Elfstedentocht kan Lenie
niet zwaar genoeg zijn
Ij
l
ZATERDAG 15 FEBRUARI 1986
CeidóöSouAcmt
TER AAR - „Het zou natuurlijk te gek
zijn twee jaar achtereen een Elfsteden
tocht. Ik houd er rekening mee, maar de
vorm is nog niet zoals die moet wezen.
Maar wat niet is kan in een paar dagen
komen", aldus Lenie van der Hoorn uit
Ter Aar die vorig jaar als eerste vrouw
in de Elfstedentocht over de finish ging.
De moeder van twee kinderen vervolgt:
„En als er een Elfstedentocht komt, dan
graag een tocht zoals vroeger. Een zware
tocht waar men jaren over zal praten".
Evert van Benthem kreeg vorig jaar op
de Bonkevaart in Leeuwarden de aan
dacht van de internationale 'pers, maar
in zijn schaduw was de prestatie van Le
nie van der Hoorn er niet minder om.
Al 47 minuten na winnaar Van Benthem
was het Elfstedentocht-avontuur voor
Lenie van der Hoorn ten einde. In de
Frieslandhal kreeg ze voor haar prestatie
een zilveren „tabakspot", die terecht een
pronkstuk is in de huiskamer van de fa
milie Van der Hoorn.
„In de reglementen van de Elfsteden
tocht wordt alleen maar over een win
naar gesproken en niet over een "winna
res. Maar het was'vorig jaar dan ook
voor het eerst dat er bij de wedstrijdrij
ders zeven dames meededen. „Ik werd
eerste en achter mij kwamen er nog vier
binnen: Betty Westerveld, Ineke Kooi
man, Elske van der Meer en Tineke
Dijkshoorn. Twee haalden de finish niet.
De tijd dat de Elfstedentocht er alleen
voor mannen was, is gelukkig achter de
rug", vertelt Lenie van der Hoorn en
thousiast.
In haar gezellige "woning in Ter Aar gaat
zij, met haar man Jan steeds naast zich,
verder: „Het was natuurlijk voor ons
vrouwen een risico om bij ae wedstrijd
rijders mee te doen. Zouden we niet op
tijd binnen Komen, dan konden we het
kruisje wel yergeten. Atje Keulen-Deel
stra en vele anderen zochten het Elfste-
dentochtplezier daarom bij de toerrij
ders. Kijk, er kan natuurlijk altijd wat
gebeuren, maar bang om de tocht niet
uit te rijden ben ik gelukkig nooit ge
weest. Ik ben ook nog steeds trots op
mijn tijd. Zeven uur drieëndertig minu-
maakt. Vlaardingen, Maasland of Schip
luiden zijn met enig doorzettingsvermo
gen al glijdend te bereiken.
In laatstgenoemde plaats, door de loop
van de waterwegen wel zo'n beetje het
middelpunt van het hele schaatsgebeu-
ren, is café Sport de voornaamste pleis
terplaats. Kastelein Rinus Haring („zon
der uitjes", merkt hij zelf al meteen gek
scherend op) zet samen met vrouw Toos
een heerlijke kop erwtensoep op tafel.
Zijn gezellige bruine café is ook het uit
gangspunt van de officieel door de
KNSB uitgeschreven toertochten. Voor
drie knaken komen de liefhebbers in het
bezit van een stempelkaart die vervol
gens bij een totaal gereden aantal van
250 (brons), 1000 (zilver) of 2500 (goud)
kilometers een oorkonde kunnen verdie
nen.
Prima omzet
Rinus Haring heeft de laatste dagen al
een prima omzet gehaald. Vorig week
einde puilde zijn zaak uit van de men
sen, die zich in plaats van passief bij het
wereldkampioenschap dames op de Uit
hof liever actief met het schaatsen wil
den bezighouden. „Al moet je dan na
tuurlijk wel extra veel stoken, want de
buitendeur staat de hélé dag open", lacht
een desondanks tevreden kastelein die
het normaal gesproken 's winters hoofd
zakelijk van de avonduren (biljarten,
darts) moet hebben.
Ook Bertus Costers zit gezellig achter
een pilsje aan de bar. Hij heeft een hore-
ca-etablissement in het naburige Den
Hoorn. „Maar daar wordt veel minder
geschaatst", aldus Costers, die dan ook
bij de molen in Schipluiden een kraamp
je op het ijs heeft neergeplant waar de
schaatsers zich op allerlei warme versna
peringen kunnen storten. „We staan
daar met z'n drieën, maar iedereen heeft
klandizie genoeg", zegt de „Hoornaar"
die weet te melden dagelijks een omzet
van zo'n twaalfhonderd gulden te ma
ken. Niet geheel onbegrijpelijk dus is
zijn opmerking dat het „voor mij nog
drie weken mag blijven vriezen".
Alsof er helemaal geen sprake meer is
van zure regen of bodemverontreiniging,
zo uitnodigend liggen de wit bevroren
vaarten er op hun allermooist bij. In de
gehele provincie Zuid-Holland maken
de schaatsliefhebbers dankbaar van de
krokus-vakantie gebruik om hun lede
maten te strekken. Het rustiek gelegen
Hoogmade vervult een centrale functie
ten en een seconde. Totdat Van Ben
them de Elfstedentocht won, was Jeen
van den Berg recordhouder met een tijd
van 7.35. Ik was nu toch sneller".
Huldiging
Evert van Benthem kreeg vorig na zijn
triomf alle mogelijke huldeblijken. Zelfs
gelukwensen van de koningin. Voor de
tuindersvrouw uit Ter Aar was dat er
niet bij. „Er is hier in het dorp wel een
huldiging geweest op het stadhuis en we
hebben natuurlijk veel gelukwensen ont
vangen. Ik heb zelfs schoenendozen vol.
Maar de titel bij de dames heeft geen
cent opgeleverd. Ik hoorde dat Evert van
Benthem tweeduizend gulden kreeg voor
de opening van een winkel. Ik mocht
hier en daar bij een wielerwedstrijd een
startschot lossen. En dat was dan liefde
werk oud papier of hooguit een bos bloe
men".
„Maar het was een geweldige belevenis",
gaat Lenie van der Hoorn verder. „Op
die tabakspot had ik eigenlijk geen recht.
De Elfstedentocht kent geen onderschei
ding voor de eerst aankomende dame.
Wel bestaat de H.M. Geertsprijs voor de
eerste rijder uit Leeuwarden. Maar er
kwam geen wedstrijdrijder uit Leeuwar
den aan en daarom besloot de weduwe
van H.M. Geerts de bestemming van
deze prijs te wijzigen in de eerste vrouw.
Vandaar dan toch deze ereprijs, waar ik
echt blij mee ben".
Lenie van der Hoorn denkt overigens
met gemengde gevoelens terug aan de
periode vóór de vermaarde tocht. „De
voorbereiding op de Elfstedentocht was
vorig jaar eigenlijk te kort. Door drukke
werkzaamheden had ik niet genoeg kun
nen trainen. En ik was bovendien be
hoorlijk ziek geweest. Maar tijdens de
wedstrijd ging gelukkig alles goed. Daar
na ben ik weer behoorlijk ziek geworden,
omdat ik eigenlijk niet goed had kunnen
uitzieken".
„Trouwens, Hans van Helden zal de
nacht voor de Elfstedentocht ook niet
snel vergeten. Het was natuurlijk moei
lijk om in Leeuwarden slaapgelegenheid
te vinden. Ik kon slapen bij Woppie
Kooistra, een vrouw die zelf vier kruis
jes van de Elfstedentocht heeft. Hans
van Helden had daar ook een slaap-
plaatsje gevonden. Ik heb de hele nacht
liggen hoesten. Hans en ik hebben geen
oog dichtgedaan. Hans was daar wel
kwaad over, maar wat kon ik daar nu ei
genlijk aan doen".
Voor het eerst
In 1974 kwam Lenie van der Hoorn
voor het eerst aan de start van een alter
natieve Elfstedentocht, in Lillehammer.
„Mijn voorbereiding was toen mede
door een voorafgaande zwangerschap
niet geweest wat die moest zijn. Toch
was ik toen ook de snelste. Ik kan me-
nog herinneren dat de leden van de da
meskernploeg ook aan de start versche
nen en slechts vijfentwintig kilometer
meereden. Ze kregen daarvoor wel een
gouden horloge. Maar ik begrijp het wel.
Ze moesten waarschijnlijk een beetje
naam geven aan het gebeuren".
•Er volgden daarna nog meer alternatieve
Elfstedentochten en steeds was Lenie
van der Hoorn de eerste vrouw die over
de finish ging. Ook op de kunstijsbanen
doet de Aarse huisvrouw goed mee in de
competitie. Maar eigenlijk zijn de af
standen wat te kort voor de 37-jarige
krachtmens. Daarom is de kwekervrouw
druk aan het trainen voor een nieuwe
Elfstedentocht.
„Als er natuurijs is, dan moet je er ge
woon rekening mee houden dat het weer
kan gebeuren. En dan moet je gaan trai
nen, dat is een noodzaak. Het is toch on
begrijpelijk dat er de laatste keer zoveel
mensen zonder enige voorbereiding aan
de tocht zijn begonnen. Die mensen
hadden geen enkele notie van de moge
lijke moeilijkheden van zo'n opgave".
In het Nederlands kampioenschap op
natuurijs in Giethoorn moest Lenie van
der Hoorn afgelopen dinsdag genoegen
nemen met de vijfde plaats en een dag
later in Maasland bij de Zuidhollandse
titelstrijd kwam ze niet verder dan de
derde plek. „Ach", zegt ze, „ik ben al
vier keer Zuidhollands kampioene op
natuurijs. Dus dat zegt me niet zo veel.
Meer zorg baart me het probleem dat de
vorm er op het ogenblik nog niet hele
maal is. Daarom mag het van mij nog
even duren voor de Elfstedentocht
wordt gehouden. Maar zoals het er nu
naar uitziet, staan we toch aan de voor
avond van een nieuwe aflevering. Maar
als er hier geen Elfstedentocht komt,
stap ik woensdagavond op het vliegtuig
om aan de alternatieve Elfstedentocht in
Polen deel te nemen".
Echte stayer
Lenie van der Hoorn noemt zichzelf een
echte stayer. Hoe moeilijker en zwaarder
de omstandigheden hoe be'ter ze tol haar
recht komt. Hoewel ze regelmatig op de
kunstijsbanen in actie komt bij het ma
rathonschaatser heeft die discipline niet
haar grootste liefde. „Eigenlijk is dat
maar niets voor mij. De heren rijden
honderd ronden, de dames maar dertig.
Dat is net twaalf kilometer. Zoiets heeft
natuurlijk niets te betekenen. Ik ben er
al dikwijls mee bezig geweest om te pro
beren die afstand wat langer te krijgen.
Maar de marathoncommissie is bang dat
als je dat gaat doen er helemaal geen
vrouwen meer aan de start verschijnen".
Hoe lang denkt Lenie van der Hoorn
nog aan wedstrijdschaatsen te blijven
doen. „Daar durf ik niets over te zeggen.
Vergeet niet: ik doe nog niet zolang aan
schaatsen. Ik ben pas op achttienjarige
leeftijd begonnen. Toen ik al vrij snel
het schaatsen behoorlijk onder de knie
had, kreeg ik steeds te horen dat ik te
oud voor de wedstrijdsport zou zijn. Dat
deed me vroeger pijn. Maar gelukkig heb
ik daarna kunnen bewijzen dat ik echt
niet te oud was. Neen. als de Elfsteden
tocht straks doorgaat ben ik echt niet
bang dat de jeugd mij de titel bij de da
mes zal afnemen. Ik ga tot op de bodem
om weer als eerste vrouw over de finish
te gaan".
ARTHUR VAN RIJSWIJK
FOTO: TJERK HERINGA
Al menig
schilder legde
de ijspret vast
op het linnen
en nog steeds
leveren de
dichtgevroren
vaarten met
schaatsers
prachtige
plaatjes op.
Wat is toch dat geheimzinnige virus dat jong en oud ondanks de soms
bittere kou naar buiten lokt om daar halsbrekende toeren uit te halen op
dichtgevroren sloten en vaarten? Terwijl de warme kachel toch uitnodigt
tot huiselijkheid, trekken we er op uit om te vernikkelen, ons bont en
blauw te vallen of - voor de gevorderden - ons kilometer na kilometer
uit te sloven. IJspret heet dat in de volksmond, maar is het in werkelijk
heid geen door nationale traditie in ere gehouden kronkel? En het is gek:
terwijl je je dit afvraagt, begint het bij jezelf ook te kriebelen.
Mooie plaatjes levert al dat voortkrabbe-
lende gepeupel altijd wel op. In de loop
der eeuwen heeft al menig vaderlands
schilder dergelijke oer-Hollandse tafe
reeltjes aan het witte doek toevertrouwd.
De prachtigste beelden leverden die zelf
kastijdingen op, toen alleen nog in eigen
land en alleen op schaats of hoogstens
prikslee. Nu. met de recente kwakkel-
winters. zoekt het Nederlandse volk z'n
heil in hoger gelegen gebieden en heeft
de schaats steeds meer terrein verloren
aan de ski. Maar zodra het maar hard
genoeg vriest en de meren en kanalen
dicht komen te liggen, worden de schaat
sen weer uit het vet gehaald. Verrijzen
op of langs de mooiste trajecten de koek-
en-zopie-tentjes en ontstaat weer het zo
d welbekende sfeertje dat niemand wil
B\ missen. Want is het niet zo dat velen de
<kB afgelopen dagen hebben zitten duimen
BV Ivoor een volgende Elfstedentocht?
jf\ Mocht het daar met het goedvinden van
Jr-^dc heren Sipkema en Kroes inderdaad
gHweer van komen, dan zullen ook vele
deelnemers uit deze regio richting Fries-
land afreizen. De afgelopen dagen werd
I in elk geval al driftig getraind. Middenin
de grote stad, zoals in.het Haagse Zui-
derpark waar ook in de avonduren dank
zij de aangebrachte verlichting volop
I kan worden gereden. Helaas moeten
werk a la FC Den Haag) voor lief wor
den genomen. Of er wordt getraind op
de speciaal onder water gezette banen
van bijvoorbeeld het sportpark Van
Fuyll in Zoetcrmeer waar de plaatselijke
ijsvcrcniging dit seizoen het honderdja
rig bestaan viert. Of op de kanalen in
het Westland waar rond Schipluiden de
uitgezette toertochten tot grote vreugde
van de lokale horeca een overweldigende
belangstelling trekken. Of op de meren
in het Rijnland, bij De Kaag of bij Roe-
lofarendsveen, waar de schaatsliefheb
bers volop de ruimte hebben om zich te
bekwamen.
Ongeveer halverwege Wateringen en het
idyllische kerkdorpje 't Woudt, aan de
Dorpskadc, ligt het café De Bonte Haas
(of Het Bonte Haas, want de naamsaan-
duiding op de ruit geeft twee mogelijkhe
den). Een schijnbaar ver van de bewoon
de wereld verwijderde uitspanning, die
in het zomerseizoen veel klanten trekt
dank zij de voor de deur langs lopende
en zeer geliefde fietsroute.
Maar in de wintermaanden hangen
hooguit enkele autochtonen aan de bar.
Nu. met een stevige laag ijs op de nabij
gelegen Zweth. zijn de tafeltjes echter al
lemaal bezet. Een ongetwijfeld welkome
klandizie, al was het alleen maar voor de
hond-van-het-huis die, gelegen op het
biljart, zijn neus te goed doet aan de vele
vreemde zweetsokken en wanten. Een
prachtig gekleurde lapjeskat, even mooi
als schuw, vindt die drukte allemaal
maar niks. Bij een voorzichtige toenade
ringspoging snelt het overigens weldoor
voede dier pijlsnel in meer vertrouwde
richting.
Buiten ligt de Zweth er niet geheel vlek
keloos bij. Enkele verraderlijke scheuren
tonen aan, dat niet iedereen altijd even
DE TUINDERSVROUW
MET DE LANGE ADEM
UIT TER AAR
geduldig is om af te wachten tot het ijs
werkelijk houvast biedt. Vorig jaar, met
name tijdens de eerste vorstperiode die
(te) veel sneeuw bracht, was het opper
vlak extra moeilijk, zodat niemand zich
nu nog echt om de oneffenheden bekom
mert. Dan moetje maar naar het kunst
ijs van de Uithof gaan en daar temidden
van de menigte je rondjes draaien. Nee,
de schaatsliefhebbers hebben zich weer
massaal naar het Westland gespoed waar
prachtige rondritten kunnen worden ge
in het gebied dat officieel Rijnland heet
en dat - ten noordoosten van Leiden -
vele plassen rijk is. Hoogmade lijkt nu
wel één gigantische parkeerplaats. Via de
Wijde Aa kunnen de werkelijk duizen
den schaatsers richting de Kagerplassen
of het Braasemermeer. Het ijs is overal
even voortreffelijk, dus laat niemand
zich weerhouden om de gladde ijzers te
benutten. En wie ook maar een beetje
oog voor de natuur heeft, zal alras mer
ken dat geen plekje hetzelfde is. Alle me
ren hebben hun eigen charme. De Ka
gerplassen - waarop de uitgezette Mo
lentocht voor lange files bij de stempel-
hokjes zorgt - hebben die charme door
de vele eilandjes, de Nieuwkoopse Plas
sen doof het vele kruip-door-sluip-door-
gekrioel temidden van de dikke rietkra
gen, het Braasemermeer door z'n uitge
strektheid waarop vele ijssurfers en -zei
lers worden gelokt. En wat te denken
van het water bij het gehucht Bilderdam,
bij de Langeraarse Plassen, waar de
knotwilgen in lange rijen staan.
Schaatsen is niet alleen sportief bezig
zijn, het is voor menigeen ook genieten
van wat de natuur ons te bieden heeft.
En de horeca vaart er wel bij.
DICK KIERS
FOTO: MILAN KONVALINKA
Lenie van der
Hoorn die vorig
jaar bij de
Elfstedentocht
als eerste vrouw
over de finish
kwam.
