yi
Mijn wortels liggen zo diep in de
kerk dat ik er niet uit wil
£ctdóe Sou/toni»
HTTïïTl
TAFEL
EeidaeSouttwit
kerk
wereld
HEDWIG WASSER:
D
Kerkgang en
katholiek onderwijs
Hoewel in het protestants-christelijk basisonderwijsF
dezelfde regio de situatie niet wezenlijk zal verschillen, UpTr-ki
toch een belangrijk onderscheid. De katechese op de rooi**^'
katholieke basisschool is formeel een zaak van de kerk.
niet eens zo lang geleden was die relatie voor iedereen zie
baar: de parochiepriester kwam op de scholen om het k;
chismusonderricht te geven. In 1964 verschenen de „grof
lijnen voor een vernieuwde schoolkateehese". Deze publ||
tie van het Hoger Katechetisch Instituut (HKI) in Nijme(
was het begin van een nieuwe traditie: de schoolkatechj
werd vooral een taak van de onderwijsgevenden. Maar
formele verantwoordelijkheid van de kerk voor de gekx
opvoeding op de katholieke scholen bleef. In het protestai_
christelijk onderwijs hebben op een uitzondering
scholen geen formele binding met een kerk. Daar valt
godsdienstonderwijs net als alle andere vakken onder
antwoordelijkheid van het bestuur.
ar> -
■li
Het katholiek onderwijs lijkt, meer dan het protestan
christelijk onderwijs, „bestuurbaar" te zijn als het gaat om,n
ACHTERGROND
ZATERDAG 16 NOVEMBER 1985 PAGIN
NNI
Castro sprak na 20 jaar met bisschoppen
President Fidel Castro
jaar weer een gesprek
Cuba heeft voor het eerst sinds 20
de Rooms-Katholieke bisschoppen
gehad. Volgens de secretaris van de bisschoppenconferentie
had de ontmoeting „een warm en positief karakter". De zeven
bisschoppen verwachten dat ze vaker gesprekken met Castro
zullen hebben.
De ontmoeting, die afgelopen dinsdag plaats vond, wijst op een
langzame verbetering van de betrekkingen tussen het commu
nistische bewind en de rooms-katholieke hiërarchie. Begin dit
jaar had Castro Amerikaanse bisschoppen, die Cuba bezochten,
toegezegd dat hij de dialoog met de leiding van de Rooms-Ka-
tholieke Kerk zou openen.
Gift van zes ton aan Bijbelgenootschap
Met grote dankbaarheid heeft het Duitse Bijbelgenootschap ge
wag gemaakt van het feit, dat een alleenstaande man uit het
Rijnland, die 14 november op 81-jarige leeftijd is overleden,
zijn gehele vermogen van 660.000 gulden aan het genootschap
heeft vermaakt. Secretaris-generaal Siegfried Meurer, die geen
nadere bijzonderheden bekend wilde maken, verklaarde alleen
dat deze particulier ernst heeft willen maken met de bijbelse
opdracht, alle volken bekend te maken met het evangelie. „Hij
heeft een voorbeeld willen geven om christenen ertoe te bren
gen, dat zij naast de materiële nood van de mensen ook een
open oog hebben voor de geestelijke nood in de ontwikkelings
landen en in Oost-Europa", aldus de secretaris-generaal.
Ontroerd zijn is
ademen met het hart
„Dat de eenvoudige woorden
die ik daar gesproken heb,
zulke intense gevoelens en
felle reacties hebben opgeroe
pen, houdt mij nog dagelijks
bezig. Iemand schreef mij: je
hebt de pijn die zo diep in
vrouwen zit precies geraakt.
En toch: wat ik zei was oud
nieuws. Er is meer gebeurd
dan we gehoord hebben. Die
mensen hebben met een der
de oor zitten luisteren. Zo'n
oor missen de bisschoppen.
Die zijn horende doof".
Mevrouw Hedwig Wasser uit
Peize maakte op zondag 12
mei dit jaar wereldnieuws
toen zij in haar toespraak tij
dens een ontmoeting tussen
de Paus en de missionaire or
ganisaties in de Jaarbeurs in
Utrecht namens de Neder
landse Missieraad van haar
officiële tekst afweek. Op per
soonlijke titel vroeg Hedwig
Wasser zich onder meer af of
„wij op de goede weg bezig
zijn als er geen ruimte maar
uitsluiting wordt aangezegd
aan ongehuwd samenwonen
den. gescheidenen. homosek
suelen, gehuwde priesters en
Bijna een half jaar na deze
historische toespraak krijgt
Hedwig Wasser nog iedere
week een reactie. Er zijn
meer dan vijfhonderd brieven
in de brievenbus van haar
woning in Peize gevallen. Po
sitieve en ook negatieve reac
ties uit Nederland, maar ook
uit Indonesië, Amerika, Ke
nya en uit bijna alle Europese
landen. Twaalf procent van
die brieven was uitgesproken
negatief over de persoonlijke
Wasser.
„Dat mensen het niet met je
eens zijn, is aanvaardbaar zo
lang ze hun kritiek ook maar
met argumenten onderbou
wen. Ik heb echter ook nogal
wat ongenuanceerde agressie
ve reacties gehad, waarvan
wij erg zijn geschrokken. Wat
die mensen nu precies bezielt
weet ik niet. Ik ben uit mijn
rol gestapt daar. Dat heeft
mensen zo enorm geschokt. Is
dat nu een reden om mij en
mijn gezin zo door het slijk te
halen?
In het begin vonden mijn kin
deren het allemaal erg inte
ressant, maar na verloop van
tijd waren-ze er wel moe van.
Vooral toen we ook nog een
bommelding kregen, was de
maat vol. Je kan heel ratio
neel zeggen: er klopt iets niet.
Je ontkomt er niet aan vast te
stellen dat die mensen zelf in
de knoop zitten en hun pro
blemen nu op mij afreageren.
Het laat je allemaal natuurlijk
niet koud".
„Als ik dan weer lees dat die
Mariënburggroep niet als ka
tholiek mag worden be
schouwd van de bisschoppen
dan word ik wel zo intens
verdrietig. Het is bedroevend.
Dat is weer een grote stap
achteruit. Ik denk wel eens
dat de enige zorg van kerklei
ders de vraag is: hoe houden
wij de zaak in het gareel. Ze
vergeten daardoor te horen
en te zien wat er werkelijk
gebeurt. Ze zijn dus ziende
blind, horende doof, hoe je
het maar wil zeggen. Ik zou
ook wel kunnen zeggen: ik
stap de kerk uit. Maar mijn
wortels liggen zo diep in die
kerk. Ik heb daar in mijn
jeugd zoveel warmte
dat ik er niet uit kan of wil
stappen".
Sinds vorig jaar volgt me
vrouw Wasser een part-time
opleiding bij de Vereniging
voor theologie en maatschap
pij in Driebergen. Ze loopt
daarvoor onder meer als pas
toraal opbouwwerkster stage
bij het Diocesaan Pastoraal
Centrum van het bisdom Gro
ningen in Assen. Ze was al ja
ren vrijwilligster bij dit cen
trum. Nu doet ze in het kader
van haar studie onderzoek
naar het functioneren van de
kenale werkgroepen. Vrede
Ontwikkelingssamenwerking
Missie en Samenlevingsvraag
stukken. Ze vertegenwoordigt
het bisdom Groningen in de
Nederlandse Missieraad. Ze
zit in het hoofdbestuur van de
St.Willibrordvereniging in
Den Bosch. Na haar 'optre
den' op 12 mei kwamen er ge
regeld verzoeken binnen be
stuursfuncties op zich te ne
men of spreekbeurten in het
land te houden. Pax Christi
heeft haar bijvoorbeeld ge
vraagd in het bestuur te ko
men zitten. Voorlopig houdt
ze alles nog af. „Ik ga eerst
door met de zaken die ik al
had aangepakt. Ik hou drie
belangrijke taken: mijn gezin,
de studie en mijn werk en die
zijn in wisselende volgorde
belangrijk voor mij. Ik wil
mijn werk niet teveel op lan
delijk niveau doen. Ik wil
graag dicht bij mijn eigen om
geving blijven".
Voor haar studie moet ze ie
dere dinsdagmorgen vroeg
naar Driebergen reizen. Ver
der zijn'er ook geregeld stu
diedagen en congressen, die
ze wil volgen. „Gelukkig kan
ik goed vooruit denken en or
ganiseren, zodat het huishou
den gewoon doordraait als ik
eens een dagje weg ben. Ik
ben die studie begonnen om
wat meer ondergrond te krij
gen. Het is geen zuiver weten
schappelijke opleiding, maar
het is een agogisch theologi
sche richting. Dat betekent
dat deze opleiding duidelijk
kiest voor mensen die in de
knel zitten. Die keuze had ik
twintig jaar geleden ook al ge
maakt, want toen volgde ik de
sociale academie. Het valt me
zo vaak op hoe mensen achter
blijven, omdat ze toevallig
geen kansen hebben gehad.
Dat steekt me. Dat roept me
op door te gaan. Als ik die
studie heb afgerond hoop ik
wat meer inzicht te hebben in
allerlei maatschappelijke pro
cessen. Ik zit niet op dat di
ploma te wachten. Ik ben
geen kostwinner. Ik zit in een
bevoorrechte positie. Aan de
andere kant doe ik dit werk
allemaal als vrijwilligster. Ik
word dus niet betaald. Dat
geld heb ik niet nodig, maar
je vraagt je wel eens af: waar
om het eigenlijk niet wordt
betaald. Het is gewoon werk.
Ik ben daar een beetje dubbel
in, zoals dat heet. Als je zou
worden betaald kun je ook
weer niet gemakkelijk zeg
gen: vandaag moet ik echt
thuisblijven, want mijn kind
is ziek. Zo'n situatie heeft zich
ook eigenlijk nog nooit voor-
gdaan. Ik verzuim zelden".
„Als je de positie van de
vrouw wilt veranderen, moet
je als vrouw veranderen". Ze
heeft uit vele brieven van
vrouwen begrepen dat zij niet
alleen staat in die strijd. „Ik
heb in een persconferentie na
12 mei gezegd dat ik het van
zelfsprekend vind voor men
sen die in de knel zitten op te
komen. Toen schreef een
vrouw mij: juist die vanzelf
sprekendheid hoort bij ons
vrouwen. Niet eerst denken
wat zouden de mannen ervan
vinden of wat zouden de
voor- en nadelen zijn. Wij
doen zelfbewust wat ons ge
voelsmatig in dit opzicht
wordt ingegeven. Maar je zult
mij niet horen zeggen: wij
kunnen het alleen wel, wij
hebben de mannen niet nodig.
Ik wil streven naar die heel
heid, naar samenwerking
vanuit de instelling dat de een
niet meer of minder is dan de
ander.'
Hedwig Wasser: Als je de
positie van de vrouw wilt
veranderen, moet je als
vrouw veranderen.
„Ik heb ook gehoord dat er
veel vrouwen zijn die zich
prima voelen in de kerk. Na
tuurlijk als je maar keurig op
je plaats blijft zitten, dan heb
je ook helemaal niet in de ga
ten dat je onderdrukt wordt.
Ze zeggen: onderdrukking?
Hoe kom je er bij? Belachelijk
vinden ze dat. Pas als je van
je plaats komt, de grenzen
overschrijdt, krijg je in de ga
ten hoe ze je op de plaats heb
ben gehouden al die tijd. Dat
heb ik zelf ervaren toen ik
van mijn tekst afweek bij de
paus. Ik ging ook even over
die grens. Ik kreeg een storm
van kritiek over me heen. En
dat voor zoiets eenvoudigs".
przii
zittersc
d voert
ravonc
Van
T Mkt
lN het onderzoek van dr. Claassen naar schoolkatechfereid
waarover wij gisteren uitvoerig berichtten, wordt op een
tje gezet wat eigenlijk iedereen wel weet: lang niet alle
derwijsgevenden aan rooms-katholieke basisscholen in
bisdom Rotterdam, zijn geregelde kerkgangers. En eveneldvoen
een flink deel van de leerkrachten heeft niet de intentie >nd vo
christelijk geloof via de katechese over te brengen. kand
schap
ir
o<
TSTI
moei
alcol
kt a
hun
geloofsopvoeding. De kerk heeft immers de bevoegdheid,
dien gewenst, regelend in te grjjpen. Het is verleidelijk
met de uitkomsten van het onderzoek in de hand te const
ren dat „de kerk de katechese nooit uit handen had moe COncl
geven, want de onderwijsgevenden doen het niet goed'
dat „de kerk strengere eisen moet gaan stellen aan
wijsgevenden die katechese geven".
de
WANNEER dergelijke uitspraken worden gedaan, is
goed te bedenken dat de katholieke kerk in de jaren z<
haar positie in het onderwijs deels uit handen heeft gege se
op weloverwogen gronden. In theologisch opzicht vonder
veranderingen plaats (het Tweede Vaticaans Concilie) er jens
onderwijskundige zin groeide het inzicht dat godsdiens „Al(
opvoeding helemaal bij het „gewone" onderwijs hoort en
door de klasseleerkracht gegeven dient te worden. En i
binnen de geloofsgemeenschap bestaan grote verschillen
visie op centrale thema's van het katholieke geloof; de a
wezigheid van een priester op de basisschool is geen garai
voor tevredenheid over de katechese bij iedereen. Bovend
is het belangrijk te bedenken dat kerkgang niet hetzelfd
als geloven. Juist bij grote groepen jonge mensen kan ir
vormen van „buiten-kerkelijk" geloven vinden.
MET dit alles is niet gezegd dat het onderzoek geen rejor Jjj
geeft tot zorg. Integendeel. Maar het is niet een exclusil&
zorg voor het katholiek ónderwijs. De onderzoeksresulta
geven inzicht in de enorme problemen waarmee de chri^j0§
lijke kerk in een geseculariseerde wereld worstelt.
I HA/
tynale
Alc<
lag 2
then
Rol
Arr
Kip-
mandarijncocktail
varkensfricandeau
bleekselderij met
champignonsaus en
aardappelen
marasquinvla
Voor twee personen hebt u
nodig-: 75 g gekookte of ge
braden vleeswaar) kip,
half blikje mandarijntjes,
peterselie, 2 lepels mayonai
se, 2 lepels room, zout, sui
ker, 1 theelepel citroensap;
400 g varkensfricandeau
(voor 2 dagen), 60 g boter,
zout, knoflook, salie, tijm,
lauriersblad, (droge witte
wijn):
1 flinke struik bleekselderij,
zout, uitje, 50 g champig
nons, l/i dl kooknat, l/x dl
melk, 8 g maizena, nootmus
kaat;
l/i tot 1 kg aardappelen;
3 dl melk, klein ei, 35 g sui
ker, 8 g maizena, 1 dl slag
room, half pakje vanillesui
ker, lepel marasquin, Franse
vruchtjes.
Doe een mengsel van kleinge
sneden kip en mandarijn met
fijngeknipte peterselie in gla
zen en schenk er een cocktail-
saus over die gemaakt is van:
mayonaise, stijfgeklopte room,
zout, suiker, citroensap en wat
mandarijnsap.
Braad de fricandeau een half
uur. Strooi er na het# dicht
schroeien zout over en leg er
halverwege de braadtijd knof
look, salie, tijm en laurierblad
naast. Maak de jus af met wei
nig water of wijn en zeef hem.
Snijd blad en harde stengels
van de bleekselderij en trek de
nerven uit de grove stelen.
Verdeel de groente in stukken
van vijf centimeter en kook
haar in een half uur gaar.
Maak een sausje van gebakken
ui en champignons, kooknat
en de met melk aangemengde
maizena. Schenk de saus over
de bleekselderij en strooi er
nootmuskaat op.
Roer ei en suiker schuimig en
voeg maizena en melk toe.
Breng het mengsel al roerende
aan de kook en laat het afkoe
len. Klop de room stijf met
vanillesuiker en schep hem
met de marasquin door de vla.
Garneer met stukjes Franse
vrucht.
Menutip voor maandag: var
kensfricandeau met spruitjes
aardappelen griesmeel-
vla
JEANNE
zondagsmissen
en avondmissen
Gods": za 19 u.; zo 10 li
LEIDEN O.L.Vr. Hemelvi
WOUBRUGGE Goede
za.: 19 u.; zo.: 10 u.
Leonar- ZEVENHOVEN Heilige
SI. Anthonius van Padua: za: 19 u.
Euch.viering; zo 9.00 en 11.30 u.
Euch.viering. H. Petrus: za.: 19 u.. zo.:
9 u.. 10.30 u.: Hoogmis. O.L.Vr. On-
bevl. Ontv.: za.: 19 u.; zo 9.30 u..
10.45 u.: Hoogmis; 12.15 u. Oud Ka-
Geest: za.: 19 u.: zo.: 9 u.; 11 30 u.
BOSKOOP za de Stek: 17.30 u.;
kerk: 19 u.; zo.: 9.30 u.; 11 u.
HAZERSWOUDE DORP H.H. En
gelbewaarders: za.: 19 u.; zo.: 9.30
u.; 11.30 u.
HAZERSWOUDE-RIJNDIJK Ber-
nardus Kerk: zo.: 10 u. Euch.viering.
Dep. Het Anker: za.: 19 u.; zo.: 8.45
lende koren); zo.: 10.00 u. (met wiss
lende koren): 11.30 u. (met orgel
predikbeurten
Prot. Kerkdiensten - Zondag 17 n
11.30 u. Ned. Liedere
KATWIJK AAN DE RIJN za.: 19 u.
Euch.viering; zo.: 9 30 u. Hoogmis;
11.15 u. Euch.viering. Dep. Rijns
burg: za.: 19 u. Gebeds en commu
nieviering; zo.: 10.30 u. Euch.viering
BUITENKAAG/ABBENES za.: 19
LANGERAAR H.H. Adrianus: za.:
19 u.; zo.: 9.30 u.. 11.30 u.
LEIDERDORP H. Menswording:
R. J. Koolstra. Regenboog: 9.30
u. en 11.15 u. ds. S. T. de Mey-Meu-
lendijk. Bethlehemkerk: 10.00 u. ds.
K. J. Jansen. Bevrijdingskerk: 10.00
u. ds. H. E. Sterringa, Winterswijk.
Vredeskerk: 10.00 u. ds. J. Nauta,
H.A. Stevenshof: 10.00 u. kand. P. R.
Middelkoop. Eglise Wallone: (tijdelijk
Rapenburg 6): 15 u. culte de
ALPHEN-NOORD: (Herv./Geref. dien
sten) Goede Herder: 10.00 u. drs. A.
Brombacher, 18.30 u. ds. J. Verheul.
De Bron: 9.15 u. ds. R. Nieuwenhuis;
10.15 u. ds. J. Verheul; 18.30 u ds. R.
ihuis. Ashramcollege: 10.00 u.
BODEGRAVEN: Herv. Gemeente:
Dorpskerk: 9.30 u. ds. H. G roenen-
dijk. Scheveningen; 18.30 u. ds. H. C.
v. Itterzon. Gouda. Salvatorkerk: 9.30
u. ds. R. J. v.d. Hoef; 18.30 u. ds. J.
Wieman. Bethlehemkerk: 9.30 u. ds.
J. Wieman. 18.30 u. ds. R. J. v.d.
Hoef. Geref. Kerk: 10.00 u. ds. W. A.
v.d. Berg, H.A.
BOSKOOP: Herv. Gemeente: Dorps
kerk: 9.30 u. ds. H. A. v.d. Pol, 18.30
u. ds. W. i
Hoff. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. G. de
Jeugddienst. Chr. Geref. Kerk: 9.30
en 17.00 u. ds. P N. Ribbers.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem.; 9.30 u.
ds. Z. de Graaf. 18.30 u. ds. C. Ver
meulen; 17 u. drs. -C. v.d. Kooi. Lei-
HOOGMADE: Herv. Gem.: 10.00 u.
ds. H. L. Boonstra.
DE KAAG: Herv. Gem.: 10.00 u. ds.
C. Koldewijn, De Kaag.
J. Gebraad. H.D., 18.3
E. Bouman.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gemeente
19 u
9.30 u
LISSE St. Agatha: za.: 19 u.; zo.:
10 u. Hoogmis; 11.30 u Dep. Poel
polder: za.: 19 u.; zo.: 9 u.; 11.30 u.
Mariakerk: za.: 19 u.; zo.: 8.30 u.; 10
u. Hoogmis; 11.54 u. Zaterdag 19 u.
H.H. Engelbewaarders (Beekbrug):
NIEUWKOOP
10.45 u.
NIEUWVEEN 2
NOORDWIJK-BINNEN za.: 16 u.
Kerkhofkapel; 19 u.; zo.: 8 u., 10 u.
Hoogmis; 11.30 u.
NOORDWIJK AAN ZEE za.: 19 u.;
zo.: 10.30 u.
NOORDWIJKERHOUT St. Victor:
za.: 19 u. Euch.viering met koorzang;
OUDE WETERING „Jac. de Meer
dere": za.: 19 u.; zo.: 9.30 en 11.30 u.
ROELOFARENDSVEEN „Maria
Presentatie": za.: 19 u.; zo.: 9 en 11
u. St. Petrusbanden: za.: 19 u.; zo.:
9 30 u. Hoogmis: 11.30 u.
Avond-
Beinum. Dia-
10.30 u. ds. H. B. van '1
Hof. Jeugdkapeldiensten: Vredes
kerk: 10.00 u. ds. T. de Nie. Oecfst-
geest; Bevrijdingskerk: 10 u. A. Faas.
Geref. Kerken en andere kerken Stad ds. C. J. Sjollema. Pnielkerk: 9.30 u.
Vroegindeweij. Kapel Overduin: 14.15
v.d. Beid. Geref. Kerk: Open
tor: 9.30 u. ds. P. v.d. Horst; 17 u. ds.
J van Breevoort. Vredeskerk: 9.30 u.
ds. A. C. Kersten, 17.00 u. ds. P. v.d.
Horst. Chr. Geref. Kerk: 10.00 en
17.00 u. ds. Slagboom.
KOUDEKERK a/d RIJN: Herv. Gem.:
10.00 u. dhr. J. J. van Wallinga; 19 u.
ds. M. G. Veenstra, Leiden. Geref.
Kerk: 10.00 u. dr. H. Bade; 19 u. ds.
M. G. Veenstra, gem.dienst in Herv.
ds. J. Nauta, H.A. Petrakerk: 10.00 u.
ds. v.d. Zwaan. Oude Vest: 10.00 u.
ds. Veenstra. Maranathakerk: 10.00
u. ds. R. J. Koolstra. Bevrijdingskerk:
denhuis Groenhoven: 10
Verdoorn. Chr. Geref. Kerk: 10 en 17
u. ds. G. C. den Herlog. Geref. Kerk
Vrijg.: 10.00 u. ds. H."J. Roon; 17
Geref. Kerk. 9 30 en 16.30 i
Visser.
NOORDWIJK: Herv. Gemeente: Grote
Kerk: 10.00 u. ds. W. v.d. Lee, H.A.,
19 00 u. ds. P. W. Dekker (G.D.) Kerk
aan Zee: 10.00 u. ds. P. C. 't Hooft,
Lisse. De Rank: 10.00 u. ds. J. Verwe-
lius, H.A. Grote Kerk: 17 u. ds. C. van
Sliedregt.
Geref. Kerk: Hoofdstraat (Buurtkerk):
kerk: 11.00 u. dhr. P. v.d. Bosch, I
wijk. Sole Mio: 9 u. ds. W. v.d. Lee.
NOORDWIJKERHOUT: Herv. Gem.:
10.00 u. ds. H. W. Hemmes; De Zilk
„De Elegantier": 10.00 u. ds. A. v.d.
Mey, H.A.
OEGSTGEEST: Herv./Geref. dien
sten: Endegeest: 10.00 u. pater
J. W. M. Boshouwers Mauritskerk:
u. ds. J. Cziria. Van Wijckersloot: 16
u. ds. Th. Ferwerda. Acad. zieken
huis: 10.15 u. mw. ds. M. van Beinum.
Ned. Geref. Kerk: 8.45 u. ds. D. J. A.
Brink. 16 u. ds. G. de Lange.
OUDE EN NIEUWE WETERING: Herv.
Gem.: 9 30 u. ds. J. de Korte, Zen
dingszondag. Geref. Kerk: 9.30 u. ds.
Jaspers Focks; 17 u. ds. C. v.d.
9.30 u. en 19 u. ds. v.d. Kamp.
RIJNSBURG: Herv. Gemeente: Grote
Kerk: 9.30 u. ds. Smaling. Bethelkerk:
9 30 u. ds. Wagter. Geref. Kerk, Pe
trakerk: geen dienst. Immanuelkerk:
9.00 en 10.30 u. ds. Cziria; 17 u. ds.
Baayen. Maranathakerk; 9.00 en
10.30 u. ds. Damsma; 17 u. ds. Rib-
berink.^Chr. Ref. Kerk: 9.30 en 17.00
SASSENHEIM: Herv Gem.: 9.00 en
Rijnsburg, 19
s. G. H. N. German; 1
10 i
dienstuerlening
ARTSEN Leiden: Groep 1: Tan,
Janssen, Zwijnenburg, Meyer, R.
n. Verhage, Gi
De
Zwijnenburg,
412166, zo. dr. Verhage, tel. 218661.
Groep 2: Bergmeijer, Pleterse, Van
Gent, Taytelbaum, Van Luyk, Klaas-
sen, Rus en Kruis: za. dr. Klaassen,
tel. 213546, zo. dr. Rus, tel. 132500.
Groep 3: Pleiter. J. van Leeuwen,
Smit. W. de Bruijne. J. de Bruijne,
Stolk, Jurgens en Fogelberg: za. dr.
1 Rijn. Bénit, Nieuwen-
>er. Van de Waard en
Lahr, tel. 120347, zo.
Roos, tel. 766123. Groep 5:
Schaefer, Jasperse, Crul, Kooyman,
De Jong, Prince, Reinders, D. Harn-
merstein en A. Hammerstein: za. dr.
Prince, tel. 761754, zo. dr. Crul, tel
142888. Oegstgeest: vanaf za. 10
uur: dr. Hugenholtz, tel. 155666. Pa- zondering
tiënten van dr. Steenhoven of dr.
Voorzaat: bellen naar 176867.
Spreekuur za. en zo 11.30-12.30.
Kaag - Abbene* - Nieuw Vennep:
tel. 02526-72850 Leiderdorp: za. en
Sint Elizabeth-
senen dagelijks van 14.00-14.45 u. en
van 18.30-19.30 u.; klasse-afdelingen
ook 11.15-12.00 u. Kraamafdeling:
dag. van 15.00-16.00 u. en van 18.30-
19.30 u. en van 19.30-21.00 u. alleen
voor vaders. Kinderafdeling dag.
15.00-18.30 u. CCU (hartbewaking)
dag. van 14.00-14.30 u. en van 19.00-
19.30 u. Intensieve verpleging: dag.
i 09.00-10.3(Penteln
RAAD VAN ARBEID Hoge Rijd
306, Leiden, tel 071-899375. Kaf
geopend ma. t/m vr. 9-12 u
Telefonische informatie ov<
bijslag: 8-12 u. Jlopig
10. wo. 17.Ó0B-lTe
Hogendorpstraat 36,P
Spreekuur r
19.30-20.30
in het St. Elisabeth-ziekenhuis. En
degeest: DL en vr. 13.00-14.30 u.; zo.
11.00-12.00 u. en 14.00-15.00 u.. eer
ste klasse: de gehele dag. Jelgers-
makliniek: Jongerenteam: za. en zo.
14.00-17.00 u. Opname: werkdagen
Groepspraktijk tel. 19300.
wijkerhout - Lisse: dr. Van Grieken,
spreekuur za. en zo. 12.00 en 17.00
uur. Katwijk aan Zee: dr. Lodder,
tel. 14600. Katwijk - Rijnsburg -
Valkenburg: dr. Hagen, tel. 13222^
i 18.30-18.45 u. Voor ou
ders en familie is voortaan doorlo
pend bezoek mogelijk. Bezoek aan
ernstige patiënten: wanneer aan ern
stige patiënten doorlopend bezoek
wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaar-
Kooi:
10.30-11.30 u.; Morskw
Morskwartier. TopaasÉj,»
iu.uu-i 1.00 u. wo. 10.00-1?
Tuinstadwijk: Herengracht
10.30-11.30 u.
SOCIALE RAADSVROUW
SCHOTEN Spreekuren: ma. 15J met
guide
SP* HULP- EN lNFORMATIEmËf)nre6l
Groenesteeg 33, Leiden. Tel. f
134640 of 071-144600. Hulp e
medisch, juridisch en n
gebied, werk, sociale verzekerii
huurkwesties. Spreekuur: elke lVUj*
derdag van 20 00-21.00 u. Ferd
STICHTING VRIJWILLIGERS <H. bei
TRALE Pallasstraat 1. Alphen berel
den Rijn. Tel. 01720-33033. Beg een
^ee"errd9a„VaXn.rdeni^ daa'
nodig hebben. Bovendien v
VRIJWILLIGERS CENTRALE f,
gegracht 246a, Leiden. Tel.
Dagelijks bereikbaar van 9.00-1
WERKENDE JONGEREN
verkt
avond van 17.00 tot 20.00 u. #m h<
kantoor Koppenhinksteeg 2
iende
t 19. tel. 122000. Spreelj'edt
o. 14-16 u. (Gedurend#dent
j augustus gesloten). |tbank
2020. Benthuizen - Boskoop:
en T. Buiter. tel. 079-313737.
geraar - Nieuwveen - Ter Aar - Wou-
Nieuwkoop
Doopsgez./Rem-
.kerk: 10.30 u. ds. J. G. Boiten-du
Rieu, A'dam. Bapt.gem.: 10.00 u. ds.
G. Bosveld. Evang. Luth. Kerk: 10.15
u. ds. P. K. A. Akerboom-Roelofs, Nij
megen. Nieuw Apost. Kerk: Diensten
9.30 en 16.00 u. Ev. Chr. Gemeen
schap: 10.00 u. evang. Dikkes. Leger
des Heils: 10.00 en 19.00 u. samen
komsten. Zevende-Dag-Adventisten:
zaterdag 9.45 u. Bijbelstudie. 10.45 u.
Eredienst. Evang. Centrum Zijlsingel
2a: 10.00 u. dhr. J. Zijlstra. Zendings-
groep „Jeruel": samenkomst 17.00 u.
Pinkstergemeente Oude Vest 13:
10.00 u. evang. Joh. v. Wieringen.
AARLANDERVEEN: Herv. Gemeente:
10.00 u. ds. G. van Driel, 19 u. Zang-
dienst. Geref. Kerk: 10.00 u. ds. W.
Bakker; 18.30 u. ds. W. Baas. Sas-
senheim. Chr. Geref. Kerk: 9.30 u. en
17 u. ds. P. den Hartog.
TER AAR: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. A.
de Leeuw. Maarn; 18.30 uur ds. Z. de
Graaf. Hazerswoude. Geref. Kerk:
9.30 en 18.30 u. ds. J.' Broer. H.A. K
kerk: 10 u. ds. J. H. Bogers, 17 u. ds.
J. J. v.d. Heiden. Kruiskerk: 10 u. ds.
A. Jumelet. Geref. Kerk: Maranatha
kerk. 10.00 u. ds. P. Wilschut; 18.30
u. drs. W. Bakker, A'veen. Salvatori-
kerk: 10.00 u. dr. S. Schoon, Mij
drecht; 18.30 u. ds. P. Wilschut. Bap
tistengemeente: 10.00 en 18.30 u. ds.
H. G. Koekkoek Leger des Heils:
Born. Scheppingskerk: 9 en 10.30 u.
ds. Tj. Doesburg.
LEIMUIDEN: Herv. Gem.: 9.30 u. dhr.
J. Goedhart. Geref. Kerk: 9.30 u. ds.'
C. v.d. Kooi. 19 u. ds. Jaspers Focks,
Oude Wetering.
LISSE: Herv. Gem.: Dorpskerk: 10.00
u. ds. B. C. de Gelder. Vauluskerk:
10.00 u. dhr. J. W. Hoffenaar, Voor-
VALKENBURG Z.-H.: Herv. Gem:
10.00 u. ds. C. Vermeulen, 18.30 u.
ds. J. Haitsma, Boskoop. Geref. Kerk:
VOORHOUT: Herv. Gem.: 10.00 u. ds.
A. Brokerhof.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem.: 10.00
u. ds. G. de Zeeuw. 19 u. W. Blanken
in Geref. Kerk. Geref. Kerk: 10 u. ds.
G. de Zwart; 19 u. ds. W. Blanken.
„Ontmoeting" (Herv./Geref.) 10 u. ds.
Blanken.
WARMOND: Herv. Gem.: 10.00.
WASSENAAR: Herv. Gem.: Dorps
kerk: 10.00 u. dhr. P. C. Taal; 16.30 u.
ds. W. G. J. v.d. Sluys, A'dam. Kie-
vietkerk: 10.00 u. dr. W. van Bruggen.
brugge: dr. Nooter
tel. 01729-8104.
Noorden: dr Brinkman
tel. 01725-9301.
TANDARTSEN Leiden - Leider
dorp Oegstgeest: dr. Mokveld, tel.
18.00-18.30
Vreijling, LEIDSE RECHTSWINKEL
disch Adviesbureau,
steeg 10. tel. 130775; afdeling belas-
Spreekuur v
10.1
Sluis,
(Princ.str.): 10.30 u. ds. C. de Putter,
16.30 u. Leesdienst. Ned. Geref. Kerk
(Salvatori): 10.00 u. dr. A. W. Vos.
19.00 u. ds. A. W. Vos; 19 u. ds
Smouter, Rijswijk.
NIEUWKOOP: Herv. Gem.: 9.30 i
Dienst des Woords; 19 u. ds. J. P.
Boiten.
NIEUWVEEN: Herv. Gem.: 9.30 u.
Dienst des Woords; 18.30 u. Ds. A. J.
dr. P. H. van Trigt, Middelharnis. Sha
lom (Jeugdkerk vanaf 12 jrJ Geref.
Kerk: Bloemcampkerk: 10.00 u. dr.
G. C. v.d. Kamp. Zijllaan 4: 10.00 dr.
J. M. Vlijm. Voorschoten. 17 u. ds. D.
W. Gesink (Noordwljk). Ned. Prot.
Bohd: 10.30 u. drs. M. Roos, Wou-
brugge.
WOUBRUGGE: Herv. Gem.: 9.30 ds.
W. J. J. Koelewijn; 18.30 u. ds. F.
os, Moll, Jeugdd. Geref. Kerk: 9.30 u.
W. dhr. D. J. Brouwer, Katwijk; 18.30 ds.
G. den Heeten, Hoofddorp. Ned.
en Prot. Bond: 10.30 u. ds. R. Thieme,
Boskopp.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem.: 9.30 u.
Dienst des Woords; 19 u. ds. E. S.
Klein Kranenburg. Geref.
tandarts
Leidschendam: voor spoedgevallen
tel. 974491. Bollenstreek: dr. Kiele,
tel. 02523-2996.
APOTHEKEN Leiden - Leiderdorp
- Oegstgeest - Voorschoten: Apo
theek Zuid-West in Leiden en Apo
theek Boehmer in Leiderdorp. Alke
made: Apotheek Alkemade. open: zat
12-13. 17.30-18 u. zon feestdagen
12.30-13 en 17.30-18 u. Noordwijk
- Katwijk: Apotheek De Jong.
Noordwijkerhout: za geopend van 9-
Sassenheim:
02522-10169.
WIJKVERPLEGING Leiden -
Noordwijkerhout De Zilk - Voor-
tingen: alleen op afspraak, klachten-
18.30-20.30, afdeling i
vr. 10-12.
S.O.S.-DIENST Telefonische hulp
dienst, tel. 071-125202. Voor allen die
eilljkheden
raat. tel. 02520-16217.
dam: Kruisvereniging,
455300. Oegstgeest: Kruis
LEIDEN Ongevallendlenst
zijn. Vertrouwelijk. Dag t
di. 10.00-12.30 u.
13.30-16.00 u.; do. 18.30-20.30 u.
DIERENHULP- EN AMBULANCE
DIENST Hulpverlening in Leiden,
Zoeterwoude. Tel. 071-174141.
BURGERRAADSLIEDEN Koren
brugsteeg 2, tel. 143171 (kantooru-
ren). Spreekuren ma., di. en wo.
11.00-12.00 u., do. 18.30-20,00 u.
GEZINSVERZORGING Stichting
gezinsverzorging Leiden. Aanvragen
1-18 u. telefoon 071 - 120611.
MAATSCHAPPELIJK WERK Stich
ting Maatschappelijk werk, Oude Rijn
GASTOUDEFtPROJECT Sticdj
Gastouderproject, Merenwijk
dorhorst 1, tel. 210430 (dag.
Langegracht 61, 2312 NW Leider*
144715.
HULP VOOR MOEDER EN KINL
Bij niet gewenste zwangerschap, I I
foon 071-895724 en 01728-83334
HUURAANGELEGENHEDEN
Spreekuren huurcommissie. Voorll
den: Schuttersveld 9 (tel. 071-13É
van 10.00-12.00 u.). Spreekuur!
t/m vr. 8.30-10.00 u. Voor Alp^
Opstandingskerk, Prinst
straat 69. Spreekuur do.
MOEDERS VOOR MOEDERS ft
vrouw zuster E. Jansse
Hofdijck 32, Oegstgeest, tel.
ïn, 071-174347.
BORSTVOEDING BEGELEIDItf
GROEP LEIDEN Voc
hulp en informatie,
itie-avond gehouden.
ONDERWIJSWINKEL Sophia:
17.30 i
OPVANGCENTRUM VROUWEN
Crisiscentrum voor vrouw:
eventuele kinderen) in nood. I
RIEr
volgens afspraak, tel. baar.
i 19 u. dhr. M. Schreuder.
ZWAMMERDAM: Herv. Gem.: 10.00
u. en 18.30 u. ds. T. A. Eijsenga. Ge-
.31
Heiden uit Brielle.
10.00-11.00, tel 311506. Bree-
straat 24: spreekuur ma. t/m vr. 9.00-
10.00 u. en volgens afspraak, tel
254782/254756. Spreekuur gemeen
telijke sociale dienst: di 14.00-15.00
BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
den Rijn, Emmalaan 2. t
tel. 071 - 1
en 146049. do. en vr. 14-15 i
JONGEREN ADVIES CENTRUNf
Caeciliastraat 67, Leiden.
126052. Geopend: ma. t/m r
