Leidse prehistoricus
beschreef sporen in
Nederlands Delta-land
Bezwaren tegen bestemmingsplan Wilgenpark
STOMPWIJKSE VERENIGINGEN DAKLOOS
Carna valsseizoen weer geopend
na i. LEIDEN OMGEVING
£cidóc6omont
VRIJDAG 8 NOVEMBER 1985 PAGINA 15
i '\v -ft##'.-
Op mijn omwegen door stad en land
kom ik graag mensen tegen. U kunt
mjj telefonisch of schriftelijk vertellen
wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071"
- 12 22 44 op toestel 10.
Hoor Ton Pielcrs
,.Oe lage, oude duinenreeks
enkele kilometers achter de
kust, valt niet zozeer op
door zijn hoogte als wel
door het hoog opgaande ge
boomte waarmee hij is be
dekt. Gezien vanuit de kre
ken en moerassen aan de
oostzijde ervan rijst het
duinbos hoog uit boven het
elzenbroek en de rietkra
gen rond de plassen die
daar plaatselijk te vinden
zijn. Vanaf de andere kant,
de zeezijde, is de lange
strook bos nog markanter
want daar bevindt zich een
wijde, grazige vlakte die
door de volgende duinen
reeksen van de zee wordt
afgeschermd. In de vlakte
wordt de ruigte hier en
daar afgewisseld met wat
struikgewas en met rietvel
den in de wat drassiger de
len. Er grazen runderen in
de vlakte. De meeste liggen
loom te herkauwen in de
drukkende hitte van een
warme zomerdag, andere
zoeken verkoeling in de
drassigheid. Een paar bruin
verbrande herdersjongens
en hun hond hebben weinig
te doen. Zij liggen wat te
luieren in de zon en snijden
met hun vuurstenen zak
mes wat patronen in een
stuk hout.
De jongens horen thuis in
de kleine nederzetting aan
de rand van het duin. Daar
zijn door hun vaders op een
open plek eenvoudige hui
zen gebouwd. Die zijn niet
groot, maar toch royaal ge
noeg voor het hele gezin en
in elk geval stevig, met
diep in de grond ingegra
ven pajen. De wanden be
staan uit horden van ge
vlochten wilgetenen, die
met klei zijn dichtge
smeerd. Goed bouwhout is
er ruimschoots in het duin
bos, dat vooral uit eiken, ie
pen en linden bestaat, met
hazelaars op open plekken
en een brede elzenbroek
langs de rand. Riet en wil
gen zijn er voldoende op
natte plaatsen in de vlakte
en daar bevindt zich ook
een kleilaag, direct onder
het maaiveld. De klei-aan-
voer naar het zand was wel
een hele sjouw, maar daar
staat tegenover dat de hui
zen nu goed beschut tussen
de bomen staan en dat is in
de herfst zo vlak aan zee
zeker geen overbodige luxe.
Bovendien is deze woon
plaats onbereikbaar voor de
winterse overstromingen.
Wie in een van de hoge ei
Wie in een hoge eik klom, kon bij helder weer in de verte de zee zien...
ken klimt, kan bij helder
weer in de verte de zee
zien, met de lage duintjes
langs het strand, begroeid
met helm en zeedistel.
Vaak komen de boeren
daar niet, maar de kinderen
rapen er eieren in de grote
kolonies van meeuwen en
sterns en zoeken er kleine
stukjes barnsteen langs de
vloedlijn..."
Einde steentijd
Voila, een geromantiseerde
en bijna gezellige kijk op
een immaginaire nederzet
ting in het Hollandse kust
gebied. Het zou „Voorscho
ten" kunnen zijn, maar dan
zowat 5000 jaar geleden.
Het waren de eerste bewo
ners van de duinen, aan het
einde van de steentijd, en
hier populair- wetenschap
pelijk geschetst door prof.
dr. Lr.P.Louwe Kooijmans,
hoogleraar in de prehistorie
aan de rijksuniversiteit in
Leiden. Hij schreef een
boek, dat de voorgeschiede
nis van onze lage landen
met vele duizenden jaren in
een notedop meet. De titel
is „Sporen in het land; de
Nederlandse delta in de
prehistorie". Het rijk geïl
lustreerde boek werd uitge
geven bij Meulenhoff Ne
derland b.v. in Amsterdam.
Het aardige van deze ken
nismaking met „onze va
derlandse bodem" is, dat ze
de meest ondeskundige leek
op prehistorisch gebied ver
rassend kan boeien. Louwe
Kooijmans woorden schie
ten nergens te kort, maar er
zijn altijd beelden, grafie
ken, profileringen en
dwarsdoorsneden die zijn
relaas extra kracht bijzetten
en voor geheugensteuntjes
zorgen. Ijstijden en het Ho-
loceen schieten als kometen
door de pagina's heen, in
het gezelschap van resten
en vondsten, werktuigen,
fauna en flora, die inmid
dels onder de aardbodem
verdwenen zijn: 160 bladzij
den voorhistorisch plezier
rond spelingen der natuur
sinds de (voorlopig) laatste
ijstijd, toen op aarde een
tergend langzaam begin
werd gefnaakt met de vor
ming van de rivierendelta
die wij nu Nederland noe
men. Het was een samen-
Europa plus
Brittannië
Hoe zag ons territoir eruit,
in het begin van het Holo-
ceen? Het is futurologie in
omgekeerde volgorde, maar
controleerbaar. Je kijkt
naar een (lucht)foto van de
rivier Yukon bij Circle in
het oosten van Alaska; met
grote zandbanken en be
groeiing van de omgeving
met naaldwouden, en dan
krijg je een redelijke in
druk van hoe het Rijndal er
in het door Louwe Kooij
mans c.s. te peilen verleden
moet hebben uitgezien.
Duizenden jaren vóór de
delta was het allemaal nog
ijs, en kon je, bij wijze van
spreken, naar Engeland lo
pen, want dat zat aan het
continent vast de Britten
moeten er niet aan dénken!
maar Het Kanaal en de
Noordzee lagen toen droog
en de Theems was een soort
zijrivier van de Rijn. Waar
schijnlijk zullen onze zeer
verre nazaten over enkele
tienduizenden jaren iets
dergelijks opnieuw kunnen
beleven, want er staat dan
een nieuwe ijstijd voor de
deur. Aangenomen dat we
onszelf dan nog niet de das
om hebben gedaan.
„Sporen jn het land" graaft
nog veel verder dan het
fossiele verleden van het
land waarop wij leven. Een
pakkende ontwikkeling is,
bijvoorbeeld, de vervening
van een gebied dat toch al
vergeven was van water.
Het veen is bij Louwe
Kooijmans een bron van
wetenschappelijke vervoe
ring: wat het veen u biedt,
vindt z'n weerga niet. Als je
het water maar een pink
geeft, nemen de lage landen
de hele natte hand. Neder
land is namelijk uniek door
z'n polderlandschap, door
het land dat beneden het
niveau van de rivieren of
de zee ligt en dat alleen
door bedijking en bemaling
voor bewoning geschikt is.
Het is dit deel van ons land
dat de Nederlanders de
faam heeft bezorgd dat ze
hun eigen land hebben ge
maakt. Maar in feite was
het 't omvormen van na
tuurlijke delta-afzettingen
van de grote rivieren tot
een nieuw, volledig kunst
matig landschap, Waarin de
oorspronkelijke „wetlands"
(„wet" is nat, weet u wel)
nauwelijks meer te herken
nen zijn.
Welnu, „Sporen in het
land" geeft een reconstruc
tie van het verleden van
onze delta, ook van de leef
wijze van onze prehistori
sche voorouders in deze uit
gestrekte, vrij onvriendelij
ke wildernis. Het is voer
voor iedereen die belang
stelt in milieubeheer, lan
dinrichting, natuurbehoud,
en voor wie maar Neder
land beter wil leren ken
nen. Het is veel meer dan
een beschrijving van de
„pioniers" van een land on
der de zeespiegel. Het is
aangenaam speuren in de
neergeschreven resultaten
van „diep" gaande studies,
onder het grondwater en
zaken die ingebed zijn in
klei en veen. Het gaat vaak
ook om „been en hout" die
de eeuwen hebben door
staan. Louwe Kooijmans
schiep een venster met een
teruggaand uitzicht op het
leven in de prehistorie. Dat
is niet alleen een heel eind
weg, maar ook uitstekend
geschikt voor een soort van
genoeglijke meditatie.
Als in een natuurliike display toont de natuur soms in één klap haar eeuwenoude profilering, bijvoorbeeld bij een zöèrèep
zoals hier in de Katwijker „Zanderij", met een doorsnee van de Oude Duinen (1771). Even een flinke kustalslag bij storm
en een paar honderd eeuwen staan te kijk....
Levenskansen
voor kleine
buurtcentra
beperkt
LEIDEN/ZUTPHEN
Bijna de helft van de klei
ne geplande buurtwinkel
centra hebben geen le
venskansen meer. Voor 55
procent van deze centra is
nog hoop, maar zullen
maatregelen getroffen
moeten worden om de
aantrekkelijkheid te ver
hogen. Deze conclusie kan
getrokken worden uit een
onderzoek van het Cen
traal Instituut voor het
Midden- en Klein Bedrijf
(CIMK).
Tijdens de vergadering van
het algemeen bestuur van de
Kamer van Koophandel te
Zutphen wees secretaris drs.
S.J. Kleve erop dat een groot
aantal buurtwinkelcentra die
na 1959 in woonwijken is ge
pland, een te gering draagvlak
hebben gekregen. De ver
wachting is dat op niet al te
lange termijn 45 procent van
dezè centra het hoofd niet
meer boven water kunnen
houden. Leegstand kan door
afbraak of door andere be
stemmingen worden voorko-
Ongeveer 55 procent van deze
kleine centra heeft in principe
wel mogelijkheden, maar die
nen toch wel aan minimumei
sen te voldoen. Deze zijn vol
gens Kleve het aanbieden van
een volledig pakket aan dage
lijks benodigde goederen, een
min of mer prijsagressieve su
permarkt en handhaving van
het servicekarakter. Ook be
reikbaarheid en aankleding
dienen te verbeteren.
Volgens Kleve zijn deze pro
blemen van kleine buurtwin
kelcentra vooral te vinden in
de grotere gemeenten, waar
het stadscentrum of grotere
winkelcentra een grote aan
trekkingskracht uitoefenen. In
hele kleine dorpen, waar men
soms met een nog geringer
draagvlak aan kopers heeft te
maken, is volgens Kleve de si
tuatie niet vergelijkbaar.
Goede huisvlijt
in Zoeterwoude
ZOETERWOUDE De huis-
vlijttentoonstelling die gister
avond in „Ons Huis" te Zoe
terwoude is gehouden gaf een
overzicht van zestig werkstuk
ken. Ze zullen vanavond in
„Ons Huis" te koop worden
aangeboden tijdens een bazar,
die duurt tot twaalf uur. De
opbrengst is voor vijftig pro
cent bestemd voor het her
vormd jeugdwerk en voor vijf
tig procent voor het onder-
houdsfonds van de monumen
tale dorpskerk.
Hoewel het aantal inzendin
gen voor de huisvlijttentoon-
stelling dit jaar lager is dan
vorig jaar was de beoordeling
voor de jury geen eenvoudige
zaak. De eerste prijzen gingen
naar: „MeVe" (jeugdclub van 6
tot 10 jaar) met allerlei schil
derijtjes, Jochem Wolthaus
(paard), A. Hulsbos-van der
Loo (kantklos werk). Jan en
Annet Hulsbos (wieg) en G. F.
Hulsbos-van der Loo (pop).
5TREEK Het camavalssei-
gaat in verschillende ge-
komend weekeinde
uitbundig van start. Car-
De Gaandèrs
spits morgen af met
in Stompwijk, alias
De nieuwe heerser
het Gaandriaanse rijk en
worden op deze
Het Blesse Paard aan
Dr. Van Noortstraat gein-
Zangeres Ria Valk
hier waarschijnlijk
uur of negen haar
hit. De Belgische
JML, de Leontien Dan-
en De Pintengluurders
ook vanaf half negen aan-
De toegangsprijs be-
een tientje. Donateur
en korting krijgen kan
01715-2889.
Lcidschendamse carna-
De Damzwab-
bers houdt eveneens morgen
haar traditionele Prinsenbal,
waarbij de nieuwe prins en
page bekend worden gemaakt.
Medewerking verlenen de
Zwabberkapel, de Libra's en
de Showgirls. Het motto voor
het nieuwe seizoen luidt „Alle
gekheid op 'n stokkie". Zater
dag 14 december is er een bin
go-dansant en zaterdag 4 janu
ari het Boerenkielenbal. In
lichtingen: 070-376484.
Carnavalsvereniging De Gaap
stokken in Lisse heeft morgen
een groot herfstbal in De
Beurs aan de Haven. Tijdens
die avond wordt niet alleen de
nieuwe prins bekend gemaakt,
maar start ook de voorverkoop
van kaarten voor „Een avond
je uit in Lisse" op 1 februari
en waarbij BZN een optreden
verzorgt. Kaartjes kosten ƒ20
en zijn verkrijgbaar via de
VVV's in Lisse (Grachtweg),
Hillegom Balverskade),
Noordwijkerhout (Herenweg)
en Noordwijk (De Grent).
De nieuwe Prins Carnaval van
Sassenheim presenteert zich
morgenavond in de Oude Tol
aan de Hoofdstraat 147. Carna
valsvereniging De Saksen or
ganiseert daar een feest, waar
rond elf over elf uur met de
bekendmaking van de nieuwe
prins het hoogtepunt van de
avond plaats vindt.
Morgenavond organiseert de
Lisserbroekse carnavalsvere
niging De Rampestampers in
De Meerkoet het Prinsenbal.
Om elf over elf is de heer
schappij van Prins Aart ten
einde en zal zijn opvolger zich
aandienen. De avond is alleen
toegankelijk voor leden van de
vereniging (lid worden kan
nog) en begint om half negen.
LEIDERDORP Omwo
nenden hebben nogal wat
bezwaren ingebracht te
gen het bestemmingsplan
Wilgenpark, dat onder
meer voorziet in de bouw
van maximaal 66 wonin
gen aan de Hoogmadese-
weg in Leiderdorp, tussen
Essenlaan en Munikken-
weg. Het gaat om het ter
rein van het voormalige
tuincentrum Bloemen-
daal. Met name de bewo
ners van het Essenpark
(even nummers), een
straat die evenwijdig loopt
aan de Hoogmadeseweg
en direct tegen het toe
komstige Wilgenpark aan
ligt zijn niet erg gelukkig
met het bestemmingsplan.
De toegestane bebou
wingshoogte van negen
meter, de aanleg van een
voetpad langs de achter
tuinen, een verkeersaan-
sluiting op de Munniken-
weg en nog meer zaken
baren hen zorgen.
Als redenen worden genoemd
een -bedorven uitzicht door
hoge bebouwing, aantasting
van de privacy door intensief
gebruik van het voetpad (ook
door fietsers en bromfietsers)
en een sterke toename van het
autoverkeer door de ontslui
ting van het Wilgenpark. De
gemeente is bereid de bewo
ners op een aantal punten te
gemoet te komen. Zo is men
bereid een derde gedeelte van
de bebouwing een maximale
hoogte van vier meter te ge
ven en de verkeersaansluiting
op de Munikkenweg alleen
voor fietsers en voetgangers
begaanbaar te maken. Aan het
voetpad wordt echter vastge
houden. Het pad zal een be
langrijke voetgangersverbin
ding zijn tussen het oude dorp
en het gebied waar onder
meer verpleegtehuis Leythen-
rode in ligt. Tussen voetpad en
achtertuinen zal ter afschei
ding nog een strook openbaar
groen en water liggen.
Tijdens de behandeling van de
bezwaren bij de raadscommis
sie ruimtelijke ordening gister
avond bleek dat dè „Essenpar-
kers", waarvan er veel waren
komen opdagen nog steeds
niet tevreden wareiï over het
bestemmingsplan. Sommigen
vonden zelfs dat de gemeente
onfatsoenlijk had gehandeld
door woningbouw toe te staan,
omdat hen indertijd, bij de
bouw van hun bungalows zou
zijn toegezegd dat het gebied
achter hun woningen een
agrarische bestemming zou
houden. Wethouder A.H.
Meerburg verklaarde echter
dat een dergelijke toezegging
nooit gedaan kan worden.
De maximale hoogte van de te
bouwen woningen van negen
meter, met name de rij die op
30 meter afstand van de tui
nen van de woningen aan het
Essenpark komt bleek het
zwaarst op de maag te liggen.
De suggestie van het raadslid
R.D. Stam (D'66) om daar ze
ven meter van te maken zal
nader worden bekeken. Ten
aanzien van het voetpad stelde
wethouder Meerburg dat de
gemeente zal trachten te voor
komen dat er fietsers en brom
fietsers gebruik van gaan ma
ken, mogelijk door middel van
„fysieke barrières".
De Essenparkers leken gister
avond niettemin bereid alle
beroepsmogelijkheden aan te
grijpen om het bestemmings
plan naar hun eigen zin om te
buigen. Eén bewoner heeft al
een advocatenbureau inge
schakeld.
Fietspad
Als de bebouwing van het
Wilgen park een feit is zullen
er vrijliggende fietspaden kun
nen worden aangelegd langs
de Hoogmadeseweg. Het is
echter mogelijk op het gedeel
te van van de Hoogmadeseweg
tussen Essenlaan en Acacia
laan vrij goedkoop al eerder
fietspaden aan te leggen. De
commissie toonde zich voor
stander van deze snelle voor
ziening. Volgens directeur Van
den Berg van gemeentewer
ken zal dit voorlopige fietspad
er echter niet vóór april 1986
kunnen liggen.
Ook de bezwaren tegen het
bestemmingsplan Sternstraat
kwam gisteravond aan bod.
Hier zijn het de bewoners van
de Sternstraat die problemen
hebben met de maximale
hoogte van 9,5 meter van de
huizen die hier zullen worden
gebouwd. De huizen komen op
de plaats van de voormalige
kleuterschool, hoek Albatros
straat/Sternstraat. De indie
ners van de bezwaren hebben
er vooral moeite mee dat het
(school)plein aan de Stern-
straat als speelvoorziening
voor de kinderen verloren
gaat, en dat er niets voor in de
plaats terugkomt. Volgens de
gemeente is er na de bebou
wing nog voldoende ruimte
voor openbare speelgelegenhe-
den aan de Sternstraat. Verder
wordt gesteld dat er ruim 50
meter zit tussen bestaande en
toekomstige bebouwing, en dat
een bouwhoogte van 9,5 meter
dan zeker niet hoog te noemen
valt. De commissieleden kon
den zich met dat standpunt
verenigen.
schaakvereniging wil op een
bepaalde avond spelen, toeval
lig dezelfde waarop de harmo
nie repeteert, uiteraard een
onmogelijkheid, aldus de
Dorpsraad. Voorzitter wethou
der J. C. van Erp zei dat er
plannen zijn het voormalige
schoolgebouw om te bouwen
voor jongerenhuisvesting.
Naar zijn mening zou met het
bestuur van het Dorpshuis
overleg moeten worden ge
pleegd.
Verhuizen naar de nieuwe
school is onmogelijk omdat
daar veel minder ruimte be
schikbaar is. Het Dorpsraads
lid G. J. M. Belt, tevens be
stuurslid van de stichting
Dorpshuis, bood aan met de
besturen van de verenigingen
rond de tafel te gaan zitten om
tot een oplossing te komen. De
wethouder deed de toezegging
over het behoud van de school
te zullen nadenken en de afde
ling Welzijn van het probleem
op de hoogte te zullen ?tellen.
STOMPWIJK Vier ver
enigingen in Stompwijk
dreigen door het niet
meer beschikbaar zijn van
ruimte in de Maarten van
der Veldeschool aan de
Stompwijkseweg zonder
huisvesting te raken. In
een brief aan B en W van
Leidschendam hebben zij
meegedeeld dat beëindi
ging van het gebruik van
de school het einde van
hun bestaan zal beteke
nen.
De verenigingen, een toneel
vereniging en schaakvereni
ging, de eigentijdse misvoering
EMS en de Hekking B-Band,
vragen bij ontruiming van de
school ruimte in het Dorpshuis
zonder dat dit financieel na
deel meebrengt. De hoogte
van de huur, het gebrek aan
bergruimte, de geluidsoverlast
en de beschikbaarheid van het
gebouw zijn, aldus de vereni
ging indertijd aanleiding tot
uitwijken naar het schoolge
bouw geweest. Het gaat om
140 personen die van de vere
nigingen deel uitmaken.
In de Dorpsraad Stompwijk
werd gisteravond nogal ver
schillend op de brief gerea-1
geerd. Voor de muziekvereni
gingen zou volgens sommige
raadsleden het gebrek aan
bergruimte de voornaamste
reden zijn voor het weigeren
in het Dorpshuis te spelen. De
Damzwabbers vorig jaar tijdens een ontvangst op het gemeentehuis van Leidschendam,
