„Geen tijd
om te
huilen"
BUITENLAND TE KIJK
ARTSEN ZONDER GRENZEN
SNELLEN TE HULP BIJ RAMPEN
AMSTERDAM „Als arts ben je
natuurlijk wel wat gewend. En als
je het heel clean bekijkt, is er me
disch gezien nauwelijks verschil
tussen de wond van een ver
keersslachtoffer en de verwondin
gen van een Colombiaan, die uit
de modder van Armero is gered.
Daarmee wil ik niet zeggen dat al
die ellende mij onberoerd heeft
gelaten. Maar het is niet mijn in
stelling eerst een potje te gaan
huilen. Daar was ook geen tijd
voor. Ik steek liever mijn handen
uit de mouwen".
Elke keer als zich ergens op de
wereld een grote ramp voltrekt,
komt uit alle delen van de wereld
de hulpverlening op gang: medicij
nen, tenten, dekens, voedsel,
transportmiddelen maar ook com
plete reddingsploegen en hulp
teams.
Een van de organisaties die zich in
het bijzonder bezighoudt met de
medische hulp aan slachtoffers
van oorlogs- en natuurgeweld is
Artsen zonder Grenzen. In 1984 in
Frankrijk opgericht, heeft deze or
ganisatie inmiddels afdelingen in
België, Zwitserland en Nederland.
Artsen zonder Grenzen stelt zich
ten doel in noodgevallen medische
hulp te verlenen zonder onder
scheid te maken naar politieke
overtuiging, ras of geloof. Een
aantal projecten heeft een langere
looptijd, zoals bijvoorbeeld de
hulp aan vluchtelingen in Soedan.
Maar soms is het zaak op heel
korte termijn te reageren, zoals dit
jaar na de aardbeving in Mexico
en de vulkaanuitbarsting in Co
lombia.
Barbara Lopez Cardozo (31), arts,
heeft deelgenomen aan zowel de
missie naar Mexico als die naar
INAtidóCSoUamxt ZATERDAG 28 DECEMBER 1985 PAGINA 3
Wijnschandaal
Honderdduizenden fles
sen Oostenrijkse wijn
werden de afgelopen
zomer uit de winkelrek-
ken gehaald en vernie
tigd, nadat bekend was
geworden dat Oosten
rijkse wijnhandelaren di-
ethyleenglycol door hun
wijnen hadden ge
mengd, om het druive-
nat een zoetere smaak
te geven. De zoetmaker
die ook in anti-vries
voorkomt, is zeer scha
delijk voor de gezond
heid. Ook in Duitse en
Italiaanse wijnen werden
schadelijke stoffen aan
getroffen.
Spionnen
Is 1985 het jaar van de spion?
Je zou het haast zeggen. Talrij
ke spionnen van Oost en West
liepen over of werden ontmas
kerd. Geruchtmakend was de
affaire rond Hans-Joachim
Tiedge, de Westduitse contra-
spionage-expert, die naar de
DDR overliep en tal van West
duits e geheimen met zich mee
nam. Maar de meeste op
schudding veroorzaakte de
hoge KGB-officier Vladimir
Joertsjenko (foto), door twee
maal over te lopen. Eerst
vroeg hij asiel in de Verenigde
Staten. Eenmaal in Washing
ton aangekomen kwam hij op
zijn besluit terug. De reden
waarom hij weer naar de Sov
jet-Unie overliep is niet be
kend.
Aids
Aids wordt wel de ziekte van de
eeuw genoemd. In elk geval heeft
aids in korte tijd al duizenden
slachtoffers gemaakt, voorname
lijk onder homofielen. De dood
van de bekende 59-jarige acteur
Rock Hudson op 2 oktober leidde
ertoe dat met name in de VS
(waar de meeste aids-patiënten
zijn) het taboe rond de ziekte werd
doorbroken. Bovendien was de
dood van Hudson voor de Ameri
kaanse regering aanleiding geld
beschikbaar te stellen voor hulp
verlening en onderzoek. Hudson
was een alom gerespecteerd man
en een kennis van president
Reagan. Er is overigens nog
steeds geen geneesmiddel tegen
aids en de verwachting is dat zo'n
middel er ook niet snel zal zijn.
Colombia. Als wij haar op het
hoofdkwartier van Artsen zonder
Grenzen in Amsterdam spreken, is
zij net terug uit Zuid-Amerika. De
toon van haar relaas is zakelijk,
maar kan niet verhullen dat zij nog
druk bezig is alle ervaringen en
emoties van de voorbije weken te
verwerken.
„In zekere zin bouw je een muur
om jezelf. Dat is nodig om door te
kunnen werken. Natuurlijk heb ik
weieens staan huilen. Maar we
hebben ook enorm gelachen. Nu
zit ik weer in Amsterdam. Maar
mijn gedachten zijn er hier nog
niet helemaal bij".
Een paar dagen na de vulkaanuit
barsting vertrok het team van Art
sen zonder Grenzen naar Colom
bia. De vlucht werd gemaakt in
een transportvliegtuig, dat was
volgestouwd met hulpgoederen
zoals medicijnen, voedsel, genera
toren en twee terreinwagens. Di
rect na aankomst in Colombia
heeft Barbara Lopez Cardozo, sa
men met onder anderen de Ne
derlandse ambassadeur, een ver
kenningsvlucht gemaakt over het
getroffen gebied. „We moesten
eerst een evaluatie maken van de
situatie. Kijken waar onze hulp het
best van pas zou komen. Als je
dan over het gebied vliegt waar
voorheen Armero stond, dringt
pas goed tot je door wat er ge
beurd is. Vanaf de grond was de
enorme omvang van de ramp niet
duidelijk".
NOODZIEKENHUIS
Het team van Artsen zonder Gren
zen richtte in Colombia onder
meer een noodhospitaal in. „Dat
was in een opleidingsinstituut voor
koffieboeren in het plaatsje Cha-
peton, zo'n vijftig kilometer van
Armero. We namen het werk over
van Colombiaanse artsen, die
weer naar hun eigen praktijk terug
moesten. De eerste dagen werden
nog veel slachtoffers aangevoerd.
De zwaarst gewonden, bijvoor
beeld mensen bij wie geampu
teerd moest worden, gingen overi
gens direct naar Bogota. Onze pa-
een film werd afgedraaid. Dergelij
ke gebeurtenissen gaan je overi
gens niet in de koude kleren zit
ten. Ik heb enkele malen afschu
welijk gedroomd. Er zijn veel men
sen met psychologische proble
men in Colombia en ik dénk dat
dat nog wel erger zal worden".
ZINVOL
Van het team van Artsen zonder
Grenzen is vooralsnog alleen Bar
bara Lopez Cardozo naar Neder
land teruggekeerd. De overige ze
ven drie artsen, twee verpleeg
kundigen en twee technici zul
len nog zeker enkele weken in Co
lombia blijven.
Barbara Lopez Cardozo: „Toen ik
vertrok, waren er niet veel patiën
ten meer in het noodhospitaal. Ik
denk dat het spoedig zal worden
opgeheven. Maar er blijft genoeg
te doen. Ongeveer vijftienduizend
daklozen zijn tijdelijk in schooltjes
ondergebracht. Maar als eind ja
nuari de lessen weer beginnen,
zullen deze mensen wel in kampen
worden gehuisvest. Daar zijn dan
weer medische voorzieningen no
dig. De medische zorg voor deze
mensen is een van onze taken. Er
heerst onder de overlevenden
overigens een gedeprimeerde
stemming. De meesten durven
niet naar hun dorpen terug te
gaan, omdat het gebied nog
steeds niet veilig is".
Een vergelijking tussen haar werk
in Mexico en de noodhulp in Co
lombia is volgens Barbara Lopez
Cardozo niet goed mogelijk. „In
Mexico-Stad was de eerste op
vang van de slachtoffers in het al
gemeen wel geregeld. Daar zijn wij
vooral bezig geweest met de we
deropbouw. Maar in Colombia be
stond grote behoefte aan directe
medische zorg. Of het zinvol is ge
weest? Onze hulp is natuurlijk al
tijd een druppel op een gloeiende
plaat, zowel in Mexico als in Co
lombia. Maar dat is geen reden
om weg te blijven. Ik geloof niet
dat ik ooit nuttiger bezig ben ge-
JOS TIMMERS
Vliegrampen
Elk jaar storten er vliegtui
gen neer, maar 1985 was
een regelrecht rampjaar
voor de luchtvaart. In Japan
kwamen 520 mensen om
het leven toen een Boeing
747 tegen een berg vloog.
Het Japanse meisje dat op
de foto op een brancard
wordt afgevoerd was een
van de vier overlevenden.
Bij Ierland ontplofte, moge
lijk door een bom, een vlieg
tuig van Air India. Daarbij
kwamen 329 mensen om.
Een ongeluk in Spanje kost
te 148 levens en een onge
val in Dallas 136. Deze
maand nog stortte een
vliegtuig met 258 Ameri
kaanse militairen in Canada
neer. In 1985 zijn in totaal
bijna tweeduizend mensen
bij vliegtuigrampen om het
leven gekomen.
Greenpeace
Franse geheim agenten hebben
op 10 juli in Nieuw-Zeeland een
aanslag gepleegd op de Rain
bow Warrior, het vlaggeschip
van Greenpeace. Het schip van
de milieu-organisatie was op
weg naar Mururoa, om te pro
testeren tegen Franse kernproe
ven in de Stille Oceaan. Bij de
aanslag kwam de Nederlandse
fotograaf Fernando Pereira om
het leven. Twee Franse agenten
konden worden aangehouden
en zijn inmiddels veroordeeld
tot tien jaar celstraf. De Franse
minister van defensie, Hernu,
moest als gevolg van deze affai
re aftreden.
Charme
Tot voor kort hielden Sovjet-leiders hun vrouw voor de buitenwereld
angstvallig verborgen. Maar ook in dit opzicht is Michail Gorbatsjov, die
in maart de overleden partijleider Tsjernenko opvolgde, anders. Met
name tijdens Gorbatsjovs buitenlandse reizen trad zijn charmante echt
genote Raisa op de voorgrond. Ook tijdens de topconferentie in Genève,
toen de achtjarige Zwitserse Sabine met de Russische „first lady" op de
foto ging.
De Amerikaanse president Ronald Reagan maakte in
het Bethesda Naval Hospital bij Washington met een
simpel gebaar duidelijk dat hij zich weer uitstekend
voelde na de operatie, waarbij een gezwel in zijn
darmen was weggenomen. Reagan herstelde opmer
kelijk snel. Later in het jaar moest hij ook een stukje
aangetaste huid van zijn neus laten verwijderen.
Sindsdien ziet de president er een beetje bleekjes
uit, maar dat komt doordat hij niet meer in de zon
mag zitten.
tiënten zaten vaak onder de mod
der en hadden grote (schaafwon
den, met alle kans op infecties.
We hebben aan de lopende band
huidtransplantaties verricht. Dat
klinkt ingewikkeld, maar het is in
feite heel eenvoudig. Met een
scheermesje haal je een stukje
huid van bijvoorbeeld een dijbeen
en plakt dat op een wond, die
daardoor sneller heelt. De samen
werking met de Colombiaanse art
sen verliep meestal goed. Maar
soms maakte je wel erge dingen
mee. Zo kregen wij een jongen
binnen met een ernstige been
wond. Hij was voor veel geld één
keer behandeld door een Colom
biaanse arts en nog slecht ook. De
kans is groot dat die jongen zijn
been kwijtraakt. Dat was niet no
dig geweest als hij die eerste maal
goed was behandeld. Veel geld
vragen van mensen die toch al
niets meer hebben; dat vind ik wel
heel erg".
OOK LACHEN
Na een kleine week kwam er in
het noodhospitaal in Chapeton
een einde aan de stroom nieuwe
patiënten. Het Nederlandse team
kreeg daardoor wat tijd om orde
op zaken te stellen, ,,'s Avonds
hebben we ontzettend veel ge
praat. Niet alleen over wat we
hadden meegemaakt, maar ook
over de coördinatie. Je hebt er
geen idee van hoeveel er moet
worden geregeld. De meeste be
slissingen neem je ter plaatse, af
hankelijk van de omstandighe
den".
In het noodhospitaal was ruimte
Kapingen
De kaping van het pas
sagiersschip de Achille
Lauro in oktober door
een PLO-eenheid was
een van geruchtma
kendste gijzelingsdra
ma's uit de geschiede
nis. Maar ook de kaping
van een Amerikaans
TWA-toestel in juni door
moslim-fanatici deed
veel stof opwaaien.
Toen de passagiers al
dagenlang in het toestel
vastzaten, kregen de
kapers tijdens een beto
ging van moslimgroe
pen in Beiroet de kans
hun eisen voor te lezen
(foto). Bij beide kapin
gen werden met opzet
Amerikaanse passagiers
gedood. De getergde
Amerikanen traden
daarna op. Zo werden
de kapers van de Achil
le Lauro naar Italië ont
voerd. De bestorming
van een gekaapt Egyp
tisch vliegtuig kostte in
november aan 59 men
sen het leven.
Reagan oké
Dramatisch
beeld uit de
eerste dagen
na
vulkaanramp
in Colombia.
In Armero, dat
vrijwel geheel
onder de
modder
verdween,
slaagden
reddings
werkers er in
Carmen
Moreno uit de
puinhopen
van haar huis
te bevrijden.
De ramp, die
ontstond
doordat de
ijskap van de
vulkaan
Nevada del
Ruiz na een
eruptie begon
te smelten,
heeft aan
zeker25.000
mensen het
leven gekost.
voor ongeveer honderd liggende
patiënten. In totaal heeft het team
van Artsen zonder Grenzen de af
gelopen weken zo'n vierhonderd
mensen behandeld.
„Allemaal uit Armero", aldus Bar
bara Lopez Cardozo. „De oudste
was een 90-jarige man met hart
klachten én humor. Met hem heb
ben we gelachen, ondanks alles
wat hij had meegemaakt. Op het
moment van de ramp maakte hij
een wandeling in de bergen. Toen
hij terugkwam was hij alles kwijt".
Het duurde meer dan een week
voordat bij de slachtoffers van de
vulkaanramp de emoties loskwa
men. „De meesten waren volko
men apatisch. Zo was er een man,
die na twee weken nog niets had
gezegd. Maar op een gegeven mo
ment begon hij te vertellen, aan
één stuk door, alsof voor zijn ogen
Belgisch succes
Op de valreep van 1985 heeft de Belgische politie
succes geboekt in de strijd tegen de Strijdende
Communistische Cellen (CCC), die in een jaar tijd
bijna dertig aanslagen hebben gepleegd op militai
re doelen en bedrijven. In een warenhuis in Namen
werden op 17 december vier verdachten aangehou
den onder wie Pierre Carette, een van de leiders
van de CCC. Eerder was zware kritiek geuit op het
Belgische justitiële apparaat, dat maandenlang
geen enkel resultaat boekte in de strijd tegen zowel
de CCC als de Bende van Nijvel. Deze misdadigers-
bende wordt verantwoordelijk gehouden voor de
overval op een supermarkt in Aalst op 10 novem
ber (foto), waarbij onder het winkelende publiek ze
ven doden vielen. Op 27 september had de bende
al acht slachtoffers gemaakt bij overvallen op su
permarkten in Eigenbrakel en Overijse.
