ALLEEN HET WEER IS HIER BETER
98
1.50
Itudenten tonen invloed
rein op dagelijks leven
^Overwin teren
noet je leren
Maandag en Dinsdag: laatste
kans vooreen heerlijke Kerst Thuis.
SPAG1pNENLAND
SinidóC Qomant
ZATERDAG 21 DECEMBER 1985 PAGINA 9
r ÏÏDORM Tot voor enkele jaren was
prwinteren aan de Middellandse zee slechts
krbehouden aan de zeer rijken. Nieuwe
tspectievcn ontstonden voor de 'gewone mantoen in
wje de toeristenblokdozen tot in de hemel werden
jouwd. De appartementen stonden in de beginjaren
.win ters leeg, maar de trek naar het zuiden heeft
Jtiiddelsgigantische vormen aangenomen. Geschat
Srdt dat op dit moment aan de Costa Blanca en de
Tsta del Sol bijna een half miljoen ouderen
prwinteren, van wie minstens de helft de
derlandse nationaliteit heeft.
W genen die goed bij kas zitten, gaan nog steeds het
fst naar het mondaine Marbella, de mensen met een
nder goed gevulde portemonnee ktezen voor
nidorm. Die stad, in de laa tste twin tig jaar
- gegroeid van een onbetekenend vlekje op de
id kaart tot één groot vakantieverblijf, is in deze tijd
in het jaar één grote Nederlandse kolonie. Nederlands
echts- eerst het Spaans als voertaal.
der) êet?overwinteraars hebben hun eigen specifieke
•obiemen. Volgens de deskundigen zouden ze er goed
•n doen om eerst op proef te gaan Overwinteren moet
heel "Heren. De kans dat ouderen wegkwijnen in de
no' jkantiewolkenkrabbers is groot.
idsfuncf" onzer verslaggevers keek in Benidorm rond. Sprak
ekte uiet reisleiders, ouderen, artsen, de man achter radio
1 ging ttnidorm en Dolf Brouwers (73), die dacht rustig kerst
n zeer kunnen Weren,
irkunsta
i de 1)
voot
lan er i
et'1 pro^NIDORM Een zondagmorgen
i zullend contrasten. De tatoeages op de
'anaf d<tte armen van Engelse Henry
^n^f4ken niet alleen schril af bij z'n
"*;en borst. De konijnebonten jas
Mary is een veel groter con-
En dan al die keurige witte
is de ADorden van de autotochtone man
vai>n tegenover de niets verhullende
belastjapiess, die van de gerimpelde
ar7uine seniorenvellen omlaag drei-
staan te zakken. De Spanjaarden to-
ipi hun wintergarderobe. De
op hetporderlingen laten zoveel moge-
eer vo<fc gebronsd vel zien en de mode
grote tijd ^at ze nog hard toewerk-
3 de'^f1 naar een onbekommerde oude
jpiter Jg aan de Costa Blanca.
erken n)
van de» kleren maken niet alleen de man,
e Ameaar ook de nationaliteit. De Engelsen
e bedrijyijnen de spullen uit de jaren vijftig uit
te viifc motten te hebben gehaald. De meest
tuivelijke kleurencombinaties trek-
iderwijfen voorbij. Maar de Nederlanders kun-
ook wat van. Kledingstukken uit
modestijlen van de afgelopen vijftien
n de vier jaargetijden worden door
r gedragen. Een bontjas op gympies,
itlaarzen onder een trainingspak. Hier
B frn alles.
wfe gelukkigen bemachtigen een stoel op
i eerste rij van het kilometerslange ter-
is, dat om de vijftien meter een andere
genaar heeft. Ze drinken cognac met
tffie; onderwijl blikken van verstand-
iding werpend naar de tafelgenoot,
s veel te genieten,
de blauw gerande cabine van de
plefónica vormt zich een lange rij men-
in. Er staan twee van die cabines op het
rand. De andere is buiten bedrijf. De
litenlanders kunnen in zo'n cabine on-
of een Ikommerd naar het thuisfront bellen.
eeft, m&derhand rekenen ze gewoon af bij een
ns op ffrouw. Ze worden daardoor niet plot-
inet aVfling afgebroken doordat de munten op
het fotjn.
itssecms het viermans-orkestje begint te spe-
een spin springen de terraszitters op. Iedereen
n de ttnst met iedereen. Een partner is niet
met spdig. Je beweegt in het ritme van de
of (uziek en moet even niet letten op al die
sollifjve lui, die aan de overkant van de
mlevard staan te kijken.
onderzo ze ceremonie herhaalt zich in het be
inn van de avond als de linnen kappen
n partner de terrassen zijn geschoven en de
naaste\er het bekende straalkacheltje met de
litafles heeft aangestoken. Dan zien de
altijdtringdoenden met groeiend genoegen
toe hoe hun terrassen volstromen. Leven
de muziek schijnt de enige mogelijkheid
zijn om mensen te trekken. De tenten,
waar sfeervolle achtergrondmuziek van
onbekend merk wordt gedraaid zijn leeg.
Buiten lopen Spaanse mannen op leeftijd
te zoeken naar slachtoffers. In de zomer
maanden versieren hun zoons de schonen
uit het Noorden.
's Zomers bakken dagelijks een half mil
joen vakantiegangers bruin aan de twee
stranden van Benidorm. Zelfs in de nazo
mer is het er onhoudbaar voor ouderen.
Een vrouw op leeftijd klaagt dat ze in
september en oktober nog elke avond een
slaappil moest innemen, omdat het disco
geweld rondom haar flatgebouw tot vier
uur door ging.
De senioren dansen wel, maar dan alleen
's middags op de terrasjes of 's avonds in
het eigen appartementengebouw. Dan
komen de jongens en meisjes van het
reisbureau een beetje afleiding brengen.
Er gaat geen avond voorbij of de over
winteraars kunnen sjoelen, klaverjassen
of gewoon televisiekijken. Sommige reis
bureaus nemen in Nederland de leukste
televisieprogramma's op en sturen die
één keer per week naar Spanje. Er gaat
rust uit van de séances. Geen wilde fees
ten. De bloemetjes blijven gewoon bin
nen. De soos verschilt in niets van een
gewone bejaardensoos in Nederland.
Het leven van alledag, zoals dat in Ne
derland wordt geleid, wordt gewoon
voortgezet door het gros van de overwin
teraars. Nederlanders zijn nü eenmaal
huiselijke types. Een avondje kaarten bij
de buren, een bingootje in de gemeen
schapsruimte van het gebouw en in het
weekeinde een goedkoop dus zuurkool
met worst en spek.
Koude voeten
De overwinteraars stappen zo van het
kamerbrede tapijt over op de apparte-
mentbrede tegels. En da's zonder vloer
verwarming ook in de Spaanse winter
uitgeslapen te zijn vragen quasi
naief aan de hostess of ze niet wat kan
doen aan de koude voeten. Dat zijn dege
nen die zich niet terdege hebben voorbe
reid op het overwinteren. Sommigen
hebben de deuren van het balkon open
staan, de verwarming op maximaal en
klagen dan over koude voeten. De ener
gieverspilling wordt zo langzamerhand
een groot probleem voor de verhuurders.
Want energie is ook in Spanje niet goed
koop.
In de zomermaanden heeft de reisleiding
met andere problemen te maken dan in
de winter. Dan zijn er vechtpartijen,
huwelijksproblemen, de politiecel en de
gevangenis, 's Winters wordt er echter
meer gezeurd. Dan zit men met oudjes,
die de weg zijn kwijtgeraakt. Zo loopt er
een tachtigjarige man rond, die zich per
bus naar Benidorm heeft laten vervoe
ren. Doorlopend is hij de weg kwijt. Bijna
iedere reisleider heeft hem al een keer
heel Benidorm laten zien op zoek naar
het appartement.
Peter Nieuwland van Holland Internatio
nal zegt dat zijn personeel er enigszins op
is voorbereid om met oudere mensen om
te gaan. Er is een cursus op het hoofd
kantoor. Ze weten dus nu iets van de spe
cifieke problemen van de ouderen en or
ganiseren avonden voor ouderen in het
complex Cabana. Een overwinteraar kan
volgens Nieuwland het beste langzaam
z'n overwinteringsstatus opbouwen. Dus
het eerste jaar niet langer dan een maand
in Spanje blijven, daarna wat langer, tot
men de hele ruk van oktober tot april
aan kan.
Alles beter...
In het sousterrain van Cabana worden
Ben Jansen (70) uit Zutphen en z'n
vrouw Annie geinterviewd door radio
Benidorm. Wat is er zo goed aan het
overwinteren in Spanje? Jansen slaat de
spijker op de kop, want terwijl z'n vrien
den op de achtergrond knikken zegt hij:
„Alles is in Holland beter, behalve de
temperatuur..."
Hilbert Veenstra (66), ex discotheekhou
der uit Coevorden, zit in het mooie nieu
we Arke appartementengebouw Trebol.
Hij begint samen met z'n vrouw aan de
zesde kerstviering in Spanje. Ach, je laat
niet veel achter in Nederland. Ja natuur
lijk je kinderen, maar die komen af
toe hier naar toe. Vrienden heb je hier
nk je
borreltje op de kamer. Alleen de prijzen
genoeg, 's Avonds drink je gezellig
zijn hier enorm gestegen. Zes jaar gele
den kocht ik nog een liter Clarijn voor
zeseneenhalve gulden. Nu ben ik het
dubbele kwijt".
„Je vergrijst mee", zegt Rita van Balle-
gooijen uit Den Haag, die 's zomers sou
venirs verkoopt in Madurodam. Deze
winter woont ze in een appartement van
een kennis in Benidorm. Ze blijft tot
maart en viert dus kerst in Spanje. Een
kerstboom kopen? „Welnee, die zie je
hier trouwens maar erg weinig. Spanjaar
den hebben geen kerstboom. Waarom
zouden ze. Alles gebeurt hier immers bui
tenshuis".
Een echte boom kost de toerist minstens
zeventig gulden, zegt Bert Maas (44), ei
genaar van restaurant-bar Mexico. In zijn
etablissement treedt Augustin op. Een
goedgebouwde jongeling, die niet de ge
ringste moeite heeft om vrouw te lijken.
Hij brengt al drie jaar een gewild traves
tienummer. Ook elders is het aanbod tra
vestieten groot. Augustin zingt ook, als
man nog wel. En hij danst flamengo. Een
'dame op leeftijd bekend speciaal te zijn
gekomen voor het Ave Maria. „Dat zingt
Augustin zo mooi". Ze bloost als Augustin
op haar tafeltje komt zitten.
Dokter Veiga
Boze tongen beweren dat het met de ge
zondheidszorg maar slecht gesteld is in de
Spaanse badplaatsen. Maar als je zou af
gaan op de lyrische dame, die zojuist de
praktijk van dr. Veiga uitkomt, moet je
daar toch vraagtekens bij zetten. Haar
man is zojuist onderzocht. Er zijn allerlei
foto's gemaakt en dr. Veiga heeft hem
verboden de eerste week nog op het bal
kon te komen. Geweldig, die man en hij
praat zo voortreffelijk Nederlands, zegt
de vrouw, die jubelend in de richting van
de apotheker loopt om een flinke bestel
ling te doen.
Dr. Jaime Manuel Veiga heeft een eigen
policlinica, vlak boven het etablissement
waar Augustin zijn travestiefratsen uit
haalt. Voor de deur staat een heuse am
bulance, op een onderstel van een Re
nault 12. In de imposante wachtkamer
liggen de internationale tijdschriften keu
rig gerangschikt. Aan de wand penteke
ningen van de zeeslagen, die Spanjaarden
en Nederlanders in het verre verleden
met elkaar hebben geleverd. Dr. Veiga
heeft twee Nederlandse reisleidsters uit
genodigd om bij het gesprek aanwezig te
zijn. Omdat de reisleiding veel met de
dokter te maken heeft, zo leggen ze ge
drieën uit. Veiga heeft twee jaar lang de
buitenlandse werknemers van de Hoogo
vens onder handen gehad. Hij is er trots
op negen talen te spreken. Negen? Nou
ja, daar zijn een paar Spaanse dialecten
bij.
Dr. Veiga blijkt veel uren te maken. Hij
doet alles behalve opereren. Heeft eigen
röntgenapparatuur. De dokter heeft van
negen tot één en van vijf tot zeven uur
spreekuur. Dat is voor Spaanse begrippen
een volledige dagaak, maar daar tussen
door doet hij ook nog huisbezoek. Vrije
weekeinden kent hij niet. Kassa. Hij is
niet goedkoop. Maar de verzekeringen
van de vakantiegangers betalen de ver
richtingen grif. Dus waarom zou hij
niet....
Onvoorzichtig
's Zomers houdt hij zich merendeels ledig
met het hechten van snijwonden en het
voorschrijven van middelen, die van
streek geraakte ingewanden weer in hun
normale doen moeten brengen. De grote
boosdoener is de te koude cola. De over
winteraars brengen meer werk met zich
mee. Zestig procent komt met een be
staande kwaal. De Nederlandse huisart
sen zeggen volgens Veiga te makkelijk
tegen hun patiënten dat ze rustig naar
Spanje kunnen gaan. En die buitenlan
ders zijn onvoorzichtig. Ze kleden zich
niet warm genoeg, verblijven in wonin
gen die eigenlijk alleen geschikt zijn voor
bewoning in de zomer. Dus de fabrikan
ten van middelen, die bronchitis moeten
genezen kunnen rekenen op fikse orders
uit de overwinteringsoorden.
Dineke De Greef van Arke ze is ge
trouwd met een Spanjaard en woont met
man en twee kinderen buiten Benidorm
zegt: „Je krijgt ervaring in die dingen.
Als ze uit het vliegtuig of de bus stappen,
zie je al aan de gezichten met wie je last
zult krijgen. Een groot deel van de over
winteraars zet het leventje dat ze in Ne
derland leidden voort. Ze interesseren
zich alleen voor hun eigen balkon en ko
pen hun spullen bij de Nederlandse krui
denier en slager. Het verschil? Nou, ze
zijn allebei een stuk duurder".
Dineke heeft in de loop der jaren het
aantal aangiften van diefstal onrustba
rende vormen zien aannemen. Nu zal er
best flink gestolen worden, maar er gaan
ook veel mensen op vakantie, terwijl de
aardig uit de brand
als er een dure camera en/of horloge
worden „gestolen".
Bungalowtje
Twintig jaar geleden kampeerde de En-
schedese kinderarts Piet Nieuwenhuis
(65) op de plaats, waar nu de terrassen
van café de Paris zich uitstrekken, mid
den in het centrum vah Benidorm. Hij
weet nog dat de kampeerders boos waren
over het lawaai dat gemaakt werd bij de
aanleg van wat nu Benidorms drukste
kruispunt is. Nieuwenhuis behoort tot de
categorie meer welgestelden, die ook
's zomers blijven of juist dan elders een
stekje zoeken om de drukte te ontvluch
ten. Nieuwenhuis is een van de drijvende
krachten in de urbanisatie Baranco Hon
do in de gemeente La Nucia. Daar wonen
een paar honderd Nederlanders, die niet
van hun aow en een klein pensioentje
hoeven rond te komen. Voor vijftig mille
kun je er al een bungalowtje kopen. Maar
de meesten wonen in ietwat riantere on
derkomens.
Bepaald sober is de soos ingericht, waar
Gerrit Beek (67), een gepensioneerd chi
rurg uit Zwolle Piet Nieuwenhuis terzijde
staat bij de uitleg. Het servicecentrum
Costa Blanca BV is ooit opgericht omdat
zovelen problemen hadden bij de medi
sche en sociale kanten van de emigratie,
Verhuizing, de import van de auto, de
verblijfsvergunning, dood en begrafenis,
alles wordt door de vereniging begeleid.
Piet Nieuwenhuis is vanaf het begin, in
oktober precies twintig jaar geleden ver
trouwensarts van de bewoners geweest.
Hij legde contacten met Spaanse collega's
en vertaalde over en weer klachten en
therapie.
In Baranco Hondo is de verzorging wel
haast optimaal. Er is zelfs een wijkver
pleegkundige hulp en tafeltje-dek-ie. „We
proberen alle problemen op te lossen",
zegt Nieuwenhuis. Op tafel ligt een sta
peltje kalenders voor 1986. Ze zijn van
een begrafenisondernemer! „Maar hij is
ook bloemist, dus we kunnen de kalender
met een gerust hart verspreiden," zegt
Nieuwenhuis.
Populair
Peter Diekmann is Radio Benidorm. Hij
is er trots op dat hij het enige Nederland
stalige radioprogramma in Spanje heeft.
Peter Diekman, de ex-man van zangeres
Vanessa, is razend populair bij de vakan
tiegangers. Z'n fans hebben zich verenigd
in een speciale club. Het tweeduizendste
lid is zojuist ingeschreven. Het loopt weer
storm aan de balie van het radiostation.
Peter Diekmann draait in z'n eentje tien
en een half uur radio per week. En als ie
eens ziek wordt? Dat is er niet bij. Laatst
was ik m'n stem bijna kwijt. Toen ston
den er binnen vijf minuten tien mensen
voor de studio met keelpastilles.
Veel Nederlandse artiesten komen bij
hem. Hij heeft nu Dolf Brouwers gestrikt
voor een interview. Dolf zal de kerstda
gen in Benidorm doorbrengen samen met
z'n vrouw Gré (Margreet). Het wordt een
dolkomisch gesprek. Dolf bedankt de fa
milie Strijbosch, die hem en z'n vrouw zo
lekker hebben rondgereden door Beni
dorm, en zegt: „Lieve mensen, als u ons
beiden ziet lopen, komt gerust naar ons
toe. Zeg dan maar gerust Dolf wil je mee,
en we stappen zo in hoor...!"
De telefoon staat na het programma
roodgloeiend. Aanbiedingen stromen bin
nen. De overwinteraars grijpen alle mo
gelijkheden aan om meer contact met Ne
derland te krijgen dan via de samenvat
ting van de televisieprogramma's. Want
ook na een paar maanden zon kan het
aardig gaan vervelen aan de Spaanse
kust. Da's ook niet zo'n wonder als je van
mening bent dat alleen het weer in Span
je beter is...
t'.
bedrijf
jJ^^jfRECHT Actiegroe-
p trokken ten strijde te-
n de aanleg van de Fle-
-spoorlijn, die van de
innenmakers dwars
■r de zogeheten Kever-
polders moest lo-
Doodzonde, meenden
activisten. En of ze nou
dduizeffijk hadden of niet, voor
illie", studenten van de sec-
Aardrijkskunde en
-,~hiedenis van de Vrije
e e vo<Lrg.a n g e nV nje Univer-
n duid?^ *n Amsterdam vorm
de actievoerders een
baar element in een
kt over de trein in de
lerlandse maatschappij.
({Studenten bedachten dat de
:en spoorlijn mooi
I kapstok kan dienen voor
compleet lesprogramma
1 hoe de trein Nederland
pogin*
landlie)
buiten]
als
beïnvloedt op het gebied van
politiek (zoals het gebeuren
rond de Keverdijkse polders
en de inspraakprocedures),
cultuur, economie en natuur.
Van al het werk van de Am
sterdamse studenten is nu een
flinke tentoonstelling samen
gesteld en komt binnenkort
via de NS een lespakket be
schikbaar voor de middelbare
school.
Divers
Het werk van de studenten,
dat vanaf deze week in twee
zalen van het Spoorwegmu
seum wordt tentoongesteld, is
zeer divers. Teksten, foto's,
kaarten, plattegronden, dia's
en videofilms tonen dat de
trein meer ingrijpt in het da
gelijks leven dan we denken.
De Flevolijn, de nieuwste
spoorlijn (in aanbouw) in ons
land, krijgt de meeste aan
dacht.
„We vonden het zonde dat al
het werk van de studenten in
de kast dreigde te verdwij
nen", zegt Godfried Crabben-
dam, samen met Martin Noor
man en Robert Waltman de
initiatiefnemers van de ten
toonstelling. De drie Amster
dammers togen daarom
de reclame
van de NS,
enthousiast raakte voor de
plannen van de aankomende
docenten. Daar werd dan ook
een groot deel van het grafi
sche werk voor de tentoonstel
ling gedaan. De NS stelde nog
wat materialen beschikbaar en
was bereid het werk van de
studenten te bundelen.
Handvat
„De trein kan voor een docent
een mooi handvat vormen
voor de lessen", meent Crab-
bendam. „We hebben ons best
gedaan om alles zo aanschou
welijk mogelijk te maken. Als
het over de natuur gaat, biolo
gie of aardrijkskunde, biedt de
flora naast de spoorbaan de
nodige aanknopingspunten.
Of, zoals in Utrecht te zien is,
de bodem onder de spoorbaan.
Hoe is die samengesteld? Dan
hebben we het meteen al over
geologie. Zo hebben we ook
aandacht besteed aan wat
moeilijker, planologische as
pecten. Waarom ligt de spoor
baan daar en niet tien kilome*
ter verderop? De leraar die in
zijn lessen wat wil doen aan
cultuur kan hier zien hoe bij
voorbeeld het uniform van het
personeel is meegegaan met de
maatschappelijke ontwikkelin
gen. Zo wordt duidelijk dat je
wekenlang verantwoorde les
sen op een school kunt geven
door de verschillende kanten
van een thema te belichten".
„De trein in de school" is tot
23 februari te bezichtigen in
het Spoorwegmuseum te
Utrecht; toegang tot 15 jaar
1,25, daarboven 2,50.
(ADVERTENTIE)
Champignons
Bakje ca. 250 gram
Croissants
Knappend vers, 3 stuks
Aufschnitt Hammen Keuze uit 3 soorten:
- Artland Farmerschinken
- Gegrilde achterham met Grand Marnier I QO
Per 100 gram nu O
- Slagers achterham.
Varkensfiletrollade
Fijn gekruid. Braadt
45 min. 500 Gram ikOS"
Fijn gekruid. Braadtijd ca, 6.85
Per aanbieding max. 3 per klant Aanbiedingen geldig t/m dinsdag 2-1 december.
VROOMS DREESMANN
Aantal
faillissementen
14 lager
DEN HAAG Het aantal
faillissementen is in 1985 met
veertien procent gedaald in
vergelijking met vorig jaar. De
dalingen heeft zich in vrijwel
alle bedrijfssectoren voorge
daan. Alleen in de landbouw
steeg het aantal met zes pro
cent.
In 1982 was het aantal faillis
sementen het grootst sinds het
begin van deze eeuw. In de
twee daarop volgende jaren
daalde het aantal met respec
tievelijk elf en negentien pro
cent. Het aantal bedraagt dit
jaar 5.355 tegen 6.220 vorig
jaar, waaronder zowel bedrij
ven als particulieren. Het aan
tal failliet gegane bedrijven
daalde met eveneens veertien
procent tot 4.460.
De verhoudingsgewijs grootste
daling deed zich voor in de be
drijfstak bouwnijverheid, ge
volg door de bedrijfstak han
del, horeca
Per bedrijfstak was het aantal
faillissementen (tussen haakjes
1984): landbouw 103 (97); in
dustrie 549 (645); bouwnijver
heid 634 (780); handel/horeca
2102 (2514); transport 182 (211);
bank- en verzekeringswezen
310 (332); overige en onbekend
338 (349).
