'e Jong wil nieuw onderzoek
laar dood van King Kong
Jpdracht prins Bernhard
aan King Kong dateert
van na de Slag bij Arnhem
7
Senaat uit forse kritiek op
opheffingsplan Rijnmond
Prins Bernhard:
„We lagen elkaar
gewoon niet,
Montgomery en ik"
Situatie rond
Klaas de Jonge
onveranderd
"naCFÏNENLAND/BUITENLAND
QtidóeQowuvnt
WOENSDAG 12 FEBRUARI 1986 PAGINA S
134 90
25400
90.001
HAAG Dr. L. de
)ng pleit voor een nader
ïgeringsonderzoek naar
omstandigheden waar-
ider King Kong om het
ven is gekomen. Hij zegt
t in een eerste reactie op
3 et gisteren openbaar ge-
,aakte dossier van de
innenlandse Veiligheids-
ienst over Christiaan
«0 00 lindemans.
33.40 t
rt"BVD-dossier, dat
otendeels kende
fschiedsehrijving
weede Wereldoorlog,
ks nieuwe feiten boven tafel
ikomen. Zeker
«ntuele verraad van „Arn-
em" door Lindemans blijven
jor hem geconstateerde fei-
n overeind: Lindemans heeft
Jp Duitse Abwehr op 15 sep-
mber 1944 wel informatie
«geven over militaire acties,
I aar dit heeft geen enkel
ind met de uiteindelijke
ikking van de geallieerde
inval.
het verraad
oor Lindemans van de geal-
eerde operatie die op 17 sep-
mber 1944 zou worden inge-
verraad" dat zoals
460 00* lekend geen gevolgen heeft
ONG ghad, bevat het BVD-dossier
gegevens die vol-
oende duidelijk zijn. Nieuw
iel dat Lindemans zich op 22
tptember 1944 in opdracht
prins Bernhard
Eindhoven heeft begeven en
opnieuw is gebleken dat de
prins daarbij gehandeld heeft
op advies van een verbin
dingsofficier van het Bureau
Bijzondere Opdrachten bij zijn
hoofdkwartier, Kas de Graaf".
Kruis
Nieuw is volgens De Jong ook
dat officieren van het hoofd
kwartier van de prins in april
1945 getracht hebben zich bij
de desbetreffende sectie van
het Militair Gezag in het bezit
te stellen van stukken en ge
gevens inzake Lindemans.
„Personeel van den Staf
B.N.S. (Bevelhebber Neder
landse Strijdkrachten, prins
Bernhard) heeft zich buiten
mij om met personeel van
mijn sectie in verbinding ge
steld en getracht inlichtingen
en stukken te bemachtigen in
zake King Kong", zo schrijft
op 6 april 1945 overste mr. R.
Derksema, hoofd sectie lila,
aan generaal-majoor Kruis,
chef staf van het Militair Ge
zag. Ruim een maand later
verzoekt Kruis aan de prins
zijn medewerkers deze pogin
gen te laten staken. „De be
handeling is bij den krijgsraad
en den inlichtingen- en veilig
heidsdienst in goeden han
den". De prins antwoordt dat
het hem niet duidelijk is wie
zich met de zaak hebben bezig
gehouden. Hij belooft dat de
pogingen worden gestaakt.
In zijn brief aan Kruis schrijft
Derksema dat hij het nog te
vroeg vindt voor berechting
van Lindemans. Hij is bang
dat de publiciteit daarover
door kwaadwillenden gebruikt
kan worden om de Nederlan
ders. en met r
aansprakelijk t
het mislukken i
Arnhem.
de prins,
stellen voor
an de Slag om
Dood van King Kong
Over de in het dossier opgeno
men ooggetuigenverklaring
van John Henry Mair zegt dr
De Jong: „Met betrekking tot
de dood van Lindemans laten
enkele in het dossier voorko
mende stukken de interpreta-
Generaal
Kruis, chef staf
van het Militair
Gezag, die de
prins verzocht
diens
medewerkers
te laten
ophouden met
pogingen
gegevens over
King Kong in
handen te
krijgen.
tie toe dat hij uit de weg is ge
ruimd. Ik acht het van belang
dat de regering, hoe moeilijk
het ook zou zijn, laat nagaan of
terzake klaarheid geschapen
kan worden".
Voor het eerst heeft De Jong
zich hiermee aan de zijde ge
schaard van onder meer hef
Haarlemse raadslid mevrouw
W M Thöne, die een verzoek
heeft ingediend om het graf
van Lindemans te openen.
Daarover beslist binnenkort
de Rotterdamse burgemeester
Peper, als mevr. Thöne terug
is van een vakantie in India.
De publicatie van het BVD-
dossier heeft dus geen helder
heid gebracht in de mysteries
rond de dood van Christiaan
Lindemans, alias King Kong.
In het dossier worden ver
schillende data genoemd waar
op Lindemans zou zijn overle
den.
In tegenspraak tot de officiële
versie van 20 juli 1946, staat in
een rapport van de Afdeling
Opsporingsdienst van het Bu
reau Nationale Veiligheid te
lezen dat Lindemans zich op
11 juli 1946 van het leven be
roofde. Ook blijkt de datum 18
juli nogal eens te worden ge
bruikt. Het Hoofdbureau van
Politie in Den Haag meldde de
tijdstippen als volgt: „op don
derdag 18 juli 1946 is vergif
toegediend bij Lindemans ten
gevolge waarvan hij twee da
gen later, op zaterdag 20 juli
overlijdt".
Uit de ooggetuige verklaring
van John Henry Mair, die in
juli 1946 op dezelfde ziekenaf
deling in de Scheveningse
strafgevangenis lag waar Lin
demans werd verpleegd, zou
Lindemans, na vergif te heb
ben ingenomen, door één van
de broeders in de ziekenzaal
van de Scheveningse strafge
vangenis met een stuk hout
bewusteloos zijn geslagen.
De geruchten over een bewust
uit de weg ruimen van Linde
mans worden nog vergroot
door uitspraken van Cornelius
Verloop. Hij is de man geweest
die Lindemans in contact
bracht met de Duitse Abwehr
en hem uiteindelijk ook weer
aan de geallieerden verraadde.
Volgens hem is er geenszins
sprake geweest van zelfmoord.
„Nee, Chris Lindemans is ver
moord. Dat staat yoor mij
vast", zo zegt Verloop in een
interview met het weekblad
Haagse Post van deze week.
„Toen hij merkte dat hij ver
giftigd was heeft hij een ware
doodsstrijd gevoerd. Dat weet
ik van mensen die er toen bij
waren. Hij heeft met zijn laat
ste krachten een plank van
een brits losgerukt, en daar
mee op zijn bewakers ingesla
gen. Hij was wel schizofreen,
maar ik geloof er geen woord
van dat Lindemans uit eigen
wil dood wilde", aldus Verloop
in het interview.
Onvolledig
De onvolledige publicatie van
het King-Kongdossier is voor
het Haarlems Dagblad reden
om opnieuw in beroep te gaan
bij de afdeling rechtspraak
van de Raad van State. Het
Haarlems Dagblad wil de be
schikking krijgen over alle
stukken, dus ook de nu nog
geheime rapporten van de
Britse inlichtingendienst, MI-
5. Dit zijn rapporten waarin
verslag wordt gedaan van het
verhoor van Lindemans door
de Engelse autoriteiten over
zijn verraad van militaire acti
viteiten, zoals de luchtlandin
gen bij Arnhem. Over het vrij
geven van dit materiaal voert
het ministerie nog overleg met
de Britse autoriteiten.
(Van on?e
parlementaite redactie)
DEN HAAG vHet BVD-
dossier over King Kong
bevat, zoals we gisteren al
meldden, geen enkel stuk,
waaruit blijkt dat de dub
belspion al vóór de lucht
landingen bij Arnhem
contact had met prins
lernhard of leden van
diens staf. Deze landin
gen, die tot doel hadden
Ie Rijnbrug bij Arnhem in
landen te krijgen, werden
litgevoerd op 17 septem
ber 1944. Wel blijkt uit
iet dossier dat Christiaan
indemans, alias King
Kong, enige tijd na die da-
um verscheidene malen
n het hoofdkwartier van
de prins in Brussel is ge
weest.
n van die gelegenheden
kreeg hij een opdracht van ka
pitein Kas de Graaf, destijds
idjudant van prins Bernhard.
Deze opdracht, die dateert van
22 september, luidt als volgt:
Houder dezes. Lindemans,
Christiaan Anthonius, geb.^24-
10-12 te Rotterdam, meldt zich
met een aantal Nederlandse
verzetslieden (gewapend), die
langeren tijd illegaal en actief
in België gewerkt hebben en
waarvoor hij persoonlijk in
staat, te Eindhoven bij den
Majoor van Houten, in op
dracht van ZKH Prins Bern
hard der Nederlanden. Voor
noemde Lindemans
deert de groep en kan ii
actieve verzetsverband
den opgenomen".
Deze brief spoort niet geheel
met de lezing die prins Bern
hard en Kas de Graaf na de
oorlog hebben gegeven over
de zaak-King Kong. De Graaf
heeft verklaard dat Linde
mans alleen op 23 september
en 28 oktober in het hoofd
kwartier van de prins is ge
weest en wel om verhoord res
pectievelijk gearresteerd te
worden. De prins heeft op 14
september 1981 zijn secretaris
Vernède het volgende briefje
laten schrijven (aan een jour
nalist): „Lindemans heeft nim
mer enige opdracht van de
Prins ontvangen. Hij maakte
zowel op de Prins als diens
Staf een uiterst onaangename
indruk".
Bij dit alles moet wel worden
bedacht dat de prins en diens
adjudant door de Engelse pers
beschuldigd zijn van loslippig
heid tegenover King Kong,
waardoor de luchtlanding bij
Arnhem verraden en mislukt
zou zijn. Daarbij maakten de
betreffende kranten waar
schijnlijk gebruik van gege
vens die de Engelse inlichtin
gendienst had verkregen door
het verhoren van King Kong
eind 1944 na diens arrestatie.
Daardoor was de Engelsen be
kend dat de dubbelspion gedu
rende ongeveer een maand
(oktober 1944) door de prins en
diens staf als een „goede" va
derlander en verzetsstrijder is
beschouwd. De manier waarop
ze deze wetenschap gebruikt
hebben, maakt het begrijpelijk
dat prins Bernhard en Kas de
Graaf in het openbaar hun
contacten met King Kong als
zeer onbeduidend hebben af
gedaan.
Het BVD-dossier bevat een
verklaring van februari 1945
van kapitein De Graaf, waarin
deze zegt dat hij King Kong
omstreeks 23 september naar
het Brusselse hoofdkwartier
heeft gelokt, omdat hij hem
wantrouwde. „Uit Lindemans'
mededelingen bleek (echter)
dat hij herhaaldelijk door de
linies was geweest en zeer be
langrijke inlichtingen over
Nederland had afgedragen aan
de „Mouvement National Bei
ge" (Belgische verzetsgroep),
die deze had doorgegeven aan
de 21st Army Group (van
Montgomery)", aldus De Graaf
in februari 1945.
Door dit verhaal van King
Kong, die inmiddels een keer
bij het hoofdkwartier was
„aangesproken door den
Prins" was De Graaf gaan
denken dat Lindemans mis
schien toch wel „goed" was.
Zijn wantrouwen verdween
tenslotte geheel door de vele
,*Y1Clo^u<~
ttf. tl
ACL***
GU<.
i L.
De verklaring, in opdracht van prins Bernhard, waarmee King
Kong zich in Eindhoven moest melden. De datum is belangrijk:
22 september 1944, vijf dagen na de luchtlandingen bij Arnhem.
uitstekende referenties over
King Kong van Belgische en
Franse verzetsgroepen. Onge
veer een maand later werd er
echter een agent van de Gesta
po gearresteerd, genaamd Cor
nells Verloop, die beweerde heidsdienst.
dat King Kong fout was. Daar
op lokte De Graaf hem weer
naar het hoofdkwartier va
prins en liet hem daar (op 28
oktober 1944) arresteren door
leden van een Engelse veilig-
Montgomery en prins Bernhard tijdens een bezoek aan de krui
ser Tromp enkele jaren na de oorlog. „We lustten elkaar niet",
zou de prins vorig jaar tegenover onze krant verklaren.
DEN HAAG De bedenkelijke rol die maarschalk
Montgomery mogelijk persoonlijk heeft gespeeld bij
het creëren van de legende-King Kong, baart bij lezing
van het gisteren gepubliceerde BVD-dossier het meeste
opzien. Dat Montgomery (opperbevelhebber van de 21e
Britse legergroep en commandant van alle bij de inva
sie betrokken grondtroepen) prins Bernhard met de af
faire een hak heeft willen zétten benadrukt de kille
verstandhouding tussen beiden.
Montgomery had bepaald geen sympathie voor de prins, die zich
op zijn beurt nooit erg vleiend over de maarschalk heeft uitgela
ten. In een interview met deze krant verklaarde de prins in
april vorig jaar nog hoe Montgomery eenzijdig had uitgemaakt
dat niet de Binnenlandse Strijdkrachten de Duitsers mochten
ontwapenen, maar dat dat voorbehouden was aan de Canadezen.
„In afwachting daarvan dienden de BS achter gesloten deuren
te blijven en zich koest te houden. Ze mochten niet eens met
hun oranje armband de straat op, laat staart met wapens. Dat
heeft deze grote vriend Montgomery u hoort de aanhalingste
kens met opzet zo beslist in de hoop dat ik gedonder met mijn
Binnenlandse Strijdkrachten zou krijgen. Het was pure rancune
van hem", aldus prins Bernhard. „Dat was voor een groot deel
gericht tegen mij persoonlijk, met voorbijgaan van het landsbe
lang".
De Binnenlandse Strijdkrachten hadden in die tijd nauwelijks
uitrusting, geen uniformen en geen rantsoenen. Montgomery zei
„nee" op Bernhards verzoek om ze de spullen te verstrekken en
de prins toog daarop naar generaal Eisenhouwer. Die deed een
toezegging en de prins kreeg voor de BS duizenden battle dres
ses, ondergoed, sokken en zo meer. „Dat heeft Montgomery ra
zend gemaakt", aldus de prins. „Want hij had die uitrusting la
ten komen voor een eigen onderdeel van hem. Vanaf dat mo
ment mocht ik nooit meer op het hoofdkwartier van Montgome
ry komen".
Meermalen hadden prins Berrihard en Montgomery nog knette
rende ruzies, die telkens door de eerste werden gewonnen door
dat generaal Eisenhouwer partij voor hem koos. „We lagen el
kaar gewoon niet, Montgomery en ik", aldus de prins. „We lust
ten elkaar niet. Hij was één van de meest rancuneuze mensen
die ik ooit gekend heb. Een zure man".
Dat uit het BVD-dossier op geen enkele wijze blijkt dat de prins
(of zijn hoofdkwartier) verweten kan worden dat de Duitsers
via King Kong zijn geïnformeerd over de luchtlanding op 17
september 1944 bij Arnhem, heeft nog geen reactie van paleis
Soestdijk opgeleverd. „De prins heeft waarschijnlijk geen be-
hoefte om te reageren op zogenaamde onthullingen in het dos
sier. Het zijn voornamelijk feiten die al door Lou de Jong in deel
10 van zijn werk zijn gepubliceerd", aldus een woordvoerder
van het Koninklijk Huis. De prins keerde gistermiddag om twee
uur terug van een tiendaagse reis naar Oost-Azië en heeft naar
verluidt de rest van de dag doorgebracht met het lezen van het
BVD-dossier.
omschrijvingen
magisch figuur
■r vakje dient
'ticaal woorden van navolgende
betekenis verkregen
2 (6) deel v.e. auto: 4 (4) deel van
Groot-Brittannië; 6 (2) vrouwelijk be
roep; 8 (1) eigenzinnig; 9 (3) sierplant;
10 (5) reeks; 11 (7) meisjesnaam.
rant OPLOSSING
eid li 'ei-iss oi leiunjed 6
%nisicq e Reisde* 9 :seie/vt t> 'de* z
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG De drie
grote fracties in de Senaat,
CDA, PvdA en VVD, heb
ben gisteren forse kritiek
geuit op het voorstel van
minister Rietkerk (VVD)
om het Openbaar Li
chaam Rijnmond per 1
maart op te heffen.
PvdA-Senator Van der Ploeg
wil de lacune die bij opheffing
van Rijnmond ontstaat opvan
gen door de provincie Zuid-
-Holland te splitsen in twee
kleinere provincies die zich
kunnen bezighouden met in
ter- en bovengemeenteliike re
gelingen. In een motie bepleit
de PvdA, met steun van D66
en GPV, alsnog dat de rege
ring „met spoed" een split-
singsvoorstel voorbereidt en
bij de Tweede Kamer indient.
Het CDA wil dat ook, maar
sprak zich over de motie nog
niet uit. VVD-Senator Geert-
sema gaf de oppositie „groot
gelijk", maar schortte het oor
deel van de VVD-fractie op tot
de stemmingen op 18 februari.
Opheffing
De PvdA dreigde gisteren
geen enkele steun aan het op
hef fingsvoorstel te geven-. Vol
gens de sociaal-democraten
ontstaat zonder gelijktijdige
splitsing van Zuid-Holland een
bestuurslacune die erger is dan
het „kwaad" van Rijnmond.
Van der Ploeg noemde de op
heffing van Rijnmond een on-
verantwoordde en overijlde
maatregel.
Bij de tegenstanders van het
regeringsvoorstel scharen zich
wellicht enkele senatoren van
VVD, CDA. SGP en RPF. Het
zal van de omvang van dit
aantal tegenstemmers afhan
gen of het voorstel van minis
ter Rietkerk het zal halen. Mi
nister Rietkerk ontraadde de
motie van de oppositie „met
klem".
De CDA'er Buijsert verweet
Rietkerk een zig-zag-beleid te
voeren ten aanzien van Zuid-
Holland. „De minister is ern
stig tekort geschoten en heeft
langer dan noodzakelijk de be
stuurlijke onzekerheid in
Zuid-Holland laten voortbe
staan". De senator zei dat het
CDA zijn voorkeur blijft hou
den voor splitsing van Zuid-
Holland.
Volgens minister Rietkerk
spelen bij zijn voorstel om het
Openbaar Lichaam Rijnmond
op te heffen financiële argu
menten een duidelijke rol.
Verder zei hij, dat de regering
geen vierde bestuurslaag meer
wilde. Achterhaald en niet aan
het goede adres bleek Riet
kerks oproep aan voorzitter
Van der Louw van de Rijn-
mondraad om de verzending
van oproepingskaarten voor
de verkiezingen van 19 maart
uit te stellen tot 1 maart. Als
de senaat op 18 februari zijn
voorstellen zou aannemen is
verzending voor de verkiezin
gen van de Rijnmondraad im
mers overbodig.
.Diverse leden van de senhat
uit Rotterdam hebben de op-
roepingskaart inmiddels al op
zak. Bovendien is het niet Van
der Louw maar burgemeester
Peper van Rotterdam die over
de verzending gaat. Minister
Rietkerk bleek hiervan niet op
de hoogte. De minister van
binnenlandse zaken beklaagde
zich in zijn weerwoord dat de
kritiek van de senaat hem pas
nu ter ore komt. Hij bena
drukte dat hij al in mei 1984
heeft laten weten dat hij zijn
bij de Tweede Kamer aanhan
gige voorstel tot splitsing van
Zuid-Holland zou gaan intrek
ken. Volgens de minister had
de senaat eerder van zijn on
genoegen blijk moeten geven
in plaats van te wachten tol
het debat van gisteren.
SUBSIDIE GLOBE
LOOPT GEVAAR
DEN HAAG/EINDHOVEN Zuidelijk Toneel
Globe in Eindhoven loopt in de toekomst het ge
vaar de subsidie te verliezen. Aanleiding om de
subsidiëring tussentijds stop te zetten is er echter
niet. Dat heeft minister Brinkman van cultuur aan
het Eindhovense gezelschap geschreven. Brinkman
reageert daarmee op het besluit van het bestuur
van Globe om de artistieke leiding de laan uit te
sturen. Volgens zakelijk leider Kommer 't Mannetje
van Globe is het gezelschap vol vertrouwen dat het
niet zover zal komen.
Brinkman wijst er in zijn brief op, dat de Raad voor
de Kunst een duidelijke voorkeur heeft uitgespro
ken voor het handhaven van een deel van de oor
spronkelijke artistieke leiding. Medio 1987 moet de
Raad zich echter uitspreken over de kwaliteiten
van het gezelschap als zodanig omdat in het daarop
volgende jaar de normale subsidieperiode afloopt.
Britse platenprijs voor
Phil Collins en Ann Lennox
LONDEN De Britse grammofoonplatenindus
trie heeft Phil Collins uitgeroepen tot beste zanger
en Ann Lennox van The Eurythmics tot beste
zangeres van 1985. De onderscheiding voor de bes
te groep ging naar Dire Straits. Met nog een prijs
voor zijn album 'No jacket required' kon Phil Col
lins als enige beslag leggen op twee prijzen. De
partner van Ann Lennox bij The Eurythmics,
Dave Stewart, werd onderscheiden met de prijs
voor de beste producer van het jaar. De Ameri
kaan Bruce Springsteen werd onderscheiden als
beste buitenlandse artiest en Huey Lewis and the
News, eveneens uit de VS, als beste buitenlandse
groep. Beste Single werd 'Everybody wants to rule
the World' van Tears for Fears. Op klassiek ge
bied werd Nigel Kennedy onderscheiden voor zijn
opname van het vioolconcert van Sir Edward El-
AMSTERDAM De advocate
van Klaas de Jonge, Kathleen
Satchwell, heeft na besprekin
gen in Den Haag de indruk
dat Nederland onveranderd op
het standpunt blijft staan, dat
Klaas de Jonge niet zal wor
den overgedragen aan de
Zuidafrikaanse autoriteiten.
Zoals bekend bevindt de Ne
derlandse antropoloog zich
sinds augustus vorig jaar in de
voormalige Nederlandse am
bassade in Pretoria. Satchwell
bezoekt De Jonge geregeld.
„Hij is opgewekt en in goede
conditie. Hij houdt zich goed
bezig, leest veel, studeert en
schrijft. Het is natuurlijk on
plezierig bivakkeren in een
kantoor maar het is verre te
prefereren boven een cel en
daarvan is hij zich goed be
wust. Hij is voorbereid op een
langdurig verblijf, tot hij kan
terugkeren naar Nederland".
Vandaag voert zij in Brussel
overleg over Helene Passtoors,
de Belgische ex-vrouw van
Klaas de Jonge, die sinds juli
in eenzame opsluiting heeft
gezeten en nu wordt verpleegd
in een ziekenhuis in Johan
nesburg. De verwachting is
dat Passtoors over niet al te
lange tijd terecht zal moeten
staan.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE Bil UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS.MUZIEK
THEATER, RECREATIE.EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
Heyerdahl beweegt
beelden Paaseiland
SANTIAGO De Noorse ar
cheoloog "fhor Heyerdahl
heeft een Moa-beeld van acht
ton op het Paaseiland in het
zuiden van de Stille Oceaan
met kabels tot „lopen" ge
dwongen. Hij wilde ermee be
wijzen dat de antieke sculptu
ren (beelden met lange oren,
dunne lippen en wipneuzen
die over zee uitkijken) vele ja
ren geleden uit de steengroe
ven op het eiland zijn gebracht
naar hun huidige standplaats
aan zee. Heyerdahl had vier
dikke kabels aan kop en sok
kel van het Moa-beeld beves
tigd en met de trekkracht van
vijftien eilandbewoners zes
meter voortgetrokken. Veel
wetenschappers betwijfelen of
de vroegere bewoners in staat
waren de beelden, soms meer
dan vijftig ton wegend, te ver
plaatsen.
