beddepanspoelers
ons
parade-
paardje
P
Ik zie het
terrein
weieens
als
een park
AZL
Onze keuken is een
Hilton met vier sterren
Zo min
mogelijk
naden,
vanwege
het bloed
Het ziekenhuis telt vele bedrijven
/«CAOeMGCH ZEK0MJS IBOEN
14DECEMB
1985
CfiicUcSoivumt paginal
Wie zich een ziekenhuis voor ogen haalt, denkt in de
eerste plaats aan een witte, steriele wereld waarin
doktoren en verpleegkundigen zich om de patiënten
bekommeren. Een wereld met ingewikkelde operaties,
ernstige kwalen en een „ziekenhuisluchtje". Waar de
meesten niet bij stil staan, is de niet-medische kant
van een ziekenhuis.
Er is een enorm aantal personen administratief bezig.
Voorts zijn er de technische dienst, de schoonmakers
en de mensen van de vervoersdienst. Het AZL telt
vele kleine en grotere bedrijfjes, die ervoor zorgen
dat de doktoren en verpleegkundigen hun werk kun
nen doen. Meestal blijven deze afdelingen bescheiden
op de achtergrond. Maar op deze pagina wordt een
aantal bedrijven voor het voetlicht gehaald. De tuin-
dienst, stoffeerderij, keuken, technische dienst en het
schoonmaakbedrijf laten zien, dat een ziekenhuis niet
alleen uit doktoren, verpleegkundigen en patiënten
bestaat.
W. Passchier:
„Het is een
sober
gebouw. De
franje is er af".
W. PASSCHIER, COÖRDINATOR
TECHNISCHE DIENST:
De nieuwbouw wordt weliswaar
kant en klaar opgeleverd, maar dat
betekent niet dat bijvoorbeeld de
Technische Dienst (TD) in een ge
spreid bedje komt. Zo moeten de
mensen van deze afdeling in korte
tijd vertrouwd zien te raken met de
installaties en moeten allerlei kleine
klusjes worden opgeknapt. Nieuwe
leidingen worden aangelegd, licht
punten verplaatst en wat te denken
van het probleem van de bedde
panspoelers?
Om de overgang soepel te laten
verlopen is een coördinator nieuw
bouw aangesteld en werden veer
tien nieuwe personeelsleden aange
nomen. De functie van coördinator
is toebedeeld aan W. Passchier.
Deze heeft al sinds begin juni een
kantoortje in de nieuwbouw, zoals
het grootste gedeelte van de Tech
nische Dienst al afgelopen zomer in
het nieuwe ziekenhuis werd gehuis
vest. Niet omdat dat gemakkelijker
was, maar omdat de Technische
Dienst de oude huivesting, gebouw
45, moest verlaten. „De bouwer
had ons liever niet zo vroeg ge
zien", lacht Passchier.
De TD is zijdelings bij de bouwplan
nen betrokken. „Wii hebben in
spraak bij het planbureau dat de
bouw uitvoert, maar we zijn niet bij
het ontwerp betrokken", legt Pas
schier uit. In het begin was het zelfs
zo dat leden van de TD niet in de
nieuwbouw mochten komen. Eerst
moest toestemming worden ge
vraagd. Passchier is erin geslaagd
betere contacten te leggen met de
bouwer. Hij heeft ook tekeningen
gekregen. „We moeten snel ver-,
trouwd raken met de installaties,
we hebben er nog maar weinig feel
ing mee". De coördinator meldt dat
er hard aan wordt gewerkt en dat
de problemen op tijd overwonnen
zullen zijn.
LUCHTVERWARMING
Zo is er in het nieuwe ziekenhuis
een systeem van luchtverwarming,
dat geheel nieuw is voor de TD.
Ook de centrifugaal koelmachines
zijn nog een onbekend fenomeen.
Tijdens een rondleiding door de im
mense nieuwbouw laat Passchier
zien hoe het bezuinigingsspook tij
dens de bouw heeft toegeslagen. In
het eerste gedeelte zijn bijvoor
beeld ketelruimten met afgewerkte
plafonds en in het deel dat later is
gebouwd is in soortgelijke ruimten
een kaal plafond te zien. „Er zijn
enkele luchtbehandelingskasten
wegbezuinigd en ik denk dat we die
in de toekomst toch zullen moeten
aanleggen, zegt Passchier. „Ja, het
is een sober gebouw, het ziet er
netjes uit, maar de franje is er wel
af".
De TD staat voor de enorme taak in
de oudbouw heel veel apparatuur af
te sluiten en los te koppelen om die
in de nieuwbouw weer aan te slui
ten. In november moesten meters
koperen leidingen voor onthard wa
ter worden aangelegd. Deze moe
ten de beddepanspoelers van kalk-
vrij (onthard) water voorzien. De
bouwer had met dit probleem geen
rekening gehouden, die dacht dat
de spoelers op gewoon leidingwater
konden functioneren. En wat te
denken van de PTT die een giganti
sche hoeveelheid telefoontoestellen
moet plaatsen. Volgens Passchier
kost dat karwei 35 manweken.
De douchekoppen worden pas
geïnstalleerd wanneer de verhuizing
zo goed als klaar is. Volgens Pas
schier is deze veiligheidsmaatregel
nodig omdat er zeer veel wordt ge
stolen.
■d.ui.iddi
HOOFD
TUINDIENST:
De bollen zitten weer in de grond
en ook voor de hoveniers van het
Academisch Ziekenhuis zit die klus
er op. In totaal zijn vijfenveertigdui
zend bloembollen in de aarde ge
stopt. „Het zijn dertigduizend tul
pen, hyacinten en narcissen, de rest
is bijgoed", zegt de heer G. de Vo
gel bescheiden. Hij is hoofd van
tuin- en terreinonderhoud, een af
deling die door iedereen kortweg
tuindienst wordt genoemd. De Vo
gel is niet ontevreden met het
„groen" op het AZL-terrein. „ik wil
het wel eens als een park zien",
merkt hij waarderend op.
Inmiddels staan er al heel wat voe
tafdrukken in het turfmolm dat op
de bollenperkjes ligt. Veel bezoe
kers en personeelsleden blijken
weinig respect te hebben voor het
pootgoed. „Je draait je om en ze
lopen er doorheen. En bordjes hel
pen ook niet", aldus De Vogel. Als
de tulpen, narcissen en hyacinten
boven de grond komen, worden ze
ook wel geplukt. „Maar daar heb
ben we erg weinig last van. Dit jaar
zag ik een oud vrouwtje blauwe
druifjes plukken. Ik zei er wat van,
maar toen zei ze dat het voor een
zieke was en ze ging gewoon door",
lacht het hoofd van de tuindienst.
G. de Vogel: „Er is weinig respect voor het groen. Er worden ook wel
bloemen geplukt".
De afdeling bestaat uit zes vakbe
kwame tuinlieden („die echt hart
voor hun werk hebben") en is ge
vestigd in een landelijk aandoend
gebouwtje, dat is ingeklemd tussen
een paar moderne gebouwen, een
sloot en grote halfronde metalen
bouwkeet. De tuindienst beschikt
ook over een kas, maar die moet
vanwege de gedeeltelijke sloop van
de afdeling KNO voor de nieuw
bouw nog op een ander plekje wor
den neergezet. De Vogel en zijn
mensen maken het hele ziekenhuis-'
terrein minimaal een keer per week
schoon, in de herfstmaanden moet
er vanwege de vele bladeren veel
vaker worden geveegd. De tuin
dienst is ook verantwoordelijk voor
de bestrijding van de gladheid.
Twee man zijn in de „gevaarlijke"
maanden continu paraat om de
gladheid te lijf te gaan.
De overige taken hebben meer te
maken met het „groen". Struiken,
heesters en bomen worden ge
kocht, maar de eenjarige zomer
bloemen worden door de Tuin
dienst zelf in de kas gekweekt en
ook kamerplanten worden op het
ziekenhuisterrein vermeerderd. De
afdeling verzorgt namelijk ook alle
plantenbakken in de oud- en nieuw
bouw. „In het nieuwe ziekenhuis
komen honderdzestig grote plan
tenbakken", zegt De Vogel. „Daar
zal één man in de toekomst elke
dag mee bezig zijn: snoeien, voe
ding en water geven. We hebben er
een speciaal waterwagentje voor la
ten maken", aldus de chef van de
tuindienst. Ook verzorgt zijn afde
ling de bloemen bij jubilea en kerk
diensten.
ONKRUID
Aan beplanting rondom de nieuw
bouw hebben De Vogel en zijn ho
veniers nog niet veel kunnen doen.
Wel zijn vorig jaar al zeven linden
en vijf kastanjes geplant, die het
overigens erg goed doen. Het zijn
geen kleine, iele boompjes, maar
flink uit de kluiten gewassen bo
men. „Dat moet wel, anders vallen
ze in het niet", legt De Vogel uit.
„Ik had er veel meer willen planten,
maar dat mocht niet van de archi
tect. Die zei: Je gaat m'n gebouw
toch niet in 't groen zetten? Dat
schijnt architectonisch niet verant
woord te zijn", zegt de man van de
tuindienst een beetje schamper.
Omdat de nieuwbouw vlakbij de
spoorbaan ligt, verwacht De Vogel
dat er veel onkruid zal opkomen.
„Dat onkruidzaad waait over van de
spoorbaan".
De flora van het AZL is zeer geva
rieerd. Staan er nog bijzondere bo
men of planten tussen? Na enig na
denken noemt De Vogel een grote
vleugelnoot bij de fietsenstalling bij
gebouw 50, de drie grote kastanjes
bij de vrouwenkliniek en een grote
walnoot. Verder is het terrein be
groeid met het „groen" zoals je dat
overal kunt tegenkomen. Alle
straatbomen zijn linden. „Die zijn
heel erg sterk", verklaart de baas
van de tuinlieden.
Een jaarlijks terugkerende klus
staat deze maand voor de deur. De
tuindienst maakt de kerststukjes
voor het ziekenhuis en dat betekent
flink aanpakken. „Dan staan we
met twee man veertien dagen lang
te steken", weet De Vogel.
„Het Academisch Ziekenhuis
Leiden is het paradepaardje
van ons bedrijf. Het is onze
grootste klant. Dagelijks zijn
tweehonderd van onze mensen
full-time in het ziekenhuis be
zig. Al ruim een kwart eeuw
lang". Dit zegt Jan Smeenge,
manager van de Ziekenhuis
Diensten Groep uit Zeist, het
bedrijf dat voor het schoon
houden van het ziekenhuis
zorgt.
De Ziekenhuis Diensten Groep is
voortgekomen uit de Cemsto, de
grote schoonmaakorganisatie van
Vendex. Een tiental jaren geleden
stootte Cemsto het schoonhouden
in de gezondheidszorg af, omdat dit
toch andere eisen stelde dan het
rein houden van bedrijven en an
dersoortige instellingen. Het ver
schil zat in het zogenaamde „huis
houdelijk" en het „hygiënisch"
schoonhouden. „Er zijn eigenlijk
twee verschillen. In de bedrijven
werken we doorgaans als de perso
neelsleden naar huis zijn. Buiten
hun bedrijfstijd dus. In een zieken
huis moeten we ons werk verrichten
terwijl er volop bedrijvigheid heerst.
Dat betekent dat je anders bezig
moet zijn, want je mag natuurlijk
niemand hinderen. Het tweede ver
schil is de wijze van schoonhouden,
het zogenaamd hygiënisch werken.
We moeten voorkomen dat er door
het reinigen kruisbesmetting op
treedt. Het doekje voor het toilet is
dus een ander doekje dan waarmee
we het bureau schoonmaken en dat
is weer een ander dan waarmee we
de tegelwand reinigen. De middelen
die we gebruiken zijn gelijk aan el
ders, maar de werkwijze is anders",
aldus Jan Smeenge.
BUITENLANDS
In het Leidse ziekenhuis werken
thans tweehonderd schoonmakers.
Zij hebben allen de Turkse of Ma
rokkaanse nationaliteit. Ook de
voormannen. „Dat is zo gegroeid",
zegt Smeenge. In de jaren dat we
mensen nodig hadden om deze
werkzaamheden te verrichten,
moesten we een beroep doen op
gastarbeiders. Die mensen zijn in
de loop der jaren met het zieken
huis meegegroeid. Er is nagenoeg
geen verloop en iedereen is tevre
den". Als straks de nieuwbouw is
betrokken, zal de dienst het met
minder mensen afkunnen. „Er zijn
dan wel meer vlerkante meters
schoon te houden, maar we hebben
minder mensen nodig omdat men
betere afwerkmaterialen heeft ge
bruikt en er heel wat minder afstan
den zijn te overbruggen. Een stuk
efficiënter dus".
De band tussen het Academisch
Ziekenhuis en de Ziekenhuis Dien
sten Groep wordt mogelijk nog inni
ger. Een andere activiteit van het
bedrijf is de exploitatie van winkels
en koffieshops in ziekenhuizen. Men
is door het AZL gevraagd offerte uit
te brengen voor de exploitatie van
het nu al bekende „Leidse Plein".
Ook overweegt men een verhuuror-
ganisatie van televisietoestellen
voor patiënten op te zetten. „We
zouden graag ook op deze manier
voor de patiënten gaan werken. Het
zou de positie van het AZL als ons
paradepaardje nog verder verster
ken".
CHEFKOK PASMA
De keuken is ongetwijfeld een van
de meest dynamische onderdeeltjes
van het ziekenhuis. Van 's och
tends zes tot 's avonds negen uur
zijn zo'n tachtig mensen druk in de
weer om de patiënten van drie
maaltijden te voorzien en het perso-
neelsrestaurant te bevoorraden.
Daarnaast moet ook nog eens drie
keer per dag een immense afwas
worden gedaan. Hoofd van de keu
ken is de heer M.J. Pasma. Zijn uit
leg maakt onder meer duidelijk dat
de computer een belangrijke rol
speelt in de kookinrichting die door
de chefkok als een „Hilton met vier
sterren" wordt aangeduid.
Het systeem is eigenlijk vrij simpel.
Pasma legt uit dat er wordt gewerkt
met vier menu-cycli per jaar. Elke
cyclus duurt drie maanden en heeft
een menu van veertien dagen. Dus
na veertien dagen komt hetzelfde
menu terug. Na drie maanden start
een nieuwe cyclus (een nieuw sei
zoen) met een ander menu van
veertien dagen. Voor het hele jaar
staat het menu vast, er hoeven af
en toe alleen wat wijzigingen te
worden ingevoerd. De kans dat een
patiënt twee keer hetzelfde te eten
krijgt, is vrij klein omdat de gemid
delde verblijfsduur in het ziekenhuis
elf dagen is. Daarbij bestaan er
voor langdurige patiënten aparte
regelingen. Alle menu's staan in de
computer en ook alles wat in voor
raad is, is opgeslagen in het geheu
gen van dit apparaat.
De patiënt ho§ft niet te eten wat de
pot schaft, maar hij of zij kan een
ruime keuze maken. Aan de zieken-
huisgast wordt gevraagd wat men
de volgende dag wil eten. Dit wordt
ingevuld op een kaart en later inge
bracht in de computer. Er zijn een
A- en een B-menu. A bestaat bij
voorbeeld uit witlof, een speklapje
en B kan sperciebonen en een blin
de vink bevatten. A en B kunnen
worden gecombineerd, dus men
kan witlof en een blinde vink ne
men. Verder kan men aardappelen
of (zilvervlies)rijst kiezen. Wie geen
witlof of bonen lust, kan worteltjes
krijgen en wie ook geen worteltjes
blieft kan appelmoes bestellen.
Voorts zijn er variaties in toetjes
mogelijk, is er vloeibaar en gemalen
voedsel en vegetarisch eten. Er zijn
in totaal 48 keuzemogelijkheden.
Doordat alle gegevens in de com
puter worden ingevoerd, weet Pas
ma precies wat er in het magazijn in
voorraad is.
De keuken gaat 's ochtends om ze
ven uur draaien. Tot kwart over
acht rolt de ontbijtband, waaraan
voor iedere patiënt apart het geko
zen ontbijt wordt samengesteld. De
zestien keukenmedewerkers doen
dat aan de hand van een kaartje
dat door de computer is geprodu
ceerd en waarop de wensen van de
patiënt staan. De warme-maaltijd-
band loopt van 's ochtends elf tot
kwart over twaalf en voor de
avondmaaltijd van kwart over vier
tot half zes. En zo draait ook de af-
wasband, die door negen perso
neelsleden wordt bemand, drie keer
per dag. Het personeelsrestaurant
krijgt hetzelfde voedsel in bulk aan
geleverd.
SPOORBOEKJE
Pasma vertelt dat de keuken
gens een spoorboekje werkt wai
aan zeer strikt de hand wordt
houden. „Als wij te laat zijn, lo<
een deel van het ziekenhuis vas
De maaltijden worden met de
naries" (gele transportwagens v
het ziekenhuis) naar de verschille v!'
de afdelingen gebracht. „Het is b
langrijk dat die wagen daar op tizijr
is, want de verpleegster staat er
te wachten. Als het eten te laitacifie
staat, dan wordt het koud".
Het hoofd van de keuken zegt d
de patiënten in het algemeen tevr se va
den zijn over het eten. „Uit reg< >orga
matig gehouden enquêtes blijkt d nnen
de mensen het lekker vinden en djg W'
de temperatuur van het voedsel gtiis t<
middeld 65 graden is als het bij
patiënt komt. Dat is goed", leèor d>
Pasma uit. Hij voegt eraan toe d >uw
het AZL landelijk ook goed scoor
Als het moet kunnen vierhondei
kilo aardappelen tegelijk wordi
gekookt. „Maar dat doen we niel
merkt Pasma op. „We koken ti or
kilo tegelijk, zodat de voedini
waarde behouden blijft. Als je
een keer vierhonderd kilo koo
dan duurt het minstens anderhd
uur voordat de aardappelen ga
zijn". De baas van de keuken me
dat alles in kleine hoeveelhedi-
wordt gekookt. „En het vlees wo |0Q(
aan de lopende band gebraden.
genlijk heet die band ook koo
straat". Alleen soep en het toet
(Pasma zegt „toespijs") worden
grote hoeveelheden gekookt.
Over hoeveelheden gesproken, i
een willekeurige dag in novemfc
bereidden de maïtre en zijn med
werkers honderdvijftig kilo aardi
pels, tweehonderd kilo andijvij
twaalfhonderd stukjes vlees, vij
honderd liter soep, honderdvijftig I
ter toespijs en vijftig liter pap. E
dat gebeurt in een keuken die e
genlijk verouderd is. Tien jaar gel
den werd de keuken gerenovee
met de gedachte dat deze kookii
richting in 1986 zou verhuizen ni
de nieuwbouw. Deze verhuizing
echter zes jaar uitgesteld
moeten nu in feite weer renoveren'
meent Pasma.
Velni
jt D
(kenl
iper
Stoelen en gordijnen. Het Acade
misch Ziekenhuis staat en hangt er
vol mee. De hoeveelheden zijn zo
groot, dat drie man een dagtaak
hebben aan het bijhouden van de
overgordijnen en vitrage terwijl drie
stoffeerders vrijwel dagelijks bezig
zijn met het opnieuw bekleden van
stoelen. „Die gaan hier nu eenmaal
eerder kapot. Het is niet van thuis,
maar van een ander", zegt A. van
Leeuwen, chef van de stoffeerderij
van het ziekenhuis.
Maar het blijft niet alleen bij stoelen
en gordijnen. Zo maakt de stoffeer
derij op verzoek kussens in allerlei
soorten en maten. Kussens met ga
ten erin, nekkussentjes, nekrollen,
typemachinehoezen, zandzakjes die
dienen als contragewichten voor
patiënten met gebroken ledematen
en meer „rare dingetjes". Volgens
Van Leeuwen is het meeste wel te
fabriceren. Weliswaar niet zo goed
als in de fabriek, want daar kan het
materiaal worden geseald, op een
bepaalde manier aan elkaar worden
gelast dus. Op de plek van de na
den zit dan een plastic laagje. „Je
moet ervoor zorgen dat er in die
kussens zo min mogelijk naden zit-
STOFFEERDER
A. VAN LEEUWEN:
ten, vanwege het bloed dat erin kan
lopen", legt Van Leeuwen uit. „Ach,
doktoren komen in een ander zie
kenhuis en dan zien ze iets wat ze
ook willen hebben. Zo had iemand
een po-stoel gezien. De technische
dienst heeft die stoel gemaakt etoed
wij leveren het kussen met eelen,
gat". dm
Met de nieuwbouw heeft de stoljf)
,®F
zJnd
feerderij nog niets te maken,
aankleding daarvan is uitbeste
Volgens Van Leeuwen heeft
nieuwe ziekenhuis alvast een ze«
groot voordeel: alles heeft één ma<
en dat is vooral gunstig voor hf.Eer
drietal dat zich bezighoudt met d andi
gordijnen. In de oude gebouwefeal c
treffen de stoffeerders een ze< iopi
grote diversiteit aan gordijnen aar nde
Gebouw 30 spant de kroon. „Dar
hangen wel tien verschillende soorsone
ten en maten gordijnen", zegt Vfeffche
Leeuwen.
De afdeling houdt zich overigenjrierj
niet bezig met het leggen van vloertaf
bedekking, toch een belangrijk oner o
derdeel van het stoffeerdersval lien
„Dat besteden we uit. Waarom fefk
Tja, het is altijd zo geweest. Alleeteel
deurmatten snijden we zelf", anl el'rr
woordt Van Leeuwen. Wel heeft d<wel
stoffeerderij de taak matrassen eftferd
kussens te desinfecteren. Daarvoc renc
heeft men een imposante machin iklir
met een lopende band, een sooijdat
autowasstraat, maar dan voor madorf
trassen en kussens.
