TAFEL
Pastoraat inzet van gesprekken
Nederlandse kerken met Rome
£eidóc
WïTïïTl
Qowtwnt*
Leven als christen
geen privézaak, maar
gemeenschapsoefening
kerk
wereld
Samenstelling delegatie
DR. MEUERS:
Mgr. Bar: Katholieken meer bereid
tegenstellingen te overbruggen
Leeuwenhorst dekt
mede tekorten
bisdom Rotterdam
Atv niet het enige middel
weer
ACHTERGROND
CckbeSowcmt
woensdag 8 januari 1986 pagina^,
Rechter: overleg moderamen en perschef
Het moderamen van de Nederlandse Hervormde Kerk moet
nader overleg voeren met zijn perschef, de heer J. A. Bijster-
feld over een infanciële regeling in verband met een eventuele
beëindiging van het dienstverband van de pérschef. Dat be
paalde de Haagse kantonrechter gisteren tijdens de behande
ling van de ontslagaanvraag door het moderamen van de Her
vormde Kerk. Hij schorste de behandeling in afwachting van
het overleg tot drie maart. Het moderamen wil de direkteur
van het Hervormd Persbureau, die ruim een jaar in dienst is,
ontslaan op grond van „slecht functioneren". De kantonrech
ter. die de zitting een besloten karakter gaf, spr?k over een
„testimonium paupertatis" dat de kerk er tot nu toe niet in is
geslaagd een regeling te treffen.
Europese atleten getuigen voor Christus
De organisatie „Lay Witnesses for Christ" (leken-getuigen voor
Christus) heeft een Europese afdeling opgericht. Directeur is
de voormalige Amerikaanse profvoetballer Arie Don. woon
achtig te Den Briel. Er werd een Europees voetbalelftal gefor
meerd, dat „There is Hope" (Er is hoop) zal heten. Deze organi
satie kreeg tijdens de Olympische Spelen in 1984 te Los Ange
les bekendheid toen de Amerikaanse atleet Carl Lewis, win
naar van vier gouden medailles, zijn successen aan zijn christe
lijk geloof toeschreef. Ook de winnares van de 200 meter da
mes in Los Angeles, Valerie Brisco-Hooks, behoort tot de 5.000
aangesloten atleten. De bedoeling ervan is dat sportlieden ge
tuigen van hun liefde voor Christus.
Beter liefde verloren te
hebben dan haar nooit
bezeten te hebben
C.J. WijnMndts
DR. C. P. VAN ANDEL: „GEEN DIRECT RESULTAAT TE VERWACHTEN"
Dr. C.P. van Andel
„De reformatorische ker
ken zullen in Rome voor
al spreken vanuit de pas
torale invalshoek. Ons
motto is: oecumene met
het oog op het pastoraat".
Dat zegt dr. C.P. van An
del, secretaris van het
Nederlands Hervormd
Rome-beraad, en een van
de afgevaardigden naar
het Vaticaan voor de ont
moeting van drie Neder
landse reformatorische
kerken met de paus en
het Secretariaat voor de
Eenheid in maart. „We
verwachten niet direct
concrete resultaten, bij
voorbeeld over de kwes
tie van de eucharistische
gastvrijheid, dus dat pro
testanten en rooms-ka-
tholieken met elkaar de
eucharistie mogen vieren.
Kerkelijke molens malen
nu eenmaal langzaam, ze
ker die in het Vaticaan,
dat immers in zo'n lange
traditie staat".
De ontmoeting van de Neder
landse Hervormde Kerk, de
Gereformeerde Kerken en de
Evangelisch Lutherse Kerk in
Nederland is een vervolg op
het pausbezoek aan ons larfd,
vorig jaar mei. De Hervormde
Kerk stelde toen als voor
waarde voor deelname aan de
ontmoeting met de paus dat er
een vervolg zou komen op
deze oecumenische bijeen
komst. Aan die voorwaarde
wordt van 17 tot en met 21
maart uitvoering gegeven.
Het belang van het bezoek
aan het Secretariaat voor de
Eenheid, met kardinaal Wil-
lebrands als secretaris, is vol
gens dr. Van Andel gelegen in
het rechtstreekse contact met
het Vaticaan. „Onze contacten
met de R.-K. kerkprovincie
zijn goed, maar het is niet
juist als je voor de contacten
alleen daarvan afhankelijk
bent. Wij kunnen nu alle in
formatie uit de eerste hand
krijgen en kunnen ook recht
streeks onze standpunten
kenbaar maken", aldus dr.
Van Andel.
Standpunten
De vertegenwoordigers van
de Nederlandse protestantse
kerken hebben sinds novem
ber geregeld overleg over het
komende bezoek. Ze hebben
besloten vier punten aan de
orde te stellen: het gemengde
huwelijk, de eucharistische
gastvrijheid, vrouw en kerk
en de oecumenische samen
werking.
Tijdens zijn bezoek aan ons
land heeft de paus zich over
deze punten heel duidelijk
uitgelaten; aan de wensen van
de reformatorische christenen
is hij op geen enkele wijze te
gemoet gekomen. Dr. Van
Andel: „Wij hadden dat in
mei vorig jaar ook niet ver
wacht en ook nu kunnen we
niet rekenen op koerswijzi
ging. Maar dat weerhoudt ons
er niet van opnieuw en in
heel duidelijke taal onze visie
en onze zorgen naar voren te
brengen. We hebben afge
sproken als drie kerken met
één standpunt naar Rome te
gaan, hoewel natuurlijk indi
viduele accentverschillen mo
gelijk zijn. Door die standpun
ten heen loopt de draad van
de pastorale zorg. We hopen
dat Rome ook ziet dat de gro
te groep van gemengd gehuw
den voor de kerk of al hele-
Aan de gesprekken tussen het Vaticaan en de Nederlandse
Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken en de Evange
lisch Lutherse Kerk in Nederland nemen van reformatorische
zijde deel de voorzitters van de drie synoden, achtereenvolgens
ds. H. Huting uit Rotterdam, dr. H. J. Kouwenhoven uit Vlaar-
dingen en ds. A. Brughoorn uit Arnhen. Van hervormde zijde
gaan verder mee de secretaris-generaal dr. R. J. Mooi, ds. D. J.
v.d. Beid uit Maastricht, lid van het hervormd Rome-beraad,
dr. Van Andel. secretaris van dat beraad en de vrouwelijke
theologe de ziekenhuispredikante da. L. W. van Reijendam uit
Santpoort. Van gereformeerde zijde: naast ds. Kouwenhoven
drs. H. Eikelenboom uit Vlaardingen, lid van de Taakgroep
Rome-Reformatie, drs. I. de Jong uit Maastricht, eveneens lid
van de Taakgroep en als gereformeerde vrouwelijke theologie
gaat ds. M. van der Veen-Schenkeveld uit Rijswijk mee. Van
de Evangelisch Lutherse Kerk is ook de oud-synodepresident
ds. W. Bleij afgevaardigd.
De samenstelling van de r.-k. delegatie is nog niet precies be
kend. Behalve kardinaal Simonis nemen waarschijnlijk verder
deel: mgr. Lescrauwaet, hulpbisschop van Haarlem en voorzit
ter van de bisschoppelijke commissie voor de oecumene en vi-
ce-voorzitter van de Nederlandse Raad van Kerken, de secre
taris-generaal pater dr. Van Munster en wellicht prof. dr. R.
Huysmans, voorzitter van de St. Willibrordverenging. Ook drs.
Steemers zal deel uitmaken van de r.-k. delegatie.
maal verloren is of dreigt ver
loren te gaan. Aan de orde
moet komen hoe wij als geza
menlijke kerken daarop een
antwoord hebben. Wij vragen
of de R.-K. Kerk het accep
teert dat al die mensen buiten
de kerkdeuren blijven en
daarmee een „gereduceerde"
kerk wordt of dat er afspra
ken kunnen worden gemaakt
om voor deze mensen een
„open" kerk te zijn".
Dr. Van Andel rekent eigen
lijk niet op dat laatste. Het
standpunt van de paus is im
mers duidelijk en in navol
ging daarvan, ook dat van
kardinaal Simonis. Dan komt
de vraag op of het bezoek aan
het Vaticaan niet juist een te
gengesteld effect zal hebben
op de Nederlandse verhoudin
gen. De kardinaal krijgt
waarschijnlijk een bevestiging
van zijn tot nu toe gevoerde
terughoudende beleid inzake
de oecumene. Dr. Van Andel:
„Ik verwacht geen concrete
gevolgen van ons bezoek. Ook
geen negatieve. Maar afgezien
daarvan, onze houding tegen
over al die katholieken die in
de oecumenische verhoudin
gen verder gaan dan de kar
dinaal, blijft ongewijzigd. De
oecumenische praktijk in bij
voorbeeld de Merenwijk in
Leiden, is niet terug te draai
en. Het beleid van „rekatholi-
sering" dat de kardinaal
voert, kan ons niet ontlasten
van onze verantwoordelijk
heid ten opzichte van die oe
cumenische beweging. We
gaan ook naar Rome uit ver
antwoordelijkheid voor en in
solidariteit met die duizenden
katholieken in al die plaatsen
waar de oecumene al ver ge
vorderd is".
R.-K. delegatie
De reformatorische kerken
zijn door het Vaticaan uitge
nodigd en in strikte zin is de
Nederlandse Rooms-Katholie-
ke kerkprovincie geen ge
sprekspartner tijdens de ont
moeting. Toch gaat er een de
legatie van de kerkprovincie
naar Rome. Drs. Mirjam Stee-
•mers, studiesecretaris oecu
mene en ethiek van de R.-K.
kerkprovincie zegt dat de Ne
derlandse katholieken deels
op uitnodiging van het Secre
tariaat voor de Eenheid aan
de gesprekken deelnemen:
Kardinaal Willebrands heeft
kardinaal Simonis nadrukke
lijk gevraagd te komen. Ener
zijds omdat deze sinds oktober
lid is van het Secretariaat, an
derzijds omdat de kardinaal
als aartsbisschop direct te ma
ken heeft met de zaken die
aan de orde komen: „Als de
reformatorische kerken spre
ken over de eucharistische
gastvrijheid, zijn wij natuur
lijk direkt betrokkenen".
Naar haar mening ligt de
waarde van het komende be
zoek vooral in het elkaar le
ren kennen, in de mogelijk
heid het klimaat tussen de
kerken te verbeteren.
LÜTSEN KOOISTRA
Wij moeten de wereld
voorleven dat een leven
als christen geen privé
zaak is, zelfs niet een pri
vézaak van de in vereni
ging gebundelde perso
nen die wij kerk noemen,
maar een zaak van ge
meenschapsoefening).
Dat betoogde dr. S. Meijers,
hervormd predikant in Lei
den. woensdag in Woudscho-
ten bij Zeist tijdens de predi
kantenconferentie 1986 van
de Gereformeerde Bond in de
Nederlandse Hervormde
Kerk.
Volgens hem moeten christe
nen durven erkennen dat de
wereld het in de geschiedenis
beter heeft gedaan dan de
kerk, onder meer op sociaal
gebied en bij het streven naar
vrede en gerechtigheid. Het
christendom heeft zijn functie
gehad: die van startmotor van
de geschiedenis, zo meent
Meijers. „De houding van de
kerk kan daarna worden ge
schetst met de term intimida
tie: de kerk verwisselt het
ambtsgewaad met de overall.
De uitspraak „God is dood"
wordt tot een verzwegen
werkhypothese, omdat het be
sef het wint dat de eigenlijke
dingen gebeuren binnen onze
ervaringswereld", aldus Meij
ers.
Hij oordeelde dat de Neder
landse Hervormde Kerk op
het punt van de gemeenschap
„veelszins" faalt, „zowel ten
goede als ten kwade". Hij.
wees erop dat niemand in de
hervormde kerk eraan zal
denken in te grijpen nu zich
in de kerk de situatie voor
doet dat „diegenen die dicht
bij het klassieke belijden der
kerk schuilen, abnormaal on
dervertegenwoordigd zijn in
de ambtelijke vergaderingen".
Men kan zeggen dat de accep
tatie van deze ondervertegen
woordiging van leden van de
Gereformeerde Bond typisch
hervormd is, maar men kan
het ook „ambtelijk gemeen-
sehapsdenken" noemen, aldus
Meijers.
Paus op
bezoek
in India
In Shilling, India,
zijn de voorberei
dingen voor het
pausbezoek aan
dat land in volle
gang, volgende
maand. Op een
golfterrein wordt
een groot podi
um opgericht
vanwaar de paus
de menigte zat
toespreken. Er
worden zo'n drie
honderdduizend
mensen ver
wacht.
Voor het eerst vrouwen
in pauselijke commissie
Voor het eerst zijn vrouwen
benoemd in een pauselijke
commissie. Dat werd dinsdag
duidelijk toen het Vaticaan de
benoeming van adviseurs
voor de authentieke uitleg
we adviseurs bevinden zich
vier vrouwelijke religieuzen
en een juriste.
Mgr. R. Bar
De Nederlandse katholie
ken zijn na het bezoek
van de paus meer bereid
hun tegenstellingen te
overbruggen. Voor het
bezoek leek het erop dat
dat de katholieke kerk
uiteenviel en de wil van
de diverse groeperingen
om met elkaar te praten
was verdwenen. In dit
opzicht heeft het pausbe
zoek heilzaam gewerkt.
Dit verklaarde mgr. R. Bar,
bisschop van Rotterdam, gis
teravond voor een bijeen
komst van de christelijke
werkgeversorganisatie NCW
in het Scheveningse Carlton
Beach Hotel.
Volgens de bisschop wordt het
gesprek tussen groepen bin
nen de kerk bemoeilijkt door
dat de gemeenschappelijke
uitgangspunten zijn gaan ont
breken. „We kunnen niet
meer praten met elkaar als je
eikaars uitgangspunten niet
meer kent." Hij verklaarde ie
der het zijne te willen geven,
als de essentialia van de ker
kelijke leer daarbij niet over
het hoofd worden gezien en
wildvreemde experimenten,
waarin het verband met de
wereldkerk uit het oog wordt
verloren, worden vermeden.
De kennis van de rooms-ka-
tholieke leer achtte hij bij ve
len die meepraten onvoldoen
de.
Een van de lessen die hij na
het bezoek van de paus heeft
geleerd is zijn eigen verant
woordelijkheid voor het rei
len en zeilen van het bisdom
meer serieus te nemen. "Wij
zijn verantwoordelijk voor de
kerkprovincie die aan ons is
toevertrouwd". Als legerbis
schop was hij met deze instel
ling voor ogen overgegaan tot
de aanstelling van pastorale
werkers als aalmoezeniers.
Summier schetste de bisschop
de oorzaken van de gegroeide
verwijdering tussen Rome en
de Nederlandse katholieken,
die resulteerde in de „slechte
stemming" vlak voor het
pausbezoek en de pogingen,
onder meer via de bijzondere
bisschoppensynode in Rome
in 1980, om daar, overigens
vergeefs, een eind aan te ma
ken.
De buitengewone bisschoppen
synode van november in
Rome omschreef mgr. Bar als
een pas op de plaats, "niet als
een stap achteruit". Allerlei
tendenzen die zich sinds het
Tweede Vaticaans concilie
manifesteerden, vroegen om
een bezinning. Volgens hem
was het initiatief voor de sy
node opgekomen na een bij
eenkomst van bisschoppen
eind '84 over het conciliedo
cument over de liturgie. De
paus vond het toen geen
slechte gedachte ook de ande
re conciliedocumenten in een
synode te bespreken, aldus
mgr. Bar.
Op het verwijt uit de zaal dat
de synode weinig perspectief
heeft geboden met name
voor de jeugd, antwoordde hij
dat het „probleem waar de
jeugd ons voor steltvoor een
deel ook het hunne is. Het is
een onmacht vanuit de tijd
die de jeugd verhindert zich
met geestelijke waarden bezig
te houden. Hij zag echter ook
een keer ten goede, onder
meer tot uiting komend in de
belangstelling voor de charis
matische beweging en het
werk van Opus Dei.
De baten van het confe
rentiecentrum „Leeu
wenhorst" te Noordwij-
kerhout worden gebruikt
om te voorzien in de no
den van parochies met
structurele tekorten van
het bisdom Rotterdam.
Ook vindt een deel hiervan
'een bestemming in de vorm
van het oprichten van kerke
lijke steunpunten in de vorm
van kleine gebouwen in
nieuwbouwwijken en om ca
lamiteiten in parochies te be
strijden. Tenslotte dient het
geld voor het laten functione
ren van het Centrum voor
Priesteropleiding in Voor
burg, waarvoor 160.000 gul
den op de begroting staat.
Deze toelichting kreeg de
Diocesane Pastorale Raad
(DPR) maandagavond te ho
ren op de begroting van het
bisdom. Vicaris-generaal
J.G.M. Zuidgeest voegde hier
aan toe, dat het bisdombeleid
verder is gericht op het ver
groten van het vrijwilligers
kader. Er zal een ruim beleid
worden gevoerd ten aanzien
van het Diocesaan Pastoraal
Centrum en opbouw van de
plaatselijke pastoraal. Dat zal
gebeuren door het aantrekken
van opbouwwerkers en pasto
rale werkers en werksters te
steunen. Het bisdom heeft een
tekort aan deze mensen,
evenals aan priesters.
De begroting sluit voor wat
betreft het algemeen beheer
op 6,7 miljoen gulden. Af
drachten van de parochies
worden geraamd op 2,7 mil
joen gulden. Het bisdombe
stuur en de DPR toonden zich
verheugd over de grote in
spanningen, die men zich op
alle niveaus getroost om de
inkomsten op peil te houden,
„ook als noodgedwongen de
pastorale bezetting in de paro
chies steeds dunner wordt".
De DPR stemde in met het
positief oordeel van het Dio
cesaan Financieel Beraad en
besloot verder het beraad
over de lineamenta voor de
bisschoppensynode van 1987
over de rol van de leken in de
Kerk uit te stellen tot 3
maart. Dan zal ook een beslis
sing worden genomen over de
uitnodiging van de 8 Meibe
weging aan de DPR, als lid
toe te treden tot de partici-
pantenraad. Die zal dit jaar in
Den Bosch een manifestatie
organiseren zoals vorig jaar
op het Haagse Malieveld.
De discussie over korter werken is opnieuw opgelaaid dot
een relativerende opmerking van minister De Koning
sociale zaken in een interview. Als de minister alleen I
gezegd dat een 32-urige werkweek in 1990 maar even i
worden vergeten, dan kan gesproken worden van een
merkelijke wijziging in de opstelling van de bewindsm^-t
Dan hebben de boze oppositieleider en vakbondsvertegéar
woordiger gelijk als ze zeggen, dat het nieuwe kabinetsstarfv
punt een steuntje in de rug is voor de werkgevers, die zoP
bekend niet bepaald staan te trappelen om de atv verderf
te voeren. Maar minister De Koning heeft meer gezegd.
VEEL eerder dan verwacht treden op de arbeidsmaf
knelpunten op, zo zei hij. Voortgaande arbeidstijdverkortij
levert grote organisatorische problemen op en tegelijkert^,
blijft een groot aantal onvervulbare vacatures bestaan. Latj
we daarom proberen pas op de plaats te maken, er voor z<j
gen dat de 36-urige werkweek algemeen ingang vindt
veel aandacht geven aan scholing en opleiding van werkk
zen. Het is dan best mogelijk dat we over twee jaar tot |f
conclusie komen dat die 32 uur er toch wel inzit. Wie de uj
lating van de minister in deze realistische context ziet k
slechts concluderen, dat de oppositie overdrijft als zij stelt <j
de regering zich neerlegt bij de huidige massale werkloA
heid.
Het is duidelijk wat de minister bedoelt: atv is geen doel
zichzelf maar middel om de werkloosheid te bestrijden,
er betere middelen zijn moet men die toepassen. En als t
ding is komen vast te staan, dan is het wel dat het rigoun
toepassen van korter werken niet tot het gewenste result!
leidt. De atv moet maatwerk zijn, dat erkent de vakbewegijo
ook al enige tijd. Een gemiddelde van 32 uur is te bereik^h
door sommige mensen 40, anderen 36, weer anderen 32
naar wij hopen een grote groep 20 uur te laten werken. Mej;
deeltijdbanen en een ruimere vutregeling zetten ook
aan de dijk.
|lo
Het gaat te ver om te stellen dat de atv een volledige i
lukking is geworden, maar de resultaten zijn toch tegengj
vallen. De theorie bleek mooier dan de praktijk. Als til
mensen tien procent korter werken komt er niet automatisj
een arbeidsplaats bij; dergelijke rekensommetjes gaan
op. Er treden organisatorische problemen op en in de prai
tijk moeten kleinere teams harder gaan werken om dezelft
prestatie te leveren. Een nieuwe werkplek brengt dikwij
toch een stijging van de produktiekosten met zich mi
waardoor het paard achter de wagen belandt. (aal
in de discussie is altijd al gesteld, dat korter werken gepaa^n
moet gaan met inleveren van loon. Gebeurt dat niet dan kdat
meer mensen aan het werk zetten de bedrijven geld, dat (els
dikwijls niet is. Herbezetting kan alleen als de bedrijfstF"
wordt verlengd, als dezelfde machines en gereedschappc?v
langer in bedrijf zijn, op avonden of ook op zaterdag. De bta
reidheid daartoe is niet bijster groot en bovendien kan hjer
niet in elk bedrijf.
OoK doet zich het probleem voor, dat er niet voldoende
schikt personeel is te vinden. Nu al zijVi er vijftigduizend
catures die niet kunnen worden vervuld. Scholing en opli
ding verdienen veel meer aandacht. Voor de vakbewegij
ligt er een belangrijke taak om, in samenwerking met
werkgevers, voor werkzoekenden ook door middel van hein
of bijscholing de kansen te vergroten. Dit kan effectiever zi
dan het zich blindstaren op de 32-urige werkweek.
Dooi op komst
DE BILT (KNMI) Het ziet
er naar uit dat vrijdag een ein
de komt aan de periode met
vriezend weer. De minimum
temperatuur ligt de komende
nacht rond de min twee gra
den. morgenmiddag zal het
kwik rond het vriespunt
schommelen. Vannacht kan er
nog hier en daar wat sneeuw
vallen; de kans daarop is het
grootst in het zuiden van het
land. Morgen overdag neemt
de kans op neerslag verder af.
De wind is vannacht aan de
kust nog af en toe vrij krach
tig, en waait uit het zuidoos
ten. Morgen staat er een zwak
ke tot matige veranderlijke
wind. Vanaf vrijdag is de weg
vrij voor depressies die van de
Atlantische Oceaan komen.
Weersvooruitzichten voor diverse
Europese landen, medegedeeld door
het KNMI, geldig voor vrijdag en za
terdag:
westen uit sneeuw of regen. Midd
temperatuur vrijdag tussen 0 en n(JT
5 graden, zaterdag enkele graden I
gcr.
Britse Eilanden en Ierland: period
met regen. Middagtemperatuur
dag van 8 graden in het noorden
12 in het zuiden en westen, zatei
iets mipder zacht.
Benelux: veel bewolking en af er
regen. Middagtemperatuur oplof
tot rond 6 graden.
Duitsland: toenemende bewolking
vanuit het zuidwesten regen
sneeuw. Middagtemperatuur tussei
en 5 graden.
Frankrijk: in het algemeen veel I
wolking en vanuit het westen af
toe regen. Middagtemperatuur val
graden in het noordoosten tot 12
het zuiden en westen, en 15 a
Rivièra. Zaterdag enige graden
Spanje en Portugal: wisselen
wolkt en mogelijk een bui. i
langs de kust van de golf van Bi
Middagtemperatuur van 12 graden ]j
het noorden tot 20 in het zuiden.
Italië en Joegoslavische kust: wis
lend bewolkt en van tijd tot tijd
regen. Middagtemperatuur van
graden in het noorden tot 15 in
zuiden, maar in de Povlakte roni
Alpengebied: van het westen uit
nemende bewolking en vooral zi
dag sneeuw of regen. Middagtem||pi
raluur in de dalen oplopend van
het vriespunt tot circa 5 graden.
Slavink met rode
kool en
aardappelen vla
met appelmoes en
banaan
Als u met z'n tweeën bent
dan heeft u nodig: 2 slavin
ken, 30 g margarine, mes
punt bloem, worcestersaus;
0,5 kg rode kool, uitje, 10 g
margarine, 1 dl water,
stukje laurierblad, 1 kruid
nagel, zout, peper, kaneel,
suiker, 1 zure appel, azijn;
tot 1 kg aardappelen;
jampot appelmoes of 3
Goudreinettes met suiker
naar smaak, 1 kleine ba
naan, 2,5 dl gele vla (2,5 dl
melk, 12 g custard, 15 g sui
ker), iets citroensap).
Bak de slavinken op een ma
tig vuur bruin en gaar in
twintig minuten. Houd het
vlees op een bord warm. Bak
an
de bloem lichtbruin in her^
overgebleven vet, voeg wep
nig water toe en breng de ji
op smaak met worcestersai e
Haal zo nodig lelijk blad va
de rode kool en snijd haar en
smalle reepjes. Fruit i
kleingesneden ui lichtbru
in de margarine. Voeg wa\
kool, laurierblad, kruidnagtm
en een mengseltje van zotflfi
peper, kaneel en suiker tflE
en sluit de pan. Schil de amm
pel, snijd hem in schijfjes t
leg die op de groente. Ka g
de kool gaar in vijftien
twintig minuten. Breng ci;
groente goed op smaak m de
de gebruikte toevoegsels i vir
azijn. nil
Het zelf koken van appe
moes kost weinig tijd t
geeft een smakelijk produi
Kook daarvoor de geschil
en van klokhuis ontdane
pels in weinig water tot mi
in acht minuten. Roer
gare appels door elkaar
wrijf de massa desgewen
door een zeef en doe er nair
smaak suiker bij. Laat de a
pelmoes koud worden
meng er de in plakjes gesn
den banaan door. Leg er e
a fgekoelde gele vla op
garneer die eventueel m
een paar plakjes banaan, c
door citroensap zijn gehaal
JEAN)
pr
,o:F
'tkt
