Postbank begint
proef thuisbankieren
i„Shoah" verbeterde kijk op jodenvernietiging
U'
PvdA wil uitbreiding van
kiesrecht buitenlanders
„Stopzetten
verkiezingen
voor Rijnmond
ongrondwettig"
CcidócSoirumt
Ree redt het
net niet
KROONPRINS GAAT
VARENOPFREGAT
ABRAHAM CRUNSSEN
-^DOCUMENTAIRE BEREIKTE 2,5 MILJOEN KIJKERS
T
l&x ofirv ze He DOK gh/vcV
SeziCHT v/it. cenew
■JnïiÈ—
MR J. MENTINK: RIETKERK
MISLEID DE KIEZERS
BINNENLAND
VRIJDAG 14 FEBRUARI 1986 PAGINA 3.
3verleg anbtenaar
I ver week eerder
nu
ale
uitj
oor
feiti e
)EN HAAG Ht gesprek tussen de
ecretaris-generaal van het ministerie
an sociale zaken :n werkgelegenheid
n de advocaat vai de geschorste top-
mbtenaar mr. L.V. wordt volgende
reek vrijdag voorgezet. Over de in-
ioud van het overeg gisteren deed het
pinisterie geen mededelingen. V.
jordt verdacht v*i openlijke geweld-
1 ileging. Hij en eikele anderen pro-
feerden krakers üt een woning in de
,nisterdamse Tweede Jan Steenstraat
halen. Dat mishkte omdat de politie
en voortijdig ende aan de actie
laakte en hen diarna enige tijd op-
Joot. Het justitie;! onderzoek duurt
Twintig en 22 jaar
voor smokkelen hasj
DEN HAAG Drie Nederlanders zijn door
een rechtbank in het Griekse Larissa veroor
deeld tot langdurige gevangenisstraffen en
hoge geldboetes. De Nederlanders smokkel
den hasj uit Libanon via Syrië naar Grieken
land en werden aangehouden toen zij met de
veerdienst van Tartous in Syrië naar Volos in
Griekenland voeren. Vrachtwagenchauffeur
H. uit Tilburg werd veroordeeld tot twintig
jaar gevangenisstraf wegens smokkel van
1500 kilo hasj. De uit Spiikenisse afkomstige
mevrouw Van A. en de neer K. uit Rotter
dam, die samen in een camper reisden, kre
gen elk 22 jaar voor het smokkelen van 400
kilo hasj. Bovendien werden zij veroordeeld
tot een geldboete van vijf miljoen drachme,
omgerekend meer dan 100.000 gulden.
Onenigheid minister en planbureau
over inkomensverschillen
HILVERSUM „De laatste zeven jaar zijn de ver
schillen tussen het netto-minimumloon en het netto-
-modale loon benauwend klein geworden". Dit stelt
minister De Koning van sociale zaken en werkgele
genheid in het tv-programma „Gouden Bergen" dat
de VPRO komende zondag uitzendt. In hetzelfde
programma blijkt echter uit cijfers van het Centraal
Plan Bureau (CPB) dat die verschillen de laatste ja
ren juist zijn gegroeid. Was dat verschil in 1980 nog
29 procent, in '85 was dat al opgelopen tot 35 procent.
Volgens een woordvoerder van het ministerie zijn de
cijfers van het CPB vertekend omdat een aantal
componenten niet meegerekend zijn. Het CPB is het
daarmee niet eens. Zoals bekend wil de minister de
inkomensverschillen vergroten om de mobiliteit op
de arbeidsmarkt te vergroten. Dat volgens hem ge
ringe verschil wordt mede veroorzaakt door de zoge
noemde inkomensafhankelijke subsidies.
Onderzoek naar minder
ziektegevoelige kip
WAGENINGEN De Landbouwhogeschool in
Wageningen en de Faculteit der Diergeneeskun
de van de Rijksuniversiteit Utrecht gaan trach
ten een kip te fokken met een hoge natuurlijke
weerstand tegen veel voorkomende ziekten. Dit
gebeurt in samenwerking met het pluimvee- en
varkensfokbedrijf Euribrid BV in Boxmeer. Om
dat in pluimveebedrijven grote aantallen kippen
dicht bij elkaar zitten is de kans op overdracht
van ziekten, de infectiedruk, groot. De Stichting
Lekker Dier vindt dat het verder doorfokken en
efficiënter maken van de legkip het welzijn van
dit dier nog verder negatief beïnvloedt. Volgens
haar is een nog verder aanpassen van legkippen
aan de legbatterij uitdrukkelijk tegen de wens
van de Tweede Kamer en tegen de wens van de
kippen zelf.
Cao-overleg
grootmetaal vlot niet
UTRECHT Werkgevers en
vakbonden in de metaal- en elek
trotechnische industrie willen
proberen begin maart tot een af
ronding van de cao-onderhande
lingen te komen. Hoewel de par
tijen in de eerste drie gesprekken
over een nieuwe cao in de groot-
metaal volgens bestuurder D.
Rijkse van de Industriebond
FNV „nog niets zijn opgescho
ten", is toch de afspraak gemaakt
dat de volgende ronde, die twee
aaneengesloten dagen (4 en 5
maart) omvat, tot resultaat moet
leiden. De cao-grootmetaal is met
zo n 200.000 werknemers één van
de belangrijkste van ons land.
Betalen voor
veiligheid in de lucht
AMSTERDAM Duizen
den vliegtuigpassagiers uit
de hele wereld willen dat
meer geld wordt uitgetrok
ken voor veiligheidsmaatre
gelen. Daarvoor willen de
passagiers best een hoger
vluchttarief betalen. Dit
blijkt uit een enquête die de
IAPA, de International Air
line Passengers Association
BV, gehouden heeft onder
ruim 12.000 passagiers. De
grootste „angsthazen", zo
blijkt uit de enquête, komen
uit het Verre Oosten en de
Verenigde Staten. Europea
nen maken zich duidelijk
minder bezorgd.
Ue
>lem
rsch
veke
n<
abin ^STERDAM Za'n
luizend rekeninghoud?rs
jan de Postbank hoeven
iiinnenkort voor hun le-
'n alingen de deur riet
Saneer uit. Zij doen nee
jan een proef met giroel
eilie de Postbank gistenn
nua tartte. Dat wil zeggen cat
P°'' jezitters van een hone
jomputer of een persoial
computer thuis via de e-
efoon overboekingen z?lf
PvdAunnen uitvoeren, hm
h$aldo en andere inforna-
over hun rekenhg
k hèunnen opvragen en or-
I nii espondentie kunnen v>e-
lope en over de diensten \an
rgei Ie Postbank.
computer dient voorziet te
zate jjn van een videotex-aanlui-
Eif ing met bijbehorend moem.
een Viditel-aansluiing
roni ieeft kan eveneens gebuik
naken van girotel. Voorbpig
vordt met girotel een poef
agei Jenomen die ongeveer een
gt 1 aar moet duren en waaroor
e: le Postbank ongeveer duiend
°1; larticuliere en kleinzakeijke
201 ekeninghouders zal berade-
erda
Jehalve de gebruikelijke op-
Irachten en inlichtingen die
schriftelijk worden gelaan
_.i via girotel opdracht vor-
len gegeven tot betalingei op
voo af aangegeven dium.
J alk
öok kunnen andere rekeiing-
liouders, aan wie regelnatig
betalingen moeten wordei ge
daan, in het systeem wirden
ingebracht, zodat met één
20flWruk op de knop al hun gege
vens op het scherm stam en
lodePÜeen datum en over ti ma-
bedrag behoeven tewor-
klpeflden ingetikt.
ennijHet systeem is 23 uur pr et-
in di naai beschikbaar, ook in de
Oud-president directeur van de Nederlandsche Bank, dr. J. Zijlstra, start de proef van de Postbank
door het intikken van een code. Postbank-directeur Leenman kijkt toe.
weekeinden. Tussen 22.00 en
23.00 uur is het niet te gebrui
ken omdat dan de verzamelde
opdrachten worden verwerkt.
Alle boekingsopdrachten die
voor 22.00 zijn verricht zijn de
volgende middag uitgevoerd
en verwerkt in het saldo-en
rekeningoverzicht. Deelne
mers aan girotel blijven de ge-
buikelijke schriftelijke over
zichten ontvangen.
Volgens de technisch project
leider van girotel, F.A.A.
Wamsteeker, is het systeem ui
termate veilig. Ten eerste
moeten deelnemers zich via
een geheime toegangscode toe
gang verschaffen tot het sys
teem. Vervolgens moeten zij
zich identificeren via een giro
tel identificatie nummer (gin),
dat de klanten zelf naar belie
ven kunnen veranderen, en
voordat opdrachten worden
uitgevoerd moet de gebruiker
nog een code intikken, de tan
(transactie acceptatie num
mer).
Bij driemaal fout intikken van
de gin en negen maal fout in
tikken van de tan wordt de
verbinding verbroken. Indien
dit vaak voorkomt wordt de
verbinding geblokkeerd, ter
voorkoming van misbruik.
VORDEN Martin Ga-
briël (36), rayoncomman
dant van de rijkspolitie in
Vorden, heeft wat met
reeën. Hij heeft er al ver
scheidene van een wisse
dood gered. En dat niet al
leen, want dank zij zijn
noeste volhouden telt Vor
den en omgeving prima
geplaatste wildspiegels en
bijna geen ongevallen
meer. Goed voor de reeën,
goed voor de verzekeraars
en hun klanten. Eergiste
ren dook de opper in on
derbroek in een wak van
de Vordense Veengoot om
opnieuw een ree te red
den. Dit keer mocht zijn
hulp niet baten.
Gabriël: „Ik heb het koude
water nauwelijks gevoeld.
Voor mij was dat dier be
langrijk. Ik heb de tong
van de reebok naar voren
getrokken en geblazen. Hij
leefde toen nog. Pertinent.
Een collega heeft z'n hart
slag gevoeld. We hebben
zeker acht minuten mon-
d-op-bek-beademing ge
daan, maar hij kwam niet
bij. Toen als een haas naar
de dierenarts. Hij schrok
zich dood toen-ie me half
naakt zag, hij was juist be
zig met het opereren van
een bouvier, maar die lie-
t-ie even liggen om die
reebok te behandelen.
Jammer, niet gelukt. Ik
kan dan janken en daar
schaam ik me helemaal
niet voor. Een politieman
is ook een mens met emo
ties".
DEN HAAG Kroonprins Willem Alexander gaat begin maart
varen op de Hr. Ms. Abraham Crijnssen, een in Nederland ge
bouwd marinefregat in de Kortenaerklasse. Dat heeft een
woordvoerder van het Koninklijk Huis bevestigd. Het fregat
heeft een bemanning van 185 man en zal deelnemen aan
NA VO-oefeningen op de Noordzee en in de Middellandse Zee.
Het verblijf van de kroonprins zal maar kort zijn. want half
april gaat hij varen op het geleide-wapenfregat de Hr. Ms.
Tromp. Daar zal hij als officier van de wacht op de brug dienen
en daarbij de stuurmannen assisteren.
(Van onze parlementaire
redactie)
AMSTERDAM De PvdA
wil dat het kiesrecht voor bui
tenlanders, dat nu alleen geldt
voor gemeenteraden, verder
wordt uitgebreid. Buitenlan
ders die langer dan vijf jaar le
gaal in ons land verblijven
moeten volgens de PvdA ook
hun stem kunnen uitbrengen
voor de provinciale staten en
de Tweede Kamer. Het con
gres van de PvdA besloot gis
teren deze wens in het verkie
zingsprogramma op te nemen.
Met een vrij krappe meerder
heid besloot het congres voorts
dat er gestreefd moet worden
naar een stelsel van wetgeving
waarin iedereen consequent
als individu wordt behandeld,
ongeacht of men deel uitmaakt
van een „leefeenheid". Er zal
een studie worden verricht
naar de financiële en juridi
sche gevolgen van zo'n stelsel.
Het congres tikte het PvdA-
bestuur op de vingers vanwege
het feit dat de aloude PvdA-
wens om de Eerste Kamer af
te schaffen (dit staat in het be
ginselprogramma) dit keer
niet in het ontwerp-verkie-
zingsprogram was opgenomen.
Het partijbestuur had dit nage
laten omdat de afschaffing van
de Senaat voorlopig toch geen
haalbare kaart is. Het congres
vond dit geen goed argument
en zorgde ervoor dat de Eerste
Kamer opnieuw als ongewenst
deel van de Staten-Generaal
in het verkiezingsprogram te
rechtkwam.
Verder werd besloten dat uit
eindelijk alle bijstandslasten
voor rekening van het rijk
moeten komen. Volgens het
aangenomen wijzigingsvoor
stel moeten geleidelijk aan alle
bijstandslasten voor rekening
van het rijk komen. Volgens
de huidige regels nemen de
gemeenten tien procent van de
bijstandsuitgaven voor hun re
kening.
In het verkiezingsprogramma
van de PvdA werd ook opge
nomen dat de provincie Zuid-
-Holland gesplitst moet wor-
Den Uyl strekt
zijn arm
maximaal uit bij
een van de vele
stemmingen
tijdens het PvdA-
congres.
den. Een wetsvoorstel van het
huidige kabinet van deze
strekking werd anderhalf jaar
geleden ingetrokken door mi
nister Rietkerk van binnen
landse zaken.
Het PvdA-congres nam enigs
zins afstand van het proces
van het vergroten van ge
meenten door gemeentelijke
herindelingen. Op voorstel
van de afdeling Ossendrecht
werd vastgelegd dat herinde
ling alleen plaatsvindt als de
gemeenten dit zelf willen of
wanneer op basis van zorgvul
dig onderzoek gebleken is dat
herindeling noodzakelijk is.
Neil Kinnock op het PvdA-con
gres.
Kinnock haalt uit naar rakettenverdrag
AMSTERDAM De Britse socialistenleider Neil Kinnock
heeft gisteravond op het PvdA-verkiezingscongres in Am
sterdam fel uitgehaald naar het besluit van de Nederlandse
regering de plaatsing van kruisraketten te binden aan een
termijn van vijf jaar. Kinnock vroeg zich af sinds wanneer
het in een democratisch bondgenootschap gebruikelijk is
dat via een verdrag de bevolking van een van de lidstaten
het recht wordt, ontnomen zich via verkiezingen uit te
spreken over de eigen toekomst.
De toespraak van de Labour-leider vormde het hoogtepunt
in een internationaal forum, waarmee het veertigjarig be
staan van de PvdA werd opgeluisterd en dat diende om de
congresgangers op te peppen voor de komende verkie
zingsstrijd. Andere deelnemers waren de coming man van
de Westduitse SPD, de minister-president van de deelstaat
Noordrijn-Westfalen, Johannes Rau en de voorzitter van
de Belgische SP, Karei van Miert.
HILVERSUM Zestg pro
pel cent van de kijkers raar de
91' documentaire „Shoah', door
de VPRO uitgezonden op de
twee achtereenvolgence zon
dagavonden 5 en 12 anuari,
zegt een betere kijk te hebben
Neer gekregen op wat zich in de
vernietigingskampen ii Polen
heeft afgespeeld. Een kwart
van de kijkers zegt daar al
eerder een idee over gehad te
hebben.
Dit blijkt uit de resultden van
een onderzoek, dat de VPRO
heeft laten instellen Joor de
dienst kijkonderzoek van de
NOS. Gemiddeld een miljoen
mensen heeft naar Shoah ge
keken, terwijl in totaal 2,5 mil-
oen mensen er iets van heb-
)en gezien.
Om de vraagstelling aan te
scherpen kregen de onder
vraagden ook de sjggestie
voorgelegd, dat deze documen
taire al met al NIET zoveel in
druk heeft gemaakt. Tachtig
procent van de ondervraagden
liet weten het daar helemaal
niet mee eens te zijn. Hieruit
mag men afleiden dat „Shoah"
een diepe indruk heeft ge
maakt.
ze cijfers gaan pas spreken
men de kijkdichtheid kent.
Die is zeer gedetailleerd uitge
werkt. Ingedeeld naar eeftijd
werd er door mensen boven de
veertig jaar maar weinig meer
[ekeken dan door jongeren
ven vijftien jaar. Mannen
keken meer dan vrouwen en
lager opgeleiden keken meer
dan hoger gegradueerden, of
schoon deze laatsten vooraf
beter op de hoogte waren van
de uitzending. Van de leden
van VOO en TROS wist 76
procent vooraf van de uitzen
ding, van de VARA 93 pro
cent.
Van de katholieken keek der
tig procent, van de protestan
ten veertien en van niet-ker-
kelijken vijftig procent. Opge
splitst naar politieke voorkeu
ren lagen de cijfers: links 44,
rechts 22 en confessioneel 23
pet.
Het gemiddelde aantal kijkers,
rond één miljoen, is ongeveer
een derde van het gemiddelde
aantal kijkers naar alle pro
gramma's.
Kijkdichtheid
De kijkdichtheid bleef, opge
deeld over de uren van de
avond, vrij constant. In het be
gin werd het miljoen kijkers
niet gehaald, rond tien uur
liep dit duidelijk op, maar dat
er overwegend door geïnteres
seerden werd gekeken mag
worden afgeleid uit de waar
deringscijfers, die naarmate de
avond vorderde tot boven de
acht opliep.
Geheel anders komen de cij
fers te liggen als men de afha
kers afzet naast de kijkers la
ter op de avond. De vraag
Opname uit Shoah. Twee Poolse boeren verhalen hoe zij op het
land naast het vernietigingskamp Treblinka werkten en de gru
welijke werkelijkheid binnen het kamp dagelijks konden aan
schouwen en aanhoren.
komt dan hierop neer: Hoe- men mee te hebben gehad,
veel mensen hebben tenminste Ook ouderen boven de vijftig
een uur gekeken? Dat blijken hadden er meer moeite mee
er 2,5 miljoen, iets minder dan dan personen onder die leef-
eenderde van het totale vol- tijd.
wassen kijkersbestand. Jongeren tussen de vijftien en
Ook het aangrijpend karakter de dertig lieten nogal eens we-
van deze documentaire werd ten „geen belangstelling" te
gemeten. Eenderde van de hebben voor dit soort onder-
vrouwelijke kijkers had het er werpen op de tv. Zij zeiden
moeilijk mee, terwijl van de naar het andere net te hebben
mannen zestien procent liet
weten er gevoelsmatig proble-
FRIEMELS
'MJJN VJRIENDIN Wit.
,Kt IK mijn snor
gekeken. Kijkers die de uit
zending te aangrijpend von
den, deelden mee om die re
den in de loop van de avond te
hebben afgehaakt. De cijfers
één miljoen afgezet tegen
de 2,5 miljoen gedeeltelijke
kijkers zouden kunnen aan
geven, dat 1,5 miljoen kijkers
het om die reden halverwege
de documentaire lieten afwe
ten.
Van de echte niet-kijkers deel
de een aanzienlijk aantal mee,
dat er al genoeg oorlogsellende
op de buis komt. Van de men
sen die de gehele documentai
re zagen dan wel een belang
rijk deel zei tachtig pprocent
ronduit het kijken zeer de
moeite waard te hebben ge
vonden. Dit geldt voor de helft
van de VPRO-aanhang, een
derde van de VARA-aanhang
en 26 procent van de KRO-
aanhang.
Interviews
In discussies achteraf werd op
de wijze van interviewen door
documentairemaker Claude
Lanzmann nogal eens kritiek
uitgeoefend. Ook naar de reac
ties van de kijkers op dit punt
hebben de onderzoekers ge
vraagd. Hieraan ging de vraag
vooraf waarom men deze do
cumentaire hoog in de waar
dering inschatte. Hierop kwa
men antwoorden als: geen ge
bruikelijke oorlogsdocumen
taire, een reële kijk op een
werkelijk gebeuren en de ei
gen verhalen van de mensen
die erbij betrokken zijn ge
weest.
Men vond het gestaag door
vragen van Lanzmann daarom
gerechtvaardigd, omdat alleen
op die manier verhalen kon
den loskomen zoals dat over
een van de kappers van Tre
blinka, die zelfs zijn vrouw en
zuster moest kaal knippen
vóór dezen de gaskamer in
moesten. Hetzelfde gold het
bloot leggen van de „trotse"
houding van de SS'ers die nog
vrij rondlopen, het antisemitis
me bij het Poolse volk en het
daarmee samenhangende „bij
belse schuldvraagstuk".
Driekwart van de kijkers
vond de interview-methodiek
van Lanzmann gerechtvaar
digd. De rest spreekt over te
indringend, zij het soms te
recht. Ook hadden sommigen
moeite met de verborgen ca
mera waarmee gesprekken
met oud-SS'ers werden vastge
legd. Wie deze documentaire
te indringend vonden, wezen
er op dat er te veel door werd
losgemaakt.
Meer dan de helft van de kij
kers vond de lengte van deze
documentaire alleszins ge
rechtvaardigd.
TON OLIEMULLER
DEN HAAG Namens
de lijstaanvoerders van
CDA, PvdA, VVD, D66 en
PPR/PSP/CPN voor de
Rijnmondraad en het be
stuur van het Openbaar
Lichaam Rijnmond heeft
advocaat mr. J. Mentink
zeer scherpë kritiek geuit
op minister Rietkerk, van
binnenlandse zaken. Dit
gebeurde in het kort ge
ding dat donderdag dien
de voor de Haagse arron-
disementsrechtbank.
De Rijnmondvertegenwoor
digers hadden dit kort ge
ding aangespannen omdat zij
eisen dat minister Rietkerk
zich houdt aan de democrati
sche spelregels. Volgens hen
dreigt de minister alle regels
aan zijn laars te lappen door
met een brief aan te kondi
gen dat de verkiezingen voor
de Rijnmondraad niet dooi
gaan. Deze brief zou ver
stuurd gaan worden wanneer
de Eerste Kamer volgende
week instemt met de ophef-
fingswet voor Rijnmond. De
wet, die al door de Tweede
Kamer is aangenomen, voor
ziet, volgens Mentink, niet in
een duidelijke regeling voor
de vastgestelde, op 19 maart
te houden, verkiezingen voor
de Rijnmondraad. „De minis
ter heeft gegokt dat Rijn
mond zou zijn opgeheven
voordat de verkiezingen ge
houden gaan worden. Maar
deze gok is verkeerd ge
weest", aldus de advocaat
voor de Rijnmond-partijen.
Tot nu toe zijn alle voorbe
reidingen gewoon aan de
gang. Begin februari heeft de
kandidaatstelling plaats ge
had en in Rotterdam en Spij-
kenisse zijn de oproepkaar
ten al verzonden. Totaal zo'n
350.000 kaarten, met gecom
bineerde kandidatenlijsten,
één voor de gemeenteraad en
één voor de Rijnmondraad.
Volgens mr. J. Mentink,
heeft Rietkerk bewust ver
zuimd in het wetsontwerp tot
opheffing van Rijnmond een
bepaling op te nemen dat de
verkiezingen niet doorgaan.
„Hij heeft in een geforceerd
marstempo geprobeerd de
opheffingswet door hpt par
lement te jagen en zit nu met
de brokken. De minister kan
nog twee dingen doen, wan
neer de Eerste Kamer inder
daad met zijn wetsvoorstel
akkoord gaat. Of in een Ko
ninklijk Besluit een zodanige
opheffingsdatum noemen dat
de gecombineerde verkiezin
gen op 19 maart ongestoord
door kunnen gaan, of een
stopwet indienen. Maar hij
kan het mechanisme van de
Kieswet niet staken zonder
een nieuw wetsvoorstel in te
dienen. Het zonder meer
stopzetten van de verkiezin
gen is ongrondwettig en tast
de rechten van de kandida
ten en de kiezers aan. De mi
nister kan dit niet afdoen
met een simpel briefje", al
dus mr. J. Mentink.
De landsadvocaat, mr. H.Th.
Bouma, zei dat een eventuele
brief van minister Rietkerk
slechts zou dienen om de ge
meenten in het Rijnmondge
bied er nogmaals op te wij
zen dat, wanneer de eerste
kamer heeft ingestemd met
de opheffing van het Open
baar Lichaam Rijnmond ver
kiezingen voor een fictief
Rijnmond zinloos zijn. „De
opheffingsdatum is 1 maart,
dan bestaat er geen Open
baar Lichaam Rijnmond
meer en kunnen daarvoor
dus ook geen verkiezingen
worden gehouden. Daarin
schuilt niets onrechtmatigs.
Het houden van verkiezin
gen voor een fictief Rijn
mond, dat zou pas kiezersbe
drog zijn". Volgens de lands
advocaat wil Rijnmond met
het kort geding alleen maar
ageren tegen de naderende
opheffing en is het zelfs nog
lang niet zeker dat Rietkerk
de bewuste brief ook inder
daad naar de Rijnmond-ge
meenten zal sturen. De
rechtbank-president mr Of
fers doet op 20 februari uit
spraak, twee dagen nadat de
Eerste Kamer heeft gestemd
over het opheffingsvoorstel.
