucht
geen spectaculaire onderneming voor
wat betreft snelheid en hoogte. Alleen
voor noodgevallen is zuurstof aan boord
en dat betekent dat de Voyager vrij laag
zal vliegen. Bovendien is de snelheid
zeer beperkt: tussen de 100 en 250 km
per uur.
Wel zijn allerlei voorzieningen getroffen
om het Yeager en Rutan mogelijk te ma
ken twaalf dagen in de lucht te blijven.
Daarvoor wordt van allerlei technieken
uit de ruimtevaart gebruik gemaakt.
De recordvlucht begint straks vanaf de
thuisbasis in Californië. Yeager en Ru-
tan vliegen dan in westelijke richting
over de Stille Oceaan, kruisen Hawaï,
vliegen van oost naar west over Austra
lië, zetten dan, via de Indische Oceaan,
koers naar Kaap de Goede Hoop, ron
den die vervolgens en koersen dan in
een rechte lijn op de Braziliaanse kust
aan, om tenslotte via Cuba en de Golf
van Mexico naar Californië terug te vlie
gen.
Zodra de Voyager de kruishoogte heeft
bereikt, wordt de voorste motor uitge
schakeld en vliegt het toestel alleen nog
maar op de achterste motor.
De vlucht van de Voyager is ook een
metereologisch avontuur. Er wordt zo
veel mogelijk gebruik gemaakt van de
heersende winden. Slecht weer wordt, als
het enigszins kan, vermeden. Het hangt
daarom van het goede gebruik van de
weerkundige waarnemenin'g af of de
Voyagervlucht kan slagen. Als er zich
geen technische tegenslagen voordoen en
het weer zit mee, moet bij de terugkeer
op het vliegveldje bij Mojave in Califor
nië nog voor ongeveer twee dagen
brandstof over zijn.
Waarom een dergelijk avontuur dat
enorm veel tijd, geld en energie kost?
Antwoordt Jeana Yeager filosofisch: „De
meeste mensen groeien op met dromen
die ze nooit kunnen waarmaken. Ze ge
ven zich niet de tijd voor avonturen of
ze laten zich snel ontmoedigen. Dick
Rutan en ik zijn er op uit onze dromen
waar te maken"
En kennelijk om nog iets achter de hand
te hebben voor de periode na de Voya
gervlucht, voegt ze daaraan toe: „Soms
leidt die ene droom weer tot een andere
droom, totdat er zoiets als een eindeloze
reeks van dromen ontstaat".
Zo althans hebben de Voyagerpiloten Je
ana Yeager en Dick Rutan het zich ge
droomd.
JO WIJNEN
AMSTERDAM - Strepen, gekleurde vakken en banen kenmerken de
kleding waarin een doorsnee-spoiler zich doorgaans over de velden en
door de zalen beweegt. De sportieve mens van 1986 beweegt zich in
zijn vrije tijd nog steeds in broeken, schoenen en shirts met niet al te
\ccl frusteltjes en andere poespas. ..Ik zie mensen soms in heel
sportieve kleding rondlopen, maar naar mijn smaak nog wel beetje te
conservatief', zegt de bekende Amsterdamse mode-ontwerpster Fong
Leng. Toerr/e enige tijd geleden van de Stichting Olympische Spelen
Amsterdam 1992 de kans kreeg de officiële vrijetijdskleding te
ontwerpen voor het mogelijk in Nederland te houden sportgebeuren,
zag ze haar kans schoon. Ze zorgde ervoor dat de drie kruisjes van
Amsterdam met speciale Fong Leng-tulpjes. dito wereldbollen en
andere versieringen het Olympisch textiel tussen nu en 1990 zullen
beheersen.
WASHINGTON - In een hangaar op
een vliegveldje in de Mojave-woestijn
ten noord-oosten van Los Angeles, staat
een zeef merkwaardig vliegtuig. Tussen
de vleugels, die een spanwijdte van 35
meter hebben, bevindt zich een sigaar-
vormige romp, aan de achter- en voor
zijde waarvan een propellor is geplaatst.
Aan weerszijden van de romp bevinden
zich lange, speervormige brandstoftanks,
waarop ook detwee vertikale staarten
van het toestel zijn gebouwd. Inplaats
van het traditionele aluminium, is voor
dit toestel een vederlichte kunststof ge
bruikt die nog nooit eerder in de lucht
vaart werd toegepast.
Vrijwel elke dag bewegen zich twee men
sen rond dat toestel: Jeana Yeager en
Dick Rutan. Eind deze zomer gaan die
twee met het bovenomschreven toestel
proberen het wereld-afstandsrecord in de
lucht te breken. Dat staat sinds 1962 op
naam van majoor Clyde P. Eviely die
met een B52-bommenwerper van Okina
wa naar Madrid vloog.
Jeana Yeager en Dick Rutan willen nu,
zonder onderbreking en zonder bij te
tanken, rond de wereld vliegen. Ze ne
men daarvoor overigens veel meer tijd
dan majoor Eviely, die voor zijn record
vlucht nog geen etmaal nodig had. Yea
ger en Rutan willen ongeveer twaalf da
gen in de lucht blijven.
De onderneming van Yeager en Rutan is
geen sprong in het duister. Het is de ver
wezenlijking van een lang gekoesterde
droom, die vele jaren overeind gehou
den is door enkele honderden enthou
siaste supporters. Toen het idee meer
vorm begon te krijgen, werd een bedrijf
je (Voyager Aircraft, Inc.) gesticht dat
wordt geleid door Burt Rutan, Dicks
broer. Burt is ook de ontwerper van „de
vliegende spin" waarmee de recordpo
ging zal worden ondernomen. Hij gaf het
toestel ook een naam: Voyager.
Het drietal kan op een grote ervaring bo
gen. Jeana Yeager is een ervaren pilote
en houdster van tal van records voor
Wie niet in al te opzichtige spullen wil
rondlopen, kan altijd nog de Fong Leng-
Olympische schoenen aantrekken. De
rode veters die erbij geleverd worden,
kunnen als drie Amsterdamse kruisjes
ingeregen worden. Het zelfde kruisjes-
effect" is beoogd met het speciaal ont
worpen Olympische Spelen-badpak. De
banen die elkaar op het lijf driemaal
kruisen geven aan dat ook dit een Am-
sterdams badpak is.
„De meeste mensen zullen me alleen
kennen van de grote dure ontwerpen",
zegt Fong Leng. „Daarom was dit een
prachtige kans om me te bewijzen voor
een groter publiek. Simpel en toch mooi.
„In der Beschrankung zeigt sich der-
Meister", zeggen de Duitsers. Ik geloof,
dat de spulletjes die ik heb gemaakt dat
bewijzen en dat ze laten zien dat je er in
eenvoudige kleren ook heel bijzonder uit
kunt zien. Het grootste probleem bij het
maken van deze spullen was de beper
king in het materiaal. In avondkleding
wil ik me wel eens uitleven met lappen,
en lagen. Dat ging hier niet. De stof
moest bovendien goed wasbaar zijn", al-,
dus Fong Leng.
De draagbaarheid van de kleding was.
niet vooraf door de Stichting als eis ge
formuleerd, maar vormde voor de ont-,
werpster zelf wel degelijk het uitgangs
punt. „Die eis was bij ons al uit reali
teitszin geboren. Wie de bruikbaarheid
van de spullen uit het oog verliest, vindt
geen kopers", aldus de ontwerpster.
En als in oktober wordt beslist dat de
Spelen in 1992 niet in Amsterdam maar
elders worden gehouden? „Dat zou vre
selijk zijn, ook voor mij. De ontweipen
worden toch wel verkocht, daar zit ik
niet zo over in. Maar persoonlijk vind ik
het prachtig als het wel doorgaat. Dat
was ook de gedachte die ik in het achter
hoofd hield bij het maken van al deze
spulletjes. De Spelen moeten naar Am
sterdam komen, daar hou ik het op".
ARJEN VAN DER SAR
FOTO'S:
MILAN KONVALINKA
Het is bij grote evenementen bijna ge
bruikelijk dat de kledingindustrie bij
kans als één man opstaat om zich te
werpen op de fabricage van allerhande
badges, t-shirts en alles wat verder te pas
komt. De Stichting Olympische Spelen,
die Amsterdam „promoot" als gastheer
voor 1990, besefte dat en vatte het plan
op om een eigentijdse ontwerpster een
eenvoudig shirt te laten maken, dat als
officieel kledingstuk kan worden aange
merkt. Maar bij een shirt alleen bleef het
niet, want Fong Leng stelde na haar uit
verkiezing een draaiboek op voor een
zogeheten „textiele promotie-campagne"
met 36 verschillende artikelen voor de
Spelen. Dat was niet wat de stichting
oorspronkelijk in gedachten had, maar
Fong Leng kreeg het groene licht. Voor
de fabricage van de artikelen werd een
samenwerkingsverband van Nederlandse
bedrijven in het leven geroepen. Bij deze
bedrijven is de produktie inmiddels in
volle gang.
Sokken
Olympische schoenen, handdoeken, bad
pakken, zwembroeken, joggingpakken,
draagtassen, sokken, rugzakken en zelfs
washandjes liggen nu klaar in de Fong-
Lengstudio, waar het grootste deel van
de spullen is ontworpen. De ontwerpster
is nog druk doende met het bedenken
van een olympische spijkerbroek, die al
dit voorjaar in de winkel moet liggen.
De kleren krijgen allemaal het officiële
olympische certificaat van echtheid, plus
het logo van de ontwerpster zelf. „Plagi
aat wordt zo heel moeilijk. Als het toch
mocht voorkomen, dan stappen we on
middellijk naar de rechter. Wie de spul
len namaakt, pleegt dubbele inbreuk op
de beeldmerken van de Olympische Spe
len en van Fong Leng", aldus de mode
koningin.
Nu dc meeste artikelen klaar zijn, is ze
apetrots. „Het valt niet mee om jezelf
helemaal weg te cijferen", zegt Fong
Leng. „Vrijetijdskleding moet lekker zit
ten, dat spreekt vanzelf. Maar mag het
ook een beetje apqrt of zelfs sexy zijn?
Dat was de grote uitdaging: subtiele,'
stijlvolle kleding maken waar niemand
snel op uitgekeken raakt. De mensen die
de spullen gaan kopen, willen niet alleen
maar dat olympische logo zien, het moet
iets extra's hebben. Ik meen dat we daar
in geslaagd zijn", aldus Fong Leng.
Rode veters
Zoals zo vaak bij haar ontwerpen zijn de
subtiele details het belangrijkst. Zo heeft
de olympische vlam in de ontwerpen
een gedaanteverwisseling ondergaan,
deze heeft op het textiel iets weg van een
tulp. Uiteraard staat de handtekening
van de ontwerpster op alle artikelen die
ze heeft gemaakt.
M rr Mm
De Amsterdamse mode-ontwerpster Fong Leng: „De mensen die de spullen gaan kopen, willen niet alleen maar
dat olympische logo zien, het moet iets extra's hebben. Ik meen dat we daar in geslaagd zijn".
