^Eeidae Sou/twit 4
„Theoretisch
hadden die
gewelven
jJ moeten
gi
instorten
STAD OMGEVING
Brill opnieuw gekraakt
MAANDAG 21 OKTOBER 1985 PAGINA 5
EGEI-
rSL4 Lgiel bankroet na ontslag Tiele
Kessels)
en guns
iste het
iemonst
■oter wa [jzi
In bei. f
Veel ni
.000), N<
irt (20.
J EIDEN Het eventuele ontslag van asielbeheerder W.
j j éle zal het bestuur van het asiel ruim 300.000 gulden kos-
De Leidse dierenbescherming heeft dit becijferd. Vol-
dins de dierenbescherming kan het bestuur dit bedrag niet
lil -talen en ligt een faillissement voor de hand. Dit schrijft de
v erenbescherming aan kantonrechter Rigters. Deze bemid-
;ci ilt morgenochtend in een gesprek tussen asielbestuur en W.
is ele.
et rekensommetje van de dierenbescherming ziet er zo uit:
rtegeld Tiele 50.000 gulden, ontslag in verband met ge-
igde arbeidsomstandigheden 50.000 gulden en nieuwe
fisvesting Tiele 100.000 gulden. Voorts is de dierenbescher-
ing van plan uitgebreid te procederen tegen het asielbe-
iur. Aangezien men verwacht door de rechter in het gelijk
worden gesteld, gaat de dierenbescherming er van uit dat
it bestuur voor de proceskosten (geschat op een ton) moet
jdraaien.
Bomvolle Pieterskerk bij Handige Handen
Een overweldigende keur van kunst en kunstzinnige voorwerpen
was zondag uitgestald in de bomvolle Pieterskerk. De reizende
hobbybeurs 'Handige Handen' had tussen elf en zes uur zijn ten
ten opgeslagen in de kerk. Zo'n 3000 bezoekers hebben zich ge
durende die uren vergaapt aan de produkten die 150 hobbyisten
in hun vrije tijd hebben gemaakt. De beurs, opgezet om ama
teurs de kans te geven hun werk te verkopen, reist door naar
Zutphen, Hilversum, Eindhoven, Borne en Arnhem en keert in het
najaar van 1986 weer naar Leiden terug. 'Handige Handen' is
niet in fancy-fair- of braderiesfeer opgezet. Alleen amateurs met
handgemaakte kunstprodukten kunnen zich laten Inschrijven. Op
de amateurstatus en de verkoop wordt streng gelet en wie zich
niet aan de regels houdt en een verkapte handelaar blijkt te zijn,
wordt onmiddellijk weggestuurd. Het niveau van de produkten
was verbazingwekkend hoog: aquarellen, schilderijen, tekenin
gen, papierknipkunst, wandkleden in allerlei stijlen, poppen van
gebreid tot keramieken in antieke kostuums, sieraden en zelfge-
slepen edelstenen, knuffelpoppen en -beesten, volksschilderkunt,
bewerkt leer, keramiek en droogbloemen waren er in alle soorten
en maten en variëteiten te bewonderen en te koop.
Arrestaties
na mishandeling
LEIDEN Een 18-ja-
rige Leiderdorper is in
de nacht van zaterdag
op zondag in de Haar
lemmerstraat mishan
deld. De daders, twee
jongens van 16 en 18
jaar oud, konden even
later worden aange
houden. Zaterdag liep
een Leidenaar een ge
broken neusbeen op bij
een vechtpartij in een
café aan de Beesten
markt. De man kreeg
ruzie tijdens een spelle
tje kaart.
Verkoop Luxor
van de baan
LEIDEN De verkoop van de bio
scoop Luxor aan de Stationsweg gaat
niet door. De stichting die werd opge
richt om het theater te behouden en
eigenaar D. Uges hebben geen over
eenstemming over de prijs kunnen
bereiken. Uges zal de bioscoop nu zelf
verder exploiteren. Stichtingsvoorzit
ter L. Meijer sluit niet uit dat Luxor
toch op langere termijn zal worden
overgenomen. De stichting gaat nu
eerst proberen lid te worden van de
Nederlandse Bioscoopbond, zodat men
Luxor meer kan bieden. „Op korte
termijn is het niet gelukt. Misschien
dat het op langere termijn wel wat
wordt", aldus Meijer.
n Kaïr<
[evolgd
sche
n het
de be
rak. D
e bedr
;t leve
iident.
Anwj
htoffe
die
>r dea
kapers
üjagers
r toe b
>e kab
erloop
et kal
over
taping
jke
indbc
eige
met
hoten.
iffer
ad vol
e vier
tgen?
30 uur
en 1
71-12
log de
I.
LEIDEN Tergend
langzaam, centimeter
voor centimeter, alsof de
eeuwenoude grond zich
verzet tegen een dergelij
ke rigoureuze ingreep,
verdwijnt de ijzeren paal
in de Leidse bodem. De
paal wordt niet de grond
in getrild, zoals de min
der deskundig toeschou
wer vermoedt, maar ge
heid. Alleen wordt in dit
geval geen doodgewone,
doffe dreunen en stoom
producerende heimachine
gebruikt, maar een klein
groen apparaat dat niet
meer dan een paar meter
hoog is. Het ding slaat in
een hoog tempo als een
soort hamer boven op de
ijzeren paal, die daardoor
uiteindelijk diep in de
grond öp zijn plaats be
landt.
Aparte technieken, maar het
gaat ook om een apart karwei.
De restauratie van de kelders
onder de Hoogstraat het
stukje tussen V&D en de Don-
kersteeg is een niet alle
daagse klus waar ook de spe
cialisten, die er aan het werk
zijn, weinig ervaring mee
hebben. Eind vorig jaar werd
het startsein gegeven voor
deze ingrijpende operatie in
het hartje van de Leidse bin
nenstad, precies daar waar de
twee armen van de Rijn bij
elkaar komen en Leiden min
of meer is ontstaan.
De gemeente Leiden is veer
tig jaar bezig geweest met het
maken van plannen voor de
restauratie. Ideeen werden
gemaakt en even zo makke
lijk weer verworpen. Zo leek
het plan om de kelders hele
maal te slopen om daarna een
nieuwe betonnen constructie
te bouwen minder verstandig:
dat zou het instorten van de
gevels van de panden aan
Hoogstraat tot gevolg hebben
en bovendien unieke monu
menten verloren doen gaan.
Uiteindelijk bedacht men de
volgende oplossing: de Hoog
straat wordt op palen gezet en
onder de weg blijven de kel
ders netjes op hun plaats
staan. De weg rust dus niet
langer op de kelders, zoals al
tijd het geval was.
Niet alleen allerlei technische
problemen moesten worden
overwonnen, ook financieel
was de restauratie een groot
probleem. Verder zorgden de
eigendomsverhoudingen voor
de nodige verwikkelingen en
vertragingen. „Dit is één van
de weinige plekken waar de
openbare weg (de Hoogstraat)
over particulier eigenom (de
kelders) gaat", schreeuwt G.
de Klerk van de gemeentelij
ke afdeling monumentenzorg
boven de herrie van de hei
machine uit.
Begaanbaar
De kelders werden
geleden in f^sen gebouwd. De
eerste rij kelders werd in 1560
aangelegd en ligt direct tegen
de panden aan de Hoogstraat
aan. Voor de kelders kwam
een kade. Behalve in Leiden
werden dergelijke kelders
destijds ook in Utrecht ge
bouwd. Bestaan de kaden
voor de kelders in Utrecht
nog steeds en bewijzen
daar vooral de horeca goede
diensten in Leiden werden
ze in 1637 gebruikt om er een
nieuwe rij kelders op te bou
wen. Op die manier kon de
Hoogstraat worden verbreed.
Net zoals de kelders in fasen
werden gebouwd, wordt ook
de restauratie in fasen uitge
voerd. Door van deze werk
wijze gebruik te maken kan
de Hoogstraat gedeeltelijk be
gaanbaar bliiven. De eerste
fase is inmiddels afgesloten en
bestond uit het opknappen
van de oudste kelders. Het
metselwerk werd, waar het
dat nodig was, weggehakt en
hersteld. Aan de funderingen
van deze kelders behoefde
niets gedaan te worden want
die bleken nog in goede staat
te verkeren.
Wat wel moest gebeuren, was
het slaan van de palen waar
de Hoogstraat op moet komen
te rusten. De Klerk: „Wat we
nu doen, is de Hoogstraat een
eigen fundering geven. Door
de Hoogstraat op eigen palen
te zetten, belast het wegdek
de kelders niet langer en zal
er weer zwaar verkeer over
heen kunnen rijden".
Een ingewikkelde techniek is
RESTAURATIE KELDERS
HOOGSTRAAT ONDANKS
TEGENVALLERS VOLGEND
JAAR ZOMER KLAAR
nodig om het slaan van die
palen te kunnen uitvoeren.
Een boor met een diamanten
kop wordt gebruikt om gaten
van bijna twintig centimeter
breed in de tussenmuren van
de kelders te boren. Wanneer
de stukken steen uit zo'n gat
zijn verwijderd laat men er
een plastic buis in zakken.
Die plastic buis moet ervoor
zorgen dat de ijzeren paal die
vervolgens door het gat de
grond in wordt geheid geheel
los staat van de kelders. „Als
je het niet zo zou doen rust
het wegdek van de Hoogstraat
nog op de kelders", aldus De
Klerk. Tenslotte worden de ij
zeren palen met cement opge-
aantal kelders zijn stutten aangebracht om instorten te voorkomen. Goed te zien is hoe plat de bogen zijn,
zo plat dat de deskundigen zich nog steeds afvragen waarom ze voordat ze gedeeltelijke werden ontmanteld
en gestut niet zijn ingestort. Links steekt uit de tussenmuur een plastic buis waardoor een ijzeren paal wordt
geheid. Op die ijzeren palen komt het wegdek van de Hoogstraat te liggen.
Boren en heien
Om dat boren en heien uit
kunnen voeren moest een ij
zeren noodbrug over oudste
kelders'die tegen de win
kels aan liggen worden ge
bouwd. Op die manier kon
men vlak voor de winkels aan
het werk. De winkeliers die
hun zaken achter de plankie
ren, de hekken en de machi
nes zagen verdwijnen, waren
daar niet altijd even blij mee.
Sommigen klopten bij de ge
meente aan en eisten schade
vergoeding. Tevergeefs, want
de overlast waarmee de mid
denstanders werden gecon
fronteerd, is een onontkoom
baar gevolg van noodzakelijke
werkzaamheden. De overheid
is bezig met „een rechtmatige
daad" waar een boze midden
stander niets tegen kan doen.
„We zijn nu aan de tweede
fase bezig en dat betreft de
restauratie van de tweede se
rie kelders, de kelders dus die
in 1637 op de kaden werden
gebouwd", vervolgt De Klerk
zijn verhaal over het verloop
van de restauratie. Vooral de
winkeliers zijn daar blij mee
zijn want de noodbrug ligt nu
over de rij kelders, die aan
het water grenst met als ge
volg dat het publiek weer
vlak lang de winkels loopt.
De herrie duurt voort, maar
balanceren over een paar
planken op weg naar een
wanhopige middenstander is
niet langer nodig.
Ook bij deze kelders bestaan
de werkzaamheden uit het
restaureren van het metsel
werk en het slaan van de pa
len waar de Hoogstraat op
moet komen te rusten. Het
metselwerk van deze tweede
serie gewelven bleek in een
aanzienlijk betere conditie te
verkeren dan de eerste, maar
de funderingen van deze kel
ders liggen aanzienlijk hoger
en zijn slechter dan de funde
ringen van de kelders die in
de eerste fase al zijn opge
knapt. Maar ook daar is iets
op gevonden. De keldervloe
ren worden vervangen door
een betonnen bak en die bak
komt weer te staan op palen,
die zo'n vijftien meter de
grond in worden geheid".
Opmerkelijk
De tweede serie kelders is om
nog een reden bijzonder. En
niet alleen bijzonder, maar
ook zeer merkwaardig, blijkt
uit de woorden van De Klerk:
„Volgens alle theorieën die
daarvoor in de wetenschap
worden gebruikt kan het ei
genlijk niet, deze kelders. In
theorie zijn de bogen te plat
om de blijven staan en had
den ze moeten instorten.
Waarom dat niet is gebeurd?
Tja, dat is het verschil tussen
theorie en praktijk. Door ver
zakkingen in de afgelopen 350
jaar en de slechte constructie
van de gewelven zijn de bo
gen steeds zwakker gewor
den. Er moest ook uit veilig
heidsoverwegingen veel met
selwerk worden weggebro
ken. Het klinkt misschien on
logisch, maar het slaan van de
palen onder de vloeren zorgt
ervoor dat er weer een goede,
degelijke en ongevaarlijk con
structie ontstaat. Als we klaar
zijn is er geen enkele kans
meer op instorten".
De vele regen van afgelopen
zomer en de slechte toestand
van de tweede serie kelders
zorgden wel voor de nodige
vertraging van de restauratie
werkzaamheden. Toch ver
wacht De Klerk dat het werk
er voor de bouwvakantie van
1986 op zit. „Als we twee
maanden vorst krijgen gaat
het natuurlijk mis, maar de
aannemer het bedrijf Bel-
jon en Granneman dat het
restauratie-ontwerp van ar
chitect Vroman uit Woerden
uitvoert meent dat het
moet kunnen".
Steigi
;er
Als de restauratie volgend
jaar is voltooid zijn niet alleen
de kelders opgeknapt en heeft
de gemeenschap 5,3 miljoen
gulden besteed, maar dan is
ook een steiger rondom de
kelders aangelegd en de Vis-
brug volledig gerestaureerd.
De helft van de Visbrug is in
middels gedaan en de andere
helft volgt de komende maan
den. Die steiger die voor de
kelders een breedte van vier
meter krijgt, loopt onder de
Visbrug tot de Nieuwe Rijn
door, wordt voorzien van een
leuning en is toegankelijk
voor invaliden. Het aanleggen
van de steiger is de derde fase
van de restauratie. Dan wordt
ook het wegdek op de kelders
gemetseld, tegelijkertijd wor
den de kelders van binnen af
gewerkt en wordt een markt-
verzamelkraam in de Hoog
straat gebouwd.
Via de steigers zijn de kelders
toegankelijk. In de kelders
kunnen souvenierwinkels,
koffieshops en in combinatie
met de kelders onder de
Hoogstraatwinkels wellicht
andere horecabedrijven wor
den gevestigd. Volgens De
Klerk hebben sommige eige
naren van de kelders al eigen
plannen ep heeft zich ook al
een aantal gegadigden aange
diend. Zorgen over mogelijk
leegstand van de kelders
maakt hij zich niet: „Als de
mensen zien hoe mooi het
hier wordt, aan het water in
het middelpunt van de stad,
dan loopt het hier storm".
MARCEL GELAUFF
ïe
sterei
anti
deel
an ol
Maats
LEIDEN De voormalige drukkerij Brill aan
de Oude Rijn in Leiden is vrijdagmiddag op-
gekraakt, nadat het even tevoren geruis-
i vrijwillig door krakers die er sinds 2 au
gustus woonden, was ontruimd. De krakers
proberen op deze manier aan het vonnis van de
Haagse rechtbankpresident te voldoen zonder
het gebouw te hoeven opgeven.
>r Brt
reger
tten
jorkoi
srakel
andoe
vapen
open
legeju
Zaterdagmiddag hebben de krakers, 24 uur na
dat ze het gebouw betrokken, daarvan aangifte
gedaan bij de politie. Die heeft in tegenstel
ling tot de gewoonte die aangifte voor ken
nisgeving aangenomen en geen kijkje in het
ind genomen. Vandaag zal overleg plaats heb-
•n tussen de krakers, burgemeester C. Goe-
koop en commissaris H. Mostert van de Leidse
politie. „Het zal er wel op neer komen dat de
juristen dit moeten uitzoeken", aldus een
woordvoerder van de politie.
Van de ontruiming van Brill zijn drie Leidse
raadsleden, H. de la Mar en P. Middendorp van
de PSP en E. Snelders van D'66 en een foto
graaf getuige geweest. De krakers hadden al
hun spullen ingepakt en uit het gebouw ge
sleept. De bij de nieuwe kraakactie betrokken
personen zijn voor een deel nieuw en voor een
deel afkomstig uit de oude krakersgroep.
De Haagse rechtbank bepaalde in een kort ge
ding dat de Rijksuniversiteit Leiden tegen de 19
krakers had aangespannen, dat de krakers voor
28 oktober het pand geruisloos moesten hebben
ontruimd en als dat gebeurde zouden zij geen
proceskosten hoeven te betalen. In de uitspraak
stond echter niet opgenomen meestal ge
beurt dat wel in dit soort gevallen dat er een
verbod geldt voor de groep om na de ontrui
ming in het pand terug te keren en daar heb
ben de krakers gebruik van gemaakt. Zij hopen
zo te bereiken dat ze uitstel krijgen doordat de
Leidse universiteit, een nieuw kort geding zal
moeten aanspannen om hen eruit te krijgen.
„Tijd hebben we nodig, want over anderhalve
maand moeten de Technisch bewoners Advi
seurs (TBA's) een haalbaarheidsonderzoek
klaar hebben en dan zal blijken of wij het pand
inderdaad kunnen kopen en voor bewoning
door 24 mensen geschikt kunnen maken tegen
een redelijke prijs", aldus de groep. De krakers
stellen ook dat zij tot op heden de enige gega
digden blijken te zijn voor het door de universi
teit te koop aangeboden pand. Een makelaar
heeft inmiddels een taxatierapport opgemaakt
waaruit blijkt dat het pand 345.000 in plaats
van 435.000 gulden waard zou zijn. Volgens die
makelaar zou het ook uitermate geschikt te ma
ken zijn voor bewoning waarna de huurprijs
voor de kamers, inclusief gas, water en electra,
rond de 275 gulden per maand zou komen te
liggen. De krakers willen bovendien in de kel
der een fietsenmaker huisvesten, ruimte bieden
vier of vijf fotografen of schilders en wat am
bachtelijke bedrijfjes. De binnenplaats zou ge
bruikt kunnen worden als oefenruimte voor
danstheaterprodukties en dergelijke. Het hoofd
accent blijft echter op het wonen liggen.
De krakersgroep wil via de PSP en D'66 vra
gen in de Tweede Kamer laten stellen over de
gang van zaken rond het pand dat eigendom is
van de Rijksuniversiteit Leiden. Het college
van bestuur van de universiteit wil namelijk
geen gesprek met hen 'voeren en inlichtingen of
een motivering over zijn handelwijze ontrui
ming van het pand eisen omdat het anders on
verkoopbaar is te geven. Voorzitter mr. K.J.
Cath van het college zou gesteld hebben dat hij
alleen verantwoording schuldig is aan de mi
nister van onderwijs en niet aan andere instan
ties of personen.
Reiniging gekraakt
LEIDEN Het voormalige onderkomen van de gemeente
reiniging is in de nacht van zaterdag op zondag gekraakt. De
krakers vertrokken vrijwillig nadat de politie hen erop had
gewezen dat de kraakactie binnen de termijn van 24 uur was
ontdekt. Een bewakingsdienst had bij de politie aangifte ge
daan.
Zakkenrollers actief
LEIDEN Drie winkelende vrouwen zijn zaterdagmiddag
de dupe geworden van zakkenrollers. In alle drie de gevallen
werd geld uit een schoudertas gestolen. De totale buit be
draagt enkele honderden guldens.
