I jaranski liet in
»ovjet-Unie duizenden
otgenoten achter
N
Marcos biedt
Aquino baan als
adviseur aan
Astronauten hadden geen enkele kans
Reagan hoopvol over
akkoord Euroraketten
95
Hof behandelt
schadeclaims
nabestaanden
maffia-moorden
icaragua heeft geen alibi
oor schending mensenrechten
M
ARi ïfJlTENLAND
CcidaeSomanl
WOENSDAG 12 FEBRUARI 1986 PAGINA 7
euw verscheurt
cusdirecteur
MPOBASSO De diree-
een klein Italiaans
maandag door een
U aangevallen en ver-
jeurd. Roberto Marino (42)
fd kort voor de voorstelling
i circus „Texas" in Santa
di Magliano. een ge
le in de Zuiditaliaanse
jvincie Campobasso, uiteen-
fcten. De 19-jarige zoon van
|dompteur liep zware ver-
idingen op, toen hij pro-
:de zijn vader te redden.
leeuw, het enige roofdier
lircus, vluchtte de
werd door de poli-
dgeschoten.
Westduitse order
voor Westland
LONDEN Het Britse helikop
terbedrijf Westland heeft van de
Westduitse marine opdracht ge
kregen voor de levering van vijf
helicopters van het type Lynx.
De order heeft een waarde van
ongeveer 78 miljoen gulden. De
helikopters worden vanaf juli
1988 geleverd. Vandaag moet
worden beslist over de toekomst
van het in moeilijkheden verke
rende bedrijf. Politieke schanda
len rond het bedrijf hebben in
middels twee ministers de kop
gekost en het aanzien van pre
mier Thatcher ernstig heeft ge
schaad.
Iran begint nieuwe
aanvallen op Irak
BAGDAD Irak heeft giste
ren bekend gemaakt een
eiland in het mondingsgebied
van de strategische grensrivier
Shatt al-Arab te hebben her-
veroverd, nadat het eiland en
kele uren in handen was van
Iraanse troepen. Iran deelde
mee dat troepen inmiddels de
meer zuidelijk gelegen Iraakse
oliehaven Faw hebben ingeno
men. Deze haven ligt dertig
kilometer vanaf de grens met
Koeweit dat Irak steunt. Beide
partijen in de Golfoorlog zeg
gen duizenden vijandelijke sol
daten te hebben gedood.
Duitse minister pleit voor
Europees anti-raketsysteem
WASHINGTON De Westduitse minis-
ter van defensie Manfred Wörner vindt
dat de NAVO dringend behoefte heeft
aan een nieuw, niet-nucleair defensie-sys
teem tegen Russische raketten met con
ventionele lading. Wörner zegt dit in het
blad Strategic Review Quarterly. Volgens
Wörner moet het Europes anti-raketsys
teem in verbinding staan met het Ameri
kaanse Strategisch Defensie Initiatief SDI.
Volgens de Westduitse bewindsman wordt
de niet-nucleaire macht van de Sovjet-
Unie steeds groter. Hierdoor zou de
NAVO snel onder druk komen om bij een
aanval met een nucleair antwoord te ko
men. Het Europese defensie-systeem zou
dit moeten voorkomen.
(Van c
correspondent Jo Wijnen)
WASHINGTON De Amerikaanse president Ronald Reagan
heeft goede hoop dat Amerika en de Sovjet-Unie nog dit jaar
een akkoord zullen bereiken over de middellange afstandwa
pens in Europa. De president zei dit in een interview met de
Washington Post. De president baseert zijn hoop op het feit dat
de Russische partijleider Gorbatsjov niet langer eist dat de ont
wikkeling van het Strategic Defence Initiative (Star Wars)
wordt stopgezet. Volgens Reagan is het bereiken van een ak
koord over de in Europa opgestelde raketten voor de middellan
ge afstand het eerste doel waarnaar de Russische partijleider
Gorbatsjov streeft. De president zei wel dat de Franse en Britse
raketten en Russische raketten die staan opgesteld in Azie, ob
stakels blijven voor het bereiken van een overeenkomst.
Dictator Duvalier
welkom in Liberia
MONROVIA Liberia heeft aangeboden
de verdreven Haïtiaanse dictator Jean-
-Claude Duvalier en diens directe familie
leden asiel te verlenen. De Westafrikaanse
staat is tot dusver het enige land dat zich in
het openbaar bereid heeft verklaard Duva
lier op te nemen. Ongeveer tien leden van
diens gezelschap zijn inmiddels in Parijs en
Brussel aangekomen. Hoelang zij daar mo
gen blijven is niet bekend. Het Hoge Com
missariaat van de Vluchtelingen heeft gis
teren bekend gemaakt Duvalier niet te er
kennen als vluchteling. Dat geldt ook voor
leden van zijn voormalige veiligheidspoli
tie, de tontons macoutes.
Vei
Vervolg van voorpagina)
AVIV „Goedena
lit u zich?". Met deze
orden bègroette de Is-
lische premier Peres
eravond op het vlieg-
d van Tel Aviv de eer-
op de dag in Berlijn
jgelaten dissident Ana-
Sjaranski. „Alles is
ld", antwoordde een
dende Sjaranski in
:iend Hebreeuws.
1978 tot drie jaar gevangenis
en tien jaar werkkamp veroor-
Hoe gaat het"niet u? deeld °P beschuldiging v„n
spionage voor het Westen. Hij
de eerste^plaats, ^hoe ^eeft dje beschulding altijd
|jfl ontkend. Voor zijn arrestatie
was de joodse ingenieur een
van de prominentste voor
vechters voor het recht op
emigratie van Russische joden.
Na de oprichting van een Hei-
si nki-groep in Moskou sloot hij
zich direct aan bij deze bewe
ging, die toezag op de naleving
van de mensenrechten.
In 1974 trouwde Sjaranski met
Natalja Sjtiglits, die een dag la
ter naar Israël emigreerde en
daar de naam Avital aannam.
Anatoli's verzoek om een uit-
werd geweigerd.
ranski werd in 1977
ijet-Unie gearresteerd
achthuizen vol mensenresten
OGA De nieuwe Oegandese president Museveni heeft
enkele slachthuizen getoond, waar soldaten van de twee
rgaande regeringen honderden burgers om het leven zouden
gebracht. Nabij een voormalige legerkazerne in Kiboga
westen van de hoofdstad Kampala, toonde hij een groep
nalisten een berg menselijke resten, waaronder meer dan
schedels. De resten zouden maar een fractie vertegenwoor-
n de vele duizenden mensen die in de afgelopen vijf
zijn vermoord door soldaten van president Milton Obote en
militaire bewind dat hem opvolgde.
omdat hij kennis zou hebben
van staatsgeheimen. Het heeft
bijna twaalf jaar geduurd
voordat hij zijn vrouw terug
zag.
De Sovjet-autoriteiten hebben
de afgelopen jaren korte met
ten gemaakt met organisaties
die opkwamen voor de men
senrechten. Met de vrijlating
van Sjaranski heeft de Sovjet-
-Unie een van de belangrijkste
aandachtspunten van het Wes
ten geneutraliseerd. Mogelijk
verwacht het Kremlin dat de
kritiek uit het Westen wat zal
afnemen. Maar na het vertrek
van Sjaranski zijn er in de
Sovjet-Unie nog duizenden
dissidenten en joodse activis
ten achtergebleven. Zij zitten
in gevangenissen, werkkam
pen, psychiatrische inrichtin
gen of zijn naar de uithoeken
van het land verbannen.
Ondanks de vrijlating van Sja
ranski verwachten westerse
diplomaten in Moskou niet dat
partijleider Michail Gorbatsjov
zich soepeler zal opstellen te
genover dissidenten. Maar de,
Oostduitse advocaat Vogel, de
bèmiddelaar bij de uitwisse
ling, zei dat Sacharov nu een
goede kans heeft dat hij zal
worden vrijgelaten, als de re
acties in het Westen op de
spionnenruil gunstig zijn. Vo
gel wilde geen nadere verkla
ring geven.
Tijdens een korte persconfe
rentie na aankomst in Tel
Aviv zei Sjaranski: „Men moet
lof hebben voor degenen die
achterblijven en blijven vech
ten tegen de houding van de
KGB, de hedendaagse farao's".
Op vragen over zijn verblijf in
de gevangenkampen zei Sja
ranski met gebroken stem:
„Het is erg moeilijk voor mij
om nu te praten, niet alleen
omdat ik weinig Hebreeuws
ken, maar omdat er gevoelens
zijn die men in geen enkele
taal kan uitdrukken".
De moeder van Sjaranski, Ida
Milgrom, hoorde het nieuws
van de vrijlating van haar
zoon in Moskou van westerse
journalisten. Ze zei dat ze zich
maar nauwelijks kon voorstel
len dat de problemen voor
haar zoon nu voorbij waren en
dat ze hoopte hem snel naar
Israël te kunnen volgen.
Sjaranski werd gistermorgen
op de Glienickerbrug in Ber
lijn overgedragen aan de Ame-
Een van de spionnen die gisteren door het Westen werd geruild
is de Tsjech Karl Koechner. Hij en zijn vrouw zaten sinds twee
jaar in de Verenigde Staten gevangen op beschuldiging van po
ging tot infiltratie bij de CIA.
rikaanse ambassadeur
de
Bondsrepubliek. Richard Burt.
Bij die gebeurtenis werden ook
vijf spionnen die in het Wes
ten gevangen zaten geruild te
gen drie personen die in Oost-
Europa wegens spionage wa
ren veroordeeld. De vijf door
het Westen vrijgelaten agen
ten waren de Pool Jerzy Kac-
zmarek, de Rus Jevgeni Seml-
jakov, de Oostduitser Detlev
Scharfenort en het Tsjechische
echtpaar Karl en Hana Kö-
cher. De Köchers zaten in de
Verenigde Staten gevangen en
de drie anderen in de Bonds
republiek. Tsjecho-Slowakije
liet de 43-jarige Jaroslaw Ja-
worsky vrij, die in 1978 tot
dertien jaar was veroordeeld
wegens een poging met zijn
vriendin en haar 8-jarige
dochtertje naar het Westen te
vluchten. De twee Westduit
sers die de DDR bij de spion
nenruil liet gaan waren de
41-jarige Wolf Georg Frohn en
Dietrich Niestroj (50). Het
drietal is direct na aankomst
in de Bondsrepubliek meege
nomen voor ondervraging
over wat ze gezien en gehoord
hebben tijdens hun gevangen
schap en over de behandeling
die ze gekregen hebben.
ROME Het Italiaanse publiek is murw geïnformeerd over de
maffia, naar aanleiding van monsterproces in Palermo. Over het
maffia-proces wordt gepraat in de bus, aan de bar, in de wacht
kamer bij de tandarts.
Er is in Italië ook geen krant, radio of tv-station dat niet in bijla
gen en extra uitzendingen de achtergronden heeft uiteengezet
en de hoopvolle verwachtingen heeft verwoord. Voor dit pu
bliek is het moeilijk de trage rechtsgang van het monsterproces
te accepteren. Maar de rechters moeten volgens letter van de
wet te werk gaan.
Dit betekent dus dat eerst de honderden verdachten en hun
honderden advocaten moeten worden geïdentificeerd en dat de
honderden slachtoffers van de maffia die hun eis tot schadever
goeding in het strafproces willen inbrengen moeten worden ge
accepteerd.
Op de tweede dag zijn voornamelijk procedurele kwesties be
handeld. Daaronder waren eisen tot schadevergoeding die zijn
ingediend door de nabestaanden van een aantal van de slachtof
fers van de 90 maffiamoorden die in het proces worden behan
deld.
De familie van generaal Carlo Alberto Dalla Chiesa, die in 1982
in Palermo werd doodgeschoten, heeft ook schadevergoeding
geëist. Deze moord was de aanzet tot het onderzoek dat heeft
geleid tot het huidige monsterproces.
Nederlander dood in pak losse sneeuw
WENEN De 17-jarige Nederlandse student, Jan Rob Peek, is
maandag dood aangetroffen in Zettersfeld, een gebied in de
buurt van Lienz in Oost-Tirol. Tijdens het skiën op een laag los-"^
se sneeuw van anderhalve meter dikte kwam hij te vallen en
slaagde er niet in zichzelf te bevrijden. Het verkeer in grote de
len van Midden-Europa ondervindt zware hinder van de hevige
sneeuwval van de laatste dagen. Grote delen van Oostenrijk,
Hongarije en Joegoslavië zijn niet of nauwelijks te bereiken. In
het zuiden van Oostenrijk zijn brandweerlieden, soldaten en
vrijwilligers ingezet om te helpen bij het schoonmaken van de
wegen. Ook in Italië wordt de komende dagen nog m
en een ijzige wind verwacht.
HAAG Zelfs de Van folteringen zijn echter
verstokte Nicara- 8«'n gevallen bekend.
„Voor de Sandinisten gelden
sympathisant kan er verzachtende omstandigheden.
Ogen niet meer voor Maar die mogen geen alibi zijn
ten: in het land van de voor schendingen van de men-
ndinisten wordt met de senrechten", zegt Sjjef Theunis,
insenrechten gesjoe- algemeen secretaris van de
ild. Ook de door de VS Noïib' d'e onlangs --
1.
INESTY SIGNALEERT MISSTANDEN
unde contra's maken
h daar schuldig aan,
iar dat kan geen reden
de fouten die on-
r het Sandinistische be
nd worden begaan goed
praten, zo blijkt uit een
ndaag verschenen rap-
rt van Amnesty Inter-
tional.
mesty stelt dat oppositielei-
advocaten en vakbonds-
vaak enige tijd
zoek aan Nicaragua „somber
gestemd" in Nederland terug
keerde.
„In Nicaragua is sprake van
een enorme polarisatie. Je
bent voor of tegen. Dat heeft
zijn weerslag op de naleving
van de mensenrechten. Daar
heb ik tijdens mijn bezoek ook
tegen geprotesteerd. De men
senrechten vormen een hoek
steen van ons ontwikkelings
beleid: zij gedogen geen ali
bi's"
verslechtering van de
mensenrechten kan volgens
•astgehouden, zonder dat Theunis echter geen aanlei-
aanklachten tegen hen wor- ding zijn de hulp aan Nicara
gua te stoppen. „De Novib gaat
door met zijn programma's,
waarbij pogingen worden on
dernomen om de onderlinge
verschillen in het land te
overbruggen. We zullen niet
ingediend Politieke ge-
.1 ngenen lopen de kans korte-
langere tijd verstoken te
jven van contacten met de
itenwereld in gevangenis-
de leefomstandighe-
meestal niet goed zijn. Zij aarzelen misstanden
bben ook lichamelijk en
estelijk geweld te verduren.
tologie en ideologie".
Dat zijn twee uitersten, die
zich volgens Theunis niet tot
Nicaragua beperken. De No-
vib-secretaris zegt weinig op te
hebben met Nederlandse actie
groepen, die het Sandinistische
bewind boven elke kritiek
verheven achten.
Aan de andere kant heeft hij
ook kritiek op de houding van
de Nederlandse overheid. „Het
mensenrechtenbeleid van de
Nederlandse regering is cos
metica. Het wordt gebruikt als
het goed uitkomt. Nogmaals:
er is geen alibi voor schending
van de mensenrechten. Maar
aan de situatie in Nicaragua
wordt onevenredig veel aan
dacht besteed in vergelijking
met de buurlanden".
„En er zijn verzachtende om
standigheden: de strijd met de
contra's, 'de economische crisis
en de boycot door de VS. Je
mag volgens mij niet verwach
ten dat het land in zes jaar
volbrengt waar wij eeuwen
over hebben gedaan. Ik ken
Midden-Amerika goed en er is
geen land waar ik mij veiliger
voel dan in Nicaragua. Het is
het enige land waar ik met
mijn horloge om op straat durf
te gaan".
WASHINGTON/MANILA
President Marcos heeft
zijn rivaal Corazon Aquino
een baan aangeboden als
topadviseur in zijn rege
ring. Hij doet dit voorstel
in antwoord op de oproep
van Reagan om samen te
werken met de oppositie.
De Filipijnse president
maakte bekend een soort
staatsraad te willen vor
men dat het hoogste raad
gevende orgaan moet
worden. Marcos bood
Aquino een zetel aan in
die raad.
Corazon Aquino riep echter op
haar beurt Marcos op zijn ne
derlaag te erkennen. „Het
Marcos-tijdperk is voorbij. Be
grijp dat wij gewonnen hebben
en dat we de macht gaan over
nemen". Het parlement op de
Filipijnen heeft het tellen van
de stemmen gisteren opge
schort, nadat de oppositie was
weggelopen en daardoor het
aantal aanwezigen
ontbrak.
President Reagan heeft giste
ren aangekondigd dat hij de
gepensioneerde diplomaat Phi
lip Habib naar de Filipijnen
zal sturen. Habib moet overleg
gaan voeren met de leiders
van de twee politieke partijen,
maar ook met functionarissen
van de regering en de kerken,
en met vertegenwoordigers
van particuliere groeperingen.
De Filipijnse verkiezingen zijn
van groot belang voor de
Amerikanen „en wij kunnen
het ons niet veroorloven Onge
ïnteresseerd toe te kijken", al
dus Reagan.
Tijdens een protestbijeenkomst
voor het Amerikaanse consu
laat in Amsterdam heeft onder
andere de Filipijnse zuster Ma-
riani Diamaranan de Neder
landse regering gisteren ge
vraagd voorstellen in te die
nen bij de Verenigde Naties en
het Europese parlement om
alle steun aan Marcos te sta
ken. De oproep werd gesteund
door onder meer de FNV, Am
nesty, Novib en linkse politie
ke partijen.
MIDJE VERHOLEN EN HET KNETTERCARTER
RAMP CHALLENGER GROEIT UIT TOT SCHANDAAL
„Och, dat mot je niet zegge", lachte boer
lolle. „In de stad benne ze gek genoeg. Net
goed as de bopperties uit de stad hierkwam-
ien om te gaan biebelebopperen, net zo goed
illen d'r ook wel van die hansworsten in de
ad weze, die hier van die Chinese rommel
)mme ete. Ach, ach, ach, veur die stadse men-
mot het ook altied wat bezunders weze.
hinees eten! Hallo! Daor lacht een boer om!
if mien maor boerekool met worst of snert
een vette kluut! Da's beter as chinees!"
midje Verholen lachte zich een aap om die
oorzagende boer Knolle en zei: „Lieve help.
nolle, wat douw je weer dóór! Je moet zelf
aar eens chinees gaan eten en dan zul je wel
en, dat het hèèl lekker is." „Ik kiek wel
ut", antwoordde de boer. „Ik denk altied maor
het spreekwoord van wat de boer niet kent,
at vret-ie niet. Noe, ik ken geen chinees en da-
irom vret ik het ook niet." - „Goeie help, van
jouw geklets krijg ik nou gewoon een punt
hoofd", zei de smid. „En dat is nou vervelend,
want met een punthoofd kun je eigenlijk niet zo
bar goed cadeautjes geven." „Pofferdeboe-
rekool!" riep boer Knolle uit. „Wol je mien dan
een kedootje geve?" „Ja, buurman", ant
woordde de smid. „Ik wou je die ouwe auto van
mij geven. Misschien heb jij er nog wat aan. Hij
staat mij eerlijk gezegd een tikje in de weg."
„Krimmeneel!" riep boer Knolle verheugd uit.
Daor krieg ik maor zo een automebiel kedool
Laoten we dan meteen een rit gaon maoke,
Verholen. Dan kun je mien laote zien, hoe ik an
de knoppies mot trekke en op de pedaole mot
duwe!" Lachend duwde smidje Verholen de
nieuwe eigenaar van de NN 1 in zijn wagen en
even later waren ze al op weg. De smid legde de
bedieningshandelingen uit en boer Knolle luis
terde geestdriftig....
HOUSTON Astronauten,
vluchtcontrolepersoneel en
hoofden van de NASA hebben
scherpe kritiek geuit op de di
recteur van het Amerikaanse
bureau voor lucht- en ruimte
vaart, Graham, die heeft ge
zegd dat de inzittenden van de
op 28 januari verongelukte
Challenger nog een overle
vingskans zouden hebben ge
had, als er eerder was ingegre
pen.
Zowel vluchtleiders als astro
nauten zeggen nu dat de vijf
mannen en twee vrouwen aan
boord van de Challenger geen
schijn van kans hebben gehad,
nadat het defect in de rechter-
stuwraket zich had voorge
daan.
Volgens Graham was er een
haalbare overlevingsmanoeu-
vre mogelijk geweest, zelfs in
de periode van twee minuten
dat de grote aanjaagraketten
van de combinatie nog op vol
ermogen werkten. Dat had
dan moeten gebeuren door de
Challenger te ontkoppelen van
de grote tank met vloeibare
brandstof.
Behalve Graham is vrijwel ie
dereen bij NASA van oordeel,
dat er geen reddingsmogelijk
heden zijn in de twee minuten
direct na de lancering. Sterker
nog, een toestel als de Challen
ger zou zo'n ontkoppelingsope
ratie niet eens overleven, om
dat hij aldus NAS A-inge
nieurs niet opgewassen zou
zijn tegen de daarbij optreden
de, niets en niemand ontzien
de, aërodynamische krachten.
Er zou trouwens ook een roya
le kans op een explosie zijn ge
weest, omdat de verbinding
met de brandstofleidingen tus
sen Challenger en tank zou
zijn verbroken en er brandstof
in de ruimte zou wegstromen
en wellicht in aanraking ko
men met vlammenbundels
aanjaagraketten.
De ramp met de Challenger
lijkt overigens steeds meer uit
te groeien tot een levensgroot
schandaal. Vooral de New
York Times heeft feiten aan
het licht gebracht, die sterk
wijzen op een in de wind slaan
van waarschuwingen. Volgens
deskundigen zou het nog wel
eens heel lang (tot een jaar)
kunnen duren voordat het
Shuttle-project wordt hervat,
zelfs al zou maar een deel van
alle kritiek terecht zijn.
Zo zou NASA er twee jaar ge
leden al voor gewaarschuwd
zijn dat er een kans van 1 op
35 bestond op een ongeluk met
de reusachtige stuwraketten
van de ruimtependel. In feite
zou het hele project daarmee
één van de gevaarlijkste tech
nologische ondernemingen uit
de geschiedenis zijn.
Een NASA-adviseur kwam in
het rapport tot de conclusie
dat van de veertien belang
rijkste storingen, die zich in
het ruimtependelproject zou
den kunnen voordoen, een de
fect in de stuwraketten wel de
meest waarschijnlijke was. Er
werden dan ook correcties
voorgesteld, maar volgens de
New York Times heeft NASA
nagelaten die wijzigingen door
te voeren.
Een lek in de stuurboordraket
wordt als de oorzaak gezien
van het ongeluk. De aandacht
richt zich daarbij vooral op
een mogelijke aantasting van
de verbindingsringen tussen
de verschillende segmenten
van die aan weerskanten van
de tank met vloeibare brand
stof gemonteerde stuwraketen.
Deze ringen moeten ook voor
de afdichting zorgen. De
NASA heeft toegegeven dat er
al eerder problemen mee wa-
Het defect zou volgens een ex
pert mede veroorzaakt kunnen
zijn door de lage buitentempe
raturen kort voor en tijdens de
lancering. Die zouden ertoe
geleid kunnen hebben dat de
normaliter flexibele ringen zó
hard werden, dat er geen spe
ling meer in zat en dat er een
scheur ontstond. Maar andere
specialisten zeggen dat daar
voor een veel langere periode
van lage temperaturen nodig
zou zijn geweest.
