'Volledige vrijheid van mensen is een utopie'
5ï
Officier van
justitie werkt
vaker op routin
BVD weigert openbaarheid „dossier King Kong"
Scheepsmakelaar vergist zich in getuige
Maatschappijleer
als proef
op eindexamen
VéMAMtrvfckjieel
mimiAetufatoq.
cfafiefdHftoUit
MOGELIJK GEDING OVER
DOSSIER HANS KOK
Brinkman stelt
omroepen gerust
SUl
SYMPOSIUM OVER TOEKOMST VAN HET WESTERSE GEZIN
TWIJFEL OVER DOOD VERRADER „SLAG OM ARNHEM"
BINNENLAND
£«idóc Commit
VRIJDAG 22 NOVEMBER 1985 PAGIN
PvdA vermoedt
vriendjespolitiek bij
blad Financiën
DEN HAAG De PvdA eist opheldering van
minister Ruding (Financiën) over de plannen
van zijn departement om een nieuw eigen blad
uit te geven. Dit blad, dat Financiën Magazine
moet gaan heten, zal tevens advertenties van
derden opnemen. De hoofddirectie voorlich-
weten op grond waarvan het ministerie in zee
wil gaan met het adviesbureau Bridge uit Am
sterdam, die de produktie van het blad voor
zijn rekening moet nemen. Hij wijst erop, dat
oud-NOS-verslaggever Charles Schwietert bij
Tekort deskundigen
in automatisering
bij Defensie
DEN HAAG Het ministerie van defensie
kampt met een tekort aan 150 automatise-
rings-deskundigen. Er zijn 570 van deze men
sen nodig, maar omdat het bedrijfsleven meer
betaalt gaan ze eerder daar werken. Dat zei
staatssecretaris Van Hou welingen gisteren tij
dens een overleg met de vaste kamercommis
sie voor defensie. Hij gelooft niet dat het te
kort kan worden opgelost door „relatief klei
ne toeslagen" te geven. De bewindsman ziet
meer heil in het inpassen van het automatise-
ringswerk in de totale carriëre-planning van
het defensie-personeel. Hetgeen betekent, dat
mensen bij het ministerie alleen nog maar
hogerop kunnen als ze een aantal jaren auto-
matiseringswerk hebben gedaan.
AMSTERDAM Mr H. Kersting, advocaat van de vader van de
vorige maand in een Amsterdamse politiecel gestorven kraker
Hans Kok, dreigt in een brief aan hoofdofficier C. van Steende
ren in de hoofdstad met een kort geding, als hij niet voor maan
dag de beschikking heeft over alle rapporten inzake de dood van
Hans Kok. Het medische dossier moet ook voor die tijd in handen
zijn van de vertrouwensarts van de familie Kok, wil Kersting.
Met louter inzage van het dossier neemt Kersting geen genoegen:
„een rustige bestudering van een 160 bladzijden tellend dossier
vergt immers tijd". Het Openbaar Ministerie verklaarde eerder
deze week bij monde van mr H. Wooldrik tegen inzage geen be
zwaar tegen te hebben. Tegen het afgeven van het dossier heeft
het OM om privacy-redenen wel bezwaar. In een reactie liet
Wooldrik weten dat er tegen het verstrekken van het dossier
vooralsnog bezwaren bestaan, omdat de Rijksrecherche haar on
derzoek nog niet heeft afgesloten. „Als wij nu alles op straat gooi
en, dan belemmert dat het vervolg-onderzoek", meent hij.
DEN HAAG Omroepen hoe
ven niet bang te zijn dat zij hun
zendmachtiging verliezen als
gevolg van het zogeheten „stro
mingsartikel". Dat houdt in dat
omroepen wettelijk verplicht
zijn een geestelijke, maatschap
pelijke of levensbeschouwelijke
stroming te vertegenwoordigen.
Controle op naleving daarvan
zal volgens minister Brinkman
(WVC) niet plaatsvinden zolang
de omroepen hun statuten in
tact laten. De bewindsman zei
dat gisteren tijdens de behande
ling van zijn begroting in de
Kamer,
UTRECHT De officieren en meer zaken af op hun t [yen
van justitie in ons land hebben tine. De modale officier h*«AC
een hoogstaande opvatting van een of twee grote zaken on y
hun taak, maar in de praktijk handen, die hij koestert, m
komt daarvan vaak weinig te- is voor de rest vooral een unnr
recht. Doordat zij het steeds kenstouwer".
AMSTERDAM Het ge
zin is niet meer wat het
geweest is. Over seks
wordt veel vrijer gedacht,
de kerk is lang niet meer
voor iedereen een morele
autoriteit en het werk
wordt niet meer louter in
gepikt door mannen. Deze
drie maatschappelijke
hoofdthema's hebben ui
teraard invloed (gehad) op
relaties van mensen on
derling. Daardoor is het
traditionele gezin zoals we
dat vooral kennen uit de
jaren na de Tweede We
reldoorlog, al lang niet
meer de enig denkbare
leefvorm.
Deskundigen denken dat deze
ontwikkelingen nog veel ver
der zullen gaan. De Sociaal
Wetenschappelijke Raad stelt
zelfs dat die veranderingen
het belangrijkste sociale ver
schijnsel van de tweede helft
van deze eeuw zullen worden.
Daarom nodigde de Raad en
kele autoriteiten op het gebied
van leefvormen uit voor een
symposium dat vandaag in
Amsterdam werd gehouden.
Daar werd duidelijk dat er een
enorm gebrek is aan onder
zoek en dat de ontwikkelingen
nog véél te weinig zijn terug te
vinden in wettelijke, vooral ju
ridische regelingen.
Symposium-voorzitter me
vrouw prof. dr. J. de Jong-
Gierveld deelde mee, dat de
Vrije Universiteit een onder
zoek voorbereidt onder twee
duizend jongeren in drie leef
tijdsgroepen. De vakgroep me
thode en techniek van de VU
wil op die manier onderzoeken
of er bij de jeugd iets te mer
ken is van de „aanzienlijke
veranderingen in waarden en
normen". Eén van de dingen
die men zich afvraagt is hoe
mensen op die leeftijd aankij
ken tegen het huwelijk en het
moederschap.
Privé-leven
Een probleem bij alles is even
wel dat mensen steeds minder
geneigd zullen, zijn de veran
deringen in hun privé-leven
aan een officiële instantie te
melden. Want een kenmerk
van de maatschappelijke ver
anderingen is dat mensen, jong
én oud. meer belang zijn gaan
hechten aan privacy. Dr. Iteke
Weeda, gezinssociologe, merk
te daarbij op. dat veel mensen
door het verlangen naar een
grote individualisering een
zaamheid tegemoet zullen
gaan. Hoewel de VU kortgele
den nog een onderzoek af
rondde waaruit bleek dat een
zaamheid vrijwel altijd een ne
gatieve ervaring is, meent
Weeda het tegenovergestelde.
„Veel mensen komen juist
door eenzaamheidsgevoelens
tot nieuwe bevrijdende inzich
ten en levensstijlen. Individu
alisering zal de medemense
lijkheid eerder bevorderen
dan verhinderen. Het betekent
namelijk dat mensen zelfstan
dig in staat zijn hun verant
woordelijkheden te bepalen en
na te komen. Volledige vrij
heid van mensen is echter een
utopie. Dat is niet te bereiken
in een samenleving waarin ve
len een plaats moeten vinden.
Ook het bereiken van alom
vattende medemenselijkheid is
een utopie. Maar het kan wel
een belangrijk samenlevings-
doel zijn. Daarom is het nood
zakelijk dat mensen niet alle
solidariteit binnen het gezin
leggen en concurrentie erbui
ten. Het openbreken van die
uitermate kleine, kwetsbare
eenheid is van wezenlijk be
lang voor de toekomst".
Spiegelglad ijs
Weeaa stelde zich op spiegel
glad ijs te begeven, maar wilde
niettemin toch een aantal toe
komstverwachtingen uitspre
ken. Zo voorziet ze voor de
komende vijftien a twintig
jaar een samenleving waarin
het leven als een paar geen re
latief hoge status meer kent en
het belang van het huwelijk
gering tot nihil is. „Man en
vrouw zijn hiërarchisch gelijk
en niet in alle gevallen op el
kaar aangewezen. De volwas
sen mens heeft meerdere
vrienden, die een verschillen
de betekenis voor hem of haar
hebben. Indien noodzakelijk
kunnen belangrijke tussen
menselijke verhoudingen via
een contract worden gere
geld".
„De verschillende geaardheid
en levensloop van mensen ma
ken het wenselijk met meer
dere mensen een zekere mate
van intimiteit op te bouwen.
Het centraal stellen van één
persoon kan gemakkelijk de
persoonlijke ontwikkeling be
lemmeren. Het krijgen van
kinderen zal steeds minder
vanzelfsprekend worden en in
de opvoeding van eventuele
kinderen zal het er minder om
gaan het ver te brengen. Be
langrijker is goed te functione
ren in menselijke contacten".
Tevens vermoedt Weeda, dat
het aantal huwelijken verder
zal afnemen. De snelheid
waarmee dat zal gebeuren, is
volgens haar afhankelijk van
(financiële) regelingen van de
overheid en de mogelijkheden
van gelijke rechten voor kin
deren die binnen en buiten
een huwelijk zijn geboren.
Ook de rechten van de ouders
zijn daarbij van belang.
Sociaal stelsel
In dat verband merkte ze op
dat het alleenwonen gestimu
leerd kan worden door het so
ciale stelsel. „In een tijd waar
in vrouwen het minder aan
trekkelijk vinden economisch
afhankelijk te zijn van een
man en een uitkering alleen
verkregen kan worden als
men niet samenwoont, zullen
steeds meer vrouwen ervoor
kiezen alleen te blijven wonen
en eventueel een LAT-relatie
aan te gaan".
Volgens Weeda zal de ihvoe-
ring van een basis-inkomen
ertoe bijdragen dat de oude
rolverdeling weer hersteld
wordt. Vrouwen hoeven dan
namelijk voor hun financiële
onafhankelijkheid niet meer
de arbeidsmarkt op. Weeda
herinnerde ook aan de twee-
verdienerswet, waardoor veel
mensen hun huwelijksrelatie
officieel zullen verbreken en
een LAT-relatie aangaan. Ver
der zullen jongeren zich door
deze wet genoodzaakt zien niet
te gaan trouwen of samenwo
nen. „Zo kunnen conservatief
bedoelde maatregelen een pro
gressieve uitwerking hebben
op het sociale leven. En an
dersom". Weeda voorspelt dat
er de komende jaren zoveel
minder kinderen geboren zul
len worden, dat de samenle
ving zich ernstig zorgen gaat
maken over de getalsverhou
ding.
„Het briefje"
Dr. J.A. Stalpers bekeek de
toekomst van het gezin uit een
cultuur-psychologisch perspec
tief en zei, in tegenstelling tot
Weeda, te vertrouwen op een
ruime toekomst voor het ge
zin. Maar dan in de ruimste
zin; zowel het traditionele ge
zin als de modernere vormen
zoals één-oudergezinnen en sa
menwonen zonder „het brief
je". Hij merkte er wel bij op,
dat hij het gezin niet als de ex
clusieve manier van samenle
ven ziet.
Stalpers: „Uit een aantal on
derzoeken in de Verenigde
Staten komt het gezin met een
vader en een moeder naar vo
ren als optimale situatie voor
de opvoeding. Daarbij tonen
onderzoeken naar persoonlijke
toekomstverwachtingen aan,
dat de meeste jongeren een
huwelijk met kinderen als hun
toekomst zien. Jongeren die
progressief denken blijken in
de praktische uitvoering van
hun ideeën vaak aanzienlijk
behoudender". Stalpers had
bedenkingen tegenover echt
scheidingen. Hij meent dat
mensen onder economische
druk eerder geneigd zijn te
streven naar een solide en sta
biele relatie dan naar een opti
male beleving van de seksuali
teit.
DICK HOFLAND
5*
socioloog
gisteren op een bijeenk*1
over zijn proefschrift waa 0
hij aanstaande donderdag an S
de Domstad hoopt te promo tenn
ren tot doctor in de rechtj gertl
leerdheid. Van de Bunt hfc i
voor zijn promotie-onder» y._.
ruim een jaar lang meegelo|
met de officieren van
niet nader genoemde arron* &SC*
sementsparketten, gekel )aar
hoe ze werken en vooral
ze beslissingen nemen.
mg<
vaar
De minister van justitie ov een
schat volgens de promoven* che
zijn eigen greep op het op nog*
baar ministerie. Dat blijkt ju
voorbeeld uit een beleidsvo anb
nemen dat in het plan Sam* ,jer
leving en Criminaliteit gei en)
muleerd is: het terugbreng d
van het aantal geseponee
zaken tot de helft. „Daar m ierii
ik om lachen omdat ik w ,res'j
dat zoiets nooit gerealise* |en
wordt. Dat zullen de officiei |at
zelf wel uitmaken",
Van de Bunt.
2 ;ijn
can
ling
Omdat nauwelijks toezicht
staat op de vervolgingsbe
singen van officieren van
titie is het volgens Van
Bunt een groot probleem
zij, in vergelijking met
rechters, steeds meer mi
krijgen. Steeds vaker won
strafzaken achter de geslof*111
deuren van het kantoor vj"°*
de officier geregeld en niet
een openbare rechtszitting. -
Die tendens is terug te vind
in de cijfers over de afgelop Pe
tien jaar. In 1975 kwam nog
procent van de gevallen
verder dan de officier van
titie, vorig jaar was dat af
procent. Behalve door te
slissen tot seponeren of
het „ter informatie" toevoeg
van zaken wanneer persor
al voor iets anders moe
voorkomen kan dat sinds 1
ook door transactie. Een r
drijf kan dan worden
kocht zonder dat de rechter
aan te pas komt. Van die n
gelijkheid maken de officier
volgens Van de Bunt erg v
gebruik. Nu al gebeurt dat in u
procent van de gevallen en
zijn volgens de promoven*
bepaald niet altijd kleine za
dar
dat
Het
dan
DEN HAAG Wordt het
dossier van Christiaan An-
tonius Lindemans, alias
King Kong, geopend?
Komt een einde aan de
geruchtenstroom over de
dood van deze Nederland
se dubbelspion uit de
Tweede Wereldoorlog?
Opnieuw wordt duidelijk
heid geëist over wat zijn
rol als eventuele verrader
van „de Slag om Arnhem"
is geweest. Gisteren boog
de afdeling rechtspraak
van de Raad van State
zich over het verzoek van
het Haarlems Dagblad om
inzage te krijgen in de
stukken die betrekking
hebben op de zaak King
Kong. Deze stukken zijn
in de archieven van de
binnenlandse veiligheids
dienst (BVD) opgeborgen
en worden angstvallig
achtergehouden.
Christiaan Antonius Linde
mans maakte deel uit van het
Nederlands verzet in de Twee
de Wereldoorlog. Sinds 1939
werkte hij voor de Britse ge
heime dienst. Lindemans was
een man die hield van schie
ten en vechten en het gevaar
nooit schuwde. Daarom was
hij een uiterst bruikbare
kracht voor de geallieerden.
Lindemans begeleidde Britse
geheime agenten over de vij
andelijke linies, werkte mee
aan de vluchtroute naar Vi-
chy-Frankrijk, was in 1943 be
trokken bij de „piloten-hulp"
en voerde liquidaties uit. Een
vechtersbaas die vanwege zijn
lichaamskracht King Kong
werd genoemd. Maar hij was
geen uitgesproken vaderlands
lievende idealist. Toen zijn
broer door de Duitsers werd
opgepakt deinsde hij er niet
voor terug over te lopen. In
ruil voor de vrijlating van zijn
broer werd hij informant voor
de Abwehr. Tientallen illegale
werkers vonden door zijn ver
raad de dood. King Kong werd
een dubbelspion die beide par
tijen een rad voor ogen wist te
draaien. Enerzijds de in Brus
sel gestationeerde staf van
prins Bernard, anderzijds lui
tenant-kolonel Giskes, de
Duitse Abwehr-chef in Neder
land. Begin september 1944
Christiaan Antonius Linde
mans, alias King Kong.
hoorde King Kong over de
voorgenomen geallieerde
luchtlanding bij Arnhem, ope
ratie Market Garden. Hij gaf
deze informatie door aan de
Duitsers en Market Garden
werd een debacle. Een maand
later werd King Kong door de
geallieerden ontmaskerd. Na
uitputtend te zijn verhoord,
pleegde hij in de zomer van
1946, vlak voordat zijn proces
zou plaatsvinden, zelfmoord.
Precieze rol
Sindsdien is veel gespeculeerd
over de precieze rol van King
Kong. Met name over de bete
kenis van zijn verraad voor
het verloop van de Slag om
Arnhem. In 1980 verscheen
deel 10A van dr. Lou de Jongs
standaardwerk „Het Konink
rijk der Nederlanden in de
Tweede Wereldoorlog". De
Jong stelt dat de operatie Mar
ket Garden wel is verraden
maar dat dit verraad geen in
vloed heeft gehad op het ver
loop van de geallieerde lucht
landingen rond Arnhem. King
Kongs mededelingen werden
door de Duitsers niet al te se
rieus genomen. Hij pleegde
zelfmoord om de publieke
schande te ontlopen. Maar aan
de conclusies van De Jong
wordt getwijfeld. Belangrijkste
reden: De Jong heeft slechts
een gesprek gehad met men
sen van de BVD maar kreeg
geen inzage in het dossier
King Kong. En met zijn ver
haal worden eventuele fouten
van prins Bernard, die veel
vertrouwen heeft gehad in
King Kong, ontkend.
In „Facetten van de Slag om
Arnhem" (1984) stelt de histo
ricus W.H. Tiemens dat Linde
mans wel degelijk de Duitsers
van nuttige informatie zou
hebben voorzien. Informatie
die hij uit de hoogste kringen
op het hoofdkwartier van
prins Bernard had gekregen.
Ook is er volgens Tiemens
geen sprake van zelfmoord ge
weest. Dit was een verdwijn
truc. Met hulp van een buiten
landse inlichtingendienst is
King Kong het land uitge
smokkeld. In zijn graf op de
Rotterdamse begraafplaats
Crooswijk ligt iemand anders.
Dit laatste leidde tot nieuwe
speculaties. King Kong zou
nog in leven zijn en in Argen
tinië wonen. Het Haarlemse
VVD-raadslid mevrouw B.
Thöne heeft verteld dat zij in
1944 deel uitmaakte van een
verzetsgroepje rond King
Kong. Na zijn overlopen naar
de Duitsers zijn de nodige
mensen opgepakt en gefusil
leerd. Voor haar voldoende re
den om bereid te zijn een offi
cieel verzoek in te dienen om
het graf van King Kong te
openen.
Vorig jaar werd door het
Haarlems Dagblad een ver
zoek tot inzage van de King-
Kongdossiers ingediend bij de
minister van binnenlandse za
ken. Een jaar later kwam
het negatieve antwoord, waar
na het dagblad naar de afde
ling rechtspraak van de Raad
van State stapte.
„Dit is een principiële kwes
tie" stelde mr. P. de Haan,
hoofd van de binnenlandse
veiligheidsdienst, gisteren tij
dens de zitting. „Alle werk
zaamheden van de BVD heb
ben betrekking op de veilig
heid van de Staat. Het toepas
sen van de Wet Openbaarheid
Bestuur op de BVD schept
precedenten, brengt informan
ten en agenten van de Dienst
rechtstreeks in gevaar". Ook
wordt volgens De Haan de
staat geschaad omdat buiten
landse diensten niet langer be
reid zullen zijn gegevens te
verstrekken waarvan geheim
houding niet gegarandeerd
kan worden. Mr. A. Maandag
zei namens het dagblad dat op
deze manier, door stukken
simpelweg in BVD-archieven
te stoppen, ze nimmer open
baar worden. Hij betwijfelde
of stukken van 40 jaar oud de
huidige BVD zouden kunnen
schaden.
De Raad van State doet 2 janu
ari uitspraak.
FRANS BOTHOF
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Tweehonderd scholen voor voortgez) si
onderwijs hebben zich aangemeld om het vak maa o
schappijleer bij wijze van proef in het eindexamenpal e
ket op te nemen. Dit liet staatssecretaris Ginjaar-Ma J
(Onderwijs) gisteren in de Tweede Kamer weten.
De staatssecretaris zei er alle vertrouwen in te hebben dat
proef zal slagen. Sinds augustus van dit jaar zijn veertig schole
verdeeld over het land en de verschillende levensbeschouwel
ke richtingen, met het experiment begonnen. Het gaat
twaalf scholen havo/vwo, negen met mavo, vijftien in de cor
natie lbo/mavo en vier scholen in het dag- en avondonderw
wat ook aan volwassenen wordt gegeven.
Bij de examens voor maatschappijleer wordt volgens de staatss B
cretaris ruimte gelaten voor de eigen levensbeschouwing van
scholen. Het overdragen van feitelijke kennis aan de leerling*
moet evenwel op de eerste plaats blijven staan. Enkele thema
die bij de landelijke examens aan de orde zullen komen zijn ii
middels nagenoeg zeker: massamedia, arbeid en politieke f
sluitvorming.
Bij de andere dan de veertig eerdergenoemde scholen zijn oveif
gens problemen ontstaan over de bevoegdheden van de leei
krachten. In 1981 heeft oud-onderwijsminister Pais aan zo
2500 afgestudeerden in aardrijkskunde en geschiedenis een c
derwijsbevoegdheid voor maatschappijleer cadeau gedaan.
deze leerkrachten ontbreekt echter in veel gevallen de motivat
om les te geven in maatschappijleer.
SUSKE EN WISKE DE MOOIE MILLIREM
DORDRECHT De
voormalige scheepsmake
laar Willem R. is zelf de
leidende figuur geweest
achter de Zwitserse on
derneming Cinoma, die ja
renlang de controle heeft
gehad over een wirwar
van Nederlandse en bui
tenlandse ondernemingen
van R.
Dit heeft ^mr. J. de Wit uit
Veessen gisteren verklaard op
de derde dag van het proces
tegen R. voor de rechtbank in
Dordrecht. De Wit kent R. al
vanaf 1974 en is regelmatig als
juridisch adviseur van hem
opgetreden.
De Wit vertelde feitelijk het
zelfde wat het politie-team de
afgelopen jaren ook al had
eigen Zwitsers mantelbedrijf
(Cinoma) waarvan de belan
gen in een trust werden be
heerd (Eucofin) met een Ne
derlandse bedrijf (Anreco).
Daaromheen zwermden tal
van ondernemingen die ook
door R. met behulp van ande
ren werden gecontroleerd.
Van het gehele in 1976 opge
zette netwerk is vrijwel niets
meer over.
De Wit was op uitdrukkelijk
verzoek van R. zelf als getuige
opgeroepen. Zijn raadsman,
mr. D. Moszkowicz, heeft te
vergeefs getracht hem daar
van af te houden, omdat de
raadsman voorzag dat De Wit
een belastende verklaring zou
afleggen. R., die onlangs met
De Wit vanwege een marihua-
nasmokkel is aangehouden,
gokte er echter op dat De Wit
beider belangen in de nieuwe
drugszaak.
R. ontkende het hem ten laste
gelegde aandeel in een smok
kel van 1.000 kilo hasj in een
container vanuit Bombay via
de Antwerpse haven naar Ne
derland. Volgens de verdachte
had hij slechts een transactie
van 15.000 meter gordijnstof
ten behoeve van een confec
tiebedrijf op het oog.
De rechtbankpresident stond
gisteren niet toe, dat Willem
R. ter zitting met zijn raads
man overleg kon voeren over
een vraag over de verkoop
van een stuk grond in Ierland
aan een Westduitse zakenrela
tie. Volgens raadsman Moszko
wicz kan de afwijzing in een
eventuele beroepszaak ver
strekkende gevolgen hebben
en tot vernietiging van het
vonnis en terugverwijzing van
r»- —il;
