Conservatieven
vrezen alsnog
paleisrevolutie
Het jaar van het plastic geldi
Aandelen werknemers PTT
5
Premier Thatcher houdt alleen
van „schoothondjes":
BANKEN EN CONSUMENTEN NOG AFWACHTEND t
BINNENLAND/BUITENLAND
£eidóc(3ouMi/nt
VRIJDAG 31 JANUARI 1986PAGIN.
Van der Reijden boos
over gebruik portret
UTRECHT Staatssecretaris Van der Reij
den van volksgezondheid heeft de verzeke
ringsmaatschappij FBTO via zijn advocaat
verboden nog ooit gebruik te maken van zijn
portret voor reclameboodschappen. Afgelo
pen zaterdag plaatsten twee dagbladen een
paginagrote advertentie voor de ziektekosten
polissen van de FBTO, die werd verlucht
door een levensgrote foto van de staatssecre
taris. De kop van de advertentie luidde: „Wat
hij kan kunt u ook. besparen op uw ziekte
kosten". De bewindsman had voor het ge
bruik van zijn gezicht in de advertentie geen
toestemming gegeven. Marketing-directeur
Dooper van de FBTO verklaarde dat zijn
maatschappij „ernstig rekening zal houden
met de bezwaren van de staatssecretaris".
Generaal Berkhof
tweede man AFCENT
CASTEAU De Nederlandse gene
raal Cornelis Berkhof is benoemd tot
chef-staf op het hoofdkwartier van
de Geallieerde Strijdkrachten Cen-
traal-Europa (AFCENT) in het Lim
burgse Brunssum. Berkhof, die mor
gen wordt geïnstalleerd, volgt gene
raal Henri Depoorter op, die de mili
taire vertegenwoordiger wordt van
de Belgische missie op het NAVO-
-hoofdkwartier in Brussel. Berkhof
wordt in Brunssum de tweede man
achter de Westduitse generaal Leo
pold Chalupa, de commandant van
AFCENT. De geallieerde strijdkrach
ten voor Centraal-Europa zijn belast
met de verdediging van de Bondsre
publiek, Nederland en België.
Kamer komt op
voor vakleerkracht
DEN HAAG De onderwijscommissie van
de Tweede Kamer is gisteren in aanvaring
gekomen met staatssecretaris Van Leijen-
horst (onderwijs) over de positie van vak
leerkrachten (gymnastiek, expressievakken)
in het basisonderwijs. Bij de inkrimpingen
van de basisscholen vliegen die mensen er
vaak het eerst uit, terwijl de Kamer al eer
der trachtte dit te voorkomen. Van Leiien-
horst zou daar iets aan kunnen doen door
verbetering van de rechtspositie van de
vakleerkrachten. Hij voelt echter niets voor
i wetswijziging. De onderwijsspecialisten
irwegen nu van Leijenhorst tot andere
motie, dan wel door het indienen
initiatief-wetsontwerp.
Den Uyl: kabinet
stelt bezuinigingen uit
RODEN PvdA-fractievoorzitter Den Uyl
verwijt het kabinet maatregelen die nodig
zijn in verband met de duidelijke verslechte
ring van de rijksfinanciën uit te stellen. Nu
er maatregelen- nodig zijn in verband met
dreigende tegenvallers voor de schatkist als
gevolg van de dalende olieprijs schuiven ka
binet en regeringspartijen „die onaangename
klus" voor zich uit, aldus Den Uyl gisteren op
een spreekbeurt in Roden. „De premier stelt
in een brief een aantal beperkingen op be
staande lastenverlichtingen voor het bedrijfs
leven voor. De VVD steigert en Lubbers
kruipt in zijn schulp", aldus Den Uyl. Vol
gens Den Uyl wordt de indruk gewekt dat
het kabinet het gevoel van zekerheid en ti
ming kwijt is.
Stroomtarieven
minder verschillend
ARNHEM Een akkoord binnen
de SEP (Samenwerkende Elektri-
citeitsproduktiebedrijven) zal er op
den duur toe leiden dat de ver
schillen in de stroomtarieven tus
sen de verschillende regio's in het
land kleiner worden.
Momenteel is het verschil tussen
de duurste provincie Noord-Hol
land en de goedkoopste provincie
Noord-Brabant acht cent per kilo
watt/uur. De hoogste tarieven lig
gen daarmee ongeveer 50 procent
boven de laagste. Na invoering
van de nieuwe afspraken van de
SEP na 1 januari volgend jaar zal
dat verschil ongeveer dertig pro
cent zijn.
Oproep tot bestrijding cl
racisme op scholen
01
AMSTERDAM Meer dan vijftig ptfl
cent van de scholen besteedt nauwelijks
geen aandacht aan onderwijs rond de
tuur en achtergronden van volken
waarvan kinderen op de Nederlandjl
scholen zitten. Nog steeds is het werli
aan dit soort onderwijs en het bestrijd
van het racisme afhankelijk van enkéij
actieve leerkrachten. Deze onderwijze
krijgen van het schoolbestuur
rijksoverheid te weinig steun. Dit vindt frif
Anne Frank Stichting (AFS). De stichtitori
wil dat alle scholen een „anti-racistisfl
schoolbeleid" voeren. De komende i
den zal de AFS wethouders van c
wijs. het ministerie van onderwijs
(Van onze correspondent
Roger Simons
LONDEN - De Britse pre
mier Margaret Thatcher
heeft gisteren haar eerste
kabinetsvergadering voor
gezeten sedert zij afgelo
pen maandag in het La
gerhuis opnieuw het ver
trouwen kreeg van haar
eigen partij. Hoewel dit
achteraf niet werd toege
geven, zal op de bijeen
komst wel een lichtelijk
gespannen sfeertje hebben
gehangen.
Verschillende leden van het
kabinet vragen zich bezorgd af
of de Conservatieve partij nog
ooit de kans zal krijgen om
met Margaret Thatcher te
overwinnen in nieuwe parle
mentsverkiezingen. Gezegd
wordt dat de premier voor de
aanvang van de Westlandaf-
faire, begin afgelopen decem
ber, van plan was verkiezin
gen uit te schrijven in de lente
van 1987.
Diverse leden van het kabinet
Thatcher en een groot aantal
Conservatieve „back ben
chers" (Lagerhuisafgevaardig
den) zijn de overtuiging toege
daan, dat het lekkenschandaal
in de Westlandaffaire het ima
go van hun premier een lelijke
knauw heeft gegeven. In de
ogen van de doorsnee Britse
kiezer is Margaret Thatcher
niet langer meer de diep be
wonderde IJzeren Lady. De
heldin van de Falklandoorlog
heeft zich de laatste weken
ontpopt als een gewone politie
ke klungelaarster, die des
noods net zo vals kan zijn als
een kat en volgens vele Brit
ten hun vertrouwen niet meer
verdient.
Uit een opiniepeiling voor re
kening van de Britse commer
ciële televisie is gebleken, dat
55 procent van de kiezers niet
gelooft dat premier Thatcher
afgelopen maandag de waar
heid sprak over de manier
waarop de vertrouwelijke
brief van procureur-generaal
Margaret Thatcher; wie haar
altijd gelijk geeft, is een „dear
boy"; wie haar tegenspreekt is
een onverbeterlijke idioot
Mayhew was doorgegeven aan
de media. Nog meer kiezers,
met name 65 procent, zijn
voorts van oordeel dat That
chers versie van de feiten de
onweerswolken, samengepakt
boven haar ambtswoning in
Londens Downing Street, niet
heeft verdreven.
Schoothondjes
Het drama is beslist nog niet
afgelopen. De echte waarheid
over Thatchers pogingen om
ex-minister van defensie Mi
chael Heseltine de mond te
snoeren, moet nog aan het
licht komen. Maar zelfs voor
er nog meer onthullingen wor
den gedaan, zou zich in Dow
ning Street 10 al een paleisre
volutie kunnen voordoen, die
Margaret Thatcher haar baan
kost. Ten minste, dat beweren
sommige Conservatieve krin
gen, op fluistertoon.
partij een vreselijk fiasco. Dat
premier Thatcher na het debat
van afgelopen maandag met
een meerderheid van 160
stemmen het vertrouwen
kreeg van haar eigen partij,
betekende toen helemaal niet
dat zij zelf op het droge was.
Die avond scheelde het trou
wens niet veel, of ze mocht di
rect opstappen.
Thatchers minister van bui
tenlandse zaken. Sir Geoffrey
Howe, zou in feite Margaret
Thatcher van de politieke on
dergang hebben gered, enkele
uren voordat zij in het Lager
huis haar verklaring aflegde.
Met enkele andere prominente
leden van het kabinet zorgde
hij er toen voor, dat Thatchers
versie van de lekken zodanig
was geformuleerd, dat de ge
wone Conservatieve Lager
huisleden haar konden slik
ken.
Uit het feit dat Howe en zijn
collega's zoveel veranderingen
konden aanbrengen, wordt af
geleid dat sinds het lekken
schandaal van afgelopen week
het Britse kabinet veel minder
sterk onderworpen is aan
Thatchers gezag. De premier
heeft Sir Geoffrey Howe altijd
wel als een trouwe raadgever
beschouwd, maar sedert de
crisis schijnt hij de teugels van
het beleid veel meer in han
den te hebben dan zijzelf.
Mocht Margaret Thatcher ooit
aftreden, dan zou Howe haar
opvolger kunnen zijn.
De politieke crisis van de laat
ste weken heeft ook de aan
dacht gevestigd op wat door
Britse waarnemers genoemd
wordt de „seks-factor" in
Downing Street 10. Maggie
Thatcher schijnt alleen men
sen graag te mogen die haar
bewonderen en ervoor zorgen
dat zij zich altijd geflatteerd
voelt. Wie haar altijd gelijk
geeft, is een „dear boy"; wie
haar tegenspreekt is een on
verbeterlijke idioot. De Britse
premier houdt van mannelijke
schoothondjes. Het is vooral de
„seks-factor", zo beweert men
nu in Londen, die wat That
chers regime betreft het begin
van het einde heeft ingeluid.
NTB tegen opheffing VARA-dansorkest
HILVERSUM Tussen de sorkest op korte termijn. De zuinigingsmaatregelen zullen
Nederlandse Toonkunste- VARA liet echter weten, dat pas naar buiten worden ge-
naarsbond (NTB) en de VARA hierover nog geen definitieve bracht als ook het personeel
dreigen moeilijkheden te ont- beslissing is genomen en dat er daarover is ingelicht. De ver
staan rond de voorgenomen intern nog steeds wordt gedis- wachting is dat dit in de loop
opheffing van het VARA-dan- cussieerd over dit plan. De be- van februari zal gebeuren.
SUSKE EN WISKE DE MOOIE MILLIREM
(c) Standaard Uitgeverij. Antwerpen-Weesp.
Open dag
Molenaar
Marcel Koop
spant het
zeildoek op de
wieken van de
molen De Rode
Leeuw (foto
links:). De
gemeente
Gouda droeg
de molen
vandaag
officieel over
aan het
echtpaar
Koop. Morgen
is er bij dit
windkoren-
•jE molenbedrijf
SPREIDINGS-OVERLEG OPGESCHORT
(Van
parlementaire re
dactie)
DEN HAAG De bedrijfslei
ding van de PTT wil het per
soneel aandelen geven als het
staatsbedrijf volgens plan een
NV wordt. Dit aanbod is door
PTT-topman Wit aan de vak
bonden gedaan. De ambtena
renbonden CFO, AC en
CMHA hebben al positief op
het voorstel gereageerd. De
FNV-bond AbvaKabo heeft
het plan evenwel afgewezen.
De AbvaKabo is zoals bekend
van mening dat alle aandelen
van de NV PTT in handen
van de staat moeten blijven.
De gezamenlijke vakbonden
hebben het overleg met de
PTT-top over de spreiding van
2200 PTT'ers naar Groningen
overigens gisteren opgeschort.
Woordvoerder Grootendorst
zei tijdens een speciale hoorzit
ting in de Tweede Kamer dat
de interne reorganisatie niet
los gezien kan worden van de
verhuizingsoperatie. „Het ge
scheiden beoordelen van de
spreiding en verzelfstandiging
is onlogisch en onverant
woord", aldus Grootendorst.
Op de hoorzitting werd verder
van diverse kanten uit het
bedrijfsleven opheffing van
het PTT-monopolie op tele-
communicatie-gebied bepleit.
Ook de consumentenorganisa
ties zijn voorstander van een
Konsumenten Kontakt vreest
wel voor tariefsverhogingen
indien de Tweede Kamer geen
invloed meer heeft op de ta
riefstelling van de PTT. Met
name de posttarieven zouden
fors kunnen stijgen als de NV
Post financieel niet meer ge
steund wordt door de zelfstan
dige en zeer winstgevende NV
Telecommunicatie.
Sociale
diensten:
ook cliënt I
horen bij
uitkerings- i
fraude r
DEN HAAG Een definitP
oordeel over fraude door et
uitkeringsgerechtigde is pas j
hoor en wederhoor te gev^"
Is dat definitieve oordeel nj^
te geven, dan krijgt de eli^
het voordeel van de twijfel.
Zo reageert directeur drs. A.P
van Vliet van Divosa, de verf1'
niging van directeuren van sP'
ciale diensten, op de planni'r
van staatssecretaris De Gra61-
(sociale zaken en werkge»-'
genheid) misbruik en oneige^'
lijk gebruik in de sociale rf1'
kerheid tegen te gaan. ft
k
Van Vliet pleit ervoor de cop1
trole op misbruik zoveel mog
lijk lokaal uit te voeren. Hijji
niet tegen globale richtlijn!
door het ministerie, mi
vindt dat de sociale dienstk
ter plekke beter fraudegevo
ligheid kunnen beoordeléi
Lokaal kan die controle oJJ
effectiever: er kan bijvoa
beeld worden afgesproken et
bepaalde categorie meer aa&
dacht te geven. nj
ït
Van Vliet is het ermee eejei
dat fraude wordt bestredju
maar de indruk moet niet &j
wekt worden dat heel Ned^j
land uit oplichters bestaat. Ijr
vosa heeft overigens al eerd
geadviseerd dat sociaal rech^
cheurs ook opsporingslfc'
voegdheid moeten hebbf
Van Vliet wijst erop dat
controle van de uitkeringsg
rechtigde al begint bij de aa
vraag. Hij noemt de soci^
dienst echter in eerste instaj
tie een hulpverleningsorgal
en pas daarna een controleA
gaan.
DEN HAAG Geen
cent op zak en toch
boodschappen doen? Dat
kan al geruime tijd met
een creditcard of betaal
cheque, maar dat de kos
ten van een potje jam in
de supermarkt automa
tisch van het banktegoed
worden afgeschreven,
dat is nieuw. Wie de dis
cussie een beetje heeft
gevolgd, weet dat binnen
afzienbare tijd, al dan
niet als proef, betaald
kan worden met de zoge
heten debitcard. Techni
sche mogelijkheden met
plastic betaalkaartjes zijn
er zat, de keuze tussen de
verschillende alternatie
ven moet echter nog
worden gemaakt. Wordt
het een kaartje met mag
neetstrip of één met een
chip? In welke winkels
heb je iets aan dat plastic
geld? Sommige groot
grutters denken erover
de klanten lid te maken
van een vereniging, op
dat men met een chip- of
magneetstripkaart ook
na sluitingstijd nog le
vensmiddelen kan ko
pen.
Het duurt nog wel even
voordat iedereen elektro
nisch betaalt. De eerste proef
is ruim twee maanden gele
den gestart bij 84 benzinesta
tions in de regio Eindhoven-
Tilburg. Daar kan de auto
mobilist met zijn debitcard
het getankte bedrag van zijn
banktegoed laten afschrijven.
De apparatuur is vrij sto-
ringsgevoelig, maar de eerste
stap naar op grote schaal
elektronisch betalen is in elk
geval gezet.
De volgende stap komt dit
voorjaar. De Postbank gaat in
de postkantoren geldautoma
ten plaatsen, waarmee het
Subliek de mogelijkheid
rijgt om geld uit de
Niet echt sensationeel, er zijn
banken zoals de Nutsspaar-
bank die al langer met derge
lijke apparatuur werken. Dat
dit systeem niet vrij is 'van
kinderziektes, bewees een
team van Veronica-Nieuws-
lijn, dat met nagemaakte pas
jes in korte tijd meer dan
tienduizend gulden uit de au
tomaten van de handelsban
ken haalde.
Detaillisten
Enkele maanden geleden was
er nog sprake van dat Ahold
met de Nederlandse Midden
stands Bank op zeer beperkte
schaal aan het avontuur van
het elektronisch betalen in
de supermarkten zou begin
nen. Later is echter afgespro
ken er meer detaillisten bij te
betrekken. AH-direkteur
H.E. Bosma: „Het zou een te
kleine proef worden, die de
klant niet enthousiast zou
kunnen maken en beide par
tijen te veel geld zou gaan
kosten. Bovendien zie ik de
introductie van zo'n kaarten-
systeem als het opzetten van
een stukje infrastructuur
voor de toekomst van de
„Electronic Fund Transfer".
Dat is iets waar de hele de
tailhandel profijt van kan
hebben en waar iedereen bij
betrokken moet worden".
De AH-direkteur praat met
elan over wat in vakjargon
voluit Electronic Fund
Transfer at the Point of Sale
(EFTPOS) heet: een wijd
vertakt net van punten waar
de gewone consument met
z'n plastic debitcard kan be
talen. Om te zorgen dat het
in Nederland zover komt
werd Bosma na het korte
avontuur met de NMB voor
zitter van een commissie van
het Hoofdbedrijfsschap De
tailhandel die probeert over
heid, bedrijfsleven en ban
ken op één lijn te krijgen.
Deze proef moet de belang
rijkste stap worden naar het
elektronisch betalen. „Wel
licht nog dit jaar kunnen
twintigduizend mensen in
honderdvijftig winkels, aan
de gang met hun pasje. Waar
precies, dat is nog niet be
kend, maar we denken aan
een grote winkelstraat of een
winkelcentrum", juicht Bos
ma. Het plan is uitgewerkt
door het Economisch Insti
tuut voor het Midden- en
Kleinbedrijf en geadopteerd
door het Hoofdbedrijfsschap
Detailhandel.
Op dit moment probeert Bos
ma met zijn „Commissie Au
tomatisering Handelsver
keer" tot overeenstemming
te komen met het ministerie
van economische zaken, de
consumentenorganisaties en
met de Raad voor het Beta
lingsverkeer over de verdere
uitwerking. De gesprekken
met de Postbank hebben al
tot overeenstemming geleid.
Bosma: „Het wachten is nu
op de banken. In maart be
ginnen de onderhandelingen
met de Raad voor het Beta
lingsverkeer, die de banken
vertegenwoordigt. Die ge
sprekken zijn beslissend. Als
we er in het voorjaar uit zijn,
kan de proef eind 1986 begin
nen".
Enthousiasme
Al het enthousiasme van
Bosma en zijn commissie ten
spijt kunnen de banken lang
niet zo slagvaardig optreden
als de Postbank. De Raad
voor het Betalingsverkeer
heeft te maken met de veel
kleurige achterban van de
grote banken, de kleine ban
ken, de spaarbanken en de
Rabo-banken, zodat het ne
men van een besluit over
zulke verstrekkende zaken
wel eens extra lang kan gaan
duren. De verdeeldheid is
groot, net als de twijfel over
de vraag welk systeem het
meest geschikt is.
Ook de grootgrutters staan
niet op één lijn. Verschillen
de ketens hebben het plan
gehad (en vaak ook weer la
ten varen) verder te gaan
dan de mogelijkheid voor de
klant een potje jam met plas
tic te betalen. Met zo'n pasje
moet het ook mogelijk zijn de
klant 's avonds aan levens
middelen te helpen en zo de
Winkelsluitingswet te ont
duiken, zo redeneerde men.
Bij Albert Heijn wordt ten
stelligste ontkend dat men
hiervan droomt, maar de
ambtenaren op het ministerie
van economische zaken we
ten wel beter. „Van alles
hebben we al op bezoek ge
had, grootgrutters, kleingrut-
ters, tot meubelzaken toe",
zegt topambtenaar Strengers
op het ministerie. „Na een
tijdje hoor je er niets meer
van. Het risico is te groot dat
de rechter dit slimmigheidje
verbiedt en dan zijn miljoe
neninvesteringen voor niets
geweest. De rechter heeft
voor dit soort ontduikingen
maar drie woorden nodig:
het mag niet. Dus zal Albert
Heijn wel met een heel -slim
plan moeten komen, wil het
lukken", denkt Strengers.
Truc
Een bekend geval van zo'n
poging de wet te ontduiken,
dateert van twee jaar gele
den. Twee ondernemers uit
Utrecht werden door de
rechter tot duizend gulden
boete veroordeeld, toen ze
een truc hadden bedacht
rond de personeelsvereniging
van hun bedrijf. Ze hadden
aan de voorzitter van die
vereniging een deel van het
bedrijf verhuurd en wie daar
op zondag aankopen wilde
doen, moest voor een klein
bedrag eerst lid worden van
de personeelsvereniging.
Zo kon iedereen goederen
van het „eigen" bedrijf afne
men. ,,'t Zijn en blijven parti
culieren, die klanten, hoe ze
zich ook organiseren", zo
luidde vrij vertaald het oor
deel van de rechter. En een
particulier, dat is volgens de
Winkelsluitingswet iemand
die een goed koopt „anders
dan in de uitoefening van
een beroep of bedrijf". En dat
mag alleen op vastgestelde
tijden. „Zo hebben we voor
elk gat een spijker", meldt
Strengers van het ministerie
van economische zaken.
Kans van slagen
En dan de klanten. Die zul
len toch ook wat in het elek
tronisch betalen moeten zien;
wil een grootschalige invoe
ring enige kans van slagen
lebben. Negen van de tien^
betalingen in ons land wor-
den nog altijd contant ge-
daan, ondanks de Introductie 1
van het giraal betalen. Ne-
derland is een land waar in ii
tegenstelling tot elders in de g
wereld weinig met credit-
cards (ook een vorm van pas-
tic geld) wordt betaald. Ame-
rican Express, Eurocard, Di- -
ners Club, Visa en andere
maatschappijen piekeren zich f
suf over manieren om hier
verandering in te brengen.
De consument heeft nooit om
plastic geld gevraagd, bena-
drukt de Consumentenbond
al jaren. Dus als het ooit nog
eens van elektronisch betalen
moet komen, mag de consu
ment daar niet voor opdraai- I
en, zegt woordvoerder drs.
Jan Klinckenberg van de e
bond. „De banken moeten i
een prijskaartje aan het nieu- J
we systeem hangen. De con- i
sument mag door het extra
duur maken van de huidige
betalingsvormen niet gema- E
nipuleerd worden om mee te i1
doen. Ook moet de privacy s.
van de consument gewaar
borgd worden en mag nie
mand van het elektronisch
betalen worden uitgesloten.
Anders krijgen we toestan
den zoals in de Verenigde
Staten, waar de supermark
ten kassa's hebben voor men
sen met een kaartje en aparte
kassa's voor de outcasts, die
te arm zijn om zo'n kaartje te
krijgen", aldus Klinckenberg.
Hoewel nog niet zo overtuigd
dat met deze wensen reke
ning gehouden zal worden,
heeft de Consumentenbond
toch ja" gezegd op de uitno
diging van het Hoofdbedrijfs
schap Detailhandel om, als de
overeenstemming met de
banken er is, mee te doen de
stuurgroep die de grote proef
gaat voorbereiden. Kees
Hoogkamer, die namens de
bond deel gaat uitmaken van
de stuurgroep: „Als we niet
meedoen aan deze ratrace,
wordt de consument mis
schien over een paar jaar
voor zeer onvoordelige, maar
voldongen feiten geplaatst.
Dat willen we voorkomen".
ARJEN VAN DER SAR
