W1M
TAFEL
„Synode is geen bokswedstrijd"
Zuidafrikaanse bisschoppen
fel tegen apartheidssysteem
Gereformeerden: geloofsleven
bij gemeenteleden verdiepen
£cidóc@omcml
kerk
wereld
ZWIJGENDE PAUS WOONDE OPENINGSZITTING BU
Bisschoppen V.S.
heroverwegen
standpunt tegenover
bewapening
t-
ACHTERGROND
ftzidae Commit
DINSDAG 26 NOVEMBER 1985 PAGINA
IN
Kerken leveren maar helft inkomsten
EDCS
De kerken nemen nog maar de helft van de inkomsten van de
E.D.C.S. (Oecumenische ontwikkelingscoöperatie) voor hun re
kening. Dat percentage moet omhoog, te meer omdat de
E.D.C.S. destijds werd opgericht als organisatie, die de kerken
in staat moest stellen om ontwikkelingslanden aan alternatie
ve, gunstige leningen te helpen. Dat zegt mevrouw T. Strop,
voorzitter van de Nederlandse steunorganisatie N.V.O.C.. naar
aanleiding van het tienjarig bestaan van de E.D.C.S. De andere
helft van de investeringen is afkomstig van particulieren, te
weten vijftien miljoen gulden. Slechts enkele kerken nemen
actief deel, een daarvan is de Nederlandse Hervormde Kerk,
waarvan 500 diakonieën en kerkvoogdijen garant staan voor
één miljoen gulden.
Geldproblemen voor Bhagwan-volgelingen
In Rajneeshpuram. de verweesde Bhagwan-commune in de
Amerikaanse staat Oregon, is de grote leegloop begonnen. Een
groot probleem voor velen is een gebrek aan geld om de reis
naar huis te betalen. Velen hebben hun geld op de Bhagwan-
-bank staan en maken gebruik van een Bhagwan-creditcard.
De bedrijsleiding heeft echter laten weten dat de sanyassins
met hun creditcards geen contant geld meer kunnen opnemen.
Velen proberen nu buitenstaanders op hun rekening, en tegen
betaling in cash, te laten eten in het Bhagwan-restaurant, om
op die manier geld voor een buskaartje te verzamelen. Zondag
begon de gestage uittocht van de rode volgelingen van de Indi
ase goeroe al. Er waren op dat moment nog ongeveer 1.000
mensen in de commune.
De bijbel is zaad, God is
de zon, maar wij zijn de
aarde
(Van onze correspondent
Cees Manders)
Onder enorme belang
stelling van de media uit
de hele wereld is maan
dag in Vaticaanstad de
buitengewone bisschop
pensynode van start ge
gaan. De zittingen van de
synode zijn echter beslo
ten en de buitenwacht
moet zich dus tevreden
stellen met de al of niet
integrale weergave van
het gesprokene, enkele
uren later.
Aan de eerste zitting maan
dagochtend namen 159 zoge
heten synodevaders deel. De
paus was ook aanwezig, maar
deed er (zoals bij voorgaande
synodes) het zwijgen toe.
Voorzitter was de Ameri
kaanse kardinaal John Krol
(75).
De Franse Kardinaal Garrone
(84) onderrichtte als „concilie-
veteraan" de bijeenkomst
over de betekenis van het
Tweede Vaticaanse Concilie,
het eigenlijke gespreksonder
werp van deze buitengewone
synode. Tenslotte was het
woord aan de Belgische kardi
naal Danneels (52), door de
paus benoemd tot 'relatore'
van de synode. Naar deze bij
drage was het meest uitge
zien. Want als „relatore" had
hij de taak om de reacties sa
men te vatten die de kerkpro
vincies de afgelopen maanden
hadden gegeven op de vraag
naar hun ervaringen met het
Tweede Vaticaanse Concilie.
Om te beginnen roemde Kar
dinaal Danneels de .jeugd"
van de zestien conciliedocu
menten waarin de resultaten
van het Concilie zijn vervat.
Volgens hem zijn deze leer
stukken nog een uitstekende
leidraad voor de kerk in haar
derde duizendjaar. De katho
lieke kerk kon „onmogelijk"
Overzicht van de openingszitting in de syndezaal van het Vaticaan. Achter de tafel, in het mid
den, de paus, die overigens de bijeenkomst zwijgend bijwoonde
terugkeren naar de tijd van
voor het Concilie, zo meende
hij.
Hoop
Danneels heeft uit de reacties
van de kerkprovincies kun
nen opmaken dat het concilie
over de hele linie grote hoop
heeft gewekt en dat de grote
meerderheid van de gelovi
gen de conciliewaarden heb
ben geaccepteerd.
Grote waardering blijkt er bij
de bisschoppen te bestaan
voor de liturgische vernieu
wing, waartoe concilie de eer
ste stoot gaf. Maar ook voor
de „grotere penetratie van het
woord Gods in het geweten
van de mensen", en voor de
hechtere relatie tussen kerk
en wereld. Vooral de strijd
van de katholieke kerk voor
de mensenrechten, voor de
internationale gerechtigheid,
oogst bij de bisschoppen waar
dering, alsmede de inzet van
de kerk om een beter contact
tot stand te brengen met an
dere religies en culturen.
De bisschoppen wijzen ook op
enkele negatieve aspecten die
zich de laatste twintig jaar in
de katholieke kerk hebben
geopenbaard: er zijn tekortko
mingen in de liturgie en de
voorbereiding voor het
„ambt", er is een crisis in de
biecht; enkele „volksdevoties"
zijn verdwenen; het leergezag
van de kerk komt niet altijd
goed over; de neiging bestaat
kerk tegenover geloof te
plaatsen en vaak legt de kerk
de nadruk teveel op de disci
plinaire en administratieve
maatregelen.
Danneels was getroffen door
de geografische verscheiden
heid van de wereldkerk. De
bisschoppen uit de derde we
reld (die op de synode overi
gens in de meerderheid zijn)
worden geheel in beslag geno
men door zaken als de „be
vrijding van de mens" (La
tijns Amerika), en de adopta-
tie door de kerk van locale
t$l culturele waarden (Afrika).
De tweede wereld van het
oostblok zit alleen maar met
het probleem van vrijheid
van godsdienst. Terwijl de
eerste wereld van het westen
het vooral moeilijk heeft met
de „vrouw in het ambt", het
celibaat en collegialiteit bij
het bestuur van de kerk.
Kardinaal Danneels zette -
gezien de korte tijd die de sy
node ter beschikking staat-
enkele strakke lijnen uit
waarbinnen de discussies zich
de komende veertien dagen
moeten afspelen. De synode
vaders zullen zich concentre
ren op vier (van de zestien)
conciliedocumenten: Gaudi-
um et Spes (over de kerk in
de moderne wereld), Sacro-
sanctum Concilium (over de
liturgie), Dei Verbum (over
de Heilige Schrift) en Lumen
Gentium (over kerk en mys-
Collegialiteit
In Lumen Gentium wordt
ook gesproken over de colle
gialiteit, over de relatie tussen
Petrus' opvolgers en de bis
schoppen, de opvolgers van de
apostelen. Dit collegialiteit-
sprincipe is een „hot item" in
de bijeenkomsten. Kardinaal
Danneels gaf in een toelich
ting toe, dat niet duidelijk is
wat het conciliestuk precies
met die collegialiteit aan wil
de. „Daar zullen we de ko
mende tijd over moeten na
denken. Het kan zijn dat we
het accent meer op het één
(paus) of meer op het ander
(bisschoppen) zullen moeten
leggen. We moeten in elk ge-
Aan het slot van de ochtend
zitting stonden Krol en Dan
neels de pers te woord en ze
deden dat niet zonder humor.
Kardinaal G. Danneels: „geen
bokswedstrijd"
Toen Danneels gevraagd
werd wat hij vond van de op
merkingen van kardinaal
Ratzinger die enkele concilie-
verworvenheden wil terug
draaien ('restaureren'), kwam
hij met het legendarische glas
water op de proppen: „Ratzin
ger beweert dat het glas half
vol is, terwijl zijn tegenstan
ders volhouden dat het half
leeg is. Al die verklaringen
zijn niet belangrijk. Alleen de
waarheid interesseert me. Ik
wil dus alleen maar weten
hoeveel water er nog precies
in dat glas zit. Over restaura
tie zal op de synode trouwens
helemaal niet gesproken wor
den". Danneels verzekerde
dat de synode geen „boxing-
-match" zal worden tussen
verschillende „partijen", als
tussen „conservatieven" of
„progressieven".
Over de (vooral in de VS he
vige) angst voor die „restaura
tie" van Ratzinger zei John
Krol, kardinaal van Philadel
phia: „Die vrees is niet reëel.
Want de synode kan nu een
maal niets terugdraaien van
een oecumenisch concilie. Een
synode kan slechts bijdragen
tot een beter begrip, tot een
betere toepassing van dat wat
het concilie heeft voortge
bracht".
De synode wordt vandaag
voortgezet met interventies
van de voorzitters van de bis
schoppenconferenties. Veel
verrassingen zullen die niet
opleveren, omdat de kern van
hun opmerkingen al ver
woord is in de reactie die ze
de afgelopen maanden schrif
telijk naar Rome hebben mo
gen zenden.
De Amerikaanse bis
schoppenconferentie is
op haar najaarsvergade
ring akkoord gegaan met
een voorstel, een cöm-
missie-ad-hoc te vormen
om na te gaan, of de
voortgaande kernbewa
pening van de Verenigde
Staten nog als moreel
aanvaardbaar moet wor
den gezien.
Dit besluit kan als een grote
overwinning worden gezien
voor een groep bisschoppen,
die twee jaar lang heeft geij
verd om het inzicht te doen
postvatten, dat niet kan wor
den stilgestaan bij de pastora
le brief over oorlog en vrede
van 1983. Toen spraken de
bisschoppen uit, dat voor
shands bestaande kernbewa-
Nederlandse Hervormde
Kerk
Beroepen te Rotterdam-Zuid,
I. J. Wisse te Zeist; te Almelo,
T. Ouwerkerk te IJzendoorn;
te Dronten, D. J. H. Wolse te
Wamel-Breumel-Altvorst,
(streekgemeente Maas en
Waal). Aangenomen naar
Benthuizen, J. Boer kandi
daat te Nieuwveen. Bedankt
voor Nijverdal, F. van Sloo-
ten te Sint Pancras; voor
Poortvliet, A. Vlietstra jr te
Melissant.
Gereformeerde Kerken
Aangenomen naar Gronin-
gen-Helpman, drs. J. Dijkstra
voorheen zendingspredikant
te Uruguay, wonende te
Workum.
pening als moreel aanvaard
baar kon worden beschouwd
in afwachting van wederzijd
se stappen voor ontwapening.
De bisschoppen hebben zich
in hun herziene standpunt
mee laten leiden door de
proeven met de MX inter
continentale raket, die zij als
een wapen zien om een eer
ste klap uit te delen, de plaat
sing van Amerikaanse kruis-
vluchtwapens in West-Euro
pa, het speurwerk voor „Star
Wars" en de weigering van
de regering-Reagan, onder
handelingen te hervatten
over een verbod op kernwa
penproeven.
Naar bisschop Gumbleton
onthulde is het voorstel inge
diend door zes bisschoppen,
maar zou het als hij zich er
echt toe had gezet, geen
moeite hebben gekost er der
tig tot veertig handtekenin
gen onder te krijgen. Naar
zijn overtuiging koesteren
thans al tussen de tachtig en
negentig van de rond 300
Amerikaanse bisschoppen de
overtuiging, dat de afschrik-
kingspolitiek van de Vere
nigde Staten niet meer mo
reel verantwoord is, terwijl
de rest er nog onvoldoende
denkwerk over heeft ver
richt om tot een verantwoor
de besluitvorming te komen.
Bisschop Gumbleton denkt
dat slechts een „uiterst kleine
minderheid" van de bis
schoppenconferentie bereid
zou zijn, zonder meer goed
keuring te hechten aan wat
de Amerikaanse regering
meent aan afschrikkings
macht te moeten opbouwen.
Waarnemers geven hem ove
rigens weinig kans, dat de
bisschoppen in hun vergade
ring van medio-juni volgend
jaar al met een herzien
standpunt naar buiten zullen
komen, zoals zijn wens is. Er
is geen vaste datum afgespro
ken waarop de studiecom
missie klaar moet zijn met
haar werk.
Zowel de primaat van de
Rooms-Katholieke Kerk
van zuidelijk Afrika, aarts
bisschop Denis Hurley van
Durban, als aartsbisschop
Stephen Naidoo van Kaap
stad, heeft fel uitgehaald te
gen Apartheid in Zuid-Afri-
ka.
„Het is mijn vaste overtui
ging dat het conflict in het
door een blanke minderheid
bestuurde Zuid-Afrika zal
eindigen in een bewind van
de zwarte meerderheid", al
dus de voorzitter van de bis
schoppenconferentie Hur
ley, „maar het zal een lange,
moeilijke en pijnlijke wor
steling zijn".
De aartsbisschop werd geïn
terviewd ter gelegenheid van
zijn zeventigste verjaardag
door een katholiek persbu
reau uit de Verenigde Staten.
Hurley, die ooit de jongste ka
tholieke bisschop ter wereld
was, kreeg zijn „politieke be
kering" tijdens zijn studie
voor het priesterschap tussen
1933 en 1940 te Rome. Bij zijn
terugkeer in 1941 in Zuid-
-Afrika besefte hij, dat hij nu
in praktijk zou moeten bren
gen wat hij had geleerd, voor
al in de betrekkingen tussen
de rassen.
Als blanke opgegroeid in
Zuid-Afrika „zonder het min
ste besef dat er groot onrecht
schuil ging in de sociale hou
ding der blanken", verfoeide
de jonge Hurley de geweldlo
ze acticiteiten van Mahatma
Gandhi, toen werkend aan
onafhankelijkheid voor India
en voorheen activist voor
rechten van Indiërs in Zuid-
-Afrika. Later is Gandhi zijn
grootste held geworden en
wordt de aartsbisschop van
het voornamelijk zwarte dio
cees Durban door veel blan
ken gezien als net zo'n op
roerling als Gandhi.
Aartsbisschop Hurley ver
klaarde bij de voorbereiding
van een toespraak, die hij
eens moest houden voor een
conferentie in Duitsland, te
zijn getroffen door het inzicht,
dat hij zelf deel uitmaakte
van een verdrukking uitoe
fend ras, „en daardoor was ik
helemaal van mijn stuk ge
bracht". Naar zijn mening is
het voor ieder afzonderlijk al
moeilijk genoeg tot een gewij
zigd inzicht te komen, „laat
staan voor een samenleving".
Hij zag in de blanke Zuidafri
kaanse samenleving een „vol
komen verkalkte houding in
sociale vraagstukken", en dat
heeft bij hem tot diepe teleur
stelling geleid.
Aartsbisschop Naidoo, van In
diase afkomst, heeft in een
pastorale brief voor zijn bis
dom verklaard, dat de macht
die wordt gebruikt om het ge
weld dat thans het land teis
tert in toom te houden, net zo
iets is als een poging een ri
vier af te dammen. „Als de
oorzaken van het geweld niet
worden weggenomen, zal de
dam vroeg of laat barsten „en
dat is precies wat wij in Zuid-
-Afrika meemaken wegens
het ontzeggen van mensen
rechten aan de meerderheid".
De aartsbisschop noemt apart
heid een grote zonde, omdat
dit systeem een ontkenning
inhoudt van de aan elk indi
vidu door God gegeven waar
digheid. „Een christen die
deze naam waardig wil zijn
kan apartheid nooit accepte
ren, moet haar integendeel
veroordelen, net als de tegen
woordige uitzonderingstoe
stand.
Naar aartsbisschop Naidoo
aankondigde wordt voorlich
tend materiaal geproduceerd
voor alle parochies en groe
pen om informatie-uitwisse
ling aan te moedigen en actie
te ondernemen. In dit aarts
bisdom zijn de ergste geweld
daden van de afgelopen twee
maanden voorgekomen.
De synode van de Gerefor
meerde Kerken in Nederland
heeft maandag in Lunteren
besloten dat er een onder
zoek moet komen naar de
mogelijkheden om het ge
loofsleven in de plaatselijke
kerken te stimuleren.
De synode wees erop dat veel
kerkleden als tegenwicht te
gen de omvangrijke organisa
torische activiteit binnen de
kerken een grote behoefte
voelen aan een verdieping
van hun persoonlijk geloofs
leven. „Velen zijn reeds weg-
gegroeid van wat „beleving
van het geloof" mocht wor
den genoemd en zijn op zoek
naar een nieuwe, authentieke
wijze van geloven", aldus de
synode.
De synode bepleitte verder
een onderzoek naar moge
lijkheden om de gemeentele
den en kerken te helpen bij
het vormen van een mening
over sociaal-economische
vraagstukken. Zij aanvaard
de een voorstel van mevrouw
C.P. Punt-Voorbij (Koude-
kerke) om formele banden
aan te knopen met het Inter
kerkelijke Overleg in School-
zaken (IKOS), dat zich onder
meer bezighoudt het gods
dienstonderwijs op openbare
scholen. Mevrouw Punt wees
erop dat het godsdienstonder
wijs op openbare scholen
steeds belangrijker wordt,
omdat vele gereformeerde
kinderen naar dergelijke
scholen gaan. Zij wees er
voorts op dat veel plaatselijke
kerken al meewerken in net
IKOS, maar dat de formele
relatie op landelijke niveau
tot nu toe ontbreekt. Tien
jaar geleden verwierp de sy
node een voorstel om mee te
werken in het IKOS.
Jongeren
Tevens werd besloten in sa
menwerking met de theologi
sche faculteit van de Vrije
Universiteit te Amsterdam
acceptabel was. De synode
heeft daarom nu de knoop
doorgehakt.
(VU) te laten onderzoeken Het onderzoek wordt uitge-
hoe jongeren meer bij de voerd in de periode augustus
kerk kunnen worden betrok
ken. De synode heeft daar
mee de VU verkozen boven
de theologische hogeschool in
Kampen.
De gereformeerde synode,
verontrust door de geringe
aantrekkingskracht van ae
kerk voor jongeren, besloot
in 1984 tot een „actie-ge-
tot en met juli
omvat drie fasen. Na een
oriënterende fase van litera
tuurstudie wordt er veldon
derzoek gedaan in minstens
vijf gemeenten die onder
meer van elkaar verschillen
in de mate waarin jongeren
bij de kerk zijn betrokken.
De derde fase is het formule-
richt" onderzoek naar parti- ren van conclusies en het ge-
cipatiemogelijkhëden voor
jongeren in de plaatselijke
gemeenten. Voor de uitvoe
ring van het onderzoek zou
het synodebestuur contact
moeten opnemen met zowel
de theologische faculteit van
de VU als het bestuur van de
theologische hogeschool in
Kampen. Het bestuur is er
niet in geslaagd een construc
tie te vinden die voor beiden
ven van beleidsadviezen. De
synode was het erover eens
dat de beleidsadviezen moe
ten worden getest in een „ac
tie-onderzoek" in een of twee
gemeenten. Zij zal nog na
gaan op welke wijze en onder
wiens verantwoordelijkheid
dit onderzoek zal worden uit
gevoerd. Het onderzoek kost
de gereformeerde kerken
300.000 gulden.
Keer ten goede in Suriname
u!
O1
EN 1
khtl
iele i
en n
eerd'
stere
G/P de tiende verjaardag van zijn onafhankelijkheid he jatss
Suriname gisteren een voorzichtige stap gezet op weg ni m
het herstel van democratische verhoudingen. De milita>s
machthebbers en vertegenwoordigers van drie oude politie erc*
partijen hebben een akkoord gesloten, dat volgens de hind<
taanse politicus Lachmon moet leiden tot een „waarachti naf
democratie".
HET verbod op de politieke partijen is opgeheven. Voo
komt er voor april 1987 een nieuwe grondwet, waarover
bevolking zich per referendum kan uitspreken. En tenslo
zullen er verkiezingen worden gehouden voor een volksvt
tegenwoordiging. Overigens: dat kan geconcludeerd word
uit in Paramaribo gedane mededelingen. Begrippen als „rel
rendum" en „verkiezingen" worden in het akkoord niet
pliciet genoemd. Dat is op zich al een reden de overeenkon
met de nodige voorzichtigheid te bekijken.
ngza
iven
uder
De ondertekening van het akkoord betekent desondan
het einde van het politieke isolement, waarin de militai
machthebbers in Suriname zich al enkele jaren bevinden
februari 1980 nam een groep onder-officieren de macht
het land over van de gekozen regering-Arron. Na een hoo
vol begin is het in Suriname vervolgens snel bergafwaai
gegaan, met de decembermoorden in 1982 als absoluut die
tepunt. De militairen genieten sindsdien nauwelijks steu on<
noch in binnen- noch in buitenland. Ook economisch galaa'
het beroerd. Mede door de opschorting van de Nederland! "ei
ontwikkelingshulp is het land vrijwel bankroet. ma
ter
Het zijn deze, zich almaar opstapelende problemen gjmi
weest, die legerleider Bouterse er uiteindelijk toe hebben gi
bracht rond de tafel te gaan zitten met de politici, die hij zd
ooit als oud vuil aan de kant heeft geschoven. Het nu gesl(
ten akkoord is een voorzichtige stap op weg naar het herst|
van de democratie. Maar enkele belangrijke vragen blijv^
vooralsnog onbeantwoord. Welke macht krijgt het parll
ment? Wat wordt de positie van legerleider Bouterse en zi
mannen? Worden de daders van decembermoorden nog b
recht? Slechts de nieuwe grondwet zal over deze zaken di
delijkheid kunnen verschaffen.
NEDERLAND staat intussen voor een belangrijke keus. 1^
het verleden heeft Den Haag keiharde eisen gesteld voor hl
hervatten van de ontwikkelingshulp aan Suriname. De reg|
ring zou kunnen wachten totdat aan al die voorwaarden
voldaan. Aan de andere kant valt niet te ontkennen,
derland mede-verantwoordelijkheid draagt voor de
zoals die na '75 in Suriname is ontstaan. Daarom is
Nederland voldoende reden te overwegen in antwoord d
het in Paramaribo bereikte akkoord een gebaar naar Surini
me te maken.
e
De ontwikkelingshulp op de oude voet hervatten, waarl^^
De reg»
maarden
n, dat N| a
i toestan^/\
is er vod
Suriname méér geld krijgt dan het kan verwerken, zou
heilloze weg zijn. Een gedeeltelijke hervatting van de oi
wikkelingshulp bijvoorbeeld van de humanitaire hulp,
als gesuggereerd door de voormalige premier Haakmat
zou evenwel een aanmoedigingspremie kunnen zijn op
weg naar het ook door Nederland zo gewenste herstel van <ateJ
democratie en de mensenrechten in Suriname.
■ïiji
tri*
Aanhoudend
koud
DE BILT (KNMI) Het weer
houdt voorlopig nog een win
ters karakter. Het blijft koud
en de eerstkomende dagen
zullen er van tijd tot tijd re
gen- en sneeuwbuien vallen.
Overdag dooit het licht. Deze
dooi is geen gevolg van aan
voer van zachte lucht, maar
van het toestromen van de
lucht over de Noordzee. Door
dat het water van de Noordzee
nog een temperatuur heeft
van 8 a 10 graden komen daar
buien tot ontwikkeling. Deze
zullen landinwaarts meestal
sneeuw brengen.
Tussen de kust en het binnen
land is er sprake van een be
langrijk temperatuurverschil.
Aan zee komt de temperatuur
op een graad of 6, terwijl in
het zuidoosten van het land de
temperatuur even boven het
vriespunt blijft steken,
sneeuw in Oost-Brabant
Limburg zal dan ook nog i
snel verdwijnen.
Mogelijkheden
voor wintersport
DEN HAAG Hier volgt
overzicht van de winterspoi
mogelijkheden dicht-bij-hi
en in het Alpengebied, naar
situatie van gisteren.
Duitsland
SauerlaTtd en Eifel: Op dit t
ligt de gemiddelde sneeuwhoogte til
sen de 20 en 25 cm en in Willinge
zelfs 30 cm. Alpine-skiën is o.a.
gelijk in Willingen. Altastenbeii.
Neuastenberg. Okberg en HagePë'
/Wilde Wiese Langlaufen kan m(UI1
op veel plaatsen in de Eifel en in topje
Sauerland.
België it 1
Momenteel varieert de gemiddeligU;
sneeuwhoogte in België tussen de f
en 17 cm Alpine-skiën is mogelijk
de plaatsen Lierneux, Robertville-(p)
vivat en Trots Ponts-Val de Wanrfoo
in de provincie Luik en in Baraqifep
de Fraiture in de provincie Luxert
burg Langlaufen kan men in tal v^
plaatsen.
)t s
Alpenlanden (nt
Door de sneeuwval van de laatste dkrja
gen zijn er in het Alpengebied welGr
waar plaatselijk wintersportmogelijr^
heden, maar de liften zijn nog niet frs
bedrijf.
Gebraden gehakt in
tomatensaus met
spruitjes en
aardappelen
drie-in-de-pan
Nodig voor twee: 1 sneetje
brood, 200 g gehakt, zout,
peper, nootmuskaat, losge
klopt ei, 30 g margarine, 1
ui, 2,5 dl warm water, 1
bouillonblokje, laurier
blad, tijm, 8 g maizena, to
matenpuree, aroma;
Vt kg spruitjes, zout, 5 g
margarine;
l/t tot 1 kg aardappelen;
150 g zelfrijzend bakmeel,
zout, half ei, 1,75 dl. melk,
25 g rozijnen, 25 g krenten,
halve appel, margarine,
poeder- of basterdsuiker.
Week het brood in warm
water, druk het sneetje zo
droog mogelijk en maak het
fijn. Kneed brood, gehakt,
zout. peper en nootmuskaat
stevig door elkaar en voeg
knedende zoveel ei toe dé
de massa stevig-smeu\
wordt. Vorm met natge
maakte handen twee gladó
gehaktballen en leg die tery
minste een uur koel wej
Bak de gehaktballen bruin il
de margarine, op het laats
met stukjes ui. Voeg watei
bouillonblokje, laurierblai
en tijm toe en stoof het vlee
gaar in twintig minuten.
Leg de gehaktballen in eel
schaal en houd die warn
Bind de jus met de met koui
water aangemaakte maizem
en maak de saus op smaal
met tomatenpuree en aroma
Schenk de saus over de ge
haktballen.
Meng zelfrijzend bakmeel el
zout, voeg ei en melk al roe
rende toe en roer door fa—
het mengsel glad is. Doe e;—
de gewassen en goed uitgdf\
lekte rozijnen en krenten—
alsmede de grofgeraspte ap
pel bij.
Laat in de koekepan eet
stukje margarine lichtbruit
worden en schep er losje1
van elkaar drie schepjes be
slag in. Bak de dikke panne\
koekjes langzaam, keer ze all
de bovenkant opgedroogd il i
en bak de tweede kant vlugi
ger bruin. Geef de drie-in-
de-pan warm met poeder- ol
basterdsuiker.
JF.ANNir
