Grote droogte in Frankrijk en Span je
Spaanse politie
grijpt leider
autobaanrovers
Mururoa, pokdalig atol in Stille Zuidzee
li
Rustige
élégance bij
YvesSain tLa uren t
m
BUITENLAND
CeidAe Soutuut
DONDERDAG 24 OKTOBER 1985 PAGINA lF
(Van onze correspondenten
Bob van Huët en
Paul van der Voort)
BARCELONA De al zes
maanden durende droogte
neemt in Spanje verontrusten
de vormen aan. De melkpro-
duktie loopt terug; de land
bouw droogt uit; bosbranden
teisteren het land en para
doxaal voor zware overstro
mingen wordt gevreesd. In
verschillende streken hebben
de overheid en boerenorgani-
saties inmiddels de alarmklok
geluid.
De aanhoudende droogte is
vooral rampzalig voor de boe
ren in het noorden, waar de
helft van alle Spaanse melk
wordt geproduceerd. De wa
terreserves zijn totaal uitgeput.
Praktisch alle kleine stuwme
ren in de gewesten Galicië,
Asturias, Cantabria en Bas
kenland staan kurkdroog. De
plaatselijke autoriteiten heb
ben honderden tankwagens
gemobiliseerd die getroffen
gebieden van het kostbare
vocht hebben voorzien. Er
wordt met man en macht naar
nieuwe waterputten gezocht.
De melkveehouders in het
noorden zijn wanhopig en ei
sen van de regering dat hun
gebied direct de noodtoestand
wordt verklaard. De situatie
ziet er bijzonder somber uit.
Door een tekort aan water
groeit het gras niet genoeg en
moeten de koeien worden bij
gevoerd. Bij veel boeren zijn
de wintervoorraden nu al uit
geput.
Op-grote schaal moet er voed
sel worden bijgekocht. Boven
dien is de verkoopprijs van het
rundvee door de nadelige ef
fecten van de droogte met
f 200 tot 250 per stuk ge
daald. Tot overmaat van ramp
is de melkproduktie de laatste
weken nóg verder gedaald. De
melkcentrales vrezen een
groot tekort en hebbben daar
om vergunning gevraagd voor
de extra invoer van 120 mil
joen liter melk uit de landen
van de EG.
De boeren vinden de situatie
„rampzalig" voor de veeteelt
en „verontrustend" voor de
akkerbouw. De landbouw
loopt volgens hen ernstig ge
vaar want de grond is overal
kurkdroog en de nieuwe zaden
komen slecht op. De voortdu
rende droogte in Spanje brengt
behalve enorme schade aan de
landbouw en veeteelt ook een
geweldige toename aan het
aantal bosbranden met zich
Een merkwaardige paradox is
overigens dat de voortdurende
droogte niet alleen bosbranden
veroorzaakt. Ook het gevaar
op enorme overstromingen
neemt daardoor toe. De ge
vreesde Spaanse „herfst-
"-wolkbreuken zijn hiervan
het gevolg; gigantische over
stromingen (Valencia 1982,
Bilbao 1984), vaak met dode
lijk resultaat. De gemeentebe
sturen in de noordelijke en
Middellandse Zeekuststreken
zijn daarom in staat van
alarm.
Ook Frankrijk wordt ernstig
getroffen door de uitzonderlij
ke droogte, die nu bijna vier
maanden in grote delen van
het zuiden heerst. De droogte
is weliswaar een zegen voor de
wijnboeren, maar een ramp
voor de veeteelt. Terwijl de
druiven in ideale omstandig
heden rijpen voor uitzonder
lijk goede wijn, knabbelen
runderen en schapen nu al aan
de wintervoorraad hooi. In het
departement Lot is het groen
voer op de weiden verpulverd
en is het onmogelijk
koolzaden te zaaien.
Het ministerie van landbouw
heeft inmiddels voor 24 gebie
den de noodklok geluid. Ver
wacht wordt dat die lijst bin
nenkort met nog eens 12 ge
bieden wordt uitgebreid. De
overheid komt de getroffen
veeboeren tegemoet met subsi
dies. De overkoepelende Fran
se boerenbond FNSEA is daar
echter niet tevreden mee en
eist een schadevergoeding van
een miljard gulden.
Voor de Nederlandse tuin
bouw is het van belang dat de
Franse tomaten het dit jaar
erg goed hebben gedaan. Dooi
de droge augustus en septem-
bermand is ook de kwaliteit
van de tomaten uitzonderlijk
Israël verwacht
duizenden joden
uit Sovjet-Unie
TEL AVIV In Israel
den voorbereidingen getroff<
voor de opvang van duizend)
nieuwe immigranten die
komende maanden uit de
vet-Unie worden v<
De Israëlische premier Pei
heeft president Reagan
Washington gevraagd er
zijn ontmoeting met partijli
der Gorbatsjov op aan te dril
gen dat de stroom joodse
granten weer op gang
gebracht. Volgens een Israël
sche woordvoerder maken i
Russen altijd een gebaar v;
goede wil aan de voora
van een topontmoeting
het Westen. In de Sovjet-Uni
wonen meer dan twee mi'
joden en duizenden van
hebben een uitreisvisum
gevraagd.
(Van onze correspondent
Paul van der Voort)
BARCELONA De
Spaanse politie is er ein
delijk in geslaagd om de
bende op te sporen die de
afgelopen zomer gewa*
pend met bijlen, messen
en knuppels talloze over
vallen heeft gepleegd op
buitenlandse vakantie-
-gangers op rustplaatsen
en benzine-stations langs
de autowegen van Catalo-
nië. Volgens het ANWB-
-steunpunt in Barcelona
zijn minstens 15 Neder
landse reisgezelschappen
het slachtoffer geworden
van de „autobaanrovers".
De leider van de bende, een
21-jarige jongeman, is door de
politie gearresteerd. Drie me
deplichtigen, twee mannen
van 29 en 28 jaar en een
vrouw van 29 jaar, zijn er ech
ter in geslaagd om weg te
vluchten naar Frankrijk. Ze
zijn wel geïdentificeerd en
worden door Interpol gezocht.
Het hele gezelschap bestaat uit
neven en nichten van „El Va-
quila", een gevreesde crimi
neel uit Barcelona.
De bende heeft vier maanden
lang angst en paniek gezaaid
onder de toeristen die Catalo-
nië aandeden tijdens hun va
kantiereis. Gisteren nog ont
ving het ANWB-steunpunt in
Barcelona een telefoontje van
een verontruste Nederlander
die vanuit Benidorm op weg
was naar huis.
Hij wilde weten op welke
plaatsen de gevreesde bende
de afgelopen maanden toege
slagen had. Zijn angst was niet
ongegrond, want de groep
overvallers gebruikte regelma
tig grof geweld. Bij het minste
verzet sloegen zij er met mes
sen en knuppels op los.
Vaak sloegen de overvallers
met knuppels alle ruiten stuk
en eisten vervolgens alle geld
en goederen op. Een tweede
methode pasten de bandieten
toe op parkeerplaatsen, wan
neer het gezin de auto wel
verlaten had. In dat geval lie
pen de vier rovers op hun
slachtoffers af, gewapend met
ploertendoders, messen, ha
mers en hakbijlen. Vervolgens
ging de bende er niet alleen
met geld en goederen, maar
vaak zelfs met de auto van de
slachtoffers ervandoor.
Hun eigen gestolen auto
lieten ze achter. Soms stuitte
het gewelddadige gezelschap
daarbij op onverwachte tegen
stand. Bijvoorbeeld in het ge
val van een Nederlander die
ook door de bende was be
roofd. De Nederlander weiger
de zijn auto af te geven en zet
te daarmee een „wild west-
"-achtervolging in op de auto
baan. Zonder succes overigens.
De plaag van de autobaanro
vers had overigens veel eerder
beëindigd kunnen zijn. Al op
23 september werden twee
bendeleden bij de Spaans-
-Franse grens gearresteerd. De
bandieten moesten echter wor
den vrijgelaten bij gebrek aan
bewijs. De getuigenverklarin
gen ontbraken namelijk, om
dat al hun slachtoffers toe
risten al weer hoog en
breed waren teruggekeerd in
hun vaderland.
De politie heeft echter wel fo
to's gemaakt van de gearres
teerde twee. Deze foto's wer
den via Interpol voorgelegd
aan de slachtoffers, waardoor
de verdachten uiteindelijk
toch definitief als leden van de
gevreesde autobaan-bende
konden worden geïidentifi-
ceerd.
Dit model draagt een simpele zwarte kokerjurk,
gecombineerd met een rode bolero met con
trasterende witte revers. In de taille een brede
riem van imitatie-krokodillenleer.
PARIJS Hoe minder
hoe beter". Dat is het
motto van de confectie-
mode van Yves Saint Lau
rent voor de zomer van
1986. Het lijkt wel of deze
koning van de Parijse
mode er over denkt om af.
te treden, zo streng en so
ber ziet zijn nieuwe col
lectie er uit.
De meeste ontwerpen zijn rus
tig en elegant van lijn. Saint
Laurent is de massa die wil
opvallen niet ter wille: er is
nauwelijks een juweel te be
kennen, op een paar oorbellen
na. Hij lijkt op deze manier de
spot te willen drijven met col
lega's, die in de gooi om de
meeste aandacht zich te buiten
zijn gegaan aan glimmende
cocktailjurken en bijzonder
opvallende ontwerpen of ju
welen.
Wat de mode voor vrouwen
betreft is er bijna niets dat
Saint Laurent niet heeft uitge
probeerd. Hij liet zich inspire
ren door de Russische platte
landsmode. maar ook door
Spaanse sexbommen. Nu lijkt
hij zijn inspiratie van Beetho
ven te krijgen: zijn klassieke
combinaties zijn zo subtiel als
een Beethoven-kwartet.
Saint Laurent brengt een
overvloed aan linnen panta
lons, zeer geraffineerd van
lijn, die gecombineerd worden
met een getailleerd colbert of
zijn befaamde korte bolero-jas
je
Zijn pakjes zijn het toppunt
van élégance. De rokken zijn
recht of nauw toelopend, tot
op de knie. Af en toe zorgen
kleuraccenten voor een verle
vendiging van de zwarte basis-
kleur: een zwarte kokerjurk
wordt versierd met een rode
bolero, voozien van fel con
trasterende witte revers.
De bedrukte stoffen vielen
wat tegen bij deze ontwerper,
die het toch nooit aan durf
heeft ontbroken: Misschien
wat duur, maar wat kleur en
opdruk betreft zouden ze ver
ward kunnen worden met het
aanbod uit de grote warenhui-
Eén van de beste modenieuw
tjes van Saint Laurent is de
wijd uitwaaierende leren rok,
in rood of blauw, perfect voor
iedereen die dacht al alles te
hebben. Onderkoelde chique,
zo zou je dit ontwerp kunnen
omschrijven.
Zelfs de avondmode bij Saint
Laurent verkondigt de bood
schap dat praalzucht uit is
een „goedkoop" imago is
in. Zijn bedrukte lange rokken
en blouses zien er soms dan
ook uit alsof ze van sofa-over
trekken zijn gemaakt.
Saint Laurent heeft nu duide
lijk de richting van de een
voud ingeslagen. Zijn ietwat
sombere modebeeld is in totaal
contrast met de explosie van
kleuren en uitdagend vrouwe
lijke ontwerpen die de meeste
van zijn collega 's de afgelopen
dagen hebben laten zien.
SUZY PATTERSON
Een mode! toont hier een door Yves Saint l
rent ontworpen avondjurk van goudlamê.
Premier
Fabius
bij kernproef
MURUROA Een zware
politieke delegatie met pre
mier Fabius en minister van
defensie Quiles is vandaag op
het atol Mururoa aangeko
men om de kernproeven bij
te wonen. De Franse rege
ring heeft tien journalisten
uitgenodigd om vandaag aan
wezig te zijn bij, wat ver
moed wordt, een onder
grondse proef met een neu
tron en bom. Journ al is ten
moesten vóór zij konden af
reizen naar de plaats van
handeling, schriftelijk ver
klaren geen publiciteit te ge
ven aan het tijdstip van de
ontploffing noch de aard van
het waargenomene. Foto's
van het proefgebied mogen
slechts met toestemming van
het ministerie van defensie
worden g'eplaatst. Het bijwo
nen van de proef door jour
nalisten is het gevolg van de
verwikkelingen rond Franse
kernproeven en van het
schandaal van de aanslag op
de Rainbow Warrior, een
schip van Greenpeace. Twee
schepen van deze milieu-or
ganisatie, de „Vega" en „Da-
rangian" bevinden zich dicht
langs de territoriale wateren
rond het atol. De „Greenpea
ce" zelf is achtervolgd door
pech, op de terugreis naar
Nieu w-Zeeland.
TAHITI De burge
meester van Mangareva
waande zich deze week
zowaar even een be
roemdheid. 'Twintig
Franse journalisten, ver
gezeld van artsen, acade
mici en regeringsfunctio
narissen, waren naar zijn
eilandje gevlogen om
met hem te praten over
kanker, over babies die
scheel geboren werden
en over de mysterieuze
ziekte waar de vissen in
de lagune aan lijden.
Het was immers pas zes we
ken geleden dat burgemees
ter Lucas Pacamara een kor
te en eenvoudige brief naar
de kranten, had gestuurd,
waarin hij de aandacht ves
tigde op het aantal kankerge
vallen en misvormde babies
op de eilandengroep Gam-
biers, waar Mangareva toe
hoort.
Ook schreef hij over de vis
sen in de lagune, die bijna al
lemaal besmet zijn met de
ziekte van Ciguatera, veroor
zaakt door het eten van orga
nismen die zich voeden met
aangetast koraal. Zijn men
sen hadden altijd vis gegeten,
maar durfden dat nu niet
meer. Ze waren niet geluk
kig. Hij beschuldigde nie
mand, maar hij hoopte dat
zijn brief deskundigen zou
aansporen een onderzoek -
naar het probleem in te stel
len.
Mangareva, een eiland met
528 inwoners, ligt in de buurt
van Mururoa, op zo'n 400 ki
lometer ten oosten van het
terrein waar Frankrijk al ne
gentien jaar lang kernproe
ven houdt. Op het eiland
vind je nog een aantal schuil
kelders uit de tijd dat er nog
kernproeven in de atmosfeer
plaatsvonden. Na de proef
werd de bevolking met de
tuinslang afgespoeld en weer
naar huis gestuurd.
Je hoeft overigens niet hele
maal naar Mangareva te
gaan: ook in Tahiti heerst on
gerustheid over het groeien
de aantal kankergevallen.
John Doom, secretaris-gene
raal van de Polynesische
Protestantse Kerk, waar on
geveer zestig procent van de
116.000 inwoners van Poly-
nesië toe hoort: „We hebben
geen bewijzen, maar we moe
ten afgaan op wat we zien en
dat is dat steeds meer men
sen ziek worden. Ze krijgen
kanker, leukemie en meer
van dat soort problemen. Het
probleem is alleen om het
ook te bewijzen".
Overlijdensakte
De schrijfster Marie Thérèse
Danielson houdt een dossier
bij van alle kankergevallen
waar ze persoonlijk mee ge
confronteerd wordt. In het
dorpje waar ze woont heeft
ze de afgelopen drie jaar drie
„verdachte" kankergevallen
gesignaleerd. Eén van de
slachtoffers werkt vier dagen
per maand als havenarbeider
in Mururoa, een baantje dat
hem net zoveel geld oplevert
als een maand werken in Ta
hiti.
Vermoedens in feiten omzet
ten gaat echter niet zonder
problemen. De Franse autori
teiten hebben de publikatie
van cijfers over de Polynesi
sche volksgezondheid een tijd
lang gestaakt en pas sinds
1983 zijn particuliere artsen
verplicht de doodsoorzaak
van hun patiënten op de
overlijdensakte in te vullen.
In het burgerziekenhuis in
Tahiti werken uitsluitend
militaire artsen en kankerpa
tiënten worden meestal voor
behandeling naar Frankrijk
gestuurd. Secties worden
behalve in geval van een
gerechtelijk onderzoek
nauwelijks verricht in Tahiti.
Frankrijk publiceerde in
1983 een op zich zelf staand
rapport, waaruit een lichte
stijging in het aantal kanker
gevallen viel te constateren.
Maar dit werd geweten aan
een grotere alcohol- en ta
bakconsumptie.
Eigen onderzoek
Tot nu toe hebben 130 ont
ploffingen plaatsgevonden,
waarvan zeventig onder
gronds. Sinds Mitterand in
1981 aan de macht kwam, is
er veertig keer een kern
proef genomen. Ladingen
met een kracht van maxi-
.maal 150 kilotori worden tot
ontploffing gebracht in spe
ciaal daarvoor geboorde ga
ten in de lagune. De gaten
zijn tussen de 600 en 1200
meter diep en worden opge
vuld met cement. De explo
sies veroorzaken temperatu
ren van meer dan 100.0000
graden celsius en de druk
kan oplopen tot meer dan
een megapar.
Het basalt verdampt en smelt
en de omringende rotsen
scheuren of versplinteren.
Door de explosie ontstaat er
een afgesloten holte, waarin
volgens de autoriteiten al het
radio-actieve materiaal „ge
vangen" wordt gehouden,
minstens 500 jaar lang. De
vrees dat de proeven een
aardbeving of vloedgolf zou
den kunnen opwekken, of
dat een deel van de atol ge
woon zou afbreken, is vol
gens hen ongegrond.
Een kolonel („geen namen,
alsjeblieft") van het Franse
Experimenteer Centrum in
de Stille Zuidzee (CEP) in
Tahiti legt een schitterende
brochure van het eiland op
tafel. „Kijk, net Club Medite-
rannée" lacht hij. Hij over
drijft niet. Wat op tafel ligt is
de kleurrijke folder die uit
gedeeld wordt onder de troe
pen, wanneer ze beginnen
aan hun diensttijd van een
jaar op het eiland Mururoa.
Het heeft inderdaad veel weg
van een toeristische reisgids,
compleet met een beschrij
ving van de beste stranden,
zwembaden, bioscopen, ten
nisbanen en restaurants. „We
beschouwen Mururoa als een
laboratorium", aldus de kolo
nel. „Het leger is hier puur
om veiligheidsredenen, ter
wijl het Atoomenergiecen
trum (CEA) wetenschappelij
ke testen uitvoert. Natuurlijk
is het veilig. De mensen op
Mururoa leiden een volko
men normaal leven".
Deze Club Med-folder ver
schilt nogal van een andere
officiële publicatie, daterend
uit 1980, waarop de gebieden
van het atol aangegeven
staan die tot verboden ter
rein zijn verklaard of zwaar
besmet zijn. De vele boorga
ten en met cement opgevulde
verzakkingen geven het
landschap een pokdalige aan
blik.
Vindt de kolonel dat de
kernproeven in de lucht van
vóór 1975 een vergissing wa
ren? „Nee, het was nooit ge
vaarlijk. We hielden altijd
goed rekening met de wind
richting". Waarom voeren de
Fransen hun kernproeven
dan niet .uit in Frankrijk zelf,
als het toch allemaal zo veilig
„Omdat we geen Nevada-
woestijn hebben", antwoordt
de kolonel, en weer komen
er kaarten op tafel, ditmaal
met cijfers over de bevol
kingsdichtheid.
Propaganda
De kolonel praat het liefst
over de economische aspec
ten van de kernproeven. Het
leger bijvoorbeeld verschaft
werk aan 3000 Polynesiërs
ongeveer vijftien procent
van de beroepsbevolking
en neemt in totaal 33 procent
van de Polyriesische econo
mie voor zijn rekening. De
inkomsten aan salarissen en
belasting alleen al bedragen
zo'n 900 miljoen gulden.
„Vandaar dat de Polynesiërs
ook de hoogste levensstan
daard van de Stille Zuidzee
hebben", aldus de Franse
ambassadeur in Tahiti, Ber
nard Gerard.
De anti-kernwapen lobby
wijst dergelijke argumenten
af als „propaganda". De an
tropoloog Bengt Danielson,
de man van schrijfster Da
nielson toonde aan, dat er
maar heel weinig geld bij de
eilandbewoners zelf terecht
komt. Het overgrote deel
wordt opgeslorpt door het le
ger of de autoriteiten.
„Er is nauwelijks wat te
doen. Ze hangen de hele dag
maar wat rond, halen aan het
einde van de week hun geld
op, en voorzien Frankrijk
van de nodige statistieken".
Maar omdat zoveel mensen
voor hun inkomen afhanke-
lQk zijn van de proeven, dur
ven zij zich niet negatief uit
te laten.
Alleen de Protestantse kerk
is verenigd in haar oppositie
tegen de kernproeven. De
Synode heeft unaniem geëist
dat Frankrijk stopt met alle
proeven en met het dumpen
van radio-actief materiaal.
Op de twee brieven van de
Synode aan president Mitte
rand is tot nu toe echter
slechts één nietszeggende re
actie gekomen. Er is een der
de brief onderweg waarin ge
vraagd wordt om een plaatse
lijk referendum oVer dit on
derwerp.
Ambassadeur Gerard is niet
zo onder de indruk van het
verzoek om een referendum.
„Zoiets hebben we niet no
dig. Voor Greenpeace inte
resseert men zich hier niet:
in Parijs of in Auckland
maakt de bevolking zich
meer zorgen dan hier. We
hebben een overeenkomst
met Polynesië. Wij hebben
een plaats nodig voor onze
kernproeven, die we weer
nodig hebben om onze defen
sie in stand te houden. Maar
in ruil daarvoor krijgt Poly
nesië geld, veel geld, van ons.
En de meerderheid hier is te
vreden met deze
komst".
Premier Lange van Nieuw-
Zeeland wil betere relaties
met Frankrijk.
Lange wil
geschil snel
bijleggen
NASSAU Premier Lange
van Nieuw-Zeeland heeft ge
zegd dat zijn land de onenig
heid met Frankrijk naar aan
leiding van de Greenpeace-
-affaire zo snel mogelijk uit
de wereld wil helpen. Lange
zei dat de gerechtelijke pro
cedures tegen de Fransen die
verantwoordelijk zouden zijn
voor de aanslag op de Rain
bow Warrior, waarschijnlijk
tot medio 1986 duren. Dat is
spijtig, omdat we ons tegen
die tijd zouden moeten bezigr
houden met het herstel van
goede en constructieve be
trekkingen met Frankrijk.
„Dat land is toch eerder een
politieke bondgenoot en han
delspartner dan een land
waar we nu mee overhoop
liggen als gevolg van deze gi-
giantische misrekening (van
de Franse agenten)".
Vrijlaten dochter
Duarte ophanden
MARION A In El Salvador'
worden voorbereidingen ge
troffen voor de vrijlating varjY^
21 politieke gevangenen eriSr
het vertrek van 96 gewondqjet-
rebellen naar het buitenlandyw
De Salvadoraanse regering
komt daarmee tegemoet aaiL
de eis van de verzetsbeweging
FMLN, die zes weken geledeiteri
de dochter van president Du-lde
arte en een vriendin ontvoerder
de. Duarte is naar een onbe^^
kende plaats gereisd om zijn
dochter en haar vriendin op te
vangen. De uitwisseling igen
overeengekomen na bemidde-var
ling door de rooms-katholiekd m'
kerk in El Salvador. ing:
Ikoi
Izer
fehii
Surinaams <4
ie 1
verzet vraagt
Nederland
sabotage
te voorkomen
ROTTERDAM Het Surif
naams verzet in Nederland t
dat minister Van den Broell
van buitenlandse zaken bij ddl
Surinaamse regering stappenLrjj:
onderneemt, om de mogelijkejji
sabotage aan de Afobaka-damlIJ
ongedaan te maken. Mocht datAU
niet lukken dan zal NederlantH-
desnoods de diplomatieke be
trekkingen met Suriname.'
moeten verbreken. Dit heeft^'9
P. Somohardjo, lid van de Su-U
rinaamse Bevrijdingsraad in P€
Nederland gisteren in Rotter-"13
dam gezegd. Hij gaf ee:
lichting op beschuldigingen'
van de Raad dat legerleider1
Bouterse de dam wil opblazenr
land dreigt. Paramaribo
daardoor onder water komerf
te staan. Somohardjo had
rigens geen bewijzen vooi
vermeende sabotage.
