'Gijsen stuurde geen
eigen rapport over
kerk naar Vaticaan'
IÏTïïTI
TAFEL
Mormoonse kerk in
opspraak door stilzwijgen
over oorsprong
Êeidóe Somcml
deidóc Somortt
kerk
wereld
beroepingen
Chinese katholieken wensen
concreet beleid van paus
RECORD-TEKORT BU
VATICAAN VERWACHT
Zui
ACHTERGROND
DINSDAG 12 NOVEMBER 1985 PAGINA
NNI
Ierse liep dure brandwonden op in de kerk
Een rechtbank in de Ierse hoofdstad heeft na een juridische
strijd van twee jaar een thans elfjarig meisje een schadevergoe
ding toegekend van 300.000 gulden. Bij het opstellen van een
kaars voor een altaar in haar parochiekerk was zij deerlijk ver
brand geraakt toen de standaard, waarop al talrijke kaarsen
waren geplaatst, het begaf. Naar het oordeel van de rechtbank
heeft de standaard een „verborgen gebrek" vertoond waarvan
het meisje de dupe is geworden. De met het toezicht op de de
votiekaarsen belaste priester heeft verklaard nog niet te weten
of hij in hoger beroep zal gaan. Wel is waarschijnlijk dat zijn
collega's zich ijlings van de deugdelijkheid van het door hen
gebruikte ijzer- en koperwerk zullen overtuigen.
SGP wil vloekverbod in Gelderse gemeenten
De SGP-fractie van de provinciale staten van Gelderland wil
aal het college van g.s. terugkomt op het onlangs genomen be
sluit het vloekverbod dat enkele Veluwse gemeenten in hun
algemene politieverordening hadden opgenomen, ter vernieti
ging voor te dragen bij de Kroon. De SGP wil het Gelderse
bestuur een uitspraak ontlokken in de door de fractie gewenste
zin. De RPF wil de provinciale bijdrage aan de Bond tegen het
Vloeken verhogen. De RPF meent dat door het optreden van
g.s. tegen vloekverboden „de taak van deze bond op zijn minst
is verzwaard". Beide fracties wijzen overigens provinciale on
dersteuning van (niet-commerciele) popmuziek af, omdat zij
deze muziek „slecht achten voor de geestelijke en de lichame
lijke gezondheid".
ROERMOND De
woordvoerder van mgr.
Gijsen ontkent pertinent
dat de Roermondse bis
schop samen met zijn
hulpbisschop, mgr. A.
Castermans, een eigen
antwoord hebben gege
ven op de enquête van
het Vaticaan naar de
doorwerking van het
Tweede Vaticaanse Con
cilie.
Volgens de Volkskrant heb
ben beide bisschoppen buiten
medeweten van de overige le
den van het Nederlandse bis
schoppencollege zelf een do-
t opgesteld over de ont
wikkelingen in de Nederland
se katholieke kerk. Hierin
distantiëren zij zich van rap
port dat mgr. Lescrauwaet
heeft gedistilleerd uit de ant
woorden van de overige bis
schoppen. Kardinaal Simonis
liet bij het verschijnen van
dat gemeenschappelijk ant
woord weten dat mgr. Gijsen
onder meer om reden van tijd
niet was toegekomen aan de
beantwoording van de enquê
te. Mgr. Gijsen liet toen wel
weten dat hij zich distantieer
de van het rapport zoals dit
door de bischoppenconferen-
tie was opgesteld.
Volgens woordvoerder Ad
Jansen van het bisdom Roer
mond zou het ook niet logisch
als Gijsen en Castermans op
eigen gezag de enquête had
den beantwoord, aangezien
dit gevraagd was aan de bis
schoppenconferenties en niet
aan bisschoppen afzonderlijk.
Volgens de Volkskrant wordt
in het antwoord van Gijsen
en Castermans scherpe kri
tiek geuit op de opvattingen
van de overige bisschoppen
over de toegenomen persoon
lijke geloofsbeleving van ka
tholieken. In het rapport van
de bisschopppenconferentie
wordt een redelijk positief
beeld gegeven van de kerke
lijke situatie. Daarnaast wordt
kritiek geuit op het feit dat
het Vaticaan te weinig reke
ning houdt met
van de plaatselijke kerk.
De rapporten van de nati
le bisschoppenconferenties
dienen als basis,voor de Bui
tengewone Bisschoppensyno
de die eind november in
Rome zal plaats hebben.
Collegialiteit
Collegialiteit, het delen van
macht op alle niveaus in de
Rooms-Katholieke Kerk, zal
het belangrijkste onderwerp
zijn van de buitengewone
bisdschoppensynode. Deze
verwachting heeft bisschop
James Malone van Young-
stown, voorzitter van de
'Amerikaanse bisschoppencon
ferentie, gisteren uitgespro
ken.
In de Verenigde Staten is bij
veel rooms-katholieken onge
rustheid ontstaan over de mo
gelijkheid, dat de bijzondere
bisschoppensynode een po
ging zal wagen de hervormin
gen in de Kerk, ingevoerd na
het Tweede Vaticaans Conci
lie, terug te draaien. Niet on
opgemerkt is gebleven, dat in
hoge Vaticaanse kringen arg
wanend wordt gekeken naar
de verrichtingen van nationa
le bisschoppenconferenties,
waarbij de vrees voorzit dat
die de autoriteit en autonomie
van diocesane bisschoppen
zullen ondergraven.
Bisschop Malone liet er maan
dag geen twijfel over bestaan,
dat de door het Concilie inge
luide hervormingen in krin
gen van de Amerikaanse cle
rus een „genade en gave"
worden gevonden, alsmede
een „stimulans voor pastorale
en theologische vernieuwing".
Daarom zullen de bisschoppen
uit de Verenigde Staten zich
eendrachtig keren tegen het
terugdraaien hiervan.
Wat de bisschoppenconferen
ties betreft zou voorzitter Ma
lone zelfs graag nog wat ver
sterking en ontwikkeling van
haar gezag willen zien. „Ik
geloof rustig uit uw naam te
kunnen stellen, dat het colle-
gialiteitsprincipe en de ma
nier waarop dat hier tot uit
drukking komt, grote waarde
heeft", aldus bisschop Malone.
Malone verklaarde Jat de
Amerikaanse afvaardiging
naar de bijzondere bisschop
pensynode meer oecumeni
sche initiatieven zal bepleiten,
tot stand komend tussen de
Rooms-Katholieke Kerk en
de protestantse Kerken ener
zijds, en de Orthodoxe chris
tenen anderzijds.
Vaak ziet men iets
honderd keer, soms
duizend keer, vóór men
het voor de eerste keer
werkelijk ziet
Dr. E. Emmen
overleden
Op 83-jarige leeftijd is overle
den dr. E. Emmen, van 1945
tot 1967 secretaris-generaal en
scriba van de synode van de
Nederlandse Hervormde
Kerk.
Dr. Emmen studeerde theolo
gie te Utrecht, Marburg en
Groningen, waar hij in 1928
zijn doctoraal examen aflegde.
In 1935 promoveerde hij te
Groningen tot doctor in de
theologie op een proefschrift
getiteld „De Christologie van
Calvijn".
Dr. Emmen diende de her
vormde kprk als predikant
achtereenvolgens te Kuinre,
Noordhorn, Breda en Haar
lem, in welke laatste plaats hij
van 1939 tot 1946 stond. Hij is
vice-voorzitter geweest van
de Wereldbond van Hervorm
de en Gereformeerde Kerken
en voorzitter van de Confe
rentie van Europese Kérken.
Daarnaast bekleedde hij tal
van andere functies, zoals het
voorzitterschap van de Stich
ting Oecumenische Hulp aan
Kerken en Vluchtelingen en
van de Hervormde Raad voor
het verband met andere Ker
ken. Hij was ook zeer actief in
de internationale oecumeni
sche beweging. Woensdag zal
in de Sint Walburgskerk te
Zutphen de herdenkings
dienst worden gehouden, ge
volgd door de begrafenis in
besloten kring.
Nederlandse Hervormde
Kerk
Beroepen te Lekkerkerk, ('t
Venster), C. Quist te Middel-
harnis; te Akkrum, mevrouw
H. P, Hummel kandidate te
Groningen; te Heerlen, drs.
G. H. J. Gerelins kandidaat te
Leiderdorp; te Vinkeveen en
Demmerik, J. H. C.Olie te Op-
heusden; te Wijnjeterp-Buurs-
woude toezegging, A. D-
Poortman te Echteld. Aange
nomen naar Krimpen ad IJ-
sel, W. J. J. Koelewijn te
Woubrugge. Bedankt voor
Capelle a.d. IJsel, R. van Koo-
ten te Zeist: voor Wijk bij
HeuSden, W. Arkeraats te
Giesendam-
Nederhardinxveld.
Gereformeerde Kerken vrij
gemaakt
Beroepen te Heemde, A.de
Snoo te Harderwijk.
Om breuk met Vatciaan te herstellen
De rooms-katholieken in Chi
na verwachten concrete voor
stellen van de paus wat be
treft herstel van de relaties
tussen het Vaticaan en de
Rooms-Katholieke Kerk van
C^hina.
Dit bleek uit een reactie van
het bureau voor religieuze
aangelegenheden van de
volksrepubliek China te Pe
king, op uitlatingen van de
paus. Tijdens een ontvangst
van rooms-katholieke bis
schoppen van Taiwain zei de
paus dat hij dagelijks bidt om
herstel van de gemeenschap
met de „broeders in het geloof
in China".
De paus vermeed zorgvuldig
onderscheid te maken tussen
nationalistisch- en rood-China
en sprak slechts over „het
grote Chinese gezin", in welks
cultuur het christendom zijns
inziens zeer wel kan worden
ingebed. Naar de mening van
de paus betekent omhelzing
van het christelijk geloof voor
een Chinees geenszins een
breuk met de eigen cultuur,
„laat staan een verminderde
loyaliteit tot het vaderland".
Op de bisschoppen van Tai
wan deed hij een beroep, zich
ware missionarissen te tonen
van de grote Chinest familie.
De breuk tussen de Chinese
RK Kerk en het Vaticaan da
teert van 1957, toen de „Vere
niging van de patriottische
katholieken van China" tot
stand kwam.
Een woordvoerder te Peking
klaagde afgelopen weekeinde,
dat er tot dusver nog geen
concrete voorstellen van het
Vaticaan tot heling van de
breuk zijn ontvangen.
Zoals het er nu uitziet stevent het Vaticaan af op het groot
ste tekort uit zijn bestaan. Was het tekort op de lopende re
kening van 1985 al begroot op 110 miljoen guldèn, voor 1986
zal dat uitkomen op ongeveer 165 miljoen gulden.
Het financiële gat van het lopende jaar kon goeddeels wor
den gedicht door de opbrengst van de in juni in de rooms-
-katholieke kerken gehouden Pieterspenning-collecte. Die
bracht rond 77 miljoen gulden op.
Een uit veertien kardinalen samengestelde Raad die zich
bezig houdt met de organisatorische en economische aange
legenheden van het centrale apparaat van de Rooms-Ka
tholieke Kerk vergadert op 19 en 20 november in Rome.
Met spanning wordt uitgezien naar de hervormingen, die
hij in het bestuur van de Kerk zal aanbrengen.
Het gestegen tekort hangt nauw samen met de nieuwe op
bouw van de salarisstructuur van het Vaticaanse apparaat,
waarbij de personeelskosten aanzienlijk zwaarder zijn gaan
drukken. Niet betrokken bij dit alles is de Vaticaanse Bank
IOR, die eert eigen beleid voert en geen bemoeienis heeft
met de uitgaven van het Vaticaan.
Onder de enorme vlagge-
mast op het Tempelplein
in Salt Lake City, waar
de Amerikaanse vlag en
de vlag van de staat Utah
naast elkaar halfstok in
de wind wapperen,
spreekt Lenore Black-
ham, een nerveuze, grijs
harige Mormoonse „hos
tess", vol lof over Spen
cer Woolley Kimball, de
onlangs overleden presi
dent-profeet van de Kerk
van Jezus Christus van de
Heiligen der laatste da
gen.
„Hij was een heilig man, on
der wiens leiding de Kerk
twee maal zo groot is gewor
den", zegt Blackham, starend
naar de de indrukwekkende
tempel aan de andere kant
van het plein, het symbool
voor de solide grondbeginse
len van de kerk, die in op
dracht van de tweede Mormo
nen profeet Brigham Young
in 1847 werd gebouwd.
Het fundament van de tempel
heeft de laatste tijd echter
heel wat schokken te verwer
ken gekregen. Half oktober
werd Salt Lake City, een van
Amerika's veiligste steden,
opgeschrikt door een reeks
bomaanslagen, waarbij twee
leiders van de kerk omkwa
men en een handelaar in his
torische documenten ver
minkt werd. De bomaansla
gen zijn in verband gebracht
met de vondst eerder dit jaar
van een honderdvijftig jaar
oude brief, waarin de stichter
van de Mormoonse kerk, Jo
seph Smith, afgeschilderd
wordt als een magiër, die
zwarte-kunst-praktijken aan
wendde om verborgen schat
ten op te sporen. Deze brief
heeft de kerk ernstig in verle
genheid gebracht en ligt in
middels veilig opgeborgen in
de archieven van de kerk.
„Nee, de kerk was niet ver
antwoordelijk voor de bom
aanslagen", zegt Blackham
fel. Het feit dat deze trouwe
volgelinge van de leer van
Smith zelfs maar aan deze
mogelijkheid denkt, is bewijs
genoeg voor de verwarring en
opwinding die de bomaansla
gen in deze hechte gemeen
schap hebben veroorzaakt.
Oudste apostel
Alsof het geweld en de discus
sies over de beginselen van de
kerk nog niet genoeg zijn,
zien de Mormomen zich nu
tegenover een nieuwe moge
lijk traumatische zaak ge
plaatst. Het college van twaalf
apostelen van de kerk het
hoogste leidende orgaan in de
kerk heeft zondag de kras
se 86-jarige Ezra Taft Benson,
ooit Amerikaans minister van
landbouw, tot opvolger van
Kimball benoemd. In Salt
Lake City erft de oudste on
der de „apostelen" automa
tisch de titel en het gezag van
president-profeet der Mormo-
Een aantal gematigde Mormo
men, onder wie een professor
aan de Bringham Young uni
versiteit („geen naam, alsje
blieft, ik wil mijn baan niet
verliezen"), vindt dit veront
rustend. „Benson heeft sociale
voorzieningen afgeschreven
als wettelijke diefstal en de
natie als een goddeloze maat
schappij veroordeeld".
Peggy Fletcher, uitgeefster
van het onafhankelijke Mor-
weekblad Sunstone,
voegt hieraan toe: „Hij is een
zeer conservatieve man, voor
wie het conservatisme een re
ligieus credo is. Als hij in 1978
president-profeet was ge
weest, in plaats van Kimball,
die toen het verbod op zwarte
priesters ophief, zouden er
hier nog steeds geen zwarte
priesters zijn".
Het standpunt van Benson in
zake het gezag en de positie
van president-profeet komt
duidelijk naar voren in een
redevoering uit 1980: „De pro
feet is de enige man die in
alle zaken uit naam van de
Heer spreekt", zo verzekerde
hij zijn publiek. „De levende
profeet is belangrijker dan de
standaardwerken van onze
kerk diegenen die de pro
feet uit het bestuur zouden
willen hebben, willen God uit
de regering halen".
Geen wonder dat zijn benoe
ming in sommige secties van
de gemeenschap voor onrust
heeft gezorgd. Nu Benson
eenmaal president-profeet,
kunnen ook zijn elf collega's
in de raad zijn aartsconserva
tisme niet meer stoppen of af
zwakken, zoals tot nu toe het
geval was. Het hoofd van de
Mormoonse kerk heeft godde
lijk gezag, krijgt zijn inspiratie
van God, gewoonlijk in de
vorm van visioenen. Zo werd
Kimball geïnspireerd tot het
toelaten van zwarten tot het
priesterambt en tot zijn verzet
tegen de MX-raketten, die
president Reagan in Utah wil
de plaatsen.
Zijn opvolger Benson zal een
groot aantal problemen moe
ten oplossen. Bovenaan staan
de bomaanslagen en de docu
menten, die suggereren dat de
wortels van de kerk mis
schien in de zwarte kunst lig
gen. Maar ook andere funda-
Ezra Taft Benson (midden), de omstreden dertiende president van de Mormoonse
Kerk. Naast hem zitten zijn naaste adviseurs.
mentele kwesties zoals de rol
van de vrouw, de toenemende
witte-boorden-criminaliteit in
de Mormoonse gemeenschap,
de financiële geheimen, het
Derde Wereldbeleid van de
kerk en het voortbestaan van
het „meervoudige huwelijk"
onder dissidente groepen, zijn
problemen die aangepakt die
nen te worden.
Gezond
Het geweld van de laatste we
ken is absoluut niet kenmer
kend voor het leven in Salt
Lake City, de beleefde en ge
zonde hoofdstad van Utah,
waar de jeugd er kortgeknipt
en frisgewassen bijloopt, taxi
chauffeurs voor overstekende
voetgangers stoppen, voorbij
gangers die je de weg wijzen
je de hand schudden, de stad
waar je zonder gevaar 's
nachts door de onberispelijk
schone straten kan wandelen.
Gevreesd wordt nu dat het
aan het licht komen van de
inhoud van brief over de
stichter Smith sommige groe
peringen binnen de kerk over
de rode streep heeft gedreven.
Uit de brief kan de conclusie
getrokken worden dat Joseph
Smith en zijn goede vriend
Martin Harris mystici waren,
die zich bezig hielden met oc
culte praktijken.
Peggy Fletcher: „Het is alle
maal nog veel geheimzinniger
geworden de kerk is het
slachtoffer geworden van
haar eigen stilzwijgen. In haar
poging ongewenste gebeurte
nissen uit te wissen door do
cumenten op te kopen en ze
te verbergen in de archieven,
heeft de kerk het geweld mis
schien juist aangemoedigd".
Ook de golf van witte-boor-
den criminaliteit heeft de mo
rele veerkracht van de Mor
monen ondermijnd. In de af
gelopen drie jaar zijn inves
teerders in Utah voor tachtig
miljoen dollar opgelicht. Mor
monen willen graag rijk zijn,
omdat de kerk leert dat rijk
dom een deugd is. Het blijkt
echter een kostbare vergissing
te zijn bij het vergaren van
die rijkdom alle leden van de
kerk te vertrouwen.
Inmiddels worden ook de fi
nanciële praktijken van het
college van apostelen met wat
meer wantrouwen bekeken,
vooral wanneer het gaat om
de besteding van de „tiende"
het één tiende deel van hun
inkomen dat Mormomen over
de hele wereld aan de kerk
afstaan. De afgelopen twaalf
jaar is het aantal Mormonen
van 3,2 naar 5,8 miljoen geste
gen. Veel Mormonen zouden
graag wat meer openheid wil
len hebben in hun maatschap-
pij-
Het standpunt van de kerk
over de positie van de vrouw
zij hoort thuis te blijven
heeft de kerk al een aantal
malen in de publiciteit ge
bracht. Een Mormoonse
vrouw uit Washington werd
geëxcommuniceerd, omdat zij
campagne voerde voor gelijke
rechten voor man en vrouw.
De strenge controle van de
kerk op het onderwijzen van
geschiedenis en de natuurwe
tenschappen veroorzaakt
eveneens spanningen. Het on
derwijs mag niet afwijken
van wat er in het Boek van
Mormon en het bijbelse
scheppingsverhaal geleerd
wordt. Liberale Mormonen
maken zich bovendien onge
rust over het feit dat de kerk
in Derde Wereldlanden op
één lijn lijkt te staan met dic
tatoriale regimes en apart
heid.
ALEX BRUMMER
Copyright The Guardian
be
)UTEN
idige k
rkiezinj
iding (1
spreel
De wereld om op te wonen
De milieuorganisaties in ons land hebben uitgerekend, d
het economisch interessant is de zure regen voortvarend
bestrijden. Ze hebben een vijfjarenplan opgesteld, waarbij j^arn
investering van twintig miljard gulden, via lagere energ ken e
kosten, meer arbeidsplaatsen en dergelijke, ruimschoi ir zet-
wordt terugverdiend.
In een rapport van de milieuorganisaties gaat het om m4t CDA
dan de financiële voordelen van een forse aanpak van 1 kt die 1
probleem. Er staat bijvoorbeeld ook in dat het betreffen Po:
plan van de regering op korte termijn te weinig result*1 te
heeft: het milieu lijdt daardoor te erg. Het is tekenend
het economisch voordeel uit het rapport wordt besproken
hét nieuws: milieubeheer levert geld op. En de verwacht!
dat een voordelig saldo de beste kans biedt op uitvoeri
door regering en parlement lijkt een realistische strategie!
zijn. Het gaat er immers uiteindelijk om of iets betaalbaar
Het is van belang te beseffen hoe op deze wijze een leven
belangrijk probleem dreigt te worden gereduceerd tot
kensom. De (politieke) haalbaarheid van de maatregelen
de milieuorganisaties voorstellen, wordt bepaald door
vraag hoeveel geld die kosten of opleveren. Bij het oplos
van milieuproblemen speelt het geld vaak een hoofdrol,
perking van uitstoot door fabrieken bijvoorbeeld is technis
gezien mogelijk, maar economisché motieven verhinder
een passende wetgeving.
De werkelijkheid van het milieu omvat echter veel m
dan een rekensom. Wie zich dat niet realiseert, verengt
werkelijkheid. Want het milieu valt niet samen met cijfi
Bijvoorbeeld: het milieu bepaalt mede de waarde (kwaliti
van het leven nu en in de toekomst. En voor de gelovil
heeft het milieu alles te maken met Gods scheppende hai
die de mens een opdracht gunt. Zo gezien is het economii
motief niet het eerste en het laatste. Het gaat er om rei
meester te zijn, die zich verantwoordelijk weet
wereld. Dat betekent: proberen de schepping tot haar recj
te laten komen.
DaN zal blijken dat zo'n beheer pas wérkelijk economii
is. Rekensommen van het verleden, waarbij het verstopj
van afvalstoffen in de grond economisch het aantrekkelijk
was, blijken een misrekening te zijn: zowel in materiële
geld als in immateriële zin de leefwaarde van
toekomst. Het is te hopen dat onze samenleving van deze
heeft geleerd, dat de aarde leefbaar blijft als mensen h*
beheren als Gods wereld. Dan krijgt het woord
verwant aan „oekumene", ook zijn ware betekenis terug:
wereld om op te wonen.
N H
'insem
ireid
age c
•le ge
■rege
te b]
miss
'er hel
gister
'dA ii
VOi
in de
;n van
aanz
ïid in
te g;
Vrij koud
Zuid-Frankrijk, Italië, Joe
slavische westkust: droog
zonnige perioden. Middagte
peratuur rond 18 graden,
noord-Italië rond 13 gra<
met kans op mist.
ge\
dar
DE BILT (KNMI) De actie
ve depressie die gisteren voor
zoveel winterse buien zorgde
is snel naar de Oostzee wegge
trokken. Toch bleef de invloed
van de depressie vandaag nog
de hele dag merkbaar. Ook
morgen, kan er nog een enkele
lokale bui vallen. De dagen
daarna wordt het rustig en
droog weer onder invloed van
een hogedrukgebied, dat zijn
zwaartepunt verlegd van Ier
land naar Midden-Europa. Dit
rustige en bewolkte weer
houdt waarschijnlijk tot en
met het weekend aan. Het is
daarbij aan de koude kant,
overdag een graad of 4,
's nachts rond het vriespunt.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, mede
gedeeld door het KNMI, geldig
voor donderdag en vrijdag:
Zuid-Scandinavië: aan de
westkust een enkele winterse
bui, overigens droog, 's Nachts
lichte tot matige vorst, over
dag rond het vriespunt of iets
er boven.
Britse Eilanden: donderdag op
veel plaatsen regen, vrijdag al
leen in Ierland en Schotland.
Middagtemperatuur van 5 gra
den in Schotland tot 9 graden
in Zuid-Engeland.
Beneluxlanden. noord- en
midden-Frankrijk: droog en
wolkenvelden, 's Nachts rond
het vriespunt, overdag om
streeks 4 graden.
UTRE
overb
landb
regen
ter en
Duitsland en Alpenland 1
donderdag in zuid-Duitsl
en aan de noordkant
Alpen nog een lokale sneeilyaair
bui, overigens droog, wolk x
velden en kans op m
's Nachts lichte vorst, overJ
iets boven nul. NulgraadJ
veau rond 600 meter.
Feestelijke
zuurkoolschotel
karamelvla
Nodig voor twee personen:
Vt tot 1 kg aardappelen,
zout, zachte margarine, 500
g zuurkool, 100 g gekookte
schouderham, 100 g pittige
kaas, 25 g margarine, 25 g
bloem, 2,5 dl melk, scheut
je melk voor de puree, pe
per, nootmuskaat, 2 kleine
bananen;
75 g suiker, 0,5 liter melk,
25 g maizena, half pakje
vanillesuiker, paar
schuimpjes of gekleurde
taartgarnering.
Zet de kleiner gesneden
aardappelen op met weinig
water en zout. Vet de rand
van een ovenschaal in met
(zachte) margarine. Zet de
zuurkool op met weinig ko
kend water. Snijd de ham
klein en rasp de kaas op een
grove rasp. Zet margarine,
bloem en melk klaar. Giet de
gaargekookte aardappelen af,
stamp ze fijn en roer er
veel melk door dat er
soepele puree ontstaat. R
de aardappelpuree it
paar minuten luchtig t
er naar smaak peper,
muskaat en zo nodig zout
Zet de pan met puree o\
nog kokende zuurkool
een warmhoudplaat.
de margarine, roer
bloem door en voeg in
deel ten (laat de saus ste
koken en roer haar glad)
melk toe. Laat de dikke s
een paar minuten wa
staan en roer er vervolgt vendijl
de helft van de kaas door ingenii
Leg de zuurkool zont bureai
kooknat in de ovensch meger
met daarop de gepelde en ontvar
de lengte doorgesneden
nanen. Strooi daarover
ham en schenk er dan
saus op. Bedek haar met vc
gladde laag puree en str v*
daarover de rest van de ks 9'
Bak de kaas onder een h
grill of in een hete ov|
goudbruin.
Laat de suiker in een drfT
braadpan op een matig vi
smelten en vervolgens lie
bruin worden. Voeg een
pel koud water toe, als
helft van het suikeropp
vlak bruist, en daarna
melk. Laat de karamel rui
oplossen en bind de vloeis
dan met de met koud wa
aangemengde maizena. Vt n
vanillesuiker toe en vers Lf
de koude vla met schuim
of taartgarnering. C
JEAN. I.
de Or
