Men moet iemand steeds flink in de oogen kunnen zien en dat valt mij moeilijk" n u m BRUGWACHTER JOSEPH KARREMAN INENQUETE UIT 1890: Kater Koos geliefkoosd hond zoekt: huis LEIDEN OMGEVING CéidócGotwant ZATERDAG 21 DECEMBER 1985 PAGINJ off i< Hoewel de rubriek OverBruggen enige tijd geleden officieel werd afgesloten, wordt, om ontwenningsverschijnselen te voorkomen, een kleine serie verhalen die een sterke ver wantschap met bruggen hebben, gepubli ceerd. Schrijver is ook nu de heer P.J.M. de Baar van het Gemeentearchief en de eindre dactie is in banden van Kees van Herpen. Het eerste Staatsblad (de publikatie van alle nieuwe wetten en be langrijke besluiten van de re gering) van het jaar 1890 be trof „de voorbereidende maatregelen tot het verkrij gen van nodige kennis en feiten en toestanden ter be oordeling in hoeverre aan vulling van de sociale wetge ving vereischt wordt". Die voorbereidende maatregelen hielden in feite in het hou den van een staatsenquête. Dit door de Tweede Kamer slechts zéér zelden gebruikte middel om zelf naar iets een onderzoek in te stellen, is vo rig jaar ineens zeer bekend geraakt door het onderzoek naar de ondergang van het RSV scheepsbouwconcern en de eventuele dubbele de claraties van zijn topman De Vries. In 1890 werd naar dit middel gegrepen „tot verza meling van gegevens voor de kennis van de maatschappe lijke toestanden der arbei ders, van de verhoudingen tusschen werkgevers en ar beiders in de verschillende bedrijven en van den toe stand van fabrieken en werkplaatsen met het oog op de veiligheid en de gezond heid der arbeiders". De daartoe ingestelde Staats commissie kreeg vrij uitge breide volmachten. Zo moch ten de daartoe door de Staatscommissie gemachtigde leden te allen tijde alle fa brieken en werkplaatsen bin nentreden, mits ze maar met twee man tegelijk naar bin nen gingen. Als de toegang geweigerd zou worden, ook na vertoon van hun machti ging. mochten ze zelfs de hulp van de politie inroepen om binnen te raken. Onder bepaalde voorwaarden moch ten ze zelfs particuliere wo ningen bij fabrieken binnen treden. Dat de heren van hun kant geheimhouding moesten betrachten, spreekt daarentegen vanzelf. Het belangrijkste onderdeel van het werk betrof het ver horen van getuigen en des kundigen. Daartoe hield elke afdeling van de Staatscom missie op diverse plaatsen zitting, onder meer ook in Leiden. Van dat verhoor werd een zo volledig moge lijk proces-verbaal opgesteld, waartoe de adjunct-secretaris indien mogelijk werd bijge staan door een of meer steno grafen of tachygrafen. Dat proces-verbaal moest door de aanwezigen ondertekend worden. Heel wat bepalingen betreffen gevallen van wei gering om aan de verhoren mee te werken. Zo werd in geval van meineed gedreigd met strafvervolging en als getuigen of deskundigen het heel erg bont maakten, kon den ze gegijzeld worden. Wat wilde de Tweede Kamer nu met al die verhoren berei ken? Al die verhoren werden gedrukt en behalve dat ze aan allerlei autoriteiten ge stuurd werden, waren ze ook tegen de door de minister van Justitie te bepalen prijs algemeen verkrijgbaar. Voor de ondervraagden was het dus zaak enigszins op hun woorden te letten. Deze ge drukte verhoren dienden er voor om de algemene belang stelling in de sociale toestan den van inlichtingen te voor zien en zo te komen tot een betere wetgeving. Of het ogenblikkelijke resultaat van de enquête wel zo groot ge weest is, moet betwijfeld worden, maar er was iets in gang gezet dat in de loop der volgende jaren toch wel tot verbetering van de toestand geleid heeft. Dat die toestand niet geweldig was, blijkt wel bij het doorlezen van die ver horen. In Leiden werden al leen al 131 personen ver hoord, burgemeester De Laat de Kanter voorop, en thans, na bijna een eeuw, is het toch wel interessant om de me ning te vernemen van al die V: Zijt gij wel eens beboet gewor- eens als 9b Kleinigheid van de schlp- Kri|gt gi| als brugwachter -■ 'gheid var publiek? dus ook dienst als agent van poli- de nachtdienst begrepen? A: Ja. V: Hoe gaat het bij ziekte? A: Oan krijgen wij toch ons volle geld, omdat wij op een jaartracte- ment zijn aangesteld. V: In dat opzicht staat gij dus niet gelijk aan andere werklieden der gemeente? A: Neen. die krijgen In dat geval hun halve weekloon. V: Behooren de agenten van politie In dit opzicht tot uwe categorie? A: De agenten 1e en 2e klasse krij gen bij ziekte wel hun geld; maar n agenten 3e klasse, die zich ziek it gekort, welk geld dan betaald wordt aan den faction, den voor hen invallenden burger. n zijn de agenten 1e e i. Wel hebben wij eens een klein voordeel, wanneer er een brug wachter ziek Is; dan mogen de brugwachters om beurten den per uur extra1 Maar gewerkt dagen en 2 nachten in de week De Turfmarktsbrug voor deze in 1893 werd vergroot, is geopend voor de scheepvaart. Een brugwachter staat op de brug. Het was de taak van de voor zitter (in Leiden was dat de heer A. Kerdijk) om geen al te grote emoties te veroorza ken of toe te laten als andere leden vragen stelden (zo wil de lid C.H. Kouw nog wel eens vragen tussendoor afvu ren). Toch werden er soms antwoorden gegeven die ons, met haast een eeuw langer kennis van de geschiedenis en levend in een wat wel vaart betreft vele malen be tere situatie, toch nog kun nen ontroeren. Een van de 131 verhoorden was Joseph Karreman, oud 32 jaar, brug wachter en onbezoldigd agent van politie te Leiden. Het verhoor verliep zo te le zen vrij simpel. In het ge drukte verslag werden alle vragen van een doorlopend voorzien, zodat ge constateerd zou kunnen wor den of er stiekum niet een pijnlijke vraag weggelaten toen nog niet tot volle ont plooiing gekomen was, in 1890 was nog maar net be- gjnnen met de aanleg van de ijn-Schieverbinding door het verbeteren van de Turf- marktbrug en Grote Haven- brug en de bouw van de Haagbrug. Pas daarna nam de scheepvaart door de Oude Vest geweldig toe. De brug wachters ressorteerden in 1890 nog onder de algemene marktmeester; pas in 1895 zou de Markt- en Haven dienst onder leiding van de strenge J. Romanesko inge steld worden. Hier volgen de vragen (V), indien niet anders vermeld gesteld door voorzitter Ker dijk en de antwoorden (A) van Karreman. Verhoor van Joseph Karre man, oud 32 jaar, brug wachter en onbezoldigd agent van politie, te Lei den. V: Hoe talrijk is het brugwachter- At 18 personen, al den rang en hetzelfde I namelijk 400 per jaar. met vrije bovenkleding. V: Komen daar nog andere verdien sten bij? V: Gij zegt. dat gij onbezoldigd agent van politie zijt; maar wordt de bezoldiging niet gegeven voor de twee betrekkingen te zamen, en wordt niet in de aanstelling als brugwachter vermeld, dat het uwe taak is om voor dat tractement te vens hulp te verleenen aan de poli tie? A: Neen. Mijnheer de Voorzitter; men wordt uitsluitend bezoldigd als brugwachter Zoo was ik dan ook reeds twee maanden in die betrek king werkzaam, eer ik beeedigd werd als politieagent. V: Als onbezoldigd politieagent hebt gij alleen hulp aan de politie te ver leenen, ter plaatse waar gij u be- 's avonds 6 uur. in maart - morgens 7 tot 's avonds 7 April, Mei, Juni. Juli en Aui uur. in September van "s mor< tot s avonds 7 uur. in Oktob jrgens 7 t worden beboet. De heer Kouw: Geldt dat verbod voor alle gemeente-ambtenaren. igen tijd na de Influenza waren alle agenten in dit opzicht gelijkgesteld, maar toen heeft zich eens een agent ziek gemeld en deze werd door den aan het station survellleerenden agent 2e klasse betrapt, toen hij den trein verliet, waarmede hij van Den Haag was gekomen. V: Wat zijt gij vroeger geweest? A: Machinist bij den stoomsleep- bootdienst van den heer Pannevis te Alphen aan den Rijn. V: Hebt gij om uwe tegenwoordige betrekking gevraagd, omdat gij daarin een verbetering van uwe po- A: Ik had bij den heer Pannevis twaalf gulden "s weeks, maar we gens de concurrentie heeft deze van de 10 booten, die hij in de vaart had, er 5 stil laten liggen. Daar ik een van de jongste machinisten was. moest ik natuurlijk de plaats ruimen. Toen ben ik een Jaar buiten middel van bestaan geweest. Daar op kwam hier de betrekking open bgr - - - to®. t op V: Hebt gij daarover, of ten opzichte van het tractement. nooit met den marktmeester of een anderen verte genwoordiger van de overheid ge sproken, ten einde daarin eenige wijziging gebracht te zien? A: Wij hebben driemaal een request om verhooging van tractement in gediend. Wij moeten natuurlijk eerst i chef, den algemeenen mark- jr. raadplegen; maar wan- -*-* J--in. zegt hij: och. V: Maar gij hebt toch drien request ingediend? A: Er is altijd afwijzend op t de heeren schijnen zich i bij de gemeente-politie e eindelijk brugwachter, het bruggehuisje niet iets v aard mogen werken? huisje zijn uniform I, zoudt gij dan in komen. geen voorstelling te kunnen maken. Dit Is echter zeker, dat men met een tractement als het onze onmogelijk kan rondkomen. De heer Kouw: Wanneer gij als brugwachter afgelost, dus bulten dienst zijt, behoeft gij toch niet als politieagent te fungeeren? Ik vraag dit met het oog op de toepassingen van boete, waarvan ik wel eens heb gehoord? A: Wel zeker; men is als burger reeds verplicht om. des gevraagd, aan de politie hulp te verleenen; dus nog te meer. wanneer men het ambt van politieman bekleedt. V: Dus onverschillig waar gij u in de stad bevindt, wanneer de politie sistentie inroept, zijt gij ge- V: Hebt gij niet ook nachtdienst? A: Om den zesden nacht kom ik op. V: En des Zondags? A: Den eenen Zondag ben ik geheel, van den anderen de helft vrij. V: Hoe is het met den nachtdienst? A: Als ik bijv. 's morgens om 6 uur aan de brug kom, blijf ik tot 's mid- kwam voorbij, zag hem en heeft hem toen beboet voor 5. Een paar maanden later Is hij op dezelfde overtreding betrapt en kreeg hij j ontslagen worden. V: Is dat. omdat door het zitten wer ken in het huisje, de dienst meer of minder verwaarloosd wordt? A: Ik kan het niet denken, want het huisje is aan alle kanten met glas voorzien, zoodat men overal zijn blik kan laten gaan. Het zal hem echter wel hierin zitten, dat wij bui ten het huisje moeten surveilleeren evenals politie. V: Moogt gij dus niet in het huisje zitten? A: Wij zijn met ons beiden, want alle bruggen zijn niet door één man te bedienen, doch een van beiden moet buiten zijn. V: De boete is dus opgelegd gewor- anders moet leven dan een gewoon burger. Men moet Iemand steeds flink in de oogen kunnen zien en dat valt mij moeilijk. Ik heb 33,33 In de maand, negen maanden van het jaar. en drie maanden van 33.34. Daarvan wordt wekelijks betaald 7. dat is In de 4 weken 28. De resteerende 5,33 krijgen wij op het eind van de maand, na aftrek i ets. zegel Scheel de maand den staat It die meteen van ons geheel gekort. Met eene i 8 is het wel gebeurd. keer mocht betaald wore V: Is er dan wel eens t i/8 opgelegd? het i hebben wi| die week ruim 10. Nu is het echter wel gebeurd, dat wij op Donderdag het eind van de maand kregen (als de maand 31 da gen heeft, en op Dinsdag begint, dan kan dat voorkomen); dan gaf de marktmeester, die belast is met de uitbetaling van ons salaris, alleen het restant, en gaf er ons Zaterdag niets bij, en dan ging ik als ambte- de gemeente Leiden J. KARREMAN. A. KERDUK, VOORZITTER. KOLKMAN. S. LE POOLE. W.M. VISSER. C.H. KOUW. W.H.J. ROIJAARDS. ADJ.-SECRETARIS. BURGERLIJKE STAND LEIDEN Geboren: Bastiaan zn v H. G. den Haan en N. J. C. Star, Bob zn v F. J. Schetter en C. van Laarho ven; Nicolien Hermina dr v C. M. Ou- e Jong; Stephanie Mi- VJ.M. de A. van Duijvenbode; Jeroen zn v L. P. J. van der Post en M. Reinders; Mourad zn v A. Azzahid en R Ezzahid; Sara dr v K. Hoogeveen; Narmi Krys- tyna Maria dr v F. A. E. Sollie en K. M. Szarynska; Bart zn v S. Vliem i A. M. G. de Joode; Sandra dr v G. van Duijn en L. van der Boon; Stephan M. C. van Putten; Florian zn v I; Theodorus Cornells Ma ria zn v C. Th. Mens en C. B. M. G. Hoogweg; Daisy dr v J. M. C. van Beusekom en G. Egmond; Robin z Overleden: M. J. Leatemia geb. 28 okt. 1903. gehuwd geweest met H. Been; S. Platteei geb. 4 nov. 1942, I. C. A. Duindam geb. 27 sept. 1985, zoon; A. Th. van der Kamp geb. 4 maart 1927, gehuwd geweest met S. van der Meer; A. Dickhoff geb. 23 nov. 1909, gehuwd geweest met J. W. de Jong; P. J. van Roosmalen geb. 13 april 1914, man; G. van Tol geb. 25 nov. 1900, man; O. Karstens geb. 28 juli 1912, vrouw; P. Brama geb. 23 mei 1930. gehuwd geweest met J. A. Smit; R. Boel geb. 1 juni 1979, zoon; J. C. Faber geb. 16 maart 1934, man; P. J. Holverda geb. 13 okt. 1906, man; D. de Vos geb. 2 sept. 1922, man; B. Th. Kramers geb. 26 jan 1899. gehuwd geweest met D. Bruné; K. H. Th. Timmermans geb. 22 sept Berkel geb. 20 dec. Getrouwd: C. Rljsbergen en Kieft; H. Rijsdljk en M. L J. Anema; W. Dlssevelt en L. Strik; M. Flllppo en D. J. Eradus: M. A. Loth en C. M. Ille- gems; S. F. Filippo en W. G. J. Stoof. Als Koos, de kattenverzorger in het Leids dierenasiel, langs de hokken loopt, om de beestjes melk te brengen, dan blijft hij altijd bij één hok wat langer staan. In dat hok zit namelijk de zeven maan den oude cyperse kater Koos. Behalve dat het natuurlijk een naamgenoot is, is kater Koos erg lief. Maar ij is ook nogal bang en schrikachtig. Als verzorger Koos langs de hokken loopt, klimt kater Koos haast in het gaas van zijn hok om een glimp van zijn weldoener op te vangen. Maar het vreemde is dat als de naamgenoot de deur van het hok opent, de kater snel in een hoekje achter in het hok kruipt en heel bang om zich heen kijkt. Natuurlijk is kater Koos nu wel gewend aan Koos, dus zo heel erg bang is hij niet meer, maar voor vreemden is het dier nog steeds panisch. Kater Koos kwam ruim drie maanden geleden in het asiel gebracht. Hij was toen aardig verwilderd en wilde van nie mand iets weten. Nu is hij goed gewend in zijn hok en een stuk rustiger geworden. Hij blijkt erg lief te zijn. Toch zal Koos niet zo geschikt zijn voor een gezin met kleine kinderen. Hij kan er name lijk absoluut niet tegen als mensen hem plotseling op pakken en kleine kinderen doen dat nu eenmaal graag. Koos zou in dat geval wel eens zijn nagels in de ver keerde richting kunnen uit slaan. Het beste zou Koos naar wat rustige Wekelijks verschijnt in de Leidse Courant de rubriek „Hond zoekt huis". In deze rubriek wordt een hond (of soms ook wel een kat) beschreven die in het asiel ver blijft om daar een zekere dood tegemoet te gaan... ten zij het dier een goed tehuis vindt. De in de rubriek-be schreven honden zijn óf gevonden óf door hondenbezit ters naar het asiel gebracht. Ze worden om uiteenlopen de redenen afgestaan, vaak begrijpelijk, maar soms ook volslagen onzinnig. De in „Hond zoekt huis" beschreven dieren zijn alle goed gezond, hebben een wormenkuur ondergaan en zijn volledig ingeënt. Tegen betaling van circa 80 gulden (voor katten is dat 45 gulden) ten bate van zwerfdieren zijn ze af te halen. Adres: Nieuw Leids Dierenasiel, Besjeslaan 6b, Leiden. Tel.: 411670. Geo pend di. t/m vr. 10-12 en 14-16 uur. Zondag en maandag ^gesloten. r Het liefst zou Koos naar wat rustige mensen gaan, die ook Zorba het geduld kunnen opbren gen om hem in huis te laten wennen. kunnen gaan, die ook het ge duld kunnen opbrengen om hem in huis te laten wennen. Doordat de kater wat bang is uitgevallen, zou veel aan dacht alleen maar averechts uitwerken. Het beste zou zijn om hem de eerste tijd ge woon met rust te laten en te wachten tot hij uit zich zelf naar de mensen toe komt Zorba, de vijf jaar oude bou-' vier van vorige week, zit nog Wel kregen elf katten en een hond een nieuw huis en zijn nog twee katten en hond ge reserveerd. Het was afgelo pen zaterdag razend druk bij het asiel. Zeker vijftig men sen kwamen eens een kijkje nemen. Onder de elf poezen die inmiddels een nieuwe baas hebben, bevindt zich ook Pink, de rood-witte ka ter, die enkele weken gele den deze kolommen vulde. Leeuwen, Verha ORDW tel. 121641, Eerste Ket Schelf' tel. 218661. Groep 2: Bergm g in N Van Gent, Tay nje bre Luyk, Klaassen. I 7 Pieterse, um, Van Luyx, rviaassen. Kruis: za. dr. Taytelbaum, 120266, zo. dr. Rus. tel. 1325 >rer Eerste Kerstdag dr. Van G« koor tel. 122538, Tweede Kerstc Dro: n,Loflj is hee 125820. Groep 4: Van Wing den. Lahr, Van Rijn. Bénit. Ni wenhuls. Roos. Boer, Van Waard en Arnou: Rijn, tel. 314349. 720404. Eerste Kerstdag ag| taeir Jong, Prince. Reinders. D. Hai Oegstgeest: vanaf z Held. 720936, Tweede Kerstd A De Jong. tel 123752. I »t: vanaf za. 10 uur: j 174955. Eerste Ker kS Hugenholtz, tel. 15561 Tweede Kerstdag dr. Roelan tel. 153747. Patiënten van i Steenhoven of dr. Voorzaat: b A^SFl 'on naar 176867. Spreekuur 11.30-12.30. Kaag - A westel benes - Nieuw Vennep: de 50 Leiderdorp: Van Velzen. tel. 891100. i OOen Du Ry van Beest Holle, t reikt 891100. Eerste Kerstdar Middendorp, tel. 895525, de Kerstdag dr. Landsmeer, t I0T de 413913. Spreekuur van 12.30 lkn Al fai 13.00. Voorschoten: Meijer, zo. dr. Meiman, Eers' Kerstdag dr. Van Dam, Twee ids Kerstdag c1- figbgj'"J mond V kamp. tel. 01711-10030, EerJerenpj de Hoornweg, tel. 02522-1131 xd p Noordwijk: Groepspraktijk tin Aan "cerhout - L Van Ronn« üt. Eerste en Tweede Kerstdag Van der Laak. Spreekuur 12.1oe,PQf, en 17.00 uur. Katwijk aan Z«eerï>l dr. Schonenberg, tel. 1233 Kerstdagen dr. Timmers. t ,,Kg*Tp»cho( 21024. Kerstdag* vdA Huetir heim: Moerman, tel. 11119, Kerstd gen dr. Schmidt, tel. 11253. Alkemade - Rijnsaterwoude: Beekhuis. tel. 01712-820 Kerstdagen dr. Van Dongen, t r t-'FM 01713-4044. Praktijk Saeys/v Mierlo/Roelen: dr. Van Mier !ett "J' tel. 01713-5289, Kerstdagen houder Kerstdag dr. Varkevisser, gro aats sta 2. za. dr. Wijnmaalen, zo. ;ze I Hertzberger, Eerste Kerstdag id zich Stee. Tweede Kerstdag dr. Ei .rUipch- dus. Hazerswoude - Koud 7 kerk: dr. Van Buuren. tel. 0171 vam 2020. kerstdagen dr. Bosch/ enwel Uhlenbeck. tel. 01728-9281, eede I Benthuizen - Boekoop: dr. V ,nA de mans. tel. 01727-2038. kerst! ,.aj,ve.r gen dr. Harderwijk, tel. 0172^ 7540. Langeraar - Nieuwveêleetl om - Ter Aar - Woubrugge: dr. Vaf kunrv Sprang/dr. Zandstra, tel. 0172t>orzitte 2811, Eerste Kerstdag dr. Vahleen Dongen, tel. 01723-8101, Twei d de Kerstdag dr. Gorissen. u,aeaei 01722-2139. Nieuwkoop ig finai tel. 01725-1555. TANDARTSEN Leiden - B derdorp - Oegstgeest: dr. Ta at des! tel. 313846, Eerste Kerstdag Groeneveldt. tel. 146540, Twe de Kerstdag dr. Albrecht. t 170748, spreekuur om 13.1 bestui uur. Alkemade - Leimuide et eigen tandarts bellen voor 15.1 v in.' fi Leidschendam: spoedgevallen tel. 974491 Bollenstreek: dr. Schimberg, ti 02520-17036. kerstdagen c" Wilde. tel. 02520-15992. Oegstgeest. Kerstdagen: Ap theek Reijst in Leiden en Ap theek Hofland in Voorschoten. Alkemade: Apotheek Alkemad open: zat 12-13, 17.30-18 feestdagen 12.30-13 en 17.3 18 u. Noordwijk - Kafwij Apotheek De Jong in Katwijk. Noordwijkerhout: za geopei van 9-13. u. en van 17-18 u. zo van 12-13 u. en 17-18 Spoedrecepten tel. 3511 dienstbel. Sassenheim: 0252 Voorhout: tel. 071-122222. Bollenstreek: Wijkverplegif Gezondheidscentrum, 02522-14147. Hillegom: Opg ve via het antwoordapparaat, t 02520-16217. e Leidschendai Kruisvereniging, tel. 070-45530 Oegstgeest: Kruisvereniging, dienst elke dag Academisch Zi kenhuis behalve van dinsd 13.00 u. tot woensdag 13.00 (Diaconessenhuis polikliniek tel 155543, afdeling S.C U. 175639) en van vrijdag 13.00 i tot zaterdag 13.00 u. (Elisabetl ziekenhuis). BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEI1 Diaconessenhuis: Bezoekur dagelijks van 16.00 tot 17.00 u .Kif Kraamafdeling: dag. van 15.00- 16.00 u. en van 18.30-19.30 en van 19.30-21.00 u. allee voor vaders. Kinderafdeling daj CCU (hartbew» 18.30-19.00 u. Spo Medisch Adviescentru Spreekuur ma. 19.30-20.30 u. het St. Elisabeth-ziekenhuis. Endegeest: Di. en vr. 13.( 14.30 u.; zo. 11.00-12.00 u. 14.00-15.00 u.; eerste klasse: gehele dag. H. de We het dags het Lekf er s lerir Raac draa

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1985 | | pagina 16