„Velen verlustigen zich in het betrappen van Nijpels op fouten'" O Maxvan den Berg ten strijde tegen de baantjesjagers CcidócSou/iant .NIET NU AL CONCESSIES DOEN AAN HET CDA!' ALBERT-JAN EVENHUIS VINDT VVD ONDANKS ALLES STERKER GEWORDEN kJ P< S< Den Haag kanshebber voor informatica-universiteit BINNENLAND/BUITENLAND ZATERDAG 15 FEBRUARI 1986PAGIN DEN HAAG Max van den Berg blijft een merk waardig mens. Nadat hij een jaar lang verzoenende teksten had uitgesproken en ook in deze krant bij hoog en laag had beweerd dat hij helemaal niet zo'n „radikalinski" was, heeft hij nu feller dan ooit tevo ren uitgehaald naar het CDA. Hij deed dat don derdag tijdens de opening van het driedaagse ver kiezingscongres van zijn partij, waar het verkie zingsprogramma werd vastgesteld en waar de lijsttrekker werd aange wezen. ..Het CDA heeft blijkbaar de politieke vertaling van de Bergrede (waarin Jezus op roept tot een radicale geloofs- en levenshouding) definitief aan de PvdA overgelaten", al dus de voorzitter. Met andere woorden: de christen-demo craten hebben zich niet gehou den aan wat ARP-leider Aan- tjes in 1975 als ideaalbeeld schetste van het CDA-in-wor- ding, namelijk een partij die de Bergrede uit het Mattheüs- evangeïie in praktijk brengt Waarom komt die beschuldi ging van de PvdA-voorzitter aan zo hard aan bij christen democraten? Omdat zij het niet verdragen door „leken" voorgehouden te krijgen hoe de Bijbel moet worden uitge legd. „Uitermate kwetsend," aldus een CDA'er in de Twee de Kamer. „Hoe kan een niet- christen zich aanmatigen te zeggen dat het CDA niet chris telijk handelt? Wij leggen het programma van de PvdA toch ook niet naast Das Kapital van Karl Marx!" Geheel onverwacht kwam de uithaal van Van den Berg ove rigens niet. In het weekblad Vrij Nederland had hij daags tevoren al duidelijk gemaakt dat het uit moest zijn met het geflirt naar de christendemo cratie. Daarbij doelde hij op partijgenoten als Relus ter Beek, de buitenlandspecialist van de kamerfractie, die in deze krant Ruud Lubbers niet priori als premier van een PvdA-CDA-kabinet wilde af wijzen. Van den Berg noemt dat in VN een luchtkasteel. „Het is volstrekt ireëel. Het staat buiten iedere werkelijk heid. Je moet daar nu niet over praten. Dan maak je je zelf in de ogen van de kiezers onmogelijk". Houd toch op! Ook de oplossing van Ter Beek voor het kruisraketten- dilemma (geen ja' en geen .nee' in een regeerakkoord) kon geen genade vinden in de ogen van de partijvoorzitter. „Natuurlijk verlangen mensen dat we gaan regeren, maar toch zegt tweederde van onze kiezers dat we moeten vast houden aan ons standpunt en dat we dat onder geen beding mogen loslaten!" Van dat laatste is kennelijk ook partijleider Den Uyl niet geheel doordrongen, want zelfs die krijgt een veeg uit de pan. In een reactie op diens suggestie dat de PvdA als com pensatie voor het niet plaatsen van de kruisraketten meer geld zou kunnen uittrekken voor de conventionele bewa pening, zegt Van den Berg: „Ik begrijp Joop wel. Iedereen zit koortsachtig te denken: zou dat een uitweg zijn? Maar dan kan ik nog wel meer „deals" verzinnen. Je kunt ook de kruisraket weigeren en de bustarieven verhogen of de huursubsidies verlagen. Houd toch op. Houd toch op!" In zijn ijver om zijn partijge noten terug te trekken in het goede, socialistische spoor is Van den Berg niets te dol. Want ook acht hij het raad zaam uit de doeken te doen waarom die Ter Beken en Den Uyls steeds maar compromis sen zitten te verzinnen. „Een aantal bij ons heeft te vroeg het (ministers)jacquet uit de kast gehaald. Er hangt een sfeer in de partij of we de ver kiezingen al gewonnen heb ben. Het is tamelijk lachwek kend als er nu al concessies gedaan worden, terwijl je nog niet eens aan de onderhande lingstafel zit. Over baantjes Waarom? Al met al zijn we nog niet toe gekomen aan de vraag waar om Van den Berg het plotse ling nodig acht een paar Ka merleden, die overigens model staan voor tenminste tweeder de deel van de PvdA-fractie, aan de schandpaal te nagelen. Want het is nogal wat om je eigen mensen en plein public neer te zetten als ordinaire baantjesjagers. Het antwoord kan niet anders zijn dan dat de opiniepeilingen weer eens hun tol eisen. Dat de PvdA in krap vijf maanden tijds een tiental zetels (van 65 naar 55) heeft „verloren", zoals blijkt uit de onderzoekresultaten die de partijen zelf van Maurice de Hond krijgen, heeft Van den Berg kennelijk tot de conclusie ?ebracht dat het roer om moet. fit het vraaggesprek in VN blijkt dat ook wel. Volgens de PvdA-voorzitter is de omslag begonnen op het moment dat zijn partij al te nadrukkelijk ging aanschurken tegen het CDA. Dat was in oktober 1985 tijdens de Algemene Beschou wingen in de Tweede Kamer. Daarbij zou veel te veel „ge speeld' zijn op het CDA. Van den Berg noemt dat fout. „We moeten CDA en VVD samen verantwoordelijk stellen voor het gevoerde beleid. De men sen mogen niet gaan denken dat wij gaan regeren met men sen als Ruding, De Graaf of Van Aarderme. Onze inzet is duidelijk". Voor wie het niet begrijpt: Van den Berg meent dat de mensen die ontevreden zijn over het (financiële) beleid van het kabinet alleen naar de PvdA toekomen als deze partij een echt alternatief biedt. Daarom eist hij van de kandi daat-bewindslieden van zijn partij niet alleen een „neen" tegen de kruisraket maar ook een „ja" tegen het herstel van de koppeling van de sociale uitkeringen aan de lonen. Het mag niet weer zo gaan als in 1981, toen de PvdA aanschoof in het kabinet-Van Agt II, maar geen ander beleid te bie den had. „Vergeet het maar. Zo'n kabinet komt er niet (meer)", aldus Van den Berg. Profetisch Men zou haast gaan denken dat de voorzitter profetische gaven bezit, want een kabinet met de PvdA komt er waar schijnlijk inderdaad niet. De enkele christendemocraten, die nog wel een pleidooi wil den houden voor een her nieuwde samenwerking met de socialisten, zullen daar na de uitval van Max van den Berg wel van genezen zijn. Dus zelfs als de PvdA zich herstelt en de zo begeerde veertig procent van de stem men behaalt, dan nog is rege ren niet zeker. Van den Berg mag wel denken dat het CDA in zo'n situatie tot een coalitie met zijn partii gedwongen is, dat is natuurlijk niet zo. Er blijft immers de mogelijkheid van een kabinet bestaande uit de grootste minderheid en dat is toch ook weer CDA-VVD, te meer omdat die combinatie al tijd de steun achter de hand heeft van „klein rechts". Maar ook uit electoraal oog- rse stij punt lijkt de plotselinge vijai digheid tegenover het CD Ecr<\ niet erg verstandig. Want w Jn moeten de kiezers nu denkei er 7 Eerst horen ze maandenlar ®ccr niets anders dan dat de Pvd nua" zich redelijk opstelt, la D{ e®r e tijdens het kabinet-Van Ag Wiegel. Geheel in dezelfde li horen ze Den Uyl zeggen, v rige week zaterdag op de jul leumbijeenkomst van zijn pai tij, dat de socialisten al veel lang in de oppositie hebben zeten. „De PvdA gaat weer geren", beloofde de 66-jarig leider En dan ineens is daa f6llJ ene Van den Berg die schijn baar exact het tegenoverge stelde verordonneert: „Het jac (ÜNCHE quet moet nog iiti. >ai '^hrii tl am zal erdwijne io (et die h< [Uier, de de kast Zou Van den Berg i nooit gehoord hebben politieke axioma dat kiezei ijal-J bijna niets erger vinden dafce dat ze niet weten waar ze aai flkskans» toe zijn? RIK IN T HOUtn een g DEN HAAG Met nog slechts drie maanden tot aan de verkiezingen lijkt de VVD uit de gratie van de kiezers. De liberalen die in september 1982 mede dank zij de popula riteit van hun jeugdige fractieleider Ed Nijpels de grootste overwinning uit hun geschiedenis behaal den, krijgen momenteel van de opiniepeilers al leen nog maar slechte rapportcijfers en lijken daarmee op een zware verkiezingsnederlaag af te stevenen. Dat beeld hebben we maar eens voorgelegd aan iemand in de VVD-top: Albert Jan Even huis, vice-voorzitter van de fractie. Met fractieleider Ed Nijpels en fiancieel specialist Rudolf de Korte vormt hij het trio, dat de koers uitzet van de liberalen. De slechte positie van de VVD in de opiniepei lingen moet zeer genuanceerd bekeken worden en dan ziet het beeld van zijn partii er ge heel anders uit, meent hij. „Alles bij elkaar denk ik dat de VVD zich toch op een vrij hoog niveau heeft gestabili seerd. Kijk. vóór de verkiezin gen van 1981 stonden we op 17 zetels en toen zijn we opge klommen tot 26. En nu, in deze moeilijke kabinetsperio de. waarin af en toe zeer forse kritiek is geleverd, is 27 zetels het laagste wat we gehaald hébben in de peilingen. Dat onderstreept mijn stelling dat als men eenmaal voor de VVD heeft gekozen, dat men dat blijft doen. Onze vaste kern is dus steeds breder geworden, mede als gevolg van de steeds verder gaande ontzuiling. Dat is ook de reden waarom deze coalitie op 21 mei de meerder heid zal houden. Daar ben ik rotsvast van overtuigd". Verlustigen Heeft Evenhuis voor zichzelf weieens geanalyseerd wanneer die kritiek op zijn partij is be gonnen en wat de reden daar van is? Het antwoord komt on middellijk: „Er is mij opgeval len dat velen zich verlustigd hebben in het betrappen van de VVD en met name haar fractievoorzitter op fouten. Vanwege zijn succes. Jonge lijsttrekker boekt tien zetels winst. Dat is een fenomeen, hé. Laten we dat even vast stellen. Niet voor niets werd in die tijd geschreven: Nijpels heeft nog steeds geen fout ge maakt. Maar ja, op een gege ven moment vindt men altijd wat. Daarnaast zijn sommige média er bewust op uit de VVD te kleineren. Laat ik één voorbeeld noemen: het dag blad Trouw heeft van meet af aan geschreven over de „kleinste regeringsfractie". En langzaam aan is dat overgeno- alige ijsschopp tuttgart, phil Wu aerk ma* iloed en Dc iens ha« n zich che haai )it staat wording ojuist is de nee men door de meeste andere media. Maar het optreden van de VVD-fractievoorzitter heeft daar toch ook mee te maken. Zou die kritiek niet mede ver oorzaakt kunnen ziin, doordat Nijpels van zijn „geloof" is af gevallen. Vroeger behoorde hij tot de progressieve vleugel, lijkt hij t tiefste vVD'c Evenhuis: „Als gewoon Ka merlid deed Nijpels justitie en behandelde hij een aantal on derwerpen die bij progressie ven goed in de markt lagen. Maar daarmee was hij nog niet automatisch voorstander van samenwerking met de PvdA. Het feit dat de non-confessio nelen in Nederland in de meerderheid zijn wil nog niet zeggen dat ze met elkaar wil len samenwerken! Een flink aantal van onze kiezers heeft juist grote bezwaren tegen de PvdA, omdat zij anti-socialist zijn. Die kiezers komen voor een deel uit het CDA. die had den genoeg van het semi-soci- alisme van hun partij en kozen dus voor de VVD. Waarom? Omdat wij aan hun opvattin gen uitstekend vorm en in houd wisten te geven". „Iedere politicus in de VVD heeft daar rekening mee te houden. Voor de politiek lei der geldt dat uiteraard nog iets geprononceerder. Zeker, er zijn vleugels in de partij. Geertsema bijvoorbeeld is de exponent van de progressieve vleugel. Ik respecteer hem zeer, maar ik herinner me ook dat hij als fractievoorzitter grote bezwaren had tegen een uitzending van het tv-pro- gramma „Zo is het toevallig ook nog eens een keer". Nu als senator, en daarvoor als com missaris van de koningin, heeft hij het veel gemakkelij ker, doordat hij een andere verantwoordelijkheid draagt. Dat geldt uiteraard ook voor de heer Wiegel. Dus zeg ik, dat deze heren hoogst interessante beschouwingen houden over het beleid van de VVD-fractie, waaraan wij het etiket hech ten „zeer waardevol voor de interne discussie." Vervreemden Maar dat alles wist toch niet uit dat de VVD en Nijpels als gezicht van die partij nu grote aantallen kiezers van zich ver vreemden. Evenhuis trekt die vraag naar zich toe zoals een judoka een aanval overneemt. Hij maakt van de gelegenheid gebruik het gelijk van zijn partij nog eens flink uit de doeken te doen. „In de zomer van 1982 vond iedereen in het land dat het roer ,om' moest. Daar waren wij het mee eens en daarom hebben wij winst geboekt, waarbij het Nijpels- effect voor een extraatje zorg de. Op die basis is een regeer akkoord geformuleerd. Hoofd doelstelling: sanering over heidsuitgaven en herstel van het bedrijfsleven en de werk gelegenheid. Ik constateer dat het kabinet op alle drie punten succesvol is geweest. Er is voor 35 miljard omgebogen, acht miljard meer dan de VVD be pleitte en het dubbele van wat in het CDA-program stond". „Datzelfde dreigt trouwens nu weer te gebeuren. Waarom denkt u dat Lubbers zo'n stampij maakt over de aard gastegenvallers? Omdat hij be seft dat zijn eigen verkiezings program (elf miljard bezuini gen) onuitvoerbaar is. Voor de PvdA geldt dat uiteraard in nog sterkere mate (zeven mil jard bezuinigen). Daarom heeft de VVD, die achttien a twintig miljard wil ombuigen, ge vraagd: laat het Centraal Plan bureau de cijfers op tafel leg gen, dan kan men zien wie het bij het rechte eind heeft". Geen kniesoor Maar het roer is nu ,om'. En wie incasseert de winst? Niet de VVD maar het CDA. „Ja wel, maar dat is ook logisch. Lubbers als premier vertegen woordigt het kabinet naar bui ten toe. En ook de andere mi nisters die verantwoordelijk zijn voor de ombuigingen, Ru- ding en De Koning, zijn van het CDA. Voorts hebben wij de pech dat onze Gijs van Aar- denne, die ook volgens de PvdA (luister maar naar Arie van der Hek) een uitstekend beleid voert wat betreft het herstel van het bedrijfsleven, ernstig gehandicapt is, door de RSV-af faire. Ten onrechte, maar het is wel gebeurd. Dat zijn de feiten en die moet je accepteren, anders ben je een kniesoor". SUSKE EN WISKE DE MOOIE MILLIREM (c) su yJaard Uitgeverij. Antwerpen-Wewp. „Nu kom ik op de reactie van het publiek. Kijk, iedereen vond in 1982 dat er bezuinigd moest worden. Maar op het moment dat iemand dat aan den lijve ervaart, komt dat an ders over. Vervelend, dat had ik toch niet bedoeld, zegt die dan. Zo'n man of vrouw kijkt de VVD erop aan dat er min der in de portemonnee zit. Zo'n verwijt is in zekere zin terecht, want het was inder daad de VVD die meende dat dit type beleid gevoerd moest worden". „Sterker nog, ook in de ko mende jaren zal er nog flink bezuinigd worden. We zijn er nog lang niet, al is nu wel be wezen dat de overheidsfinan ciën wel degelijk beheersbaar zijn, ondanks wat de PvdA ge zegd heeft. Onze fout is wel licht, dat wij er niet in slagen die boodschap goed over te brengen. Aan de ene kant hebben we gezegd: dit zijn de harde feiten en zo gaat het ge beuren. Maar het is van belang met welke „toeters en bellen" men een bepaald beleid om geeft. We zijn niet bombastisch en populistisch genoeg, niet genoeg op de massa gericht. Het ligt ons niet een „verhaal" te verkopen". Verbond Het CDA heeft daar kennelijk wat meer slag van. Die partij oogst de vruchten van wat Evenhuis noemt een VVD-be- leid. Maakt dat een voortzet ting van de coalitie niet moei lijk, temeer daar er toch ook vrij fundamentele verschillen zijn tussen beide partijen? De vice-fractievoorzitter: „Over het geheel hebben we uitste kend samengewerkt met het CDA. Wat goed is moeten we goed laten. Er is geen enkele reden dit verbond te verbre ken, wanneer de kiezers de sa menwerking steunen. Daarom vragen we de mensen ook deze coalitie in stand te hou den en daarmee te bevestigen dat er nu een gezond beleid gevoerd wordt in ons land". CDA-voorman Bert de Vries zal het met dat laatste onge twijfeld eens zijn. Maar hij verwijt de VVD dat die als het ware in twee coalities zit en dus een „dubbelhartig" beleid voert. Samenwerking met het CDA als het gaat om materië le, maar met de PvdA als het gaat om immateriële zaken (euthanasie, onderwijs). De VVD-vice-fractievoorzitter haalt laconiek de schouders op. „Dat is een te oppervlakki ge benadering. Kijk, er zijn nu eenmaal verschillen tussen CDA en VVD. Onze partij is niet confessioneel en dat is be palend voor onze politieke op stelling". Euthanasie Het belangrijkste geschilpunt tussen CDA en VVD is mo menteel de kwestie van de euthanasie. Het valt Albert- Jan Evenhuis niet gemakke lijk daarover te praten. Want hoewel zijn fractie woensdaga vond na.een urenlange discus sie het standpunt bepaalde waarmee woordvoerder Dees maandag het Kamerdebat zal ingaan, vindt hij het nog te vroeg om inhoudelijke mede delingen doen. Anderzijds ziet Evenhuis echter ook geen re den waarom hij het denken van de liberalen op dit punt niet van een toelichting zou voorzien. „Het liberale gedachtengoed is in dit soort zaken van essentië le betekenis. Het hangt van ons af of er een regeling komt of niet. Dat bewijst dat wij zo wel wat onze beginselen als ons politiek handelen betreft de spankracht hebben om voor dit soort hele moeilijke onder- werpen een goede en voor de samenleving aanvaardbare op lossing te vinden. Ook in het verleden is dat meermalen ge bleken, zoals bij het formule ren van het grondwetartikel over onderwijs van 1917. Voorts wil ik verwijzen naar de abortuskwestie. Ook die kon in feite alleen geregeld worden met de liberalen en hetzelfde geldt nu voor de eut hanasiekwestie". Het CDA wil het liefst van geen euthanasiewet weten.. Het conflict over deze zaak is inmiddels zo hoog opgelopen dat oud-leider Hans Wiegel zich er openlijk mee heeft be moeid. De Friese commissaris meent onder meer dat eutha nasie een te moeilijk, te ge compliceerd onderwerp is om electoraal mee te kunnen sco- Evenhuis: „Wiegel heeft ge zegd dat het een te moeilijke zaak is voor onze partij. Dat is een misvatting. Bovendien gaat het bij dit soort onderwer pen niet in de eerste plaats om het electorale gewin. We heb ben het hier over principes. Er kunnen zich in de samenle ving situaties voordoen waaro ver je een oordeel móét uit spreken. Verkiezingen of niet, komen. Wel vind ik het geoor ijksti loofd om met het oog op verkiezingen tijdelijk een paalde procedure te volgei d< prekspa be ioteren. in )mdat P intcijfer Maar dat laat onverlet dat vroeg of laat een standpuninethode zullen moeten bepalen". Bedoelt Evenhuis dat de VVDlieel r tijdelijk gas gaat terugnemen! lovend i „Bij elk politiek onderwerp chop komt een bepaalde procedure irabbels op gang. Allerlei invloeden! spelen een rol. Een belangrijk! factor zijn natuurlijk de kiezingen. Als ik dat zou kennen, zou ik een vreemdi ling in Jeruzalem zijn. En d; ben ik niet". en| Eerste Kamer (APE De pri sie di naar h ruimte veer 1 gezoch Wat de verkiezingen betreft Die zijn nog maar drie maan den weg. Er is toch geen mo gelijkheid meer dat er een eut hanasiewet in het staatsblad heeft komt? De Eerste Kamer krijgt inrichl die zaak toch niet meer te be- stukke handelen? Evenhuis: „Neen, daar kunnen we wel gaan. Ik denk niet dat het kan. Daar is de tijd tekort je zegt: tijdens de formatie staat er nog niets in het staats blad, dan ben ik realistisch ge noeg om te veronderstellen dat dit inderdaad het geval Dus daarmee komt de zaak bii de formatie aan de orde. Zal de uitslag van de verkiezingen van invloed zijn op de discus sie over dit onderwerp? „Zo lang niemand de absolute meerderheid heeft in dit land, wordt er niets gedicteerd. We zitten er altijd nog zelf bij. Eén politieke groepering kan uit sluitend een regeling maken naar zijn eigen snit als men tenminste 76 zetels heeft in de Tweede Kamer. Of de VVD nu straks 50 zetels heeft en hel CDA 40, dat maakt voor dal soort dingen niets uit..." Wat zegt de VVD eigenlijk te gen degenen die beweren dat de artsen in staat worden ge steld met een injectiespuit door de bejaardentehuizen te sluipen? „Wanneer er sugge sties worden gedaan richting, dan zegt dat meer over degene die dat doen dan over ons. Dat is misbruik ma ken van de situatie. Dan wordt' er een grens overschreden, zo wel een politiek, publicitaire als een principiële grens in ge drag die niet geoorloofd en ethisch onverantwoord is. Het is duideijk dat iedereen ook de VVD dit afwijst. Een wettelij ke regeling biedt ook juist be scherming RIK IN 'T HOUT ALEX SNELLEMAN WAS! bij he drasti: Een r< is besl landsc Edwaï sehrij' wilde Volge ring pa. er procei daad SM (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG Den Haag maakt volgens insiders een goede kans als vesti gingsplaats voor een nieu we informatica-universi teit die in september moet starten. Definitieve beslui ten zullen in de komende weken moeten vallen na overleg tussen universitei ten, hogescholen en het bedrijfsleven. Het is de bedoeling dat de universi teit op 1 september start met 250 studenten, die al een universitaire studie voltooid moeten hebben, de opleiding gaat twee jaar duren. Den Haag maakt een goede kans gezien de vele universi taire voorzieningen in de naas te omgeving (Amsterdam, Lei den, Utrecht, Delft en Rotter dam). Bovendien dient de uni versiteit gezien worden als een nationale voorziening. Zaken als steun aan zwakke regio's spelen daarom bij de vestiging een ondergeschikte rol. Den Haag maakt ook kans op de vestiging van een informatica- instituut voor onderzoek. Het kabinet heeft gisteren op voorstel van de ministers Deetman (Onderwijs en We tenschappen) en Van Aarden- ne (Economische Zaken) beslo ten maximaal 40 procent va?-. öi De ministers Deetman en Van Aardenne tijdens de presentatie van de plannen voor de informatica-universiteit. Geheel links dr. R. In 't Veld, directeur-generaal hoger onderwijs, tussen de beide bewindslieden OenW-voorlicht?;r Groen. de kosten voor de universiteit te dragen in de eerst komende vijf jaar, een bedrag van circa vijftien miljoen gulden. De resterende zestig procent van de kosten dient het bedrijfs leven op te brengen. Na vijf jaar moeten universiteit en in stituut zichzelf bedruipen. Op een persconferentie liet minister Deetman weten dat het de eerste keer is dat ovefc heid en bedrijfsleven samen deze nieuwe vorm van ondejü wijs financieren; de studiekos ten zullen per student jaarlijks 50.000 gulden bedragen. Deet man wees erop dat er ip het bedrijfsleven een dringende behoefte is aan hoogopgeleide informatica-deskundigen. hela; jacht yoor Hieu' Hai!' te d<

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1986 | | pagina 4