Afzwering van Filips II in 1581 was onwettige daad De grimmige loopgravenoorlog tussen CDA en Van der Reijden fieldde Gomaitt CONFLICT OM ZIEKTEKOSTEN STAAT OP ONTPLOFFEN Politiek Partij Parlement BURGERLIJKE ONGEHOORZAAMHEID HEEFT LANGE TRADITIE hropese kritiek op economisch beleid Nederland niet terecht H0 De Visser (PvdA) wijst kritiek op ongehoorzaamheid af £eicLe Souotmt "INNENLAND, ZATERDAG 9 NOVEMBER 1985 PAGINA 5 van een afgeslankt' vrijwillige ziekenfonds een der Reijden: „De vrijwillige „proeftuin" maken voor een algemene volksverzekering. zekering is failliet!". !N HAAG Aan het Binnenhof jven velen zich al vergenoegd in handen bij het vooruitzicht van dinsdag te houden kamerdebat ir aanleiding van het roemruchte ovemberbesluit van het kabinet. discussie zal weliswaar niet er zijn dan een klein voorschotje het grote rakettendebat, dat pas februari zal plaatsvinden (het It immers nu hoofdzakelijk om de lag of het nog zinvol is dat Lub- het Kremlin bezoekt), maar ttemin wordt er wel enig vuur- rk verwacht. langzamerhand lijkt echter de indruk, intstaan dat politiek Den Haag in feite één echt probleem kent, namelijk n de kruisraketten. Dat is natuurlijk o. Sterker nog: komende maandag in de luwte van het debat over het itsingsbesluit, in de Kamer een discus gehouden die politiek veel interessan- is en waarbij een al lange tijd sluime- d conflict tussen de CDA-fractie en het inet tot ontploffing dreigt te komen, itraal in dat conflict staan de wetsvoor- ?n van CDA-staatssecretaris Joop van Reijden (Volksgezondheid) om het il van ziektekostenverzekeringen stisch te wijzigen. Tot groot ongenoe- van de staatssecretaris weigert het A met een vitaal onderdeel van die voorstellen akkoord te gaan. Samen met de PvdA proberen de christen-democra ten hun eigen bewindsman tot andere ge dachten te brengen. Het gaat daarbij om het voorstel tot opheffing van de vrijwilli ge ziekenfondsverzekering, waarbij mo menteel anderhalf miljoen Nederlanders met een inkomen beneden de 48.000 per jaar zijn aangesloten: uitkeringstrekkers, kleine zelfstandigen en bepaalde groepen ambtenaren en trendvolgers. Failliet De vrijwillige ziekenfondsverzekering be vat hetzelfde „pakket" als de verplichte ziekenfondsverzekering, die geldt voor alle mensen die tegen een salaris van minder dan 48.000 (de ziekenfondsgrens) in loondienst zijn bij een particuliere baas. „De vrijwillige verzekering is failliet!" pleegt van der Reijden uit te roepen als hij zijn opheffingsplan verdedigt. In feite heeft hij daarin gelijk. De uitgaven voor geneeskundige hulp, die door dat fonds moeten worden gedaan, zijn veel hoger dan het totaal aan inkomsten uit premies en bijdragen van het rijk. Die failliete boedel is ontstaan doordat de particuliere ziekteverzekeraars de afgelo pen jaren steeds meer mensen bij het vrij willige ziekenfonds hadden weggelokt door ze aantrekkelijke polissen te bieden met aardige kortingen wegens jeugdige leeftijd of een bewijs van goede gezond heid. Daardoor bleef bij de ziekenfondsen verhoudingsgewijs een zeer groot aantal „hogere risico's" over, zoals oudere zelfs tandigen en arbeidsongeschikten, die nu eenmaal vaker naar de dokter gaan dan jonge en gezonde mensen. Gevolg: de pre mies moesten steeds meer omhoog, waar door nóg meer verzekerden uitweken naar de particuliere verzekeraars, en het rijk moest voortdurend meer geld bijpas- Uiteindelijk werd besloten dat de particu liere maatschappijen voor ziektekosten verzekering jaarlijks een fors bedrag (f 120 miljoen) zouden betalen aan de zie kenfondsen. Daarmee moest het leed van de fondsen wat worden verzacht. De par ticuliere maatschappijen voelen er echter allerminst voor om jaarlijks méér geld aan de fondsen te moeten betalen. Door de vrijwillige verzekering af te schaffen denkt Van der Reijden voor de staatskas een bezuiniging van ongeveer een miljard gulden te bereiken. De men sen die vrijwillig bij het ziekenfonds zijn aangesloten, zullen worden opgesplitst in twee groepen: alle uitkeringsgerechtigden moeten verplicht fondspatiënt worden en de overigen (kleine zelfstandigen, ambte naren en trendvolgers) dienen een ziekte kostenpolis te nemen bij een van de parti culiere maatschappijen. Dit laatste, de overheveling van maar liefst 800.000 vrij willig verzekerden naar de particuliere sector, is de kamerfracties van CDA en PvdA een doorn in het oog, omdat de meesten (nl. mensen met kinderen) aan zienlijk meer premie zullen moeten gaan betalen dan ze nu doen. Overigens heeft de VVD nauwelijks moeite met het plan. Loopgravenoorlog De voorstellen van Va: ran der Reijden tot herziening van het ziekteverzekerings stelsel behelzen nog veel méér, maar daarover bestaat nauwelijks politiek ge krakeel. Zo kreeg het plan om ook de spe ciale fondsverzekering voor bejaarden op te heffen in de Kamer een warm onthaal. Alle 65-plussers komen uiteindelijk, al naar gelang hun inkomen, terecht in het verplichte ziekenfonds dan wel bij de par ticuliere verzekeraars. De leider van het CDA-verzet tegen de totale opheffing van de vrijwillige fonds verzekering is het kamerlid Ad Lansink. De relatie tussen hem en zijn geestver wante staatssecretaris bevindt zich de laatste weken op een temperatuur bene den het vriespunt. In de Haagse Post van vorige week stond beeldend beschreven hoe Lansink en Van der Reijden op de pas gehouden partijraadsvergadering van het CDA in Bussum met grote bogen om el kaar heen liepen. De sfeer is inderdaad „zeer geladen", heet het in CDA-kring. Sommigen spreken van een grimmige „loopgravenoorlog". Van der ReijderT is woedend omdat de stelselwijziging in zijn ogen de kroon is op drie jaar noeste arbeid als staatssecretaris van volksgezondheid. Lansink is verbit terd omdat de bewindsman er niet mee wil instemmen dat een onderdeel van zijn pakket voorstellen wordt aangetast. Alles hangt met elkaar samen, meent Van der Reijden, en als nota bene zijn eigen partij zou willen proberen een essentieel onder deel uit het geheel weg te zagen, dan trekt hij nog liever alle plannen in. „Het is dus kennelijk slikken of stikken", zegt Lan sink. „Wijzigingsvoorstellen vindt Van der Reijden uit den boze. Maar met die opstelling reduceert hij de Tweede Kamer tot een Eerste Kamer, want de senaat mag immers géén amendementen indienen. Daar kan men alleen iets aannemen of verwerpen". Proeftuin Wat wil Lansink nu eigenlijk aanstaande maandag, als de kamercommissie voor volksgezondheid voor het eerst met Van 'der Reijden over diens voorstellen debat teert, te berde brengen? In het kort komt de CDA-opvatting erop neer dat de vrij willige ziekenfondsverzekering „in afge slankte vorm" gehandhaafd moet blijven. Dit betekent dat de uitkeringsgerechtig den overeenkomstig het plan van de staatssecretaris naar het verplichte zie kenfonds moeten worden overgeheveld, maar dat de kleine zelfstandigen en de ambtenaren en trendvolgers hun vrijwilli ge ziekenfondspakket moeten blijven be houden. Van die afgeslankte vrijwillige fondsverzekering moet volgens Lansink een „proeftuin" worden gemaakt voor een „algemene volksverzekering tegen ziekte kosten". Want dat laatste is het doel waar naar zowel het CDA als de PvdA streven. Zo'n volksverzekering moet er ongeveer als volgt gaan uitzien: alle mensen in Ne derland krijgen een ziektekostenverzeke ring aangeboden voor een breed scala aan geneeskundige voorzieningen. De premies die betaald moeten worden zijn afhanke lijk van de draagkracht èn van de vraag of men voor bepaalde voorzieningen (bij voorbeeld de tandarts of ziekenhuisopna me) een eigen risico wenst. Met een der gelijk systeem zou het CDA bipnen de vrijwillige ziekenfondsverzekering willen experimenteren. Zover is het overigens nog lang nie Voorlopig ziet het er naar uit dat er maan dag in de commissie volksgezondheid een flink robbertje zal worden gevochten. Eéi verliespunt moet Van der Reijden bi voorbaat al incasseren, want de door hen voorziene ingangsdatum voor de stelsel wijziging (1 januari '86) zal zeker nie worden gehaald. Als Lansink zijn been stijf houdt, kan Van der Reijden wellicht alleen aan een wei kelijke nederlaag ontkomen door openlijl met aftreden te dreigen. Want het opstap pen van een bewindsman uit eigen kring zal voor het CDA een tè hoge prijs zijn. Komt Van der Reijden met zijn dreige ment op de proppen, dan zal de discussie zich ongetwijfeld verplaatsen naar „het Torentje", de werkkamer van premier Lubbers. ,En dat die buitengewoon vin dingrijk is in het verzinnen van compro- missen weten we onderhand wel. DICK VAN RIETSCHOTEN i. »hib» DEN HAAG Sinds het titers, kabinet het kruisraket teen» ten-besluit heeft geno- ische men term „burger lijke ongehoorzaamheid" rster- weer alom in de media lische opgedoken. Door middel van dergelijke „onge hoorzame" acties willen bepaalde groepen tegen standers van kernbewa pening de daadwerkelij ke stationering van de raketten in Woensdrecht voorkomen. Veelvuldig wordt dezer da gen zowel in als buiten de politiek de vraag gesteld: wat is burgerlijke ongehoorzaam heid nu eigenlijk? Of nog preciezer, wat behóórt het te zijn? Het zal op dit moment verba zing wekken dat de vroegere minister van justitie, Dries Agt, niet geheel afkerig van burgerlijke onge hoorzaamheid. Op 14 mei 1974 zei hij in de Tweede Ka- „Hadden onze voor ouders de absolute gehoor zaamheid gepraktiseerd, dan leefden wij misschien nu nog onder „Spaans bewind". En: „Gehoorzamen aan het staatsgezag dient een ethisch verantwoorde daad te zijn; het is een ethische keuze". Van Agt erkende met deze uitspraak dat het ontstaan van Nederland als staat een gevolg was van een onwetti ge daad, namelijk het afzwe ren van de koning der Lage Landen, de Spanjaard Filips II. Burgerlijke ongehoor zaamheid van de toenmalige Staten-Generaal leidde ons land verder naar de onafhan kelijkheid van het tirannieke Spanje. Deze zienswijze 'van één der meest beschreven politici van de laatste tien jaren staat in „Het Boek Nee" van Piet Reckman, geen onbekende in de sociale en activistensector en ijveraar voor het niet tot stand gekomen tweede kabi net-Den Uyl in 1977. Reck man geeft in het boekje een overzicht van de werking van burgerlijke ongehoor zaamheid in verleden en he den, waarbij hij zelfs de toe komst niet onbesproken laat. Nederland heeft in het re cente verleden al eerder met geweldloze ongehoorzaam heid te maken gehad. In 1971 mislukte de volkstelling doordat een aanzienlijk deel van het volk er niet aan meedeed of met de gegevens knoeide. En in 1976 moest de eerder genoemde justitie-mi- nister Van Agt het onderspit delven bij zijn poging de abortuskliniek Bloemenhove te sluiten, omdat de kliniek gewoonweg weigerde haar werk stop te zetten. Nog verder terug in het ver leden komt Reckman bij Ma- hatma Gandhi en Martin Lu ther King. De laatste leidde vele acties tot burgerlijke on gehoorzaamheid zoals bezet ting van openbare plaatsen waar „negers" niet mochten komen, busboycots tegen aparte zitplaatsen voor blan ken en zwarten en de onver getelijke mars naar Washing ton op 18 augustus 1963. Tal loos waren de uitnodigingen die deze Nobelprijswinnaar kreeg van christelijke ge meenschappen in en buiten Nederland om te komen pre ken over zijn wijze van bur gerlijke ongehoorzaamheid. De acties van de zwarten in de Verenigde Staten waren jarenlang wereldnieuws en toch was hun begin zo een voudig: Rosa Parks, een ver moeide niet-blanke vrouw had in 1956 in een bus in Montgomery moed en wan hoop bij elkaar geraapt en geweigerd haar zitplaats af te staan aan een blanke. „Wij houden nu voortaan het ook hoofd omhoog, we zullen nooit meer buigen, behalve voor God", zei een negerpor tier in die tijd tegen een blanke journalist. Martin Lu ther King ging uit van de waarden die we ook bij Ma- hatma Gandhi tegenkomen: waarheid, standvastigheid en liefde. Gandhi vond dat liefde moest tonen tegenstander. De toenmalige Indiase leider, die de Engel sen door zijn acties van zijn geboortegrond dreef, zei het volgende: „Burgerlijke onge hoorzaamheid is het onver vreemdbare recht van de mens. Geeft hij dit op, dan houdt hij op mens te zijn. Dan wordt hij een dier, dat geen mogelijkheid heeft nee te zeggen tegpn een onge wenste situatie, dat geen kri tiek kan leveren". Ook van Gandhi is deze uitspraak: „Burgerlijke ongehoorzaam heid is gevolg geven aan het geweten en dient altijd ge weldloos te zijn. Gandhi noemde geweldloosheid „het wapen der dapperen". Definitie Initiatiefnemers van onwetti ge, geweldloze acties hebben zich volgens Reckman nooit al te druk gemaakt over de definitie van burgerlijke ge hoorzaamheid. Juristen en sociologen hebben gepro beerd te beschrijven wat het is en wat het behoort te zijn. De Amerikaanse socioloog John Rawls: „Burgerlijke on gehoorzaamheid is een pu blieke, niet-gewelddadige, bewuste en politieke daad te gen de wet in. Doel van die daad is veranderingen in de wetten aan te brengen". Wordt de daad massaal uitge voerd, dan ontbreekt het de meeste overheden aan de middelen om daar iets tegen te doen. Dat ondervonden bijvoorbeeld de demonstran ten die in 1968 „Johnson moordenaar" riepen. Aan vankelijk werden er nog boe tes uitgedeeld vanwege de belediging van een bevriend staatshoofd, maar toen het nemen van strafmaatregelen door de massaliteit van de ac tie ondoenlijk werd, zag men van verdere vervolging af. „Burgerlijk ongehoorzamen" komen tot hun acties omdat ze overheidsmaatregelen niet in overeenstemming kunnen brengen met hun geweten. Abraham Kuyper, één van de oprichters van de Anti- Revolutionaire Partij, zei eens: „Zodra een onderdaan van een land zich op zijn Van Agt: „Hadden onze voor ouders de absolute gehoor zaamheid gepraktiseerd, dan leefden wij misschien nu nog onder Spaans bewind". consciëntie beroept, dient de overheid voor dit „heilige" terug te wijken. Dan dwingt zij nooit". Christenen hebben zich altijd beroepen op het feit dat zij God meer dienen te gehoor zamen van de Staat. Iemand die gelooft, zal daardoor zijn gedwongen eerder naar het geweten de innerlijke norm van de mens dan naar de wet te luisteren. Wetten die tegen de geloofso vertuiging ingaan, kunnen niet worden opgevolgd. Met het geweten kan dus niet worden gesjoemeld. Het is te hopen dat actievoerders en overheid de wijsheid van Mahatma Gandhi's woorden blijven verstaan. SN HAAG „Neder- ïd krijgt nogal op z'n oek. Ruding is veel te gelijk, veel te behou- nd. De investeringen n de overheid en van bedrijfsleven blijven 3g steeds ver achter". i het woord is Ben Visser, van de socialistische fractie in het Europees Parlement en auteur van een ontwerp-voor- stel over het economisch be leid in de Europese Gemeen schap, waar hij volgende week woensdag in Straatsburg een meerderhëid voor hoopt te krijgen. Het voorstel bevat een aantal aanbevelingen voor het economisch beleid dat in 1986 door de lidstaten gevoerd zou moeten worden. Vorig jaar deed het vleugel lamme Europarlement een soortgelijke poging, die echter jammerlijk verzandde. Het ontwerp-stuk van de West- duitse christendemocraat Von Bismarck werd eerst door amendementen onderuit ge haald en vervolgens verwor pen. Het resultaat van een op perste verdeeldheid. Hoewel opsteller Ben Visser althans de USKE EN WISKE DE MOOIE MILLIREM indruk wekt er op te rekenen dat het nu niet zover zal ko men, kan zeker niet gezegd worden dat de verschillende stromingen in het Europarle ment zo van harte achter zijn voorstellen staan. Hij heeft voor een totaal andere benade ring gekozen dan zijn collega vorig jaar. Toen stond nog de aanbodkant van de economie, de consolidatie, het terughou dend overheidsbeleid centraal. Nu wordt gekozen voor vraag- stimulering, oppeppen van de economische groei, differentia tie afhankelijk van de moge lijkheden Hoewel Visser daarmee op de lijn zit van wat de Europese Commissie voorstelt, worden zijn denkbeelden lang niet door iedereen gesteund. Als het over het gewenste econo misch beleid gaat, is Europa immers net zo verdeeld als Nederland. Voor de Europese christendemocraten en libera len mag er bijvoorbeeld niet te veel gezegd worden over ar beidstijdverkorting, terwijl die voor de socialisten, zeker de Nederlandse, een soort heilige koe is. Los van dit soort prin cipiële en ideologische geschil punten valt er ook „objectief" wel het een en ander af te din gen op de ontwerp-richtlijnen die de Nederlandse Europarle mentariër heeft opgesteld. Ben Visser heeft zijn eigen af komst, lid van de PvdA, aller minst verloochend. Hetgeen duidelijk blijkt uit zijn plei dooien voor een grotere rol van de overheid bij het be i hogere Bekend recept Vissers recept is in politiek Den Haag bepaald niet onbe kend. Den Uyl schrijft het re gelmatig in de Tweede Kamer voor als het middel bij uitstek tegen de Nederlandse werk loosheid: overheidsprogram ma's voor het stimuleren van investeringen, infrastructuur, milieu, stadsvernieuwing, etc., en tegelijk het stimuleren van de particuliere consumptie door de premies en belastingen te verlagen. De overheid zou dus zelf meer uit moeten ge ven en minder moeten ont vangen, hetgeen onvermijde lijk uitmondt in een groter fi nancieringstekort. Dat nemen de socialisten graag een jaar of vier voor lief, want uiteinde lijk zou deze negatieve bijkom stigheid in hun optiek vanzelf verdwijnen. Want met dit re cept worden meer mensen aan werk, hoeven er dus minder uitkeringen te worden betaald en komt er meer belastinggeld binnen. Achtereenvolgende ministers vlan financiën in Nederland moesten niets van zo'n aanpak hebben. Zij wezen steeds fijn tjes op de gevolgen van de sti mulerende rol van de over heid in de jaren zeventig: vol ledig uit de hand lopende overheidsfinanciën en massa werkloosheid. In de periode dat het overheidstekort pro centueel nog in de dubbele cij fers zat, wilde Ruding er om die reden al niets van weten. Nu het aanzienlijk is gedaald, is dat voor hem een bewijs dat zijn eigen receptuur van bezui nigen een economisch herstel niet in de weg staat. „Het blijkt heel goed mogelijk de overheidsfinanciën te saneren en tegelijkertijd economische groei te bereiken", houdt hij zijn kritici dagelijks voor. Kortom: de patstelling tussen beide opvattingen is ten volle gebleven. Voorspelbaar Als het Europarlement vol gende week al in staat is in meerderheid aanbevelingen te doen aan de regeringen van de lidstaten overeenkomstig de voorstellen van het Neder landse parlementslid, dan is de reactie van de Nederlandse re gering dan ook makkelijk te voorspellen. Maar Nederland zou toch in Europa het goede voorbeeld moeten geven als het in de eerste helft van 1986 de voorzittershamer van de EG hanteert. De Europese Commissie ziet toch ook een stimulerende rol voor ons land? De minister van financiën hoeft ook van deze verwijten de vragen niet wakker te lig gen. Ruding kan immers mak kelijk verwijzen naar zijn be groting voor 1986. Het over heidstekort daalt daarin nau welijks, terwijl de premiever laging zorgt voor een flinke bestedingsimpuls. Als gevolg daarvan stijgen de investerin gen in Nederland voor het derde achtereenvolgende jaar harder dan in landen als West- Duitsland en Groot-Brittannië. In 1986 wordt Europa dus in feite op z'n wenken bediend. ARJEN BROEKHUIZEN (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG De PvdA'er Piet de Visser wijst de kri tiek van minister Korthals Altes (Justitie) op hemzelf en de andere drie kamerleden, die hebben opgeroepen tot burgerlijke ongehoorzaamheid, volstrekt af. „Er is niets laakbaars aan wat wij doen. Ten eerste zijn we tegen het gebruik van geweld en ten tweede zijn wij ten volle bereid de straf te dragen die op het overtre den van bepaalde wetten staat. Wij begeven ons dus niet buiten de rechtsstaat. Nee, we blijven er juist bin nen", aldus De Visser. Hij meent dat Korthals Altes beter zichzelf verwijtend had kun nen toespreken. Volgens De Visser heeft de regering in de kwestie van de kruisraketten „geschreven en ongeschreven re gels van onze democratie met voeten getreden". Wat het eerste betreft wijst De Visser erop dat „de grondwet overdracht van bestuurlijke bevoegdheden alleen toestaat aan supranationale or ganisaties". Dat de regering desondanks geen tweerderde meer derheid nodig acht voor de goedkeuring van het raketverdrag met de VS is volgens De PvdA'er eigenlijk nog erger. „Dat is in strijd met onze traditie. Als er ook maar de geringste twijfel is, behoort men een tweerderde meerderheid te laten beslissen. Dat is bijvoorbeeld gebeurd bij de overdracht van Nieuw-Guinea aan Indonesië, hoewel vrijwel niemand in de Kamer de grondwet tigheid daarvan in twijfel trok". De Visser ontkent dat ook zijn eigen fractie hem gekapitteld heeft vanwege zijn handtekening onder een manifest, waarin wordt opgeroepen tot burgerlijke ongehoorzaamheid. „Men heeft er alleen zijn afkeuring over uitgesproken dat ik de fractie niet tevoren heb ingelicht. Voor mijn standpunt op zich heeft men juist respect getoond", zei De Visser gisteren desgevraagd. Maandag heeft de dissidente PvdA'er eeh gesprek met fractielei der Den Uyl. Volgens hem geschiedt dat mede op zijn eigen ver zoek, „omdat de fractieleiding moet weten wat zij aan mij heeft en omdat ik wil weten wat ik aan de fractieleiding heb". De Visser ziet dat gesprek overigens vol vertrouwen tegemoet. Volgens hem heeft zijn partij gespeet voor het standpunt, waar toe hij na een „jarenlange geestelijke worsteling" is gekomen. Dat de PvdA burgerlijke ongehoorzaamheid officieel afwijst, be tekent niet dat De Visser zich in deze partij niet meer thuis voelt. „Zolang er ruimte en respect is voor een individueel standpunt, hoort u van mij geen kwaad woord over de PvdA". ADVERTENTIE Alle goede dingen bestaan in drieën. Drie prima tennisballen verpakt in een handige koker, krijgt u cadeau voor het aanbrengen van een nieuwe abonnee voor deze krant. noteeralsnieuweabonneem.lv.. I -POSTCODE/PLAATS: TELEFOON: J Deze ontvangt de eerste twee weken de krant gratis. I Daarna wordt het abonnement betaald per: kwartaal automatisch per maand Qjaar I STUUR EEN KOKER MET TENNISBALLEN AAN: NAAM:- j POSTCODE/PLAATS:Ij Stuur de bon ingevuld aan de Leidse Courant, Antwoordnummer 998, 2500 VD Den Haag (postzegel niet nodig). CodeJNzj

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1985 | | pagina 5