Arthur: indringende beelden uit klassieke drome Negen kroonprinsen en een prinses wachten op hun beurt Nieuw avontuur van Piggelmee DE KEER BOEKEN Chemisch^ produkten uit de tuiif bannen zinloos Ceictae Commit VRIJDAG 11 OKTOBER 1985 PAGINA De mythen rond de roemruch te Middeleeuwse Keltische Koning Arthur blijven raad selachtig en boeiend. Reeds velen hebben zich erover ge bogen en zijn. door het lezen van oude verhalen, maar ook door bezoeken aan de Britse kusten en de oude heiligdom men in het land van Arthur, bevlogen geraakt door de ge heimen van deze mythe, waar in een onverklaarbare menge ling van oud-germaanse en oud-christelijke motieven op treedt. Hubert Lampo, de schrijver van het „magisch- 1 realisme" heeft zich uiteraard ook verdiept in deze mythi sche wereld en dat heeft ge leid tot een groot, bijzonder mooi uitgegeven boek, onder de titel „Arthur", waarin de medewerking van fotograaf Pieter Paul Koster van even groot belang is als de tekst van Lampo. Het zeer uitvoerige relaas van Lampo begint in het stadje Bodmin, in Cornwall, waar op een zomerdag in 1113 een groep Franse geestelijken arri veert, die op een soort inzame- lingstocht zijn om gelden te verzamelen voor de wederop bouw van een afgebrande kerk. Zij voeren een schrijn met relikwieën van de Heilige Maagd mee. In Bodmin ont staat een conflict tussen deze kanunniken en de plaatselijke bevolking, waarbij het geloof van deze mensen in hun ko ning Arthur centraal straat. Zij menen niet alleen dat hij wer kelijk bestaan heeft, maar zelfs dat hij nog leeft. De my then rond Arthur worden door de kerk hardhandig de kop in gedrukt, maar ze blijven na tuurlijk een eigen leven lei den. Een romantische gege ven. In acht hoofdstukken legt Lampo ons zijn brede kennis en belezenheid met betrekking tot dit onderwerp zeer gede tailleerd voor. Vaak conclu deert hij uit feiten of ver schijnselen heel veel en soms lijkt zijn betoog nogal specula tief: hij neemt de lezer dan mee op de paden van zijn fan tasie. Intussen geeft hij zijn meningen over het waarheids gehalte van de diverse histori sche bronnen, van latere com mentatoren op de oude my thes. Dat alles in een merk waardige opeenvolging van beschrijvingen, commentaar, poëtische bespiegelingen, an dere uitweidingen en sfeervol le detaillering. Het betoog van Lampo is op zijn best een brede ontvou wing van zijn bevlogenheid, op zijn slechtst een nogal van eigendunk getuigende soort polemiek met andere com mentatoren en interpretatoren van de Arthur-verhalen. Beide elementen komen steeds weer terug en dat maakt de tekst van Lampo heel wisselend van kwaliteit en van inhoud. Uiteindelijk komt, het is niet te verwonderen. Lampo ge heel terecht in zijn eigen we reld, die van het magisch-rea- lisme: hij heeft het aan het slot over de blijvende aantrek kingskracht van de Arthur- mythe en hij vindt dat die niet verklaard kan zijn uit het „poëtisch en fantastisch karak ter" van dergelijke Middel eeuwse werken. Er is meer voor Lampo: „In feite worden wij archetypisch aangesproken door de hieronder liggende oer- en natuurmythen, .die tot het oudste erfdeel der mens heid behoren, verbonden met leven en dood en die wij, diep in ons verborgen, met ons meedragen in het collectief onderbewuste, dat ze voor ons herkent, als wij er in de mid deleeuwse teksten mee wor den geconfronteerd". Het lijkt een voor de hand liggende, ba nale en oppervlakkige conclu- 4 sie voor iemand die zich zo in tensief bezig heeft gehouden met deze materie. Het boek is prachtig uitgege ven, maar dat heeft ook wel een nadeel. De tekst is in witte belettering gedrukt op prach tig zwart papier, met een on gewoon brede bladspiegel. Dat maakt het lezen ervan tot een zwaar karwei. Bij elke pagina die je omslaat in dit boek krijg je een nieuwe, sfeervolle foto van Pieter Paul Koster te zien: landschappen, kunsten, rotsen, dode bomen, mythische vor men. Hun artificiële karakter past uitstekend bij Lampo's be nadering, die uitgaat van het collectief onderbewuste, omdat ze steeds indringende beelden uit klassieke dromen lijken. JAN VERSTAPPEN Hubert Lampo en Pieter Paul Koster: „Arthur" met een voorwoord van Co lin Winslow. Uitgeverij Het Spectrum. Prijs 49,90. Piggelmee en Tureluur drinken en kopje koffie/thee. De Eskimo's kijken toe. Dat kabouters onsterfelijk zijn wordt door het alombekende Piggelmee en zijn altijd onte vreden vrouwtje Tureluur be wezen. Precies 65 jaar nadat Van Nelle's hoofdvertegen woordiger L.C. Steenhuizen in 1920 onder het Pseudoniem Leopold het eerste Piggelmee- boekje „Van het Toovervisch- je" schreef, verschijnt nu een nieuw, niet eerder gepubli ceerd avontuur. Piggelmee en Tureluur slaan zich ook nu, gesterkt en geholpen door de genotsmiddelen van de Wedu we, weer op voorbeeldige wij ze door de beproevingen heen. „Piggelmee bij de Eskimo's", zo luidt de titel van de fraaie uitgave. Het lijkt de afdeling public re lations van Van Nelle geen te gewaagde veronderstelling, dat de (al tientallen jaren gele den overleden) heer Steenhui zen inmiddels de meest gele zen dichter in ons land is. Want, zo redeneert men mis schien niet onterecht, welke Nederlandse dichter kan im mers bogen op een totale opla ge van ruim VA miljoen exem plaren en op een epos. dat het nu al drie generaties uithoudt? Inderdaad, er zullen maar weinig volwassenen zijn die de beroemde openingsregels van „Van het Toovervischje" niet zo uit het hoofd kunnen op dreunen: „In het land der blonde dui nen En niet heel ver van de zee, Woonde eens een dwergen - paartje en dat heette Piggelmee". Na het eerste deeltje werden in de loop van de jaren meer dere Piggelmee-boekjes uitge geven, niet allen door L.C. Steenbergen geschreven. In het najaar van 1984 besloot Van Nelle om het deeltje „De Wonderschelp" opnieuw uit te brengen. Dit werd zo een overweldigend succes, dat men besloot om in 1985 het jaar waarin Piggelmee 65 wordt een geheel nieuw, eveneens op rijm gesteld boekje uit te bren gen. Helemaal nieuw is het avontuur overigens niet. Het nog niet eerder gepubliceerde manuscript van de hand van de bekende schrijfster/vertaal ster Annie Winkler-Vonk^da- teert al van de jaren vijftig en lag in de Van Nelle archieven. Van Nelle kreeg van de in middels hoogbejaarde auteur toestemming het manuscript enigszins aan de tijd aan te passen. De schrijfster zei het te betreuren dat zij het werk vanwege haar slechte gezond heid niet meer zelf kon kla ren. „Piggelmee bij de Eskimo's" is een heerlijk kinderboek, dat zich prima leent om te worden voorgelezen en waarvan het verhaaltje de kleintjes nooit zal gaan vervelen. Het 33 blad zijden tellende boek is prach tig uitgevoerd (met harde kaft en gedrukt op glazend papier) en ademt vanzelfsprekend voor een voornaam deel dank zij de prachtige, gekleurde plaatjes in de bekende stijl een ouderwetse sfeer en gezel ligheid. LEO HENNY Piggelmee-boeken, zowel „Piggelmee bij de Eskimo's" als de eerder verschenen deeltjes „Van het Toover vischje", „Hoe Piggelmeé groot werd" en „De Wonder schelp" zijn uitsluitend ver krijgbaar bij Van Nelle te gen inlevering Van Nelle koffie- en/of theepunten en een (geringe) bijbetaling. Dit najaar is er bij Supra koffie een speciale snel- spaaractie voor Piggelmee- boekjes. Lekker eten zonder vlees, kan dat wel? Lekker eten zonder vlees, is dat wel mogelijk? Deze haast on vermijdelijke vraagt stelt Elisabeth Lange zich in het boek „Lekker eten zonder vlees". Het zal duidelijk zijn dat Lange de vraag met een volmondig „ja" beantwoordt. In het boek staan 174 recepten, gerubriceerd in groente, salades, peulvruchten, deegwaren, rijst en aardappelen, granen, soja, zoe te hoofdgerechten, desserts, ontbijt en „tussendoortjes". In de inleiding meldt Lange dat er een reeks van argumenten is aan te voeren om op z'n minst één of twee keer per week van vlees af te zien. „Het kost meer, en er kunnen hormonen in zit ten": Misschien een tikje twijfelachtig is het verband dat tussen een aantal ziekten en het eten van (te veel) vlees wordt gelegd. Het boek rekent nadrukkelijk af met het idee dat vegetarisch eten alleen maar bonen, bonen en nog eens bonen betekent. Er is heel duidelijk genoeg keus. Een aantal recepten is overigens niet geschikt voor vegetariërs die geen dierlijke eiwitten tot zich willen nemen. Dierlijke ei witten zitten bijvoorbeeld in boter, eieren en melk. Dit boekje is uit het Duits vertaald. Het ziet er keurig uit, met mooie grote „smakelijke" foto's en met een alfabetisch register van de recepten. Bij elk recept staat de hoeveelheid caloriën en de hoeveelheid dierlijk eiwit vermeld. MARTIN VOORN Elisabeth Lange:„Lekker eten zonder vlees." Uitgeverij Zo mer en Keuning. Prijs 24,90. Veel mensen hebben er al moeite mee de namen van de tien regerende vorsten en vorstinnen van Europa op een rijtje te zetten, laat staan dat ze weten wie de troon opvolgers zijn. Natuurlijk, met prins Willem Alexander en prins Charles hebben ze geen moeite, maar bij buur land België komen vaak reeds de problemen. Dat ko ning Boudewijn en koningin Fabiola geen kinderen heb ben, weet menigeen nog wel. Maar hoe het huis Sak- sen-Coburg-Gotha dat straks denkt op te lossen, is minder bekend. Trouwens, met de namen van de koningshui zen hebben de meeste men sen moeite. Hoe het er vandaag en voor al morgen bij staat met de zeven koninkrijken, twee vorstendommen en het groothertogdom wordt in woord en (veel) beeld uit de doeken gedaan in „Troonop volgers van Europa". Om maar meteen met de deur in het eigen (Oranje- )huis te vallen: „Prins Wil lem Alexander (18), in de zo mer van 1983 nog een echte tiener met veel te lange ha ren en (bijna) alternatieve kleding, is in een paar maanden tijd een aantrek kelijke jongeman geworden, die zeer bij de meisjes in de smaak valt. Er bestaan ech ter nog geen aanwijzingen dat hij voor zijn veelal zo aardige schoolvriendinnetjes meer voelt dan vriendschap alleen, ondanks de pogingen van de eeuwig aanwezige boulevardpers om de prins bij een apartje met een meis je te betrappen". „Naarmate de tijd verstrijkt zal het gehengel naar zijn hartsgeheimen alleen maar heviger worden, dat lot is alle troonopvolgers bescho ren. Nou ja, verliefd zal hij best al eens geweest zijn en nog wel vaker worden ook, daar heeft hij tenslotte de leeftijd voor. Maarhij heeft ook de spreekwoorde lijke jaren des onderscheids bereikt. Hij weet dat hem in de komende tijd een overla den programma wacht militaire dienst, studeren, reizen, zijn moeder helpen met het overnemen van re presentatieve verplichtin gen". Zoetsappig Deze collage prijkt op de omslag van „Troonopvolgers van Europa". Links boven kroonprinses Victoria van Zweden met haar moeder, daarnaast kroonprins Charles van Engeland met zijn ge zin, linksonder kroonprins Filips van België en rechts onder onze eigen Willem Alexander. Deze vrij zoetsappige bespie geling mag wel representa: tief heten voor veel van de inhoud van dit aantrekke lijk uitgevoerde kijk-lees- boek. Willem Alexander slokt met een score van zesentwintig pagina's nét niet de meeste ruimte op. Dat doet hoe kan het ook anders En- gelands kroonprins Charles met achtentwintig bladzij den. De overige troonpre tendenten moeten het stuk voor stuk met een paar bladzijden minder doen. En dat zijn dan: koning Boude- wijns neef Filips, die straks koning der Belgen wordt, erfgroothertog Henri van Luxemburg, kroonprins Fe lipe van Spanje, Hans-Adam van Liechtenstein, kroon prinses Victoria van Zweden en de kroonprinsen Harald van Noorwegen, Frederik van Denemarken en Albert van Monaco. Nog even terug naar het Huis van Oranje-Nassau. Een kop als „Willem Alexander draagt histori sche titel" doet vermoeden dat „zijn" hoofdstuk vooral een geschiedenislesje is, maar dat valt best mee. Na tuurlijk, zijn eigen levens loop wordt in woord en beeld op de voet gevolgd, maar veel dieper in het ver leden wordt nauwelijks ge graven. Onthuld wordt er overigens ook weinig, maar dat mag men van een boek als dit ook niet verwachten. Zeg maar dat er gezellig wordt gekout over de kroonprins en zijn omge ving. Wel veel (overigens ook ta melijk recente) historie in het hoofdstuk over de Belgi sche kroonprins, neef Filips (25), oudste zoon van Boude- wijns broer Albert en prin ses Paola. Maar dat kon ook moeilijk anders, want er was zeker in de naoorlogse jaren veel kunst- en vliegwerk nodig om de Belgische troon aan het Huis van Saksen- Coburg-Gotha te laten. Veel mooie foto's van het gezin van Henri (30), kroon prins van Luxemburg. En ook enige wetenswaardighe den over en rond zijn char mante Cubaanse vrouw, Ma- ria-Téresa Mestra, die de oudste zoon van groothertog Jean over zijn hinderlijke verlegenheid heen hielp.-De groothertog had aanvanke lijk bedenkingen tegen hun huwelijk, maar zijn verzet was vruchteloos. En inmid dels heeft het kroonprinse lijk paar een gezin gevormd, dat duidelijk de spil vormt waar het hele huis van Nas- sau-Weilburg om draait. Windsor Zoals gezegd: ruim baan voor de Windsors in „Troonopvolgers van Euro pa". En wel onder de titel: „Charles neemt geen blad voor de mond". Foto's uit het familie-album worden gevolgd door een greep (in woord en beeld) uit de vele aardige, knappe en welopge voede meisjes die een rolle tje in Charles' jeugd hebben gespeeld. Met name ge noemd worden overigens al leen Caroline van Monaco, Astrid van Luxemburg en Jane Ward. De rest wfordt afgedaan met zinnen als: „Charles heeft ongetwijfeld de nodige avontuurtjes ge had; zelden bleven die onop gemerkt, de buitenwereld wist in sommige gevallen de trouwdatum al zonder dat Charles het woord „huwe lijk" had laten vallen. Al die avontuurtjes bloedden dood ofwel omdat het tussen beide partijen toch niet zo bleek te klikken als bij de kennismaking was veron dersteld; ofwel omdat het meisje zich niet opgewassen achtte tegen haar plaats in de Britse samenleving, die veeleisende plaats van prin ses van Wales en later ko ningin". Het drama van 1936 met de vorige prins van Wales, oud ste zoon van George V en Mary, wordt nog even ten tonele gevoerd en dan komt „Lady Di" (zo wordt ze in het boek overigens nergens genoemd) aan bod. Letter lijk in beeld komt ze reeds pagina's eerder, direct nadat het conterfeitsel van enige mogelijke voorgaande vlam men samen met Charles is afgedrukt. Enkele voorbeelden van wat kroonprins Charles (36) vol gens de titel van dit hoofd stuk niet doet. Over zijn niet altijd even succesvolle stu dies: „Als mens leer je op dezelfde manier als dieren: door op je ouders te letten. Dan pik je vanzelf van alles op. Ik heb op school wel grondwetskennis gehad, maar daar ben ik niet ver in gekomen, het is voor kinde ren dan ook een saaie en al te ingewikkelde materie. Naderhand had ik zoveel te doen, dat er zelfs als ik het had gewild geen tijd was me er verder in te ver diepen. Trouwens, de nood zaak daartoe ontbreekt, ik ontmoet immers allerlei „Geen taak" Toen hem gevraagd werd naar zijn verplichte bezighe den: „Mijn taak? Die heb ik niet. Ik ben kroonprins, dat is alles, en als ik wilde zou ik de hele dag polo kunnen spelen. Ik moet mijn taak zelf creëren". Over kritiek op zijn kleding: „Wat ik draag kan me eer lijk gezegd geen donder schelen, omdat het alleen de buitenkant is; ik ben niet modebewust in niets". En kort voordat hij zich met Diana Spencer presenteerde: „Ik wil trouwen met iemand met interesses die ik begrijp en deel. Mijn eventuele vrouw echter trouwt niet al leen met mij; ze trouwt eveneens met een levenswij ze, een werkkring waarin ook van haar een bijdrage wordt verwacht. Ze moet er dus iets van afweten, er ge voel voor hebben, anders zou ze niet kunnen zeggen of het haar ligt. En als ze dat niet kan zeggen zou een hu welijk met mij heel riskant zijn' Voor wat Spanje en zijn kroonprins Felipe (17) be treft, zijn de samenstellers van het boek er op bewon derenswaardige wijze in ge slaagd Franco buiten beeld te houden. Geen foto waar op de beruchte generalissi mo voorkomt. En toch prij ken er in het hoofdstuk over het Huis de Bourbon legio platen uit de tijd, dat de hui dige koning, toen nog prins Juan Carlos van Spanje (en ook prinses Sofia) geheel en al naar diens dictatoriale pij pen moesten dansen. Toen Juan Carlos koning werd, moest hij Spanje weer vertrouwd maken met het verschijnsel koningshuis. En dat was iets, waaraan de Spanjaarden niet zulke pret tige herinneringen bewaar den. Hij is daar zeker in ge slaagd, niet in de laatste plaats door zijn sobere le vensstijl, zijn moed en zijn sportiviteit. Van de Spaanse koning en koningin is be kend, dat ze geen snars ge ven om uiterlijk vertoon. Zij verkiezen als woning een vrij eenvoudig buitenhuis met weinig personeel boven een protserig paleis met een complete hofhouding. Als ze naar hun vaste vakantiehuis op Mallorca gaan, hoeft er zelfs geen keukenpersoneel mee, want koningin Sofia en haar dochters koken liever zelf. Het huiselijk leven van De Bourbons wordt geken merkt door een hechte ge zinssfeer en in zo'n sfeer groeit kroonprins Felipe (17) dus op. Hij kTeeg en krijgt er ook volop de ruimte voor, want hij heeft van zijn ou ders vrijaf gekregen, met dien verstande, dat hij gedu rende een paar jaar niet in het openbaar hoeft te ver schijnen en nog echt kind mag zijn, voordat de voorbe reiding op het koningschap begint. Bernadotte Nadat het boek z'n lezers wat nader heeft laten ken nismaken met Hans-Adam von Liechtenstein (40) en zijn echtgenote (tevens ach ternicht) Marie, komen de Scandinavische landen aan de beurt: Zweden met z'n huis Bernadotte, waarvan de aanvallige Victoria (8) voor lopig nog de kroonprinses tegen wil en dank is, die zo wel op haar moeder aïs op haar vader lijkt; Harald (48) van het Huis Oldenburg, die omdat hem straks de Noorse troon wacht, veel te weinig tijd heeft om zijn geliefde (zeil)sport te beoefenen en Frederik van een andere tak van het Huis Oldenburg, die ooit zijn moeder, konin gin Margrethe van Dene marken, hoopt op te volgen. Die Harald (van Noorwegen dus) is de oudste kroonprins van Europa, zijn buurman Frederik (van Denemarken) de jongste, zo rekent de ach terflap van het boek ons vlug even voor. En tenslotte, maar dan wel „last but not least", een hoofdstuk over „Albert, de zoon van een ware vorstin". En daarmee wordt dan be doeld de 27-jarige kroon prins van Monaco, het vor stendom dat nu stellig niet zo lang meer zal worden ge regeerd door prins Rainier III. In dit hoofdstuk over het Huis Di Grimaldi na tuurlijk ook veel over wijlen prinses Gracia en de inmid dels al tamelijk roemruchte prinsessen, vooral Caroline. Op een van de vele foto's flankeren prinses Gracia en kroonprins Albert een be kende Nederlander: bier- magnaat Freddy Heineken. Maar diens jacht wordt dan ook veelvuldig in de haven van Monaco gesignaleerd. Nog eens, „Troonopvolgers van Europa" is een onder houdend boek. Echt voer voor royalisten, maar ook buiten die nog altijd grote kring zeker het lezen waard. Temeer omdat het eens wat anders biedt dan dat waar de roddelbladen voortdu rend zo bol van staan. DRIES SCHEEPSTRA Ans Herenius-Kamstra: „Troonopvolgers van Euro pa". Uitgeverij Elsevier. Prijs ƒ32,50. ng De groene boeken van Ln 1 Groenboekerij blijven min. c van de persen rollen. De lp- e nemende vrije tijd als ge\| de van arbeidstijdverkortingjsof van andere, wellicht min£ r' plezierige oorzaken schfoet steeds meer mensen „teparr naar de natuur" te breng3"3! Een eigen moestuintje is <T al gauw een van de mogeli V heden om die vrije tijd nu f in te vullen. De lijst yv tientallen werken op het bied van het tuinieren is aangevuld met een veelt vattend praktijkboek, dat deze tijd zeker z§\ aansla J het milieuvriendelijk tuii ren. Het devies van de man, het boek samenstelde, J chim Breschke, is, dat tuir ren weliswaar zonder moet, maar dat het zinloo n: om alle chemische produk nu maar uit de natuurli tuin te verbannen. Op b; van jarenlange wenschap lijke en praktische ervar 331 heeft hij dan ook een cc^ij promis gevonden. Wie dit boek, gebruikt handleiding bij het tuinie l kan dat doen op een man waarbij moderne midde3 en methoden die in het !^Q< bruik nuttig en onschadef zijn gebleken, toch in tuin toepast. „Het hangt de dosis af of een gif een ijerv dicijn wordt. Datzelfde g<s voor plantenvoeding", al(Q£> de auteur, die in zijn b( alle belangrijke onderde van modern tuinieren aa handelt. Van bodemverb<ntei ring, het maken van ccidei post, teeltwisselingen en ïjze wascombinatie tot inform; dijk over gazons, een- en meeioor rige platen, bollen, knolir en heesters. Ook stan er L het boek beschrijvingen praktische teel taan wijzing voor een groot aantal kilen den, groenten- en fruitsc c' ten. Het boek geeft zelfs aanwijzingen voor het slaan van fruit, bestrijd, van schadelijke insecten het nut van giftige plan in de tuin, hetgeen aantoil1 dat het zeker een boek is i een gevarieerde inhoud. AAD VAN HOLSTl ly 1 Joachim Breschke: lieuvriendelijk tuinier^ Uitgeverij Zomer en ning. Prijs 24.90. ADVERTENTIE BOEKHANDEL LEIDEN LEIDERDORP OEGSTGEEST - KATWIJK VOORSCHOTEN Pie het m zi de v

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1985 | | pagina 10